غزل مظاهري 
دو سال پيش نماينده يونيسف در ايران بزرگترين مشكل كودكان ايراني را سوء تغذيه عنوان كرد، كه بسيار هشدار دهنده بود. همه از دشواري هاي مالي خانواده ها مطلع هستيم، ولي وقتي اين مشكلا ت با عدد و رقم ارائه مي شوند دورنمايي تاريك مي سازند.سوء تغذيه براي كودكان ايراني بسيار قابل تأمل است. بله، بسياري از نوزادان با سوء تغذيه به دنيا ميآيند، با سوء تغذيه بزرگ مي شوند و در جواني هم از فقر غذايي رنج مي برند.
اين جمله بديهي و تكراري است كه تغذيه يكي از اساسي ترين نيازهاي انسان است، اما اينكه در حال حاضر چقدر به اين نياز اوليه در كشور ما توجه مي شود در هاله اي از ابهام قرار دارد.
بر اساس آمارگيري سال ۱۳۷۹ در تركيب هزينه هاي خانوار شهري ۲/۲۸ درصد سهم هزينه هاي خوراكي و دخاني و ۸/۷۱ درصد هزينه هاي غيرخوراكي بوده است.
بر اساس همين آمار از متوسط هزينه سالا نه خانوار شهري كه برابر ۳۱۳/۱۷۵/۲۴ ريال بوده متوسط هزينه خوراكي و دخاني يك خانوار شهري برابر ۲۲۳/۸۱۰/۶ ريال است كه بين هزينه هاي خوراكي و دخاني بيشترين سهم معادل ۲۵ درصد مربوط به هزينه گوشت است. هزينه هاي مربوط به آرد، رشته، نان، غلا ت و فرآورده هاي آن به ۵/۱۹ درصد، ميوه ها و سبزي ها با ۱۶ درصد، شير و فرآورده هاي آن و تخم پرندگان با ۴/۱۰ درصد و قند و شكر و شيريني و چاي، قهوه و كاكائو با ۹/۸ درصد در مراتب بعدي اهميت قرار دارند.
از سوي ديگر بررسي تركيب هزينه هاي خوراكي و غيرخوراكي يك خانوار در تمام گروه هاي هزينه نشان مي دهد كه غير ازكم درآمدترين گروه جامعه، سهم هزينه هاي غيرخوراكي خانوار در ساير گروه ها بيش از سهم هزينه هاي خوراكي است.
در سال هاي گذشته بي توجهي به مساله تغذيه و تاثيرات آن بر سلا مت جسمي و رواني افراد سبب شده اقشار مختلفي از سوء تغذيه رنج ببرند.
محققين و صاحبنظران عنوان مي كنند كودكان ايراني بيش از هرچيز از سوءتغذيه رنج مي برند. نگاهي به آمار هزينه هاي خوراكي و غيرخوراكي ده سال گذشته بيانگر نوع نگرش افراد جامعه ما به مساله تغذيه است.
متوسط هزينه سالا نه يك خانوار شهري در سال ۱۳۶۹ ، ۷۷۹/۲۹۳/۲ ريال تعيين شده كه از اين مقدار ۲۳ درصد مربوط به هزينه هاي خوراكي و دخاني و ۴/۶۷ درصد مربوط به هزينه هاي غير خوراكي بوده است. به عبارت ديگر متوسط هزينه هاي خوراكي و دخاني سالا نه خانوار شهري برابر با ۳۹۸/۷۴۸ ريال بوده است.
تركيب هزينه هاي خوراكي و غيرخوراكي يك خانوار در هر يك از گروههاي هزينه سالا نه نشان مي دهد در تمام گروههاي هزينه سهم هزينه هاي غيرخوراكي خانوارها بيش از سهم هزينه هاي خوراكي است.
براساس نتايج اين بررسي در بين هزينه هاي خوراكي و دخاني بيشترين سهم ۹/۲۳ درصد مربوط به هزينه آرد، رشته، غلا ت، نان و فرآورده هاي آن بوده است، هزينه هاي مربوط به گوشت با ۲۳ درصد، ميوه ها و سبزي ها با ۴/۱۷ درصد، شير و فرآورده هاي آن و تخم پرندگان با ۱/۹ درصد و دخانيات ۳/۶ درصد در مراتب بعدي اهميت قرار دارند. اينكه تنها چيزي حدود يك سوم كل هزينه هاي يك خانوار شهري صرف تغذيه مي شود نكته بسيار قابل توجهي است. اگرچه فقر به عنوان يكي از اساسي ترين عوامل بي توجهي به تغذيه مناسب عنوان مي شود، اما فرهنگ غلط مصرف و عدم اطلا ع در اين ميان بي تاثير نيستند.
كودكاني كه بر اثر سوء تغذيه و گرسنگي بر سر كلا س هاي درس بي حال مي شوند كم شمار نيستند، و چهره بزرگسالا ني كه گرسنگي و ضعف جسماني آنها را بي رمق و زار مي كند در خيابان ها عيان است. با اين وصف آمار نيشدار ديگري جلب نظر مي كند: ۴۰ درصد مردم ايران با مقوله مصرف اضافي مواد خوراكي روبه رو هستند. همين آمار هشدار مي دهد ۴۰ درصد مردم همين كشور از گرسنگي در رنجند و تنها ۲۰ درصد استفاده متناسبي از مواد غذايي دارند.
به نظر مي رسد ضرب المثل >با سيلي صورت را سرخ نگه داشتن< كماكان در فرهنگ ما از جايگاه ويژه اي برخوردار است. بسياري از افراد سعي مي كنند تا حد ممكن در ظاهر از تغذيه خود بكاهند و نيازهاي ظاهري خود را بر طرف سازند.
خيلي ها هنوز جامه نو و چشم نواز را به غذاي خوب، ترجيح مي دهند. در حالي كه بسياري از روان شناسان و متخصصان علم تغذيه معتقدند كه داشتن يك تغذيه نامناسب مي تواند سلا مت جسم و روان افراد را به خطر اندازد و از بازدهي آنها بكاهد. خستگي، فراموشي، بي حوصلگي، عصبانيت كه همگي مي توانند در اثر گرسنگي و ضعف جسماني حاصل از سوء تغذيه به وجود آيند بر بازدهي اقتصادي افراد اثرگذارند و در واقع به فقر مي افزايند. هزينه اي كه بزرگسالا ن دچار سوء تغذيه در روزهاي كودكي و نوجواني مي پردازند بسيار زياد است. ناراحتي هاي گوارشي، كم خوني، ضعف ديد، پوكي استخوان ها از آن جمله هستند. شما چه هزينه اي براي مبارزه با اين بيماري ها صرف مي كنيد؟ در مقايسه با معيارهاي جهاني قشر زيادي از افراد جامعه ما زير خط فقر زندگي مي كنند.
اگرچه صرف ۲۸ درصد هزينه خوراك براي كساني كه در گروههاي بالا ي درآمد قرار دارند مناسب است اما براي خانواده هايي كه داراي درآمد ۱۵۰ هزار تومان در ماه هستند اين درصد يعني چيزي حدود ۴۲ هزار تومان در ماه - به رقم ۴۲ هزار تومان در ماه براي تغذيه دقت كنيد - براي هزينه خوراك قابل بررسي بيشتر است. اما اين براي خانواري كه چيزي حدود يك ميليون تومان در ماه درآمد دارد حدود ۰۰۰/۲۰۰ تومان هزينه خوراك خواهد بود، كه نشان مي دهد خانواده هاي مرفه در چه حيطه آرامي قدم برمي دارند و دليل شادابي جسمي شان چيست.
كارشناسان به تبعات ديگري از تغذيه نامناسب و تاثير آن بر افزايش فقر اشاره مي كنند. اين موارد عبارتند از هزينه هاي بهداشتي، درماني حاصل از تغذيه نامناسب، مرگ زودرس، فرسودگي جسمي شديد ، پايين آمدن بازدهي افراد و عدم توانايي كسب مهارت. هر يك از اين موارد به نوعي هزينه خانوار را افزايش مي دهند يا از درآمد مي كاهند. آنها همچنين يادآور مي شوند در خانواده هاي فقير به دليل اينكه هزينه هاي مربوط به پوشاك و تحصيل و هزينه هاي غيرخوراكي نسبت به درآمد خانوار بسيار بالا  است، آنها سعي مي كنند از هزينه هاي خوراك خويش بكاهند. چرا كه ظاهرا مي توان با هر چيزي خود را سير كرد. به تعبير آنها نمي توان با لباسي مندرس هر جايي حاضر شد. به عبارتي هزينه هاي غيرخوراكي به صورت غيرارادي به خانواده تحميل مي شوند و هزينه خوراكي به صورت ارادي كاهش مي يابند، آن چه كه در سبد اقتصادي خانواده جاي بررسي عميق تري دارد. بسياري بر اين باورند انديشه پويا و فعال چه در زمينه اقتصادي و چه در روند تعليم و تربيت و روابط اجتماعي در گرو برآورده شدن اولين نيازهاي انسان يعني تغذيه است. دكتر قرائي مقدم متخصص تعليم و تربيت معتقد است: اينكه نسل جوان و خردسال ما از تغذيه مناسب برخوردار باشند، نه تنها در رشد سلا مت فكري آنها بلكه از نظر آينده كاري و ارزش افزوده و بازدهي در صنعت و اقتصاد موثر است. رشد جوانان ما نسبت به بيست سال گذشته كاهش يافته است. عدم تغذيه مناسب باعث شده رشد دختران و پسران پايين بيايد و اين نارسايي در رشد و تولد كودكان آينده تاثيرگذار و مضر خواهد بود نه تنها از نظر جسمي بلكه از نظر روحي و فكري و رواني موجب مي شود جوانان رشد و بلوغ كامل را احساس نكنند.
بنابراين تكرار مي كنيم جامعه ما از گرسنگي و سوء تغذيه رنج مي برد و تعداد بسياري از كودكان ما هنگام تولد دچار سوء تغذيه هستند چون فرزند مادراني هستند كه تغذيه مناسب نداشته اند. تغذيه نادرست باعث شده كودكان ما رشد قدي كمتري داشته باشند در حالي كه متوسط رشد قد غربي ها نسبت به قرون وسطي ۲۰ سانتي متر بيشترشده و حتي ژاپني هايي كه در غرب زندگي مي كنند قد بلندتري نسبت به بقيه ساكنان ژاپن دارند. وي با اشاره به اينكه دوران رشد به دوران سيري ناپذيري معروف است مي گويد: در اين دوران جوان هر چه مي خورد سير نمي شود. چون متابولسيم بدن فعاليت بيشتري دارد. بنابراين تغذيه نامناسب كه به دليل هزينه زندگي و گراني و فقر است بر جوانان وحتي ورزشكاران ما تاثيرگذار بوده است.
قرائي مقدم در مورد زمينه فرهنگي جامعه در مورد تغذيه مي افزايد: غذاهاي ما به دليل ويژگي هاي فرهنگي كيفيت مناسب را ندارد. به دليل فقر اقتصادي حتي در روستاهاي ما اگرچه مواد غذايي در دسترس است اما آنها هم سعي مي كنند از غذاي ساده كم كيفيت استفاده كنند. حتي آنها كه وضع مالي خوبي دارند. مردم ما اطلا ع درستي از تغذيه درست ندارند. در واقع جامعه ما به لحاظ علم تغذيه دچارمشكل است، عده اي به زيادي مصرف كشيده شده اند و عده اي با كمبود مواجه اند.
وقتي به مراكز پزشكي و درماني مراجعه مي كنيم بسياري از بيماري ها حاصل بي دقتي و بي توجهي به مسائل بهداشتي و تغذيه است. در حالي كه هزينه هاي درماني براي كساني كه درآمد كمتري دارند سنگين تر است. به همين ترتيب بيماري هاي حاصل از تغذيه غلط و هزينه هاي تحميلي مربوط به آن مشكل مضاعفي را خواهد داشت.
متاسفانه آنچه از گذشته تا امروز كمتر مورد توجه قرار گرفته يا اصلا  مورد توجه قرار نگرفته علم تغذيه است. درحالي كه در تمام دنيا امروزه به منظور مصرف بهينه مواد غذايي و نيز پيشگيري از بيماري هاي مختلف به علم تغذيه توجه ويژه مي شود. اما ظاهرا در كشور ما مشكلا تي چون فقر اقتصادي و فقر فرهنگي و آموزشي دست به دست هم داده اند تا هرچه بيشتر مساله تغذيه را تحت تاثير خود قرار دهند بيآنكه هر كدام از ما به عواقب آن فكر كنيم. كودكاني كه امروزه با سوء تغذيه به دنيا ميآيند چگونه فردايي را خواهند ساخت؟