فريال طهماسبي
دانشگاهيان ايران از اينكه به زودي در هواي تازه اي تنفس خواهند كرد آشكارا شادمانند. گرچه هنوز همانها خواسته هاي فوري و متفاوت دارند، ولي اين مانع از اين نيست كه در برابر انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، واكنش ساده و هيچ انگاره اي نشان دهند.
دانشگاهيان در طول ساليان گذشته همواره گفته اند مي خواهيم رئيس دانشكده يكي از ميان خودمان باشد، كسي كه پشتوانه اش، آراي هيأت علمي است و نه سليقه رئيس دانشگاه.
پيش بيني مي شود با انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، شور و نشاط در اين نهاد علمي افزايش يابد و نيازهاي صنفي و آكادميك دانشجويان و استادان در مدت زمان كوتاهتري تأمين شود، مهم تر از آن، اين كه دانشگاهيان از اين پس، احساس مي كنند استقلال بيشتري دارند.
بر اساس آئين نامه تصويب شده در مرداد ماه سال جاري، تعداد نامزدهاي هر دانشكده، متناسب با تعداد اعضاي هيأت علمي است. پس از برگزاري انتخابات در گروه ها و شوراي دانشكده ها، رؤساي دانشكده ها نسبت به معرفي نامزدهاي انتخاب شده به رئيس دانشگاه اقدام مي نمايند.
البته چنين تحولي در روند انتخابات در دانشگاههاي ايران، با توجه به ساختار دولتي آنها انجام مي شود. در كشورهايي چون انگليس و آمريكا كه ساختاري خصوصي دارند، انتخاب رؤساي دانشگاه ها به نحو ديگري است. هر ساله، مشخصات و ضوابط خاص يك رئيس دانشگاه  از طريق رسانه هاي گروهي اعلام مي شود. سپس هيأت امناي هر دانشگاه، اسامي نامزدهاي داوطلب را براي انتخاب رئيس دانشگاه مورد بررسي قرار مي دهد.
اگرچه در ايران، تغيير انتخاب رؤساي دانشكده ها، روند جديدي را در مسير نظام آموزشي عالي رقم زده است، ولي مثل هر تغيير ديگري، داراي نقاط قوت و ضعف خاص خود مي باشد.
دكتر منصور غلامي رئيس دانشگاه بوعلي سينا همدان با اشاره به اين كه در شرايط فعلي، دانشگاه هاي كشور، از نظر تعداد اعضاي هيأت علمي رشد فزاينده اي داشته اند، تأكيد مي كند: «انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، مي تواند بر همكاري ميان هيأت علمي در انتخاب افراد مطلع، مدير و توانمند در سمت رؤساي يك دانشكده بسيار مؤثر باشد.»
وي به توسعه مشاركت ميان اعضاي هيأت علمي اشاره كرده و آن را مهمترين دستاورد اين طرح مي داند. چرا كه معتقد است، براي انتخاب شدن رؤساي دانشكده ها، اعضاي هيأت علمي بايد با يكديگر مشورت كنند و بر اساس شور و مشورت خود، بهترين ها را بر پايه موازين علمي برگزينند.
از سويي دكتر غلامي، به افزايش مسئوليت پذيري رؤساي دانشكده ها كه به اين طريق انتخاب مي شوند نيز تأكيد مي كند و اظهار مي دارد: «رؤساي دانشكده ها وقتي به طريق انتخابي برگزيده مي شوند، مسئول پذيرتر مي شوند، چرا كه يك نوع تعهد و الزام در مقابل همكاران خود كه همان اعضاي هيأت علمي هستند، ا حساس خواهند كرد. اگر چنين الزامي در جهت انجام امور جاري و اداري دانشكده ها نيز به كار رود، منشأ آثار خوب خواهد شد. لذا اين مي تواند در جميع جهات مؤثر افتد. از طرفي نيز اعضاي هيأت علمي خود را متعهد مي دانند تا با فردي كه با مشورت خودشان، او را انتخاب كرده اند، همكاري و مشاركت كنند و در برنامه ريزي و اجراي طرح هاي آموزشي و پژوهشي، رئيس دانشكده را ياري دهند. اين همكاري دوجانبه مي تواند بستر بسيار مؤثري در زمينه توسعه مشاركت هاي بعدي در مقطع علمي، آموزشي و پژوهشي باشد.»
تغيير به سمت مشاركتي در مديريت
افسر افشار نادري، استاد جامعه شناسي، در توضيح جوانب مختلف اين روند مي گويد: «انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، مي تواند يك نوع مديريت مشاركتي در كل دانشگاه ايجاد كند. به اين صورت كه اگر تا به حال مديريت به شكل انتصابي بوده، هيچ نوع مشاركتي ميان عده اي از اعضا ديده نمي شده است. در حالي كه در روند انتخابي، اعضاي هيأت علمي با مشاركت و مشورت ميان خود، رؤساي دانشكده ها را برمي گزينند و اين خود گام مهمي در جهت توسعه مديريت مشاركتي است.»
وي در ادامه تأكيد مي كند: «تنها انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، در پيشرفت روند علمي دانشگاه ها مؤثر نيست و بايد موازين چنين انتخابي نيز بر اساس اصول درست و مناسب علمي و ارتباطي باشد. به اين ترتيب كه اعضاي هيأت علمي بايد همواره اين نكات را در انتخاب رؤساي دانشكده ها مد نظر قرار دهند كه سوابق آموزشي و تحصيلي رئيس منتخب بسيار مهم است و از آن مهمتر بايد به مهارت ارتباطي او نيز توجه داشته باشند، چرا كه رئيس دانشكده بايد بتواند ارتباط خوبي را بين اساتيد و دانشجويان برقرار كند و اين مهمترين مهارتي است كه بايد مورد توجه اعضاي هيأت علمي در انتخاب رؤساي دانشكده ها، قرار گيرد.»
اگرچه در ادامه تحولات ساختاري آموزش عالي، تمركززدايي و ارتقاي مديريت علمي، گامي بس مؤثر برداشته شده است، ولي همچنان توجه بيش از پيش را براي اصلاح اركان خود مي طلبد.
دكتر حسن شريفي، مدير كل پشتيباني امور پژوهشي و برنامه ريزي، در اشاره به نكات قوت آن، كه همانا استفاده از تجارب مفيد و مؤثر و مشاركت اعضاي هيأت علمي در انتخاب مديران دانشكده هاست، توضيح مي دهد: «چنين انتخاباتي، مثال هايي از تمرين هاي دموكراسي در نظام آموزش عالي جامعه ماست كه به تدريج مي  تواند در سلسله مراتب ديگر، تكرار شود. ولي بايد همواره در نظر داشت كه از وقوع يك سري اتفاقات از جانب رئيس دانشكده جلوگيري شود. به اين معنا كه چون رئيس دانشكده از طرف عده اي رأي دهنده انتخاب مي شود، نبايد بعد از انتخابات اعتباري از سوي او به رأي دهندگان تعلق گيرد، تا در انتخابات بعدي تأثير گذارد.»
وي در ادامه يادآور مي شود كه هر چه سطح آگاهي و هوشياري اعضاي هيأت علمي افزايش يابد، كمتر نكات غير آيين نامه اي در انتخابات نظام آموزشي پيش خواهد آمد.
به نظر مي رسد روند انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها، مي تواند سرآغازي جهت افزايش انگيزش اعضاي هيأت علمي در نظام تصميم سازي و تصميم گيري مراكز علمي باشد، ولي به شرط آن كه بسياري از موازين در انتخاب يك رئيس رعايت شود.
افشار نادري به چند جانبه بودن آموزش اشاره كرده و با در نظر گرفتن همه تخصص ها مي گويد: آموزش از طريق توجه به همه جوانب مي تواند مفيد باشد، لذا اعضاي هيأت علمي با مجموعه مهارتها و تخصص هاي خود مي توانند يك مجموعه جامع تري از بهترين رؤسا را ارائه دهند.»
طرح انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها شايد بتواند همچنين بر افزايش ضريب انتقادپذيري رؤساي دانشكده ها نيز مؤثر باشد.
لذا هرگونه انتقادي را از جانب دانشگاهيان و اعضاي هيأت علمي كه منتخب خود آنها هستند، مي پذيرند و اغلب در امور خود جميع پيشنهادها و انتقادات را دخيل مي كنند. اين روند مي تواند از نظر علمي، بوروكراسي عقلاني را تقويت كند. بر خلاف وضعيت انتصابي بودن افراد، كه در آن معمولاً بوروكراسي شخصي از وزن بيشتري برخوردار است و در سلسله مراتب قدرت بر اساس نظرات و پيشنهادهاي شخصي خواهد بود. در حالي كه در بوروكراسي عقلاني، از آنجا كه انتخابات از طريق نهادها انجام مي شود، سلسله مراتب تشكيل شده نيز نهادينه بوده و كليه انتقادات نيز از سوي يك نهاد مشخص اعمال مي شود. همين موجب پيشرفت و توسعه سلسله مراتب و تشكيلات در يك مجموعه مي گردد.
مشاركت دانشگاهيان در انتخاب رؤساي دانشكده ها، از سويي ديگر مي تواند در استقلال دانشكده ها مؤثر باشد و اعتماد به نفس بيشتري را براي انجام وظايف محوله به دانشگاه ها اعطا كند.
گامي در جهت استقلال
دكتر حسين نادري منش، كارشناس دانشگاهي، استقلال دانشگاهها را در اين روند مشروط به همكاري و هماهنگي خود دانشگاهيان دانسته، مي گويد: «اگر اعضاي هيأت علمي، رؤساي برگزيده و مناسبي را براي دانشكده ها انتخاب كنند و اين كار بدون اختلاف انجام شود، مي تواند گامي در جهت استقلال دانشگاه ها باشد، ولي اگر در انتخاب رؤسا ميان اعضاي هيأت علمي، اختلاف نظري حاصل شود كه منجر به تنش شود، نه تنها موجب استقلال دانشگاهي نمي شود، بلكه نظم و امنيت دروني خود دانشگاه را نيز مختل خواهد كرد.»
وي در ادامه تأكيد مي كند:« در تصويب چنين روندي، بيشتر جنبه مشاركت ميان اعضاي هيأت علمي مطرح است تا استقلال دانشگاه. هر چه مشاركت ميان اعضا بيشتر شود و همكاري و تبادل آرا در انتخاب يك رئيس دانشكده تقويت گردد، پيشرفت و توسعه سطوح مشاركتي و آموزشي و پژوهشي دانشگاه افزايش مي يابد.»
همچنين دكتر غلامي نيز در تأييد چنين مشاركتي معتقد است: «اين فرايند مي تواند در توسعه مديريت و تقويت آن در سطوح مختلف مؤثر باشد. در واقع شايد چنين روندي آنچنان به استقلال دانشگاه نينجامد، ولي در مديريت و مشاركت اعضاي هيأت علمي و توسعه بينش آنها، بسيار موثرتر خواهد بود.»
دكتر محمدحسن عباسي، رئيس دانشگاه صنعتي اصفهان نيز در توضيح اين موضوع مي گويد: «البته در بحث استقلال دانشگاه، پارامترهاي مختلفي مطرح است و نمي توان تنها با اتكا به يك پارامتر (انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها) چنين نتيجه اي را انتظار داشت. اگر استقلال يك دانشگاه مد نظر است، مي بايست دانشكده هاي آن نيز، در چهارچوب مقررات و برنامه هاي دانشگاه حركت كنند، تا در اثر يكسونگري و همگرايي جميع دانشگاهيان، به استقلال دانشگاه كمك كند. طبعاً هنگامي كه رؤساي دانشكده ها از جانب اعضاي هيأت علمي انتخاب شوند، در انجام فعاليتها تعهد بيشتري احساس كرده و همين خود موجب پيشرفت امور دانشگاهي خواهد شد.»
وي در ادامه به حمايت اعضاي هيأت علمي از رؤساي دانشكده ها در اين فرايند اشاره كرده، اظهار مي دارد كه وقتي اعضاي هيأت علمي، فردي را به عنوان رئيس دانشكده برمي گزينند، يقيناً چون منتخب خود آنهاست، او را از نظر فكري و عملي نيز حمايت خواهند كرد و مشاركت دوجانبه اي ميان آنها پديد خواهد آمد.
هر چند كاستي ها و نواقصي چند در روند سيستم انتخابي به چشم مي  خورد، ولي اين موضوع مانع از اين نخواهد بود كه در جهت رفع چنان نواقصي هيچ تلاشي نشود .
هم اكنون بعضي از رؤسا ي دانشكده ها از جمله در دانشگاه صنعتي شريف به همين طريق برگزيده مي شوند،و اين روش از سي و پنج سال پيش يعني آغاز كار اين دانشگاه متداول شد. تجربيات مثبت و منفي دانشگاه صنعتي شريف در اين زمينه بايد مورد توجه دست اندر كاران اين طرح باشد ولي با توجه به ويژگي هايي چون: جنبه  جلب مشاركت خوب دانشگاهيان و حمايت و تعامل دوسويه ميان مديران و اعضاي هيأت علمي، اگر تمامي رؤساي دانشكده ها بر اين اساس انتخاب شوند، يقيناً شاهد دستاوردهاي پربارتري در حوزه آموزشي و پژوهشي خواهيم بود.
دكتر غلامي نيز در اشاره به اهميت اجراي طرح انتخابي شدن رؤساي دانشكده ها معتقد است: «براي بارورتر كردن هر چه بيشتر حوزه ها و عناصر علمي در دانشگاه ها مي بايست در بالا بردن مجموعه توانمنديهاي تمامي دانشگاهيان سعي و تلاش خاص مبذول داشت و با تصويب آيين نامه هاي مربوطه بستر چنين انتخابي را فراهم كرد.»

گفت وگو: مريم وادي پور
اشاره؛ دانشگاه بين المللي امام خميني(ره)، پس از ادغام مجتمع آموزش عالي دهخداي قزوين با آن، رسماً  از سال ۱۳۷۱ موجوديت يافت و اكنون پس از گذشت يك دهه از عمر آن داراي ۴ دانشكده معماري و شهرسازي، علوم پايه، فني و مهندسي و علوم انساني است. در حال حاضر ۲۸ رشته تحصيلي و نزديك به ۱۲ رشته كارشناسي ارشد در اين دانشگاه وجود داشته كه توسط ۱۲۴ استاد تمام وقت تدريس مي شود. همچنين نزديك به ۵۰۰ دانشجوي غيرايراني در مركز آموزش زبان فارسي دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) اشتغال به تحصيل دارند كه پس از يك سال آموزش به رشته هاي مورد نظر خود در ساير دانشگاهها منتقل مي شوند و نزديك به ۱۵۰ دانشجوي غيرايراني ديگر نيز در هر يك از رشته هاي دانشگاه تحصيل مي كنند. همشهري دانشجو اين بار پيرامون مسائل و تحولات جديد دانشگاهي با دكتر بهشتي سرشت، رئيس دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) چالش كرده است.

* با توجه به عملكرد برنامه سوم توسعه، اولويتهاي بخش آموزش عالي در برنامه چهارم توسعه را چه مي دانيد؟
- در حال حاضر مهمترين مبنا و هدف راهبردي در برنامه چهارم توجه به توسعه علمي است كه نيازمند بسترها و زيربناهاي متعددي از جمله اعتبار و بودجه نيروي انساني كارآمد و بسترسازي براي فعاليت علمي نيروهاي انساني كارآمد است. در مجموع در برنامه چهارم توسعه بايد به بخش پژوهش و تحقيق اولويتهاي بسياري قائل شد كما اين كه كشورهاي توسعه يافته نيز درصد بسيار قابل توجه و مهمي از اعتبارات، بودجه ها و درآمدهاي خود را به بخش پژوهش و تحقيق اختصاص داده اند.
* آيا تاكنون آنچنان كه شايسته بوده است به جايگاه پژوهش در كشور و بخصوص در آموزش عالي توجه ويژه شده است يا نه؟ ضعفهاي پژوهشي جامعه كجاست؟
- متأسفانه ما از جهت نتايج پژوهشها و تحقيقات، از جايگاه مناسبي برخوردار نيستيم، اگر چه در سالهاي اخير پيشرفتهايي حاصل شده اما تا رسيدن به نقطه اي مطلوب فاصله بسياري است. در مجموع بودجه هاي پژوهشي در دانشگاهها بسيار ضعيف است. به عنوان مثال براي دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) تنها ۶۰ ميليون تومان بودجه پژوهش پيش بيني شده و با اين مقدار اعتبار نمي توان بسياري از كارهاي مهم و ضروري را انجام داد. به نظر مي رسد اگر اين بخش (پژوهش) مورد توجه برنامه ريزان و مسئولاني كه بودجه هاي جاري دستگاههاي دولتي را پيش بيني مي كنند، قرار بگيرد، جامعه در اين زمينه جهش بسيار خوبي خواهد داشت.
* در زمينه نحوه مديريت دانشگاهها، وضعيت دانشگاهها را از اين جهت با توجه به مسائل و مشكلات بي شماري كه تاكنون دانشگاهها با آنها مواجه بودند چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- همواره بزرگان كشور و مديران تأكيد داشته اند كه سخت ترين بخش مديريتي كشور در حوزه دانشگاههاست چرا كه آنها نهادهاي عظيم علمي هستند كه به واسطه وجود گروههايي نظير دانشجويان و اساتيد از ديدگاهها و اهداف بالايي برخوردارند. نگاههاي آرمانگرايانه جوانان متعهد در دانشگاهها ساري و جاري است. به عبارتي دانشگاهها «ميزان الحراره» جامعه بوده و نگاهشان به مسائل كشور همواره «خط مقدمي» است. با توجه به اين خصوصيات مديريت در دانشگاهها به واسطه اين كه بايد توسعه علمي را مهمترين اولويت كاري خود دانسته و به مباحث فرهنگي، سياسي ، اقتصادي و... درون خود نيز توجه داشته باشند با مسيري پرفراز و نشيب روبه رو شده است بويژه اين كه گاهي دخالتهاي بيرون دانشگاهها در اداره آنها، مشكلات خاصي را به همراه آورده است.
* در اين باره مهمترين چالشهاي پيش روي مديريت دانشگاهها را چه مباحثي مي توان دانست؟
- بحث ساختار دانشگاهها و تحول در ساختار آموزش عالي از مهمترين چالشهاي پيش روي دانشگاههاست. تمامي دانشگاهها اكنون منتظر نهايي شدن لايحه اصلاح ساختار وزارت علوم و دانشگاهها هستند كه در صورت ابلاغ،  دست مديريت دانشگاهها را در بسياري موارد باز و آنها را مستقل خواهد كرد. تمركززدايي با هدف توجه بيشتر دانشگاهها به توسعه خود در اولويت اين لايحه است.
* توسعه دانشگاهها در نظر شما چه تعريفي داشته و از چه ويژگي هايي برخوردار است؟
- دانشگاهها را بايد به دسته هاي مختلف تقسيم كرد چرا كه بخشي از دانشگاهها در حال توسعه هستند كه مشكلات آنها بيشتر از دانشگاههايي است كه گاهي بيش از نيم قرن از قدمت آنها مي گذرد. بر اين اساس توجه به دانشگاههاي در حال توسعه كه عمدتاً  در استانهاي محروم كشور مستقر هستند، امري ضروري است چرا كه اين امر سبب مي شود مهاجرت در اين استانها به حداقل رسيده و نيروهاي انساني آنها توسعه پيدا كند اين توسعه بايد به نحوي باشد كه تمركززدايي جمعيت را به دنبال داشته باشد. به علاوه براي رسيدن دانشگاهها به توسعه بايد به جايگاه و منزلت دانشگاهها توجه بسياري شده و مديريت آنها را نيز از اعتبار و منزلت خاصي كه حافظ احترام و حرمت دانشگاهيان باشد، برخوردار كرد.
* شما به حفظ حرمت دانشگاهيان اشاره كرديد اين امر چگونه محقق خواهد شد؟
- دانشگاه نهادي حساس و ظريف بوده كه نمي توان به آساني با آنها برخورد كرد. بايد از اظهار نظر هاي غيركارشناسي نسبت به دانشجو، دانشگاه و استاد پرهيز كرده و فضايي به وجود آورد كه كمترين تنشي در دانشگاهها ايجاد نشود تا بتوان در هر زمينه اي بدون تشنج هدف توسعه علمي را پيگيري كرد.
* در شرايط كنوني و با توجه به توسعه روزافزون علوم و تكنولوژي، بحث استقلال دانشگاهها تا چه اندازه مي تواند در كاركرد دانشگاهها مؤثر بوده و داراي ضرورت باشد؟
- استقلال، از ضرورتهاي اصلي دانشگاههاست چرا كه آنها بايد اختياراتي كامل داشته تا در چارچوب قوانيني كه برايشان تصويب و ابلاغ شده عمل كنند و از دستگاههاي بيرون دخالتي در امور دانشگاهها نداشته باشند در زمينه ساختار اداري و استخدام استاد و كارمند نيز اين استقلال ضروي است البته اخيراً سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور بسياري از اختيارات خود را در استخدام به دانشگاه ها منتقل كرده است، اين خودگام بسيار مؤثري در راه استقلال دانشگاه ها بود. با تصويب قانون هيأت امنا، كه مستقيماً در جهت استقلال دانشگاه هاست نيز خودكفايي دانشگاه ها مورد توجه قرار گرفته و بايد تلاش شود تا دانشگاه ها با استقلالي همه جانبه بتوانند با قدرت و تمكين مالي بالا به مسائل خود در زمينه تربيت نيروي انساني بپردازند،  چرا كه ارزش نيروي انساني متخصص از ده ها چاه نفت بيشتر است. امروز ژاپن در قله توسعه بودن خود را مديون نيروي انساني ورزيده و كارآمد و متخصص خود است.
* در حال حاضر ضرورت اين استقلال تا چه اندازه احساس مي شود، آيا حقيقتاً زمان آن رسيده كه دانشگاه هاي ما به صورت واضح اعلام استقلال كنند؟
- اكنون مهمترين مشكلات دانشگاه ها در اين زمينه بحث بودجه و اعتبارات آنهاست. در اين زمينه برنامه ريزان بايد حساسيت ها و توجهات بيشتري عنايت كنند اينكه دانشگاه ها موظف شده اند تا كمبود بودجه خود را حل كنند نيز مي تواند كمك مؤثري به بعضي دانشگاه ها به خصوص دانشگاه هاي در حال توسعه براي رفع مشكلات خاص خود باشد. چرا كه به هر حال دانشگاه هاي در حال توسعه هنوز زيرساخت هاي لازم خود را به دست نياورده اند.
* اين زير ساخت ها چگونه و از چه طريق محقق و مستحكم خواهد شد؟
- دانشگاه هاي در حال توسعه با تكيه بر بخش هاي پژوهشي خود درآمدهاي سالانه خوبي خواهند داشت، اما اكنون هنوز بعضي رشته هاي درآمدزا را ندارند و هنوز نياز به تقويت زيرساخت هاي خود نظير آزمايشگاه ها، كارگاه ها، كتابخانه ها، شبكه هاي اطلاعاتي و ... دارند. به نظر من دولت بايد كمك مالي خود را از دانشگاه هاي درحال توسعه تا زماني كه روي پاي خود نايستاده اند، دريغ نكند. هر زمان زيرساخت هاي اين دانشگاه ها تقويت شود مي توانند درآمدزايي نيز داشته باشند.
* اگر بنا باشد الگويي را براي رسيدن دانشگاه ها به استقلال معرفي كنيد اين الگو چه ويژگي هايي خواهد داشت؟
- الگوي مناسب بايد اختيارات كامل براي رياست و مديريت،  بودجه و اعتبارات كافي لازم براي اداره دانشگاه ها و توجه ويژه به بخش پژوهش و تحقيقات داشته باشد. در اين زمينه تأمين و رفع نياز اساتيد نقش مؤثري در تقويت و همه جانبه كردن پژوهش و تحقيق در دانشگاه خواهد داشت.
* در پايان توضيحاتي پيرامون تحولات جديد دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) و اقداماتي كه اخيراً انجام داده ايد، صحبت  كنيد.
- از ابتداي امسال در رشته هاي جديد بيوتكنولوژي و معماري در مقطع كارشناسي ارشد و رشته شهرسازي دانشجو پذيرش شده است. همچنين در دوره هاي نيمه حضوري و مشابه نيز از بهمن  ماه ۸۲ دانشجو پذيرش شده و مهرماه نيز دور دوم آن پذيرش مي شود. مركز آموزش زبان فارسي دانشگاه امروز، بدون اغراق از قوي ترين مراكز است. اغلب فارغ التحصيلان اين مركز در بخش هاي مهم ايران شناسي اشتغال به كار داشته و از اين جهت مي توانند روابط كشور را با ساير كشورها بيشتر كنند. همچنين كارشناسي ارشد فلسفه، تاريخ و حسابداري به تازگي داير شده و امسال دو گرايش جديد علوم قرآني و فقه نيز به رشته هاي علوم انساني افزوده شده است.
در رشته هاي فني - مهندسي، كارشناسي ارشد راه و ترابري از امسال داير شده است.
تدوين برنامه هاي توسعه ۸ ساله جامع دانشگاه ها از فعاليت هاي بسيار خوب دوره وزارت دكتر معين بوده است كه در اين زمينه دانشگاه بين المللي امام خميني(ره) كليد توسعه و پيشرفت خود را در قالب اين برنامه ريخته است. بر اين اساس از سال آينده شاهد ايجاد ۲-۳ رشته دكترا خواهيم بود. كه تعداد آنها تا پايان برنامه ۸ ساله بايد به ۸ رشته برسد. از نظر عمراني كلنگ ساختمان دانشكده علوم انساني از ابتداي امسال به زمين خورده و پروژه ساختمان اداري دانشگاه نيز در حال تأسيس است، ساختمان مركز آموزش زبان فارسي نيز تا چند وقت آينده كلنگ خواهد خورد. وضعيت خوابگاه هاي دانشجويي نيز نسبتاً مطلوب است. خوابگاه جديدي در حال تأسيس است كه در صورت بهره برداري آن دانشگاه از ۳ خوابگاه استيجاري خود بي نياز خواهد شد.در نهايت اميدوارم دانشگاه هاي ما در سايه استقلال همواره راه توسعه را در كشور هموار كرده و خود نيز به آن دست يابند.

فاطمه اشرفي
پيچيدگي در عين نظم، از ويژگي هاي سيستم هاي زنده است. ويژگي هاي مزبور تعويق شكوفائي علم زيست شناسي تا نيمه دوم قرن بيستم را توجيه مي كند. با نزديك شدن بيشتر به هزاره سوم ميلادي، روند تصاعدي رواج كشفيات علمي و توليد علوم در زمينه هاي زيست شناسي و توليد تكنولوژي هاي مرتبط، بيش از پيش فراهم شد تا بدانجا كه به حق قرن بيست و يك را قرن علوم و تكنولوژي زيستي لقب دادند. امروز در تحقق پيش بيني هاي بعمل آمده، شاهد ارقام نجومي مربوط به عوايد اقتصادي تكنولوژي هاي زيستي و در نتيجه جايگاه توانمند آن در تامين منابع مالي صاحبان اين تكنولوژي مي باشيم. بيوتكنولوژي حاصل اجماع زمينه هاي علمي متعدد بوده و با ماهيت چند رشته اي (Multi disiplinary) به ويژبه با كاربست همزمان و همراه علوم پايه و علوم فني در جهت بهره مندي از توانمندي هاي سيستم هاي زيستي براي توليد محصولات و فرآورده هاي متنوع، ارزشمند و موردنياز جوامع بشري است. در دهه گذشته شاهد اقدامات قابل تقدير بعمل آمده در كشور درجهت ترغيب نهادها و موسسات براي بهادادن به موضوع بيوتكنولوژي به عنوان يك ضرورت ملي بوده ايم. يكي از سياست هاي همسو با رويكرد تكنولوژيك مورد بحث، اقدام درجهت برنامه ريزي براي آموزش سازمان يافته استعدادهاي درخشان به منظور تربيت نيروهاي متخصص كارآمد در گرايش هاي مختلف بيوتكنولوژي، در قالب «دكتراي پيوسته بيوتكنولوژي» براي دانشجويان سرآمد نظام آموزش و پروش متوسطه برنامه ريزي بوده ايم.
اين رشته با اهدافي چون؛ تربيت نيروي انساني پژوهشگر متخصص مبتكر و خلاق در زمينه هاي مختلف حوزه بيوتكنولوژي متناسب با نيازهاي پژوهشي و توليدي كشور،  تربيت نيروي انساني متخصص مدرس براي تدريس و پژوهش در دروس مرتبط با حوزه بيوتكنولوژي و تربيت نيروي انساني متخصص براي ارايه خدمات در سطوح مديريت و سياست گذاري در بخش دولتي و غيردولتي و حوزه هاي مختلف مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي، راه اندازي شده است.
برنامه اين دوره با شش گرايش پس از تصويب شوراي هدايت استعدادهاي درخشان، در تيرماه ۱۳۷۸ جهت پذيرش نيمه متمركز اولين دوره دكتراي پيوسته بيوتكنولوژي با ظرفيت ۱۵ نفر، به دانشكده علوم دانشگاه تهران ابلاغ گرديد و بدين ترتيب اولين دوره پذيرش دانشجو در اين رشته عملا در مهرماه ۱۳۷۸ تحقق يافت.
ساختار آموزشي دوره به نحوي است كه در آن سه مرحله پيوسته پيش بيني شده است:  مرحله اول، شامل دروس عمومي و مباني بيوتكنولوژي در قالب ۱۳۲ واحد درسي و به انضمام آموزش پيشرفته زبان انگليسي و آشنايي با يك زبان برنامه نويسي كامپيوتر، مرحله دوم مشتمل بر ۴۸ واحد تخصصي و مرحله سوم كه در آن دانشجو بعد از موفقيت در آزمون جامع مي تواند رساله دكتري (Ph.d) خود را در قالب مرحله سوم و معادل ۲۴ واحد درسي بگذارند. بدين ترتيب، دانشجوي شاغل به تحصيل اين دو دوره درصورت احراز شرايط پيش بيني شده براي گذر از هر سه مرحله و نيز تمايل فردي پس از گذراندن جمعا ۲۰۴ واحد درسي به اخذ مدرك دكتراي بيوتكنولوژي نائل مي آيد.
براساس آئين نامه پذيرش دانشجو در اين رشته به صورت نيمه متمركز و ضمن شركت در مصاحبه حضوري صورت مي گيرد. شرايط ورود به دوره دكتراي پيوسته بيوتكنولوژي، علاوه بر شرايط عمومي ورود به آموزش عالي، احراز رتبه هاي يك تا ۵۰۰ كنكور سراسري يا كسب مدال در المپيادهاي علمي مي باشد. براين اساس تاكنون چهار دوره آموزشي مورد پذيرش قرار گرفته است كه با پذيرش دوره پنجم از مهرماه سال جاري عملا دانشجويان پنج دوره آموزشي در اين فرآيند آموزشي مهم شاغل به تحصيل خواهند بود.
به نظر مي رسد براي برگزاري چنين دوره اي، دانشكده علوم دانشگاه تهران آمادگي كامل را نداشته و اصولا امكانات متناسب با اين رشته در دانشگاه تهران ايجاد نشده بود. علي رغم قدمت و اعتبار دانشكده علوم دانشگاه تهران در بين موسسات و مراكز آموزشي - پژوهشي در كشور، اين دانشكده نيز از اين رويه مستنثي نبوده و بدون پيش بيني و تدارك امكانات متناسب با اين رشته در مهرماه سال ۱۳۷۸ اقدام به پذيرش دانشجو براي اولين دوره آموزشي گرديد. شايد شايسته تر بود ابتدا امكانات متناسب با رشته، نظير ساختمان آموزشي مستقل، جذب هيأت علمي مرتبط و آموزشگاه هاي پيشرفته و مجهز فراهم مي شد و سپس اقدام به پذيرش دانشجوي مستعد و باهوش مي گرديد كه صد البته در اين صورت انتظار موفقيت هاي بيشتري از دانش آموختگان اين رشته مي رفت.
برگزاري شايسته دوره اي با ويژگي هاي مزبور، بدون حمايت ويژه از آن ميسر نمي شود، لذا اصلاح وضعيت دوره در جهت تامين منافع ملي مستلزم تامين شرايطي ازجمله ايجاد ساختار و تشكيلات سازماني متناسب و اختصاص فضاي آموزشي لازم بوده است و اين موضوع در صدر برنامه هاي مسئولين و مجريان دانشگاه تهران قرار گرفته است.
طي ماه هاي اخير دوره دكتراي پيوسته بيوتكنولوژي شاهد حركت هاي مثبتي بوده است و صرفا به شرط ادامه موثرتر روند مزبور مي توان به آينده برگزاري دوره اميد بست. ازجمله تحولات اساسي و نويدبخش برگزاري موفق دوره كه در نتيجه تلاش و پيگيري هاي مسئولان دوره به ويژه دانشكده علوم روي داده، ميتوان سامان دهي ساختار اجرايي و اقتصاد سازمان و تشكيلات متناسب در دانشگاه تهران در قالب «گروه بيوتكنولوژي دانشكده علوم دانشگاه»، شروع بكار و فعاليت شوراي راهبردي بيوتكنولوژي دانشگاه تهران و اختصاص فضاي معين براي دوره ولو درحد محدود و موقت و آغاز بازنگري برخي از دروس دوره، برقراري بورسيه دانشجويان دوره و... اشاره نمود.

چهارمين همايش مديران مسئول نشريات دانشجويي سراسر كشور سوم تا پنجم دي ماه جاري با حضور ۲۳۰ نفر از مديران مسئول اين نشريات در دانشگاه تربيت معلم تهران برپا شد.
اين همايش سه روزه كه با هدف برگزاري انتخابات در ميان مديران مسئول نشريات دانشجويي و انتخاب دو نماينده جهت حضور در كميته مركزي ناظر بر نشريات دانشجويي و نيز ايجاد فضايي جهت تعامل فكري و آشنايي شركت كنندگان با يكديگر برپا شد، در نخستين روز از برپايي شاهد برگزاري جلسه سخنراني و پرسش و پاسخ نمايندگان مجلس شوراي اسلامي پيرامون عملكرد مجلس ششم و چشم انداز مجلس هفتم بود.
به گزارش خبرنگار ما، شيوه برگزاري همايش امسال، زمان برگزاري و ايجاد فضاي سياسي در همايش از جمله نكاتي بود كه براي بسياري از مديران مسئول نشريات دانشجويي شركت كننده در همايش جاي سؤال داشت.
نيما قاضي مدير مسئول يكي از نشريات دانشجويي دانشگاه صنعتي اميركبير در اين زمينه معتقد است: « شيوه انتخابات امسال و جلوگيري از حضور اقليت ها در اين همايش و دعوت از تعداد كمي از مديران مسئول، يكي از نقاط ضعف همايش بود.
وي با اشاره به زمان نامناسب برگزاري همايش در گفت وگو با خبرنامه همايش مي گويد: «همزماني برگزاري همايش و نزديكي زمان آن به انتخابات اين شائبه را بوجود مي آورد كه هدف از برگزاري اين همايش پيشبرد شركت كنندگان به سمت و سوي خاصي باشد، چنان كه در روز اول شركت كنندگان با جلسه پرسش و پاسخ نمايندگان مجلس مواجه شدند.
همچنين سيد حسام قريشي مدير مسئول «تراوش» از دانشگاه كاشان حذف كميسيون هاي دانشجويي را از همايش امسال و ايجاد فضاي سياسي در آن از ضعف هاي همايش قلمداد كرده، مي گويد: هدف اوليه ما از جمع شدن در اين همايش در درجه اول بررسي مشكلات، تبادل اطلاعات و ديدن يكديگر است و كميسيون ها كه در سه همايش قبلي بود، شيوه و ابزار خوبي براي اين هدف بود.
براساس اين گزارش علي حق پناه مدير خانه نشريات دانشجويي و دبير اين همايش در پاسخ به سؤالي در زمينه تغييرات انجام شده در شيوه دعوت از مديران مسئول نشريات دانشجويي و دلايل آن اظهار داشت: با توجه به اين كه هر سال تعداد شركت كنندگان در همايش افزايش مي يابد، طي صحبت هايي كه انجام شد، كميته مركزي ناظر تصميم گرفت حدود ۱۰ درصد نشريات فعال دانشگاهها (از طريق انتخابات درون دانشگاهي) در همايش شركت داشته باشند و ديگر مثل سه همايش قبل از طريق فراخوان عمومي عمل نكرديم.
وي با اشاره به اين كه در حال حاضر حدود دو هزار نشريه دانشجويي در دانشگاههاي كشور منتشر مي شود در مورد زمان برگزاري اين همايش گفت: كميته مركزي ناظر، زمان مناسب برگزاري همايش را قبل از ماه رمضان پيشنهاد كرده بود و همايش هاي قبلي هم عمدتاً  در تابستان برپا مي شد، اما در همايش امسال با توجه به انتخابات داخل دانشگاه و مشكلات برگزاري در مهر ماه كه تازه سال تحصيلي آغاز شده بود، ناچار شديم در اولين فرصت بعد از ماه مبارك رمضان همايش را برگزار كنيم.
همچنين مهندس پيمان مغازه مدير كل امور فرهنگي وزراي علوم، تحقيقات و فناوري در خصوص چگونگي برپايي اين همايش و برنامه هاي آتي آن گفت: در صدد هستيم تا به منظور افزايش كارآمدي همايش هاي مزبور، تعدادي همايش را به صورت جانبي براي نشريات دانشجويي برگزار كنيم كه يكي از آنها احتمالاً  همايش نشريات دانشگاههاي تهران در جشنواره منطقه اي است كه بهار ۸۳ برگزار خواهد شد.
وي در خصوص ايجاد فضاي سياسي در همايش چهارم گفت: صرف نظر از اين كه هر شخصي مطابق عقايد شخصي خود مايل به شركت در انتخابات باشد يا نباشد، نمي توان اذعان داشت كه انتخابات موضوع كم اهميتي است. ما معتقد بوديم كه اين رويداد چالش فكري بزرگي براي قشر جوان است و از اين رو تصميم به برگزاري اين نشست گرفتيم. وي مشكلات مالي را يكي از موانع توسعه و بالندگي نشريات دانشجويي دانست و گفت:
براي حمايت از نشريات دانشجويي اعتباراتي براي تمامي دانشگاهها در نظر گرفته ايم.
وي گفت: كميته مركزي ناظر بر نشريات دانشجويي طي سال گذشته ضمن بررسي ۱۲ پرونده اعتراض نسبت به احكام صادره كميته هاي ناظر دانشگاهي، نسبت به بررسي و تصويب شيوه نامه انتخابات نمايندگان مديران نشريات دانشجويي در كميته اقدام كرده است.
دبير كميته مركزي ناظر بر نشريات دانشجويي محدوديت هاي قانوني و مانع تراشي برخي مديران دانشگاهها را از ديگر مشكلات اين نشريات دانست.