منصور ملكي
گاهي اتفاق مي افتد غروب ها چيزي انگار گمت شده باشد، بعد مي بيني از نبود نور بوده وقتي آن رفيق قديمي كليد چراغ را مي زند.
از شعر: تعطيلات جاوداني استاد
سال هاست، سال هاي بسياري است كه «بيژن الهي» را گم كرده ام. آخرين بار، در آن سال هاي دور، او بود و محسن صبا و پرويز دوايي و مسعود كيميايي و من، كه از باغ فردوس تجريش تا مقصود بيك مي آمديم و حرف مي زديم از اين در آن در، بعد در كوچه پس كوچه هاي چهارراه حسابي و پل رومي، همه را گم كردم، هم بيژن، هم محسن و هم پرويز و مسعود را.
بعدها گذري، در لحظه اي و در حد سلام و عليك، همديگر را ديديم يا مي ديديم. محسن رفت داروخانه باز كرد، پرويز براي هميشه رفت به يكي از اين كشورهاي اروپاي شرقي، مسعود رفت سراغ فيلمسازي و بيژن الهي رفت كنج كتابخانه اش و بست نشست.
در آن سال ها شور بيژن در خواندن رشك انگيز بود. كتاب ها را مي بلعيد، كتاب هايي را مي خواند كه ما فكر مي كرديم بايد در ايام بازنشستگي خواند! تذكره الاولياء، اسرارالتوحيد، تاريخ طبري، عقل سرخ سهروردي، ديوان منصور حلاج.
هجده، نوزده ساله بود و سرشار از دانش و آگاهي، مي خواست دنيا را بتركاند. آنچه مي خواند و آنچه مي سرود و آنچه ترجمه مي كرد، به نظر ما جسارت بود و از حسادت به حساب تظاهر مي گذاشتيم. تظاهر به دانش و آگاهي، ما هم كم و بيش اهل بخيه بوديم و كم كم دريافتيم كه دارد مي دود و ما لنگ لنگان مي رويم. آن زمان براي ما قصه هايي از تذكره الاولياء، نقل مي كرد، كه اگر ما صد بار كتاب را مي خوانديم باز از زير چشممان در مي رفت: «نقل است كه مي گفت چون ذكر نيكان كني ميغي سپيد برآيد و عشق ببارد»، «نقل است كه مالك در سايه ديواري خفته بود، ماري شاخي نرگس در دهان گرفته، و او را باد مي زد.»
براي ما از ميان همه خزعبلات «صائب تبريزي» شعرهايي مي خواند كه از حيرت انگشت به دهان مي مانديم:
«دويدن مي گلرنگ را به كوچه رگ
به صد رسايي آواز آب مي شنوم
صفاي پردگيان خيال مي بينم
صداي پاي غزالان خواب مي شنوم
صداي شهپر جبرئيل عشق هر ساعت
زجنبش پرمرغ اضطراب مي شنوم
آنچه او در شعر امروز كرد، حركتي منطقي در مسير تكامل شعر امروز بود، بسيار بسيار پيش از مدعيان ديروز و امروز و چه حيف كه نوشتن شعر را رها كرد، اميدوارم رها نكرده باشد و هم در همان سال هاي جواني بود كه يك باره زد به دشت كربلا و رفت سراغ شعرهاي لوركا و شعرهاي منصور حلاج، كه گزيده اي از اشعار فدريكو گارسيا لوركايش را با عنوان نگارش بيژن الهي از گزارش يدالله رويايي، بهمن فرزانه، الف اسفندياري و فرهاد آرام را ديديم كه در سال ۱۳۴۷ در ۲۵۰۰ تا روي كاغذ صد گرمي افست (با همين وسواس در رسم الخط) به چاپ رسيد. از اين چهار تن گزارشگر، سه تن را مي شناختم. اما فرهاد آرام كه بود؟ كه به نظرم مي رسد بايد خود «بيژن الهي» باشد كه به فروتني ماسكي برچهره گذاشته است. اما هرگز شعرهاي «منصور حلاج» را به ترجمه «بيژن الهي» نديدم. هر بار كه به كتابفروشي طهوري مي رفتم، از مرحوم طهوري سراغ مي گرفتم و مي گفت: به زودي، به زودي منتشر مي شود. بعدها شنيدم كه «الهي» كتاب را به جايي ديگر سپرد و چاپ شد. من كه خوره كتاب هستم، حتي نسخه اي از آن را نديدم.
«بيژن الهي» را گم كردم، او به خلوتي خود خواسته خزيد و هر از گاه از اين و آن كه اذن ورود به حريم او را داشتند مي شنيدم كه در اين عزلت و گوشه نشيني، هزاران صفحه مطلب نوشته است. مي خواند و مي نويسد و هر بار به او تلفن كرده ام، پيام گير گفته است: «بوقي كه شنيديد پيغامي بگذاريد.» به همين كوتاهي. با اداي دين به وزن شعر سنتي! پس او همه وقت، مي خواند و مي نويسد. از حسرت مي خواهم دق كنم كه چرا نبايد من آن ها را بخوانم و او اين همه كار را پس از مردن به كه مي سپارد و تازه اگر به كسي بسپرد و او براي خدمت به فرهنگ و ادب اين ديار آن ها را چاپ كند، به چه درد من مي خورد، وقتي كه من هم مرده ام؟!
چندي قبل- همين روزها كه گذشت- در نگاه به ويترين و بساط كتابفروشي ها، در كتابفروشي  «اميركبير» چشم به چاپ تازه اي از گزيده اشعار لوركا خورد، با جلدي به خلاف چاپ اول كه ساده بود با نقش و نگار پرنده اي بر شاخه اي و چند خط شعري بر جلد كتاب و... چقدر خوشحال شدم، پس «بيژن الهي» هنوز زنده است، هنوز در همين حوالي است، هنوز به فكر چاپ دوباره ترجمه دوران جوانيش است، پس اين اميد وجود دارد كه كارهاي ديگرش را هم چاپ كند. چه خوب، كه از گوشه نشيني و عزلت به درآمده و دوباره پا به جامعه فرهنگي- هنري گذاشته. پس او را مي توان پيدا كرد. اين گم كردن همان طور كه خودش در شعر «تعطيلات جاوداني استاد» گفته است از نبود نور بوده و حالا آن رفيق قديمي كليد چراغ را زده است.
كتاب را به بيش از صد برابر قيمت چاپ اول خريدم و به خانه آمدم، حالي يعقوب وار، كلبه احزان گلستان شده بود. كتاب را ورق مي زدم، آرام آرام. البته زير انگشتانم رنج چيدن حروف سربي را احساس نمي كردم. به ياد آوردم آن سال ها را و رنج هاي بيژن الهي را. با چه وسواسي و چه شور و شوقي بالاي سر حروفچين ها مي ايستاد و چون صفحه اي تمام مي شد و نمونه اي به او مي دادند، او با چه وسواسي غلط گيري مي كرد. روزي به شوخي به او گفتم: خوب، حالا ديگر داري كتاب چاپ مي كني و كلي پولدار مي شوي. خنديد و گفت: آنچه از بابت اين كتاب به او دهند، پنج هزار تومان است، كه علاوه بر اياب و ذهاب، هرگاه حروفچيني مطابق سليقه ام رفتار نمي كند و حكم مي كند كه نمي شود اين طور چيد، پنجاه تومان در جيب او مي گذارم و ناممكن ممكن مي شود.
در صفحه اول خواندم: «ويرايش جديد». برايم مهم بود، كه حالا كه حدود شصت سال از عمر من و بيژن مي گذرد و مي دانستم چندين و چند بار ناشراني ديگر به او مراجعه كرده اند تا كتاب را تجديد چاپ كنند و جواب «نه» شنيده بودند و بيژن اضافه كرده بود كه اين كاري از دوره جواني من بوده و بايد همه چيز كتاب زير و رو شود، حالا اين ويرايش جديد چيست؟
شگفتا كه متوجه شدم چه قدر آن جوان وسواسي در رسم الخط به ولنگاري رسيده است. آن زمان كه حروف سربي بود و حالا كه كامپيوتر، حرف آخر را مي زند، پس چرا او «آن كه» را، «آنكه» نوشته است؟ يعني پيري و اين همه دور شدن از اعتقادات جواني؟ باور كردني نبود. اين حكم، حكم ناروايي بود.
وسوسه شدم. به مؤسسه اميركبير زنگ زدم، با مسئول و ناظر چاپ حرف زدم، اما از موضع بالا!
گفتم: ببخشيد، اين ويرايش جديد يعني چه؟ آقاي بيژن الهي در اين ويرايش جديد كه پس رفته اند.
پاسخ آن بود كه آقاي بيژن الهي در ويرايش هيچ دخالتي نداشته است. رسم الخط هم، رسم الخط كامپيوتري است و تازه ما دنبال آقاي الهي هستيم. از او تلفني، نشاني اي داريد؟
قبل از آن كه بپرسم براي چه دنبال او مي گرديد به ياد حرف «نيما» افتادم كه بعد از ۲۸ مرداد ۳۲ به آل احمد گفته بود: نكند بيايند مرا بگيرند كه چرا شعر را خراب كرده اي؟
گفتم: چرا دنبالش مي گرديد؟
گفت: كه خبرش كنيم تا بيايد حق البوقش را بگيرد.
با شناختي كه از او دارم، مطمئن هستم كه به دنبال حق البوقش نخواهد رفت، شايد از آن رو كه اين كار را موهن مي داند و يا وقت كشي، وقتي كه براي او عزيز است. آن مدتي را كه بايد در ترافيك سنگين تهران گذراند و بعد براي نقد كردن چكي كه مقداري هم نخواهد بود در بانك حرام شود، مي شود نشست و چهار خط بيشتر خواند و چهار خط بيشتر نوشت.

سام پور مهدي
مراد فرهاد پور/ انتشارات هرمس، چاپ اول، پائيز ۱۳۸۲/ قطع رقعي/ ۲۳۷ صفحه/ ۱۷۰۰ تومان
مراد فرهاد پور، اگرچه در مقايسه با ساير افراد و چهره هايي كه در زمينه هاي مرتبط با فلسفه امروز غرب مي نويسند و ترجمه مي كنند، بسيار كم كار است، اما به مصداق آن مثل معروف، كه «يكي مرد جنگي به از صد هزار» آثار و نكاتي كه وي بر آنها انگشت نهاده و به تأليف يا ترجمه آنان دست يازيده، در جامعه كتابخوان و بخصوص اهل فلسفه، اقبالي قابل اعتنا يافته است و وي را به عنوان اهل قلمي كه روايتي صادقانه و تيزهوشانه از مسائل و موضوعات مبتلا به در فلسفه غرب، ارائه مي كند، شناسانده است. شايد بخشي از اين اقبال به همان سخت گيري وسواس گونه فرهادپور بازگردد كه سعي دارد به جاي كميت و كتاب سازي، به كيفيت بپردازد و اين البته در دنياي امروز نشر و فرهنگ ايران خود قابل ارزش و اعتناست. ترجمه وي از كتاب «تجربه مدرنيته» (انتشارات طرح نو) ديگر به اثري كلاسيك در شناخت مفاهيم مدرنيته و پست مدرنيته تبديل شده است، همچنانكه، يكي دو اثر كم حجم ديگر وي نيز خوانندگان جدي و پي  گيري يافته است. «بادهاي غربي»، اما حاصل مجموعه سخنرانيهاي فرهادپور در موضوعاتي است كه دغدغه ذهني وي و جمعي از روشنفكران ايراني است. خود فرهاد پور در مقدمه اي كه بر اين كتاب نوشته و رگه هايي از طنز و مطايبه هم درآن حس مي شود، درباره اين مجموعه آورده است:
«متوني كه در اين كتاب گردآمده اند، همگي ريشه در حرف و كلام شفاهي دارند، يا به عبارت ساده تر، در باد هوا. منشأ بسياري از آنها به واقع نوعي طفره رفتن از نوشتن و ميل به حرافي است؛ زيرا نوشتن حقيقتاً كاري طاقت فرسا و خسته كننده و غالباً بيهوده و گزاف! (علامت تعجب از نويسنده نيست) است. من هيچ گاه به كتابهاي قطور (به جز ادبيات داستاني) علاقه اي نداشتم و همواره به نظم و پشتكار نهفته در پس آنها مشكوك، بوده و هستم- حتي در مواقعي اين شك و بي ميلي با رگه هايي از حسادت آميخته بوده است.»
وي پس از ارائه اين گزارش صادقانه به آسيب شناسي موجزي از سلطه و غلبه فرهنگ شفاهي (و تصويري) بر فرهنگ مكتوب مي پردازد و مي نويسد: «شايد در هيچ كشور ديگري نتوان تلويزيوني را يافت كه هر شش كانال آن، همزمان مشغول پخش وجوه گوناگون توليد حرف باشند؛ مصاحبه، ميزگرد، اخبار، سخنراني، قرائت شعر، گفت وگو با...) شايد توليد اين همه حرف توسط كارشناسان، پژوهشگران، متفكران انتقادي، موعظه گران، تحليل گران، دلقكهاي برنامه هاي شاد و باقي افراد (همراه با حرافي همگاني در تاكسي و صف نان و غيره) خود يك «مسئله فرهنگي» باشد و شايد فقط كسي چون ميشل فوكو بتواند معنا و ريشه هاي اين «مسئله»، پيوند آن با تاريخ گذشته و حال و نقش آن در ايجاد وتداوم ساير «مسايل» را روشن سازد چون در واقع به معنايي خاص، كلمات حقيقتاً فقط باد هوا نيستند.»
منتها و نوشته هاي گردآمده در كتاب، «بادهاي غربي» مضامين و موضوعات مختلفي چون سياست، زيبايي شناسي، نقد ادبي، فلسفه و... راشامل مي شود و چنانكه فرهادپور در مقدمه كتاب آورده است، ربط آنچناني ميان مقالات و گفت وگوهاي كتاب وجود ندارد، جز آنكه همگي آنها واكنشهايي ذهني به مسائل و شرايط و چالشهاي عيني اند و دست كم از پاره اي جهات براي برخي افراد آن قدر مهم به نظر رسيده اند كه بتوان درباره شان حرف زد.
نويسنده البته در نهايت تعريضي هم به برخي پراكنده گويي و پراكنده  ترجمه هاي موجود در آشفته بازار ترجمه و تأليف متون فكري دارد. آنجا كه مي نويسد: «قضاوت درباره اهميت اين مسائل و توانايي و كفايت آن ذهن نيز با خوانندگان است. به احتمال قوي اين واكنشها يا تفاسير- گذشته از «خودي ها»- كساني را نيز كه معتقدند «به عوض تفسير جهان بايد آن را تغيير داد» راضي و خرسند نخواهد كرد. از قضا نگارنده اين سطور نيز شريك اين ناخرسندي است؛ با اين فرق كه ناخرسندي او اساساً از ضعفها و نقصها و آشفتگيهاي نهفته در اين تفاسير ناشي مي شود؛ از دنبال نكردن و عدم بسط برخي ايده ها و مفاهيم كليدي، از سر هم كردن شنيده ها و خوانده هاي نيمه تمامي كه مهمترين كاركرد اجتماعي عيني شان، پر كردن صفحات روزنامه هايي است كه «خوراكشان» مطالبي تحت عناويني چون «هايدگر و وجود»، «بانوي اول رمان معاصر» يا «چرا نمي توانم ننويسم: گفت وگو با شاعره جوان...» است.»
در هر حال كتاب حاصل چند بحث است. ابتدا گفت و گويي مفصل درباره كتاب تجربه مدرنيته برمن، سپس گفت وگويي ديگر درباره كتاب بكت كه ۵ سال قبل و با حضور ابراهيم اقليدي و حسين پايا در دفتر انتشارات طرح نو انجام شده بود، بعد گفت وگويي درباره تفكر و رابطه آن با خشونت و نيز گفت  وگويي درباره آزادي، ميل و اجتماع و تحرير و تنقيح شده و دو سخنراني و پرسش و پاسخ پس از آن با عناوين «نكاتي چند در باب مفهوم فرم» و «سنت و سنت گرايي ايدئولوژيك» و در نهايت گفت وگويي طولاني و منتشر نشده (بقيه مقالات و گفت وگوها وميزگردها در رسانه هاي مختلف مكتوب منتشر شده اند) درباره ماركسيسم، سرمايه داري و دموكراسي.

سيد جواد طاهايي
نويسنده: هال دريپر، مترجم؛ حسن شمس آوري
ناشر: نشر مركز، چاپ اول پاييز ۱۳۸۲/ قطع وزيري، گالينگور/ ۸۲۵ صفحه/ ۸ هزار تومان.
ماركسيسم آمريكايي به دليل فقر سنت فكري، مي تواند موجوديتش را به عبارتي از ماركس منتسب كند كه مي گويد «كمونيسم جنبشي عملي براي تغيير جهان است» و نتيجه بگيرد كه پيروزي هاي عملي ولو خرد جنبش كارگري، در اصل پيروزي اي براي نظريه ماركسيستي است. ماركسيسم آمريكايي همواره با پراگماتيسم آمريكايي همخوان بوده است. از تركيب اين دو، تاريخ جنبش هاي اجتماعي راديكال آمريكا، برخاسته است. اما عدم امكان و امتناع پيوند اصيلي ميان اين دو، جنبش هاي سوسياليستي گسترده در آمريكا را به ناكامي كشانده است. فقر نظري و نيز تجربه عملي ناكام جنبش سوسياليستي در آمريكا، باعث شده كه نظريه پردازان ماركسيست آمريكايي، گاه، به مواجهت  هاي بي واسطه با ستون اصيل ماركسيستي و بويژه آثار ماركس دست بيازند و به اين طريق به تحقير زمينه فقرآلود جنبش سوسياليستي در آمريكا بپردازند.
مواجهت بي پيرايه و البته مومنانه، با ماركس، كاري است كه نظريه پرداز مشهور آمريكايي «هال دريپر» انجام داده است: شجاعت رويارويي با ماركس، بدون اتكاء به تفاسير و اجتهادات، چيزي است كه دريپر آن را به اثبات رسانيد. كتاب «نظريه انقلاب ماركس» علاوه بر آن كه شجاعت دريپر در مواجهت بي واسطه با ماركس و قوت فكر و تحليل دريپر را اثبات مي كند، نشانگر صبر و تلاش گري بي وقفه او نيز هست. زيرا او در سطحي گسترده به همه جوانب انديشه سياسي ماركس پرداخته و در واقع دايره المعارفي تحليلي از ابعاد گوناگون انديشه ماركس ارائه نموده است. كار برجسته دريپر در ۴ جلد ارائه شده است كه ترجمه جلد اول كتاب عظيم به بازار آمده است. جلد هاي دوم، سوم و چهارم كتاب دريپر به ترتيب به ابعاد ديگر تفكر انقلابي ماركس مي پردازد كه شامل «سياست طبقات اجتماعي»، «نقد سوسياليزم هاي ديگر» و «ديكتاتوري پرولتاريا» است. اهميت اثر عظيم دريپر و در واقع اهميت انديشه هاي ماركس در چيست؟ اولاً تبارنامه بسياري از انديشه هاي سياسي در قرن بيستم، مستقيم يا غيرمستقيم و علني يا تلويحي به ماركس بازمي گردد. اين حقيقتي است كه دست كم در حوزه نظري بايد پذيرفت. دوم، برخي مسائل هم در حوزه سياسي بويژه در عرصه نظري مربوط به روش، تعاريف و طبقه بندي ها به دست ماركس و انگلس براي اولين بار فرمول بندي شد و قالب نظري يافته است. در اين ميان بخصوص نظريه دولت از چنان اهميت شاخصي برخوردار است كه چنانچه آن را ناديده بگيريم، نظريه هاي سياسي زير مجموعه آن ناقص و لذا تحليل حوادث تاريخي ابتر خواهد شد. از همين روست كه هال دريپر كل جلد اول را به نظريه دولت ماركس و انديشه هاي او پيرامون مسأله بوروكراسي و سپس جلد دوم اثرش را به نظريه سياست طبقات اجتماعي در تفكر ماركس اختصاص داده است.
سوم، پس از فروپاشي «سوسياليزم واقعاً موجود» در سال هاي پاياني قرن بيستم، افكار عمومي جهان فرهيخته روشنفكران و محافل دانشگاهي و پژوهشي مستقل، احساس نياز ژرفي براي آشنايي دوباره با ماركس دارند و در اين ميان نياز به قرائت جديدي از ماركس وجود دارد كه او را به جايگاه واقعي خود و مبري از هر نوع ايسم بازگرداند. در اين اثر با افكار ماركس به مثابه ميداني بزرگ در انديشه سياسي مواجه مي شويم؛ انديشه اي كه بيش از يك قرن دنيا را به لرزه درآورد و تلاش هاي چندين نسل در ابعاد ملي و جهاني متوجه تحقق آن شد.
ترجمه فارسي جلد اول كتاب خود به تنهايي شرح گسترده اي از ابعاد متنوع انديشه ماركس است به نحوي كه در فهرست مطالب آن ۲۲۲ عنوان فرعي وجود دارد كه بسياري از عناوين آن، خواننده علاقه مند را به سوي خود جلب خواهد كرد.

ترجمه،  تاريخي به قدمت عمر بشر دارد كه طي قرنها دستخوش دگرگوني و تحول شده است. آموزش اين فن نيز خود تاريخچه اي خواندني دارد.
در سالهاي اخير به موازات جوامع ديگر،  آموزش ترجمه در ايران نيز رونق خاصي يافته و به يكي از رشته هاي پرجاذبه دانشگاهي تبديل شده است. عده اي از پيشروان آموزش و تحقيق در اين حوزه كه اكنون ديگر مستقل  از زبانشناسي در جايگاه ويژه اي قرار گرفته است، فصلنامه اي با عنوان «مطالعات ترجمه» منتشر مي كنند.
هدف اين فصلنامه بررسي تخصصي و پژوهشي ترجمه است. مدير مسئول فصلنامه دكتر حسين ملانظر و انتشار آن به كوشش دكتر فرزانه فرحزاد و دكترغلامرضا تجويدي صورت مي گيرد.
نشاني پست الكترونيك اين فصلنامه تخصصي است.
mollanazar@atu.ac.ir

شعر هنر ملي ايرانيان است - حمايت از شعر و شاعران حمايت از هويت ملي است. اين جمله ها تيتر پوستر مراسم اعطاي سومين دوره جايزه شعر امروز ايران بود كه با همت مؤسسه فرهنگي، هنري كارنامه و پشتيباني مالي شركت كامپيوتري آواژنگ روز شنبه ۲۷ دي ماه ساعت ۴ تا ۶ بعد از ظهر در خانه هنرمندان واقع در باغ هنر برگزار شد.
اين مراسم كه با حضور عده بسياري از نام آشنايان ادبيات و دوستداران آنها برگزار شده بود با خواندن بيانيه هيئت داوران توسط نازنين نظام شهيدي سياست هاي گزينشي و روند داوري خود را اينگونه تبيين كرد:
شعر و ادبيات در عصر مدرن همواره دستخوش دگرگوني هاي گوناگون بود تا آنجا كه ثبات را در تغيير بازيافته است آنچه در تحولات ادبي به چشم مي آيد نشان دهنده تغيير در عرف ادبي و انعكاس روح زمانه و زندگي در شعر است كه نهايتاً ژرفاي آرمانها عواطف و تخيل بشري را در يك دوره تاريخي تبلور مي بخشند.
همچنين در روند كار داوري اعلام شد كه: داوران كار بررسي دفترهاي شعر سال هشتاد و يك را از مرداد سال جاري آغاز كرده و از بين ۱۱۸ عنوان كتاب شعر طي جلسات متعدد ۲۳ مجموعه شعر را قابل بررسي بيشتر يافتند كه اين تعداد هم به ۱۷ عنوان كاهش يافت و سرانجام در مرحله پاياني شش مجموعه شعر در دو سطح به عنوان آثار برگزيده معرفي شدند.
گروه اول شاعراني بودند كه عمر تجربه شعري آنها حداقل به دو دهه مي رسيد و به ترتيب حروف الفبا اينگونه معرفي شدند.
*دوربين قديمي از عباس صفاري
*«روزنامه تبعيد» از «حسن عالي زاده» و «من آسمان خودم را سروده ام» از «صعيد صديق»
گروه دوم مجموعه شعرهاي برگزيده شامل سه دفتر از سه شاعر جوان بود كه به ترتيب الفبايي عبارت بودند از:
*«آغوش من از سفر پر است» از فرياد شيري
*«پرنده پنهان» از «گروس عبدالملكيان»
*«يوسفي كه لب نزدم» از «ليلي گله داران»
لازم به ذكر است هيأت داوران اين دوره متشكل از منوچهر آتشي، عنايت سميعي، شاپور جوركش، نازنين نظام شهيدي و حافظ موسوي بوده است.
در اين مراسم، حافظ موسوي كه اجراي برنامه نيز به عهده او گذاشته شده بود مراسم تجليل ازسه نفر از پيش كسوتان شعر امروز ايران را مطرح كرد كه در دوره گذشته، هر بار به دلايلي مسكوت مانده بود؛ اما اين بار با فراخواندن سيمين بهبهاني، منوچهر آتشي و محمدعلي سپانلو و دادن هدايا و لوح تقدير كارنامه از آنان سپاسگزاري كرد و وعده داده شد كه سال ديگر اين مراسم در سالروز نيما برگزار شود.
از ديگر سخنرانان اين مراسم كه هركدام به فراخور حال مطالب گوناگون و بعضاً حاشيه اي را عنوان كردند به سخنراني محمد حقوقي، محمود دولت آبادي و سيمين بهبهاني مي توان اشاره كرد.
همچنين چندين نفر از شاعران جوان (كه بعضي خود از نفرات بر گزيده دوره هاي پيش بودند) در حين اجراي برنامه با لحن تند و بي ادبانه به هيأت داوري و مخصوصاً به آقاي آتشي اعتراض كردند تا جائي كه محمود دولت آبادي در صحبت كوتاهش صراحتاً از دست اندركاران اين گونه مراسم ها خواست تا براي حفظ حرمت شاعران پيش كسوت ديگر از آنان اينقدر براي داوري دعوت نشود (پايان اين مشاهده و گزارش را اينگونه بخوانيد كه) با اين فرهنگ شاعرانه و اين هويت ملي:
چه زيباست كه:
دوباره مي سازمت وطن؟ اگرچه باخشت جان خويش...
ياسر هدايتي

مؤسسه فرهنگي، هنري جهان كتاب كه عليرغم تمامي تنگناها، همچنان ماهنامه «جهان كتاب» را انتشار مي دهد، در جنب كارهاي اين ماهنامه، و از يكي- دو سال قبل انتشار منظم و مداوم فصلنامه مانند، راهنماي كتاب را در دستور كار خود قرار داده اند اين مجموعه در هر جلد و در مقايسه با جلد قبلي، قطورتر و فربه تر شده است كه از اقبال ناشران به اين مجموعه حكايت مي كند.
در شماره ۵ راهنماي كتاب ۲۳۶ ناشر فعال كشور و مشخصات ۱۹۸۰۰ عنوان كتاب موجود در بازار كتاب ايران آمده است. اين راهنما به همراه سه نمايه عنوان ها، ناشران و نام ها كتابي كاربردي براي تمامي علاقه مندان و به خصوص متقاضيان (از مؤسسات پخش گرفته تا كتابفروشان و خوانندگان) است و در نوع خود مرجعي كاربردي و مفيد و مؤثر است. براي دست اندركاران اين فصلنامه آرزوي توفيقات بيشتر داريم.

پنجمين جلد از مجموعه ۶ جلدي فرهنگ آثار كه در شركت سروش توسط يك هيات علمي در حال تدوين است، تا نمايشگاه كتاب سال ۸۳ عرضه خواهد شد.
رضا سيدحسيني، مدير مجموعه فرهنگ آثار با بيان اين مطلب به خبرنگار «مهر» گفت: كار بر روي ششمين و آخرين مجلد اين مجموعه هم تا اواسط سال آينده به پايان خواهد رسيد.
سيد حسيني افزود: نيمي از حجم جلد ششم مطلب و باقي نمايه هاي مربوط به كل ۶ جلد است كه به صورت الفباي فارسي در حال تدوين است.در كنار اين مجموعه كه از سوي انتشارات سروش به بازار كتاب عرضه مي شود، قرار است نخستين جلد فرهنگ آثار ايران و اسلام به سر ويراستاري احمد سميعي انتشار يابد. «فرهنگ آثار»ي كه زير نظر سيد حسيني كار مي شود و تاكنون ۴ جلد آن به بازار عرضه شده، ترجمه از متن فرانسه است و فرهنگ آثار ايران و اسلام، مجموعه اي تأليفي است.

سيد ابوالحسن مختاباد
a_najva@hamshahry.com
مشروطه ايراني
ماشا ءالله آجوداني/ نشر اختران، چاپ اول ۱۳۸۲/ ۵۶۰ صفحه/ ۴۲۰۰ تومان.
اين كتاب پس از نزديك به ۵ سال مجوز انتشار گرفته است و آن گونه كه از متن كتاب و فهرست منابع و نيز نحوه به كارگيري اسناد و كدها برمي آيد از جمله متون جدي و قابل اعتنا در زمينه مشروطيت است و حتي به آثار دكتر فريدون آدميت هم پهلو مي زند.
وداع با دوم خرداد
صادق زيباكلام/ انتشارات روزنه، چاپ اول ۱۳۸۲/ ۳۲۴ صفحه/ ۱۹۵۰ تومان.
دكتر صادق زيباكلام در چند سال اخير از حوزه  كارهاي تحقيقي و جدي به سمت نگارش مقالاتي تحليلي درباره اوضاع سياسي، اجتماعي روي آورده است. اين كتاب پس از «هاشمي رفسنجاني و دوم خرداد» و چند اثر ديگر اين چهره دانشگاهي در همين موضوعات، تازه ترين مقالات و گفت وگوهاي منتشر شده وي را در جرايد شامل مي شود كه از سوي ناشر هميشگي آثارش(روزنه) به بازار عرضه مي شود. در هر حال ما هم اميدواريم كه جناب زيباكلام علاوه بر نگارش اين گونه مقالات، كارهاي جدي ترش را فرو ننهد.
زندگي نامه هيلاري كلينتون
مترجم: مريم حاجي مهدي/ انتشارات علمي/ چاپ اول ۱۳۸۲/ ۳۲۰ صفحه/ ۲۸۵۰ تومان.
با توجه به ترجمه اي ديگر از اين اثر كه تقريباً دو برابر حجم اين ترجمه و از سوي ناشري ديگر عرضه شده است، به نظر مي رسد، اين ترجمه خلاصه اي از كتاب باشد و طبيعي است كه براي آنهايي كه شكيب خواندن كتابي دو تا سه برابر حجم اين كتاب را ندارند، همين اثر مي تواند كفايت كند.
يادنامه فرهاد
شهاب ذوالرياستين/ انتشارات آبي، چاپ اول پاييز ۱۳۸۲/ ۴۱۸ صفحه/ ۳۵۰۰ تومان.
كتاب مجموعه اي از نوشته هاي پراكنده نوشته شده در مطبوعات و رسانه هاي مكتوب مختلف است كه گردآوري شده و هيأت كتاب به خود گرفته است.
در هر حال در نبود كتابي جدي درباره فرهاد، خواننده صاحب شيوه موسيقي پاپ، اين اثر به مانند همان لنگه كفش در بيابان غنيمت است و كوشش گردآورنده و ناشر از اين بابت قابل اعتنا.
سرگذشت من
چارلز اسپنسر چاپلين/ مترجم: جمشيد نوايي/ نشر ني، چاپ اول ۱۳۸۲/ ۷۲۸ صفحه/ ۵۶۰۰ تومان.
كتاب «سرگذشت من» چارلز چاپلين، همزمان با نمايشگاه بين المللي كتاب به بازار كتاب آمد و مشخص نيست، چرا پس از ۶ ماه دوباره در فهرست ترخيصي هاي خانه كتاب قرار گرفته است. (از اين گونه اشتباهات، گاه، گدار در فهرست خانه كتاب رخ مي دهد) در هر حال در ميان تمامي ترجمه هايي كه از زندگي چاپلين به صورت خلاصه يا كامل ترجمه شده است، اين ترجمه كامل ترين است و مترجم نيز از جمله چهره هاي آشنا با مقوله تاريخ سينما.
پژوهش هاي ايران شناسي
ايرج افشار/ انتشارات بنياد موقوفات محمود افشار، چاپ اول، زمستان ۱۳۸۲/ ۷۸۴ صفحه/ ۵۸۰۰ تومان.
استاد ايرج افشار، محقق و مورخ نامي همانند گذشته، پر انرژي و تلاش به پژوهش هاي خود در حوزه ايران و ايران شناسي ادامه مي دهد و كتاب ياد شده چهاردهمين جلد از مجموعه اين پژوهش ها است كه قطعاً نكات خواندني و تازه يابي را براي خوانندگان و علاقه مندان مربوط به تاريخ ايران و ايران شناسي در بردارد.
سفرنامه قفقاز و ايران
ارنست اورسل/ مترجم: علي اصغر سعيدي/ انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، چاپ اول زمستان ۱۳۸۲/ ۴۶۸ صفحه/ ۲۳۰۰ تومان
محبوب القلوب
محمدبن علي اشكوري/ مصحح: ابراهيم ديباجي، حامد صدقي/ انتشارات دفتر نشر ميراث مكتوب، چاپ اول، زمستان ۱۳۸۲/ ۶۱۰ صفحه/ قيمت: ؟؟
دفتر نشر ميراث مكتوب از زمان شروع به فعاليت خود تا به امروز توانسته نزديك به ۱۵۰ اثر خطي را تصحيح و به بازار نشر عرضه كند. كتاب محبوب القلوب نيز از جمله آثاري است كه اين مركز شناخته شده در حوزه متون كهن (يا تراث) به بازار عرضه كرده است.
ژاپن؛ روح گريزان
نلي دله/ مترجمان ع.پاشايي و نسترن پاشايي/ انتشارات روزنه، چاپ اول زمستان ۱۳۸۲/ ۱۵۴ صفحه/ ۲۵۰۰ تومان.
نام عسگري پاشايي كافي است تا به اعتبار و مفيد بودن كتاب پي ببريم و البته انتشارات روزنه كه ناشري صاحب اعتبار است. پاشايي پيش از اين چند كتاب درباره فرهنگ و تاريخ ژاپن از سوي انتشارات نگاه معاصر به بازار عرضه كرده و از قرار در اين زمينه و به خصوص اديان آسياي شرقي، آثاري در دست ترجمه دارد.
خاطرات سرهنگ محمد مهدي كتيبه
تدوين: محمدرضا سرابندي/ انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي/ چاپ اول، زمستان ۱۳۸۲/ ۲۹۲ صفحه/ ۱۸۰۰ تومان.
به گفته برخي از مورخان و پژوهندگان تاريخ معاصر ايران، به خصوص ۴۰ سال اخير، خاطرات «سرهنگ كتيبه» اطلاعاتي دست اول درباره برخي انجمن هاي مخفي، از جمله انجمن حجتيه در اختيار علاقه مندان قرار مي دهد.
قوميت ها و نقش آن در تحولات سياسي
محمدرضا پهلوي
مجتبي مقصودي/ انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي، چاپ اول زمستان ۱۳۸۲/ ۳۸۴ صفحه/ ۲۳۰۰ تومان.
پيشينه  كاري مجتبي مقصودي درباره تاريخ معاصر، به خصوص دو كتابي كه وي در باره تحولات تاريخي ايران بين ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ نوشته و كتابي ديگر درباره قوميت ها از جديت اش در اين زمينه خبر مي دهد.