پرمخاطب ترين سخنراني سومين كنگره پروستودنتيست هاي ايران و پاسخ هاي دكتر شهرام وزيري به پرسش هاي خبرنگار ما درباره چگونگي پيري و راه هاي رفع و رجوع آن
بسياري اوقات جراحي هاي زيبايي در بهبود شرايط روحي سالخوردگان و حتي ميانسالا ن مفيد واقع مي شوند
شخصيت علمي دكتر شهرام وزيري موجب نشده است كه او، توانايي جذاب صحبت كردن را از دست بدهد. با مدرك دندانپزشكي عمومي از دانشگاه تگزاس، تخصص درمان لثه (پريودنتولوژي) از دانشگاه كاليفرنيا(UCLA) و فوق تخصص جراحي هاي ايمپلنت فك و صورت از همان دانشگاه، دكتر وزيري چهره علمي بين المللي اي محسوب مي شود كه به واسطه اشرافي كه به چندين رشته مرتبط علمي دارد، چهره اي از يك دانشمند فعال را به نمايش مي گذارد.
متني كه پيش رو داريد، چكيده اي از سخنراني دكتر وزيري درباره «مسن شدن و تغييرات در صورت» است كه در كنگره پروستودنتيست ها ايراد شد و خبرنگار «درمانگاه» آن را براي مخاطب متعارف روزنامه تنظيم كرد.
در انتهاي بحث، چند سوال جالب براي خوانندگان را دكتر وزيري پاسخ دادند. به طور كلي پير شدن را مي شود به از دست دادن باد يك توپ تشبيه كرد. علت اين كه مي گويند بچه ها زيباترند اين است كه صورتشان مثل يك توپ گرد است. هر قدر انسان ها مسن تر مي شوند، اين توپ بادش را از دست مي دهد و به مرور زمان، بسياري از ماهيچه هاي صورت كه مبين حالت هاي صورت اند، تحليل مي روند و چربي ها، جايگزين آنها مي شود و چين و چروك هاي صورت، عمود بر فيبرهاي ماهيچه ها مي شوند. براي مثال، در پيشاني انسان كه ماهيچه ها به صورت عمودي (از بالا به پايين) قرار گرفته اند، چين و چروك هاي ناحيه پيشاني افقي است. در فاصله دو ابرو كه ماهيچه افقي است، چين و چروك به صورت عمودي است و...
براي بررسي صورت و تغييراتي كه در اثر پيري در آن انجام مي گيرد، صورت را به سه ناحيه بالايي، مياني و پاييني تقسيم مي كنيم. در ناحيه فوقاني واضح ترين تغيير، افتادن ابروهاست وچين و چروكي كه روي پيشاني به وجود مي آيد. اين تغييرات با نژاد آدم ها رابطه دارد.
در قسمت مياني صورت، وقتي ماهيچه ها تحليل مي روند با افتادگي گونه ها و وضوح خط خنده روبه رو مي شويم. خط خنده، خطي است كه از گوشه پره بيني تا گوشه لب را شامل مي شود. در اين ناحيه با تحليل خار قدامي بيني هم مواجهيم كه درست زير بيني وبالاتر از دندان هاي فك بالا واقع شده و تحليل رفتن آن، موجب افتادگي بيني مي شود.
در قسمت پايين صورت، تحليل چانه و شاخه فك كمتر است، اما در قسمت افقي فك پايين هم ماهيچه ها تحليل مي روند و هم تحليل استخوان بيشتر است. پس در اين ناحيه (قسمت پشت چانه و زير استخوان فك) با افتادگي بافت چربي مواجه مي شويم كه به «لبخند جادوگرانه» مشهور است.
اولين كسي كه به صورت علمي به پديده پيري - زيبايي نگاه كرد فردي به نام دكتر تسيه(Tessier) بود. تخصص دكتر تسيه درباره آدم هايي بود كه ناهنجاري هاي صورتي داشتند و ايشان براي جبران ناهنجاري هاي ناشي از پيري، پيشنهاد انجام عمل هاي جراحي اي را دادند كه در آنها، استخوان هاي افراد جابه جا شود اما كمتر كسي حاضر بود جراحي هاي مفصل ناحيه سر و صورت را بپذيرد. حدود ۲۰ سال بعد، در اوايل دهه ۱۹۹۰ دكتر ميتل من و دكتر ترنيو پيشنهاد دادند از پروتز(اندام مصنوعي) هاي فك و صورت براي جبران تغييرات ناشي از مسن شدن استفاده شود. آنها تقسيم بندي فوق الذكر را انجام دادند و بر اساس پيشنهادهاي آنها روش هايي براي ترميم زيبايي در ناحيه فك وصورت ابداع شد.
براي مثال براي حل مشكل «لبخند جادوگرانه» يك پروتز در ناحيه شاخه افقي فك پايين تعبيه مي شود كه جايگزين استخوان تحليل رفته است. براي ترميم زيبايي گونه ها، پس از تعيين محل جراحي، پروتزي در همان ناحيه تعبيه مي شود و روش هاي ديگري نيز ابداع شده اند كه هنوز همه گير نشده اند.
- ممكن است درباره آن روش ها توضيح دهيد؟
مهمترين آنها كاشت و تزريق سلول هاي ماهيچه اي و سلول هاي مادر يك فرد به همان شخص است كه باعث رشد دوباره و طبيعي ماهيچه هاي آن ناحيه مي شود.
- به اين ترتيب مشكل ماهيچه ها حل مي شود، مشكل تحليل استخوان هم با كمك پروتزها و ايمپلنت ها حل مي شود، مشكل ديگري وجود ندارد؟
چرا به جز مشكلات ذكر شده، پوست هم دچار پيري مي شود و انعطاف و نرمي خود را از دست مي دهد.
- عوامل موثر در پيري را ذكر مي كنيد؟
اول و مهمتر از همه ، ژنتيك است. انسان ها به كل تحت تاثير ژنتيك خود قرار دارند، عوامل محيطي هم اهميت فراواني دارند. براي مثال، اشعه ماوراء بنفش نور آفتاب يكي از مضرترين تاثيرات را در بروز پيري دارد، عوامل اجتماعي مثل سيگار كشيدن و ورزش نكردن از زمره ديگر دلايل تاثير گذار در بروز پيري محسوب مي شوند. عوامل محلي هم در نمايان شدن پيري تاثير بسزايي دارند. مثلا در ناحيه دهان، نبود دندان موجب تحليل بيشتر استخوان مي شود. وقتي فردي دندان ندارد، سالانه ۴/۱ ميلي متر از استخوان فك خود را از دست مي دهد، در حالي كه اگر وي دندان داشته باشد به دليل تاثير متقابل دندان و استخوان فك، سالانه فقط ۴/۰ ميلي متر از استخوان فك خود را از دست مي دهد، اين امر به بازسازي استخوان برمي گردد.
- اين عمل بازسازي(regeneration) هميشه در انسان وجود دارد، پس چرا انسان به پيري مي رسد؟
سلول هاي موثر در بازسازي به سادگي از بين مي روند. پس از بلوغ ، سطح استخوان دچار حذف مداوم است، اما سلول هاي مغز استخوان آن را جبران مي كنند. با گذشت زمان حذف همچنان ادامه دارد، در حالي كه از سلول هاي بازسازي كننده كاسته مي شود و بافت نابود شده از بافت توليد شده كمتر مي شود. به مرور زمان همه چيز تغيير مي كند و فقط تغيير است كه تغيير نمي كند.