عكس ها :پيمان گل سرخ
ريتا تره خوآ
تقاطع ها، گذرگاه هاي عرضي با چراغ راهنما و علايمي براي هشدار، براي توقف، براي رفتن، اصلا روگذر و زيرگذر، پياده رو، شبكه اي از معابر، از روي خط كشي عبوركن، سواري بايست و مگر كوري چراغ قرمز است، روي چيزي شبيه سقف، هم فلش روبه بالا هم روبه پايين، با پنج خط كج و معوج كه دوست داشتمشان در زمينه خاكستري كم، آقاي پليس!
هر روز ۴۰۰ بچه دبستاني روي پنجه، خود را بالاتر مي كشند شايد سوار يكي از ۱۰ خودروي كوچك از نوع برقي با باتري قابل شارژي شوند كه در محوطه مي بينم.
پارك آموزش ترافيك تهران كه در محله پونك تهران واقع شده، مينياتوري زمخت از تسهيلات و تجهيزات پارك هاي آموزش ترافيك و ايمني در سطح جهان است. اين پارك كه به صورت رايگان در اختيار مدارس مقطع ابتدايي قرار مي گيرد، با هدف آموزش رفتار ترافيك براي كودكان و نوجوانان طراحي و از مهرماه سال جاري بهره برداري شد.
اين پارك توسط سازمان حمل و نقل ترافيك تهران و از محل بودجه اين سازمان، در زميني به مساحت ۵/۳ هكتار در شمال غربي ميدان پونك تهران و با تاسيساتي شامل معابر، آمفي تئاتر، توقفگاه، جايگاه انرژي، بوفه و ساختمان اداري و آموزشي اجرا شده است كه يكي از بزرگترين و مجهزترين پارك هاي آموزش ترافيك در ايران است. پيش از آن در سال ۱۳۸۰، پارك آموزش ترافيكي با وسعت و امكانات كمتر در شهر اصفهان مورد بهره برداري قرار گرفت.
محله پونك
پارك ترافيك تهران محله پونك، در مهرماه ۱۳۸۱ افتتاح و بهره برداري از آن از مهرماه سال جاري آغاز شده و تا به امروز به غير از روزهاي پنج شنبه و جمعه در تمام روزهاي هفته و در دو شيفت روزانه، فعاليت مي كند.
«مونيكا شاهين» كارشناس و مدير روابط عمومي سازمان حمل و نقل و ترافيك تهران، يكي از دلايل تشكيل چنين پروژه آموزشي را، بالا بودن تاثيرپذيري و نهادينگي دوره كودكي در يادگيري دانست و گفت: سازمان ترافيك با تحقيقات وسيعي كه انجام داده بهترين زمان براي دريافت مسايل مربوط به ترافيك را در مقاطع سوم، چهارم و پنجم دبستان دانسته و كارآمدترين نحوه يادگيري را قرارگرفتن در محيط و يادگيري عملي و مستقيم مي داند.
وي با تاكيد بر اين نكته كه آموزش در محيط واقعي با خطر توام است گفت: آموزش مستقيم در محيط واقعي تبعات ناامني براي كودك دارد. از اين جهت، مينياتوري از ترافيك شهري، آموزش را پيش مي برد و تبعات آموزش در موقعيت واقعي را ندارد.
شاهين افزود: در اين پارك، ترافيك براي كودكان مسأله تاريك و ناراحت كننده اي نيست بلكه كودك مي آموزد در فضاي ترافيك چطور ايمن باشد.
به گفته اين كارشناس، پارك آموزش ترافيك محله پونك، براي تحت پوشش قرار دادن منطقه ۵تهران، تجهيز و برنامه ريزي شده بود. با اين وجود به دليل بالا بودن ميزان استقبال مدارس مناطق مختلف شهر و امكانات محدود اين پارك در جهت آموزش، بچه هاي كمي مي توانند از امكانات عملي مناسب بهره مند شوند.
نمونه مصنوعي
بچه هاي پايين شهر، بيشترين استقبال و ذوق را نسبت به پارك ترافيك ابراز مي دارند. چونان مبهوت در معابر و چشم اندازها قدم مي گذارند كه گويي همه چيز واقعيت دارد... اين كودكان آموزش ها را مي بلعند.
«محمود بر آبادي» مدير آموزش پارك ترافيك تهران، آموزش حضوري را به دليل زنده بودن، موثرترين نوع آموزشي در رابطه با ترافيك دانست و اظهار كرد: آموزش حضوري موقعيتي است كه در آن، آموزش دهنده و مخاطب رودررو قرار مي گيرند و هر دو امكان تجديدنظر و استفاده از روشهاي تازه و به روز بودن را مي يابند. تا جايي كه گاه مخاطب روشهاي آموزشي آموزش دهنده را تغيير يا اصلاح مي كند. با اين حال آموزش مستقيم، نيروي انساني و امكانات وسيع و زيادي را مي طلبد. به گفته وي، پارك ترافيك تهران با هدف آموزش حضوري مستقيم و با درآميختن آموزش نظري و عملي، در چهار محور «عابرپياده»، «دوچرخه»، «خودرو» و «علايم» تشكيل شده است. برآبادي، شرايط واقعي در آموزش را براي كودك خطرساز دانست و گفت: كودك در شرايط واقعي آموزش، مدام در معرض تهديد است. پارك ترافيك كه نمونه مصنوعي واقعيت است در كنار آموزش، روي بعد تفريح و سرگرمي نيز تمركز كرده است به عبارتي، اگر با دانش آموز در خارج از چهارچوب مدرسه به صورت آموزش كلاسيك مدرسه اش رفتار شود، از يادگيري كناره مي گيرد. از اين جهت آموزش در اين پارك سعي كرده كه دانش آموز احساس ناخوشايند مخاطب واقع شدن را نداشته و در محيط، احساس آزادي و نشاط كند.
وي در مورد مربي هاي آموزش دهنده در اين پارك ترافيك گفت: پارك در حالت ايده آل قرار بود بچه ها را در قالب چهار گروه ۴۰ نفري با لباس هايي در رنگ هاي متفاوت توسط مربيان مجرب، در تعداد زياد، مورد آموزش عملي مسايل مربوط به ترافيك قرار دهد. اما آنچه امروز در پارك اجرا مي شود بهره وري از امكانات و تجهيزات محدود موجود، براي كل مدارس مناطق مختلف شهر تهران است.
«حسين علمي» مدير پارك ترافيك تهران نيز عدم استمرار در امر آموزش را يكي از اساسي ترين مشكلات اين پارك برشمرد و گفت: لازمه آموزش استمرار است و كودك را بايد حداقل هر دوماه يكبار در معرض آموزش ها قرار داد ولي شرايط موجود در پارك ترافيك تهران، امكان اينكه دانش آموزان بتوانند هر دو سال يكبار در نوبت، حضور در اين پارك، آموزش ببينند را ندارد.
وي وجود برنامه ريزي مدون و افزايش سطح آگاهي اوليا و مربيان را نسبت به مسأله آموزش ترافيك امري ضروري دانست و گفت: در پارك ترافيك نيروي انساني و تجهيزات بسيار اندك است و افزايش بالاي مراجعه كنندگان، قرار گرفتن در آموزش عملي را براي دانش آموزان پايين آورده است. «بچه ها وارد پارك كه مي شوند، خودروها را كه مي بينند، فريادشان به هوا مي رود. با اين حال چندنفر از آنها سوار اين ماشين ها شده و دقايقي كوچه ها را پشت فرمان خود، طي مي كنند.»
ايده بزرگ در تهران
ايده پارك آموزش ترافيك با استفاده از خودروهاي كوچك، توسط يك آلماني فنلاندي الاصل با نام - جاكاناپاري- ارايه شد. اين فرد، نخستين پارك مجهز به چراغ راهنمايي، تابلوها و خط كشي معابر را در سال ۱۹۸۹ در شهر هامبورگ آلمان تاسيس كرد. در حال حاضر بيش از صدها پارك آموزش ترافيك در شهرهاي مختلف جهان از جمله اتريش، سوئيس، آلمان، فرانسه، انگلستان، لهستان، روسيه، پرتقال، اسپانيا، ژاپن، فنلاند، سنگاپور، هلند، هندوستان و چين، بهره برداري مي شود. تعداد تاسيسات و وسعت تسهيلات و تجهيزات پارك هاي آموزشي ترافيك در شهرهاي مختلف جهان، متفاوت است؛ براي مثال پارك ترافيك كودكان «جاكون پالستر» در فنلاند داراي تعداد ۲۵ خودرو پدالي (غيرموتوري) براي كودكان (با قد كمتر از(۰۴۱ cm است كه كلا با يك مسوول آموزش مقررات ترافيك اداره مي شود. در حالي كه پارك آموزش كودكان «سونگ پاكو» Sonypa-gll در چين با وسعتي معادل ۳/۱ هكتار، داراي تسهيلات ويژه ترافيكي، آموزشي و سرگرمي است كه با هدف آموزش مقررات ترافيك، شامل چراغ هاي راهنمايي، تابلوهاي راهنمايي و رانندگي، نحوه عبور از تقاطع، عبور از پل، زيرگذر پياده، تونل و جاده براي كودكان پيش دبستاني (۶-۴ساله) و كودكان دبستاني طراحي شده است.
هامبورگ
پارك ايمني ترافيك هامبورگ در سال ۱۹۸۹ افتتاح و فعاليت خود را بر رانندگي خودروهاي سواري كوچك تحت نام «جومي كار» Jumicar متمركز كرده است. از كودكان بالاي ۷سال در اين پارك آزمايش نظري رفت و آمد عابرين پياده و دوچرخه سواران نيز به عمل مي آيد. كودكان در اين پارك يك جلسه درس نظري را گرفته و سپس آزمون كتبي مي دهند. پس از آن با ۳مرتبه رانندگي عملي در صورت موفقيت، پروانه رانندگي خودروسواري كوچك را اخذ مي كنند.
در اين پارك، كودكان با عملكرد فرمان، گاز و ترمز آشنا شده و عكس العمل لازم را در برابر چراغ هاي راهنمايي، گذرگاه عابرپياده خط كشي شده و تابلوهاي راه، به دست مي آورند. آنها با شناخت خطرات راه، توجه به ساير استفاده كنندگان از راه و درك بهتر از شرايط پيش روي راننده، مي توانند نقش خود را به عنوان عابرپياده يا دوچرخه سوار، با ايمني بيشتري انجام دهند.
چنديگر
پارك ترافيك كودكان در «چنديگر» Chandigarh هندوستان با مساحت ۵هكتار و با تاسيساتي نظير سالن نمايشگاه و يا آمفي تئاتر با ۱۲۰ صندلي در محوطه اي شامل شبكه معابر و فضاي سبز، از ديگر پارك هايي است كه با هدف آموزش مقررات ترافيك براي كودكان احداث شده است. فعاليت هاي اين پارك، شامل آموزش مقررات ترافيك براي كودكان، آموزش نكات ايمني ترافيك، نمايشگاه ايمني راه و نمايش فيلم هاي ويديويي است. اين پارك، علاوه بر كودكان و معلمان به رانندگان ريكشا (Richshaw) -وسايل نقليه مسافر كوچك- نيز سرويس مي دهد به طوري كه اين رانندگان سه بار در هفته در اين پارك، توسط پليس چنديگر مورد آزمون قرار مي گيرند.
سنگاپور
پارك آموزش ايمني ترافيك سنگاپور، تحت پوشش پليس سنگاپور عمل مي كند و از جمله پارك هايي است كه مجهز به تابلو و چراغ هاي راهنمايي، خط كشي معابر و يك ايستگاه اتوبوس است.
روتردام
در پارك آموزشي - تفريحي روتردام هلند كه داراي شبكه معابر، رودخانه، لوناپارك و آمفي تئاتر است، خودروهاي كوچكي مورد استفاده قرار مي گيرد كه به صورت پدالي عمل مي كنند. علاوه بر آن، مسيرهاي ويژه اي براي دوچرخه، باروسازي متفاوت تهيه شده است. در طول شبكه معابر اين پارك، تابلوها و علايم مختلف رانندگي با ارتفاع كم و در حد ديد كودكان، نصب شده است. يك ايستگاه اتوبوس نيز به صورت عقب نشيني شده از سطح سواره و باروسازي متمايز در شبكه ،طراحي شده است.
باكو
شهر باكو در جمهوري آذربايجان اخيرا چهارمين پارك ترافيك خود را افتتاح كرده. هدف از احداث اين پارك، آموزش مقررات و نكات ايمني به كودكان، توسط پليس ترافيك باكو است. علاوه بر پارك هاي آموزش ترافيك كه عموما جنبه آموزشي- تفريحي دارند، محوطه هايي نيز وجود دارند كه عمدتا جنبه تفريحي دارند؛ از جمله محوطه هايي كه بخشي از يك پارك تفريحي را اشغال كرده و در آنجا خودروهاي كوچك برقي يا پدالي در مسيرهاي مشخصي به صورت يك يا چند دور رفت و برگشت عمل مي كنند، اينگونه وسايل نقليه كوچك تفريحي به نام ماشين هاي «گوكارت» Go-Carts معروف هستند.
تويانو
پارك ترافيك «تويانو» Toyano در ژاپن، از اين نمونه پارك ها است كه در نزديكي زمين بيس بال «تويانو»، يك زمين بازي براي استفاده ماشين هاي گوكارت را به خود اختصاص داده. مواردي نيز وجود دارد كه يك محوطه كوچك در مقياس بسيار ريزتر از پارك هاي آموزشي ترافيك، به صورت يك شهر مينياتوري، ماكت سازي و مدل سازي مي شود و از آن براي امر آموزش ترافيك استفاده مي كنند. اندازه وسايل نقليه اي كه در اينگونه شهرهاي مينياتوري در آمريكا است در يك بازارچه تفريحي به نام «ايست گيت» Eastgate Mall واقع شده و داراي مينياتوري از يك شبكه راه، ويترين مغازه، تابلوهاي ترافيك، تقاطع خط آهن، چراغ راهنمايي و اتوبوس مدرسه است. در اين شهر كه در نوع خود منحصر به فرد است، يك افسر پليس ترافيك، طي جلسه اي سخنراني همراه با نمايش و تمرين، دستورالعمل هايي در خصوص ايمني عابرپياده، ايمني دوچرخه سوار، ايمن سازي، ايمني اتوبوس، نحوه درخواست كمك و به طور كلي نكات ايمني كودكان را ارايه مي كند. در پايان كلاس، اقدام به سوال و جواب مي شود و به كودكان گواهينامه داده مي شود. پيش از ترك جلسه، به كودكان يك پاكت حاوي كتابچه رنگي راجع به فعاليت هاي انجام گرفته داده مي شود. در اين پاكت تعدادي كوپن نيز براي استفاده از امكانات سازمان هاي خيريه اي كه در برگزاري اين كلاس ها، همكاري و مساعدت داشته اند، وجود دارد.
