عليرضا كيواني نژاد
جشنواره فيلم فجر شروع شد، آن هم در بيست و دومين دوره اش. هنوز سينماها پذيراي علاقه مندان و حرفه اي هاي سينما نشده اند كه صحبت از برندگان نهايي است. عده اي آمار و ارقام سال هاي قبل را بازگو مي كنند و چون عمدتا حافظه كسي اينقدرها هم قوي نيست كه اين آمار و ارقام را به ياد داشته باشد پس حق با فردي است كه خود را آرشيو سخنگو مي نامد.
در بررسي دوره هاي قبل سراغ رشته هايي رفتيم كه اهميت خبري بيشتري داشته اند. با پوزش از تدوينگرها، صدابردارها و ...اما ادوار قبل جشنواره فجر از نگاه آمار و ارقام.
بهترين كارگرداني 
هيچ كارگرداني بيش از ۲ بار موفق نشد طي ۲۱ دوره قبل عنوان بهترين كارگرداني را به خودش اختصاص دهد. داريوش مهرجويي به خاطر فيلم هاي هامون (۱۳۶۸) و پري (۱۳۷۲)، كيانوش عياري به خاطر تنوره ديو (۱۳۶۴) و آن سوي آتش (۱۳۶۶)، ابراهيم حاتمي كيا به خاطر روبان قرمز (۱۳۷۷) و آژانس شيشه اي (۱۳۷۶)، مجيد مجيدي به خاطر بچه هاي آسمان (۱۳۷۵) و باران (۱۳۷۹) تنها كارگردان هايي هستند كه در اين فهرست قرار دارند ضمن آنكه ابراهيم حاتمي كيا تنها كارگرداني است كه ۲ سال پياپي اين عنوان را از آن خود كرد.
به اين آمار و ارقام اطمينان و باور كنيد كه زد و بندي در كار نيست.
بهترين بازيگر نقش اول مرد
فرامرز قريبيان. اگر بازي او را مي پسنديد، اگر طرفدارش هستيد يا نه، فقط بدانيد تنها بازيگري است كه ۳ بار عنوان بهترين بازيگر نقش را به دست آورده است. ترن (۱۳۶۶)، بندر مه آلود (۱۳۷۱)، مرد باراني (۱۳۷۸) فيلمهايي هستند كه قريبيان به خاطر ايفاي نقش در آنها حالا در صدر ركوردداران جشنواره فيلم فجر است. بعد از او خسرو شكيبايي به خاطر حضور در دو فيلم رويايي هامون (۱۳۶۸) و كيميا (۱۳۷۳) اين عنوان را يدك مي كشد. عزت الله انتظامي هم به خاطر حضور در گراند سينما و روز فرشته نيز ۲ بار اين عنوان را كسب كرده است.
هر هنرپيشه ديگري كه به ذهنتان خطور مي كند، تنها يك بار توانسته اين عنوان را تصاحب كند.
بهترين بازيگر نقش اول زن 
پروانه معصومي و فاطمه معتمدآريا يكه تازان اين فهرست هستند. معصومي پيش از اين به خاطر حضور در فيلم هايي چون گل هاي داودي (۱۳۶۳) و جهيزيه اي براي رباب (۱۳۶۶) دوبار به اين مهم دست يافته است. اما فاطمه معتمدآريا تنها بازيگر زني است كه تا امروز دو سال پياپي اين عنوان را از آن خود كرده است. آن هم به خاطر فيلم هايي چون يك بار براي هميشه (۱۳۷۱) و همسر (۱۳۷۲).
بازيگراني چون نيكي كريمي، هديه تهراني، مژده شمسايي، زنده يادجميله شيخي و ... تنها يك بار اين عنوان را به دست آورده اند.
بهترين بازيگر نقش دوم مرد
تحفه (۱۳۶۵)، ناخدا خورشيد (۱۳۶۴) و پرده آخر (۱۳۶۹). اين سه فيلم قطعا يك نام را در ذهنتان متبادر مي كند. بازيگري كه به خاطر ايفاي نقش مكمل مرد يا نقش دوم، توانست ركورد يك سيمرغ بهترين نقش دوم را به نام خودش ثبت كند، سعيد پورصميمي. فقط اين بازيگر در ادوار جشنواره فيلم فجر ركورددار تصاحب اين عنوان است و بازيگر ديگري در اين فهرصت نيست كه حتي دو بار توانسته باشد اين عنوان را به خودش اختصاص دهد.
بهترين بازيگر نقش دوم زن 
شايد تنها هنرمندي باشد كه در دو زمينه ركورددار است. البته او در عرصه رقابتي براي كسب ركورد بهترين نقش اول زن، رقيبي چون پروانه معصومي را در كنار خود مي بيند اما تنها بازيگر زن است كه دو بار عنوان بهترين نقش دوم زن را نيز در كارنامه حرفه  اي خود مي بيند؛ فاطمه معتمدآريا. برهوت (۱۳۶۷) و مسافران (۱۳۷۰) دو فيلمي هستند كه او را به كسب چنين افتخاري رهنمون ساختند. اما او اينجا هم تنها نيست. نيكو خردمند ديگر رقيب اوست كه چنين عنواني را دارد. يعني كسب دو سيمرغ بلورين براي بهترين نقش دوم زن. پرده آخر (۱۳۶۹) و بازيچه (۱۳۷۲) دو فيلمي هستند كه خردمند با ايفاي نقش در آنها به اين ركورد دست يافت.
بهترين فيلمبرداري 
اين قسمت و ركورددارانش شايد يكي از شلوغ ترين گزينه هاي جشنواره فجر باشد. بزرگاني كه در اين عرصه ركورددار هستند جملگي براي علاقه مندان سينما آدم هايي سرشناس هستند و معتبر. هيچ كدام بيش از ۳بار اين عنوان را كسب نكرده اند. محمود كلاري را كه مي شناسيد. همو كه فيلمبرداري فيلم هايي چون سرب (۱۳۶۷)، گبه (۱۳۷۴) و بوي كافور عطرياس (۱۳۷۸) سيمرغ بهترين فيلمبرداري را به كلكسيون افتخارات او اضافه كرد.
محمد آلادپوش همانند همقطارش يعني كلاري ۳بار اين عنوان را به دست آورده است. گزارش يك قتل (۱۳۶۵)، سرزمين خورشيد (۱۳۷۵) و ايستگاه متروك (۱۳۸۰) فيلم هايي هستند كه به راي هيات داوران، عنوان بهترين فيلمبرداري را نصيب وي كرد.
اصغر رفيعي جم هم فيلمبرداري است با ۳ سيمرغ بهترين فيلمبردار. آن هم به خاطر فيلم هايي چون شايد وقتي ديگر (۱۳۶۶)، پرده آخر (۱۳۶۹) و سگ كشي (۱۳۷۹). فقط و فقط همين سه نفر، ۳بار سيمرغ را به خانه برده اند و سايرين در تعقيب آنها. تورج منصوري با جاده هاي سرد (۱۳۶۴) و هامون (۱۳۶۸) به اين عنوان مي رسد و سايرين چون عيلرضا زرين دست كه شايد از اعتبار دوچنداني برخوردار باشند، تنها يك بار به اين مهم رسيده اند.
بهترين فيلم نامه 
اين بخش تنها نام يك كارگردان را دربردارد. كارگرداني كه از محبوبيت و كلاس خاصي در سينماي ايران برخوردار است و از معدود كارگردان هايي است كه سناريست هم هستند؛ يعني داريوش مهرجويي.
مهرجويي به خاطر هامون (۱۳۶۸) و سارا (۱۳۷۱) تا به حال دو بار عنوان بهترين فيلم نامه را به خود اختصاص داده است.
بهترين فيلم 
ابراهيم حاتمي كيا و مجيد مجيدي. فقط اين دو كارگردان ركورددار اين عرصه هستند، جايي كه بهترين فيلم جشنواره انتخاب مي شود. ابراهيم حاتمي كيا به خاطر مهاجر (۱۳۶۸)، از كرخه تا راين (۱۳۷۱) و آژانس شيشه اي (۱۳۷۶).
اما مجيد مجيدي به خاطر پدر (۱۳۷۴)، بچه هاي آسمان (۱۳۷۵) و باران (۱۳۷۹) هم سه بار اين عنوان را كسب كرده است. يعني فيلم هايش به عنوان بهترين فيلم جشنواره انتخاب شده است.
اين آمار و ارقام بدون در نظر گرفتن بخش بين الملل است و در دوره هاي اول تا چهارم در بسياري از زمينه ها، كانديدايي معرفي نشد!

خيابان ولي عصر به مدت ۱۰روز جاي شما نيست. متاسفيم كه اين نكته را برايتان مي نويسيم گرچه اين خبر ناگوار شامل حال كساني نمي شود كه پس از شنيدن نام ولي عصر تنها ياد كيف، كفش و پوشاك مي افتند.
بيست و دومين جشنواره بين المللي فيلم فجر دليل تبعيد اهالي سينما از خيابان ولي عصر است. مي دانيم كه صندلي هاي سينما آفريقا يا استقلال براي اغلب شما يادآور خاطراتي جذاب(!) هستند اما چاره اي نيست، در جشنواره فجر شما را به اين سينماها راه نمي دهند. البته از آنجايي كه هر تابلوي ورود ممنوعي دليل دارد، اينبار هم ممانعت از حضور شما در سينما آفريقا يا استقلال دليل دارد؛ اينكه اين سينماها پاتوق اشخاص ديگري هستند. اول توضيح در مورد سينما آفريقا؛ اين سينما ويژه هنرمندان است. اگر جزو كساني هستيد كه شب ها از عشق سينما خواب ندارند، بايد از اين خبر استقبال كنيد. به اين ترتيب از حضور مقابل در سينما آفريقا هم لذت مي بريد. شما مي توانيد آنجا منتظر حضور چهره هاي سرشناس سينما باشيد. عزت الله انتظامي، نيكي كريمي، علي نصيريان، كيارستمي، كمال تبريزي، هديه تهراني و... آنجا شما را به صرف يك امضا و عكس يادگاري مهمان مي كنند.
از سينما آفريقا و جذابيت هاي اين ده شبش كه بگذريم، چند قدم پايين تر مي رسيم به سينما استقلال. اين سينما ماجراي ديگري دارد كه احتمالا اصلا براي اهالي سينما جذاب نيست. سالن سينما استقلال در ايام برگزاري جشنواره فجر مخصوص مطبوعات است.
از اينكه يك سينما به خبرنگاران اختصاص داده شده دلخور نشويد، به اندازه كافي سالن براي استفاده شما در اين شهر پرهياهو وجود دارد. مثلا بعد از اينكه مقابل سينما آفريقا به اندازه كافي امضا جمع كرديد، به سمت ميدان ولي عصر حركت مي كنيد و راهي تالار انديشه يا سينما سپيده مي شويد. انتخاب يكي از اين سالن ها بستگي به مسير بعدي شما دارد كه احتمالا بايد منزلتان باشد. تالار انديشه در تقاطع سميه و حافظ واقع شده و سينما سپيده هم سر خيابان وصال از طرف انقلاب است. انتخاب با خودتان.
اگر از حضور در اين سالن ها راضي نيستيد باز هم جاي نگراني وجود ندارد. غير از اين ۲ سالن هنوز ۱۱ سالن ديگر براي استفاده شما وجود دارد. سينما پايتخت در خيابان مفتح، سالن بزرگي ندارد اما به هر حال اينكه بعد از پايان فيلم بتوانيد از مركز شهر براي رسيدن به مقصد بعدي استفاده كنيد نكته مهمي است. اين سينما كه عمر آن به يك سال نمي رسد هم يكي از سالن هاي در نظر گرفته شده براي بخش فيلم هاي شركت كننده در جشنواره فجر است. استفاده از اين سالن كوچك امتيازات مثبت و منفي فراواني دارد. امتياز مثبت اين است كه چند قدم تا ميدان هفتم تير فاصله داريد و از آنجا مي توانيد با تاكسي، اتوبوس و يا مترو به نقاط مختلف شهر برويد. نكته منفي هم اين است كه اطراف سينما پايتخت پر است از رستوران، كبابي، ساندويچ فروشي، كافي شاپ، بوتيك و غيره. اگر يك دوست، همراهتان باشد بايد بهايي چند برابر بليت جشنواره را به عنوان عوارض بپردازيد!
از خيابان مفتح، خارج مي شويم و روي نقشه تهران مي رسيم به خيابان شريعتي. در اين خيابان ۳ سالن براي استقبال از عشق شما به سينما و جشنواره فجر وجود دارد؛ سينما فرهنگ كه در خيابان شريعتي، سر خيابان دولت قرار دارد و سينما سروش. نوشتيم ۳ سالن، به اين دليل كه سينما فرهنگ ۲ سالن دارد و بالاخره پايتخت جشنواره فيلم فجر، يعني خيابان طالقاني. اين خيابان وسيع به مدت ۱۰ شب پاتوق اصلي اهالي سينما مي شود. در نقاط مختلف خيابان طالقاني، ۷سالن براي استفاده شما از فيلم هاي جشنواره فجر وجود دارد. ميدان فلسطين آغاز مي كنيم.
سينما فلسطين يكي از معروفترين سينماهاي تهران است. حسن سينما فلسطين اين است كه ۳ سالن دارد. اين نكته باعث مي شود تا شما حتي با وجود ازدحام جمعيت، مقابل سينما از حضور، داخل يكي از سالن هانااميد نشويد. ممكن است نتوانيد وارد سالني شويد كه در آن فيلم مورد نظرتان به نمايش در مي آيد اما حداقل مي توانيد يك فيلم ديگر ببينيد و بعد براي دوستانتان تعريف كنيد كه در جشنواره فجر حضور فعال داشته ايد. داخل خيابان طالقاني، سينما عصر جديد هم وضعيتي شبيه به سينما فلسطين دارد؛ يك سينما با ۳ سالن. آخرين اميد شما در اين خيابان هم سينما صحرا است. معمولا وقتي مردم از همه جا نااميد مي شوند سر به بيابان مي گذارند اما شما مي توانيد صحرا را انتخاب كنيد. با اين تفاوت كه در اين صحرا به يأس فلسفي نمي رسيد!