مهندس معصومه صفايي 
در لابه لاي خبرهايي كه هر روز خواسته و ناخواسته از راديو و تلويزيون مي شنويم و يا موقع ورق زدن روزنامه به آن برمي خوريم واژه اي هست كه هربار بيشتر و بيشتر نگرانمان مي كند «آنفلوآنزاي مرغي».
ويروسي كه در اثر يك اتفاق ساده - تلفيق با ويروسي ديگر و با يك جابه جايي كوچك (جهش يا موتاسيون) در توالي ژني عامل يك بيماري مخصوص پرندگان به نام آنفلوآنزاي مرغي- به يك بيماري مرگ زا و مشترك بين پرنده و انسان، تبديل شده است.
آمار و مطالب بسياري از دسامبر سال گذشته (آغاز اين بيماري) يعني حدود سه ماه پيش در مورد اين بيماري ارايه شده است.و در اين رهگذر يكي از مقوله هاي بحث انگيز و ظاهرا غيرقابل جلوگيري كه بيشتر جلب توجه مي كند، مهاجرت پرندگان و نقش آنها در اشاعه ويروس اين بيماري در سطح آسيا و حتي جهان است. به نقل از ايسنا در يكي از گزارش هاي سازمان بهداشت جهاني آمده است؛ «كنترل مهاجرت انسانها و واردات گوشت طيور شايد قابل اجرا باشد، اما كوچ پرندگان مهاجر و تخم آنها مي تواند يكي از خطرناكترين عوامل انتقال اين بيماري از يك كشور به كشورهاي دوردست باشد كه غيرقابل پيشگيري است.» و با تمام مراقبتها و تدبيرها غيرقابل اجتناب به نظر مي رسد. البته مهاجرت پرندگان در مقايسه با ديگر راههاي انتقال، سهم كوچكي را به خود اختصاص مي دهد. حشرات، مسافران، حتي باد و هزار و يك عامل ديگر ممكن است باعث پراكنش اين بيماري بشوند و يكي از آنها هم مي تواند مهاجرت پرندگان باشد.
كارشناس بخش پرندگان سازمان حفاظت محيط زيست در اين باره مي گويد: «عموما مسير مهاجرت ها از شمال به جنوب و يا بالعكس است و با توجه به اين قاعده، ايران در مسير مهاجرت پرندگان آسياي جنوب شرقي نيست.»
نبايد فراموش كرد كه تنها منشا اين بيماري از آسياي جنوب شرقي، دو كشور ويتنام و تايلند و بعد از آن چين بوده است. اما گزارش هايي كه از گوشه و كنار مي رسد حكايت از افزايش گسترش روز به روز آن در سراسر آسيا دارد. چنانچه، دامنه اين بيماري تا هندوستان و حتي پاكستان هم كشيده شده و از آنجا كه پاكستان در شرق هم مرز با ايران است، فرصت و فاصله چنداني تا ورود عامل آنفلوآنزاي مرغي به ايران نيست و قطعا ويروس اين بيماري براي عبور از مرزهاي شرقي به دنبال اجازه ورود نخواهد بود و در صورت به كار نبستن اصول ايمني لازم، به راحتي مثل بازي رامينو در سراسر آسيا پخش خواهد شد. اما آيا به واقع راهي براي جلوگيري از ورود اين ويروس به كشور وجود ندارد؟ اين طور كه معلوم است حتي چين با تمام امكانات و تمهيدات، در اين عرصه موفقيتي كسب نكرده و قرق مرزهايش با هجوم اين ويروس بالاخره شكسته است. پرندگان، حشرات، باد، و... به راحتي در فضا مي چرخند و بين مرز كشورها و استان ها جابه جا مي شوند و اين غيرقابل كنترل است.
مهندس حميد اميني مي گويد: «در حال حاضر جابه جايي پرندگان به طور جدي صورت نمي گيرد چون پرندگان مهاجر در اين فصل در محل زمستان گذراني خود مستقرند و با پايان بهمن ماه در عرض هاي جنوبي تر به سمت شمال آغاز به كوچ خواهند كرد و در زيستگاه هاي اصلي به تخم گذاري و جوجه آوري خواهند پرداخت.»
بنابراين ما هم در پايان فصل سرما بايد منتظر ميهمان هايي باشيم كه از عرض هاي جنوبي تر و شايد از هندوستان، به ايران سفر كنند. اما تا چه اندازه امكان ابتلاي پرندگان وحشي، به خصوص گونه هاي مهاجر، به ايران كه بيشتر پرندگان آبزي و كنار آبزي مثل مرغابي سانان و آبچليك ها را شامل مي شوند، وجود دارد.
اين بيماري بيشتر در بين ماكيان شايع است و با اين حساب خطر جدي از سوي پرندگان مهاجر به ايران، ما را تهديد نمي كند و لازم به تاكيد است كه آنفلوآنزاي مرغي كه امروز براي انسان ها مشكل ساز شده، از مرغداري ها منشا گرفته، چنانچه در پاكستان هم پنج ميليون از مرغ هاي موجود در مرغداري ها كه مشكوك به ابتلاي به اين بيماري بودند نابود شده اند و كمتر ديده شده كه اين بيماري تلفاتي را در بين پرندگان موجود در وحش دربرداشته باشد. حتي از پاكستان نيز گزارشي مبني بر ابتلاي پرندگان وحشي وجود ندارد. با اين حال بايد در نظر داشت در صورت ورود اين بيماري به كشور، اگر در همان مراحل اوليه اقدامي در جهت كنترل آن صورت نگيرد پيامدها و مشكلات بسياري را در پي خواهد داشت؛ چنانچه در روزنامه جنگ - چاپ پاكستان - آمده است: «كلوني بيماري زاي ۱H5N و عامل مولد آنفلوآنزاي ماكيان مي تواند با يك ويروس آنفلوآنزاي انساني تركيب شده و ويروس جديد كشنده اي را به وجود آورد كه موجب مرگ ميليون ها نفر در سراسر جهان از طريق انتقال انسان به انسان مي شود.» كارشناسان سازمان بهداشت جهاني نيز پيش از اين اعلام كرده اند به علت تركيب ويروس آنفلوآنزاي مرغي با سرماخوردگي، يك ابرويروس مرگبار توليد شده است و ما هم نبايد از نظر دور كنيم كه استان هاي مرزي در شرق كشور، همجوار با پاكستان، به دليل داشتن آب و هواي گرم و خشك، مستعد دريافت و انتقال ويروس اين بيماري هستند و به دليل امكانات محدود در اين مناطق در صورت ورود اين ويروس، اپيدمي آن در اين بخش از كشور قطعي خواهد بود.
و اما در مورد مهاجرت پرندگان از شرق چه بايد كرد؟
بر طبق اظهارات اميني كارشناسان پرندگان سازمان حفاظت محيط زيست، ظاهرا هماهنگي هاي لازم با كليه مراكز محيط زيستي موجود در بخش هاي مرزي صورت گرفته تا در صورت مشاهده موردي مبني بر بيماري و يا مرگ مشكوك پرندگان در اين نواحي، سريعا گزارش شود.

گونهVulpes rueppelli :
خانواده:سگ سانانCANIDA E
راسته: گوشتخوارانCARNIVORA
رده: پستانداران MAMMALIA

روباه شني كوچك تر از روباه معمولي است ولي نسبتا گوش هاي بزرگتري دارد. رنگ پشت گوش هايش برخلاف روباه معمولي سياه نيست و غالبا به رنگ پشت بدن است. در دو طرف صورت، دو نوار قهوه اي متمايل به سياه مشاهده مي شود كه از طرف چشم ها به گوشه دهان امتداد يافته اند. انتهاي دمش هم سفيد است. در بين پنجه هاي دست و پا، موهاي بلندي وجود دارد كه مانع فرو رفتن حيوان در شن مي شود. طول سر و تنه۴۰ تا ۵۰ سانتي متر مي رسد. بيشتر در مناطق خشك استپي و بياباني زندگي مي كند. كمتر ديده مي شود كه با روباه معمولي در يك زيستگاه قرار گيرد ولي در جزيره قشم هر دو يافت مي شوند. در ايران بيشتر در مناطق حاشيه كوير مركزي، سيستان و بلوچستان، فارس، خوزستان، بندرعباس و قشم زندگي مي كند. به علت زندگي در مناطق بياباني و دور از دسترس، خطر چنداني نسل اين حيوان را تهديد نمي كند. در سال هاي ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ اكثر روباه هاي شني پارك ملي كوير به علت نامشخصي- كه احتمالا طعمه هاي مسموم كار گذاشته شده توسط دامداران براي كشتن گرگ ها بوده است- نابود شده اند.

چاپ مصاحبه با مهندس فيروز اكبري فلاحي در تاريخ ۷/۱۱/۸۲ در همين صفحه، بازتاب هاي بسياري داشت كه با بررسي آنها ظاهرا چند نكته براي برخي از خوانندگان ابهام برانگيز بوده. توضيحات مهندس فلاحي را در مورد اين چند نكته مي خوانيد.
«در سنوات گذشته، اراضي داخل مناطق را به اين منظور به اشخاص حقيقي و حقوقي از طرف منابع طبيعي و ساير ارگان ها داده بودند كه ما براي ابطال اسناد آنها از جان مايه مي گذاريم و در پي اين موضوعات واگذاري ها، جمعا از سال ۷۷ تاكنون ۲۲۰ مورد تخلف را به دادگاه اعلام كرديم و ۸۵ درصد اين پرونده ها مربوط به سال ۸۱ تا نيمه اول ۸۲ است.
سازمان محيط زيست ارگان حفاظتي و مركز تحقيقاتي است لذا مراجع ديگري هم هستند كه اراضي ملي را واگذار مي كنند نه محيط زيست.
نكته ديگر اينكه بيش از ۵۰ درصد مناطق حفاظت شده استان تهران در شميرانات است كه ۱۶ هزار هكتار آن از منطقه حفاظت شده البرز مركزي است و آخرين مطلب اينكه در سال گذشته اداره حفاظت محيط زيست شميرانات درخواست پروانه شكار ۵۰ راس قوچ را از سازمان خواستار شد كه بتواند جمعيت قوچ را پايين بياورند (آن هم بالاي ده ساله) كه سازمان چهل مجوز شكار براي متقاضيان ايراني و خارجي در نظر گرفت و صادر كرد. بعد از ۷ شكار به لحاظ بد شدن شرايط جوي و بارش بيش از حد برف در منطقه كه حيات وحش را تهديد مي كرد، به صلاحديد اداره و سازمان، بقيه پروانه ها باطل شد و حتي در اين شرايط سخت، تعداد حدودا ۲۰۰ راس قوچ و ميش از ترس نبود غذا و شكار، از منطقه خارج شد كه البته بعدا شرايط منطقه بهبود پيدا كرد و توانستيم بقيه حيات وحش را در منطقه نگهداريم.»

مراسم بزرگداشت روز جهاني تالابها روز ۱۲ بهمن ماه در شهر رامسر برگزار شد. موضوع محوري اين مراسم به نحوه آموزش مشاركت مردم به ويژه نوجوانان در حفظ مديريت تالاب، معرفي نوع خاصي از واگذاري حفاظت و پايش تالاب به مردم به نام قيومت يا سرپرستي تالاب و مديريت تالاب هاي مرزي به ويژه هامون و هورالعظيم اختصاص داشت.
۳۳ سال پيش در چنين روزي اولين كنوانسيون بين المللي حفاظت از تالاب ها در شهر رامسر بين ۱۸ كشور به امضا رسيد و در حال حاضر در اين كنوانسيون ۱۳۸ كشور جهان عضويت داشته و بيش از ۱۲۰۰ تالاب به مساحتي بالغ بر ۱۲ ميليون هكتار در آن به ثبت رسيده است.

با پذيرش كنوانسيون تنوع زيستي در نشست سران در ريودوژانيرو در برزيل در سال ۱۹۹۲ اين كنوانسيون در ۲۹ دسامبر ۱۹۹۳ لازم الاجرا شد. اكنون پس از گذشت ۱۰ سال از تولد اين كنوانسيون، سازمان حفاظت محيط زيست فرصت را غنيمت شمرده تا بر ضرورت تغيير درك جامعه از تنوع زيستي كه به عنوان عنصري حساس در تلاش براي رسيدن به توسعه پايدار و فقرزدايي شناخته شده و نيز نقش حساس تنوع زيستي در تمام مراحل توسعه پايدار و فقرزدايي گام بردارد و اقدامي عملي را در اين راستا به ثمر رساند. روز تنوع زيستي كه برابر با يكم خرداد ماه ۱۳۸۳ مصادف با ۲۲مي ۲۰۰۴ است، با شعار «تنوع زيستي: غذا، آب و بهداشت براي همه» برگزار خواهد شد. با اين توصيف بايد اذعان داشت كه تنوع زيستي همه چيز را دربرمي گيرد به جز انسان.

خوان كاربوس پادشاه اسپانيا و ملكه اش در نخستين روز برپايي نمايشگاه بين المللي فيتور از غرفه ايران بازديد كرده و سي دقيقه نيز در اين غرفه توقف داشتند كه اين مسأله شگفتي برپاكنندگان نمايشگاه فيتور را برانگيخت. كاربوس ضمن بازديد از غرفه گفت: به كشور، تاريخ و مردم ايران بسيار علاقه منديم و در آينده اي نزديك از ايران ديدن خواهم كرد. بنابراين گزارش، ملكه اسپانيا هم با ابراز علاقه نسبت به تماشاي اجراي موسيقي مقامي و رقص گروه آذربايجان شرقي ايران، فرهنگ و هنر ايراني را قابل ستايش خواند. همچنين در پايان اين بازديد عبدخدايي رئيس سازمان ايرانگردي و جهانگردي كشورمان تابلو منبت كاري نمايشگاه فيتوركه توسط هنرمندان ايران ساخته شده بود را به همراه قاليچه اي ابريشمي به عنوان نماد فرهنگي ايران به پادشاه و ملكه اسپانيا تقديم كرد.