مترو تهران در منطقه مصلي كمترين لرزش را به سطح زمين هاي اطراف وارد مي كند. به اين دليل كه لا يه مخصوصي كه از اروپا وارد شده، در سطح بالا ي تونل نصب شده است، اما اين لا يه ها در منطقه نوبهار وجود ندارند...
مهدي افروزمنش 
خط يك مترو تهران (ميرداماد- شهرري) در مسير خود از ايستگاه شوش تا ترمينال جنوب وقتي به سطح زمين مي آيد همسايه خانه هاي آجري رنگ پريده اي است كه تا ديواره هاي بتوني مشخص كننده حريم آن فقط ۲ متر فاصله دارند. كلاس هاي درس يك مدرسه استثنايي و راهنمايي نيز در كنار حريم هاي سرد و شيري رنگ مترو برگزار مي شود.عبور قطارهاي مترو از اين محله اينجا را به تنها محله اي در تهران تبديل كرده كه دايما مي لرزد. سر و صداي عبور و مرور قطار مترو و ريل هاي راه آهن كه در فاصله دورتري از خانه هاي مسكوني واقع شده است نيز آسايش اين محله را بدون اجازه ساكنان بر هم ريخته است. چه زمان استراحت اهالي اين محدوده در ساعت كاري مترو، محدود به فواصل حركت قطارهاي مترو از ايستگاه ابتدايي ميرداماد يا شهرري شده است.
اينجا خيابان مرسلي، محله نوبهار، كوچه اصغر تاج آبادي در منطقه ۱۶ شهرداري است. اينجا محله اي مسكوني در كنار چهار ريل قطار با حدود ۱۰ هزار شهروند است.
***
رضا اكبري ۵۰ ساله ساكن اين محل در اين باره مي گويد: همه اهالي محل دچار ناراحتي هاي عصبي شده اند. حساب كنيد هر ۸ دقيقه يك بار صداي گروپ گروپ حركت قطار در خانه تان بپيچد و آسايشتان را بر هم بزند. وي مي افزايد: يك بار شمردم، در عرض ۴ ساعت بيشتر از ۵۰ بار قطاراز كنار خانه ام گذشت وبا اينكه ناخوش بودم يك لحظه هم نتوانستم استراحت كنم. زينب عقدام زن خانه دار محله نيز كه صاحب دو فرزند است در اين باره مي گويد: آقا به خدا جانمان به لبمان رسيد. بچه شيرخواره تو خونه دارم كه از ترس بد خواب شدنش صبح ها تو گوشش پنبه مي كنم.
وي مي گويد: يك روز دو روز هم كه نيست. اولش به هنگام ساخت ايستگاه و ريل گذاري و... آمدند يك كارخانه بتون و هزار دم و دستگاه ديگر راه انداختند. كلي گرد و خاك و سر و صدا را به خوردمان دادند. هر وقت هم شكايت كرديم گفتند مترو است ديگر، زود تمام مي شود. حالا هم كه تمام شده، سر و صداي حركت قطارها كه نمي دانم چرا بعضي هاشان بوق هم مي زنند. مرد ميانسال و معلول ديگري كه به گفته خودش در خانه كار مي كند با پيوستن به جمع معترضان گرد آمده محله مي گويد: آقا دوست دارم بيايي داخل خانه و ببيني چه بلايي بر سرمان آمده. آخر وقت سر و صدا كه نيست. هنگام گذشتن قطار مترو، زمين و ديوار و همه زندگي مان مي لرزد. از سر و صدا هم عاصي نشويم اين لرزش هاي هميشگي آزارمان مي دهد. محله نوبهار هر ۸ دقيقه يك بار مي لرزد.
محمد ۳۱ ساله كه در حين راهنمايي به درون خانه اش نيز سخنانش را قطع نمي كند ادامه مي دهد: «والله با هزار جون كندن موفق شديم چند سال پيش يك خانه تقريبا نوساز ۴۵ متري بخريم. اما از وقتي كه مترو در اين محله شروع به كار كرده از خانه مان ديگر چيزي نمانده، همه ديوارهايش پوك و فرسوده شده اند، شيشه هايش هرازچند گاهي خود به خود مي افتند و مي شكنند. حالا بگذريم از اينكه خانه هايمان را به نصف قيمت هم نمي خرند. حق هم دارند كي حاضره به خانه اي كه هر ۸ دقيقه يك بارمي لرزد پول بدهد.
خانه محمد پر است از چوب هايي كه وي بر روي آنها خراطي مي كند و همچنين ديوارهاي رنگ و رو رفته اي كه چند ترك خوردگي عميق و سطحي آنها را تزيين كرده است. ورود به خانه همزمان مي شود با حركت يك قطار. كف خانه مثل ضربان تند يك قلب ضرب مي گيرد. قلبم مي لرزد ديوارها هم همينطور. اما اهالي محله آرامند، آنها عادت كرده اند.
يكي مي گويد: اين ترك ها را كه مي بيني همه به خاطر لرزش هاي چند باره خانه  در روز است.
ساكنان آنجا از كاشي هاي حمام و دستشويي و آشپزخانه اي مي گويند كه بينشان فاصله افتاده و محمد با خيس كردن انگشت اش خاك هاي ريخته از درزي را نشان مي دهد كه فرش را رنگي كرده اند. يكي از اهالي تازه وارد نيز از بنايي هاي مكرر خانه ها مي گويد:«۹ ماه است خانه ام را براي فروش گذاشته ام. حتي يك مشتري نيامده. شكايت كرديم به شهرداري گفتند به ما مربوط نمي شود، نامه نوشتيم براي مترو هيچ جوابي ندادند. ديگر مانده ايم...»
چند نفر هم خانه هايشان را به افغاني ها فروخته اند، مرد مي گويد: «تو اين گراني خانه سه ميليون زير قيمت خريد خانه را فروخته و همسرش روزي يك بسته قرص اعصاب مصرف مي كند.ديگر چاره اي نداشتيم. بين سوختن و ساختن و رفتن، رفتن را انتخاب كرديم.» مي خواهند چند محله آن طرف تر خانه اي اجاره كنند با بقيه پول هم يك ماشين براي كار كردن بخرند. «چاره اي ديگري كه نداريم.»
***
روابط عمومي شهرداري منطقه ۱۶ درباره محله نوبهار مي گويد: هم اكنون در محله نوبهار چهار خط راه آهن وجود دارد كه دو تاي آن متعلق به مسير رفت و برگشت تهران - مشهد راه آهن است و دو خط ديگر به مترو تعلق دارد.
موسوي مي افزايد: آسيب هاي وارده به خانه هاي محله بيشتر ناشي از تردد قطارهاي مترو است، چرا كه ريل هاي راه آهن هم به دليل دوري قابل ملاحظه شان از خانه ها و هم تعداد اندك ترددشان آسيب چنداني را وارد نمي كنند.
موسوي كه از ارسال نامه يا شكواييه از سوي مردم به شهرداري بي خبر است مي افزايد: اين كار اصلا به ما مربوط نمي شود و چنانچه چنين نامه اي هم به دست ما برسد ما آن را به مراجع مربوطه ارجاع مي دهيم.
عضو روابط عمومي شهرداري ادامه مي دهد: البته براي كاهش صدمات و لطمات حضور مترو در آينده اي نزديك، كل محوطه درخت كاري مي شود تا حداقل از اين طريق يك ديوار صوتي را ايجاد كنيم اما در مورد لرزش هاي گاه و بي گاه، هيچ اقدامي نمي توانيم انجام بدهيم.
***
اما رضا ترابي فرد كارشناس ارشد زمين شناسي، اين لرزش هاي مداوم را خطرناك تر دانسته مي گويد: لرزش هاي مداوم در هر منطقه اي موجب فرسوده شدن تدريجي زمين و طبيعتا ناامن شدن آن مي شود.
وي با اشاره به خطرناك بودن ساخت و ساز در اينگونه مناطق مي گويد: ساخت و ساز بر روي اين زمين مشابه گام برداشتن بر توري بافته شده از پنبه است كه هر روز نيز بر فرسودگي آن افزوده مي شود.
ترابي فرد با تصريح اين نكته كه زندگي در اين مناطق، بسيار خطرناك است مي گويد: مسلما لرزش هاي مداوم استحكام سطح پايين اين خانه ها را نيز از بين خواهد برد و دور ندانيد روزي را كه همانند آن خانه منطقه ۱۱، اين خانه هانيز بر سر ساكنانش هوار شود.
وي تاكيد مي كند: بايد هر چه سريع تر و پيش از رخداد يك فاجعه نسبت به حل مشكل اين محله و محله هاي مشابه اقدام كرد. اقدامي كه شايد همين امروز هم دير باشد.
دكتر مهاجر در اين باره نظر ديگري دارد. او مي گويد: تاسيسات مترو در اين منطقه كاملا  مطابق استانداردهاي روز جهان است. اما مشكل، فرسودگي بافت ساختمانها در اين منطقه است. ساختمانهايي كه حتي با عبور مترو نيز مي لرزند. وي اشاره مي كند كه اين نكته نشان دهنده خطر زلزله در تهران است. او مي گويد قاعدتا ساختمان هايي كه با عبور مترو مي لرزند،حتي با يك زلزله متوسط هم شايد فرو بريزند. دكتر مهاجر مي گويد بايد به شهرداري براي نوسازي بافت فرسوده تهران كمك كرد. و اين وظيفه همه دولت است، نه فقط يكي دو تا سازمان مسئول.
***
همه اهالي محله نوبهار، مترو را مقصر مي دانند حتي بعضي مسوولان محلي و غيرمحلي نيز با آنها هم عقيده هستند و اين در حالي است كه مديرعامل شركت مترو معتقد است مترو تمام استانداردهاي لازم براي حريم قطارهاي مترو را در نظر گرفته است و از اين نظر هيچ اشكالي بر مترو وارد نيست.
محسن هاشمي مي افزايد: مترو البته از مشكلات اين محله آگاه است اما براي خريد اين اراضي هيچ بودجه اي در اختيار ندارد ضمن اينكه در حيطه اختيارات و وظايف مترو نيز اين مساله ديده نمي شود.
وي با منطقي توصيف كردن نارضايتي اهالي محله از اين همسايگي مي گويد: بي شك اين همسايگي به مردم منطقه ضربه مي زند.
خصوصا لرزش هاي ناشي از حركت مداوم قطارها كه با توجه به فونداسيون هاي ضعيف اين ساختمان ها ، خانه ها را مي لرزاند.
وي با بيان اينكه البته ساكنان بعد از مدتي به اين لرزش ها هم عادت مي كنند اظهار مي كند: ما قبلا مسايل مربوط به اين محله و كرج و صادقيه را با شهرداري در ميان گذاشته ايم و حتي بحث ايجاد ديوار صوتي را نيز عملياتي كرده ايم، اما واقعا براي خريد اين اراضي هيچ بودجه اي در اختيار نداريم ودولت يا سيستم بانكي بايد كاري كنند.
وي با رد ادعاي اهالي كه حركت مترو باعث ايجاد ترك در خانه ها مي شود نيز مي گويد: كارشناسان ما ديوار بعضي از خانه ها را علامت گذاري كردند و به يقين رسيدند كه لرزش هاي مترو به هيچ عنوان قدرت ايجاد ترك در خانه ها را ندارد.
مديرعامل مترو با اشاره به هزينه ۲۷ ميلياري د خريد اين اراضي، پيشنهاد مي كند: اهالي منطقه توجه كنند با عنايت به بودجه ئي كه در اختيار مترو است ما در اين مساله هيچ نقشي ندارد و ما حتي براي آسايش اهالي، حريم خود را ديواركشي هم كرديم كه با وجود سابقه طولاني راه آهن تهران - مشهد در اين منطقه تاكنون انجام نشده بود.
***
قطار آمده از ايستگاه شهر ري چند لحظه اي زمين را لرزانده و در دل تهران گم مي شود. آرامش دوباره به محله باز مي گردد، حداكثر تا ۸ دقيقه ديگر كه قطار بعدي مي آيد. البته اين بار هم اتفاقي نمي افتد، تنها بچه اي از خواب مي پرد، پيرزني چهره در هم مي كشد و پيرمردي قرص مسكن را مي خورد، زن جوان هم خستگي ظهرگاهي اش را براي شب نگه مي دارد و رسيدگي به اين نكات هم در حوزه اختيارات هيچ سازمان و وزارتخانه اي نيست. بنابراين مي توانيد با تأسي از طنز تلخ رخشان بني اعتماد، نام محله نوبهار را به «خارج از محدوده» تغيير بدهيد. براي اين كار هم هيچ اجازه اي لازم نيست. اينجا گمشده اي است كه هيچ كس حل بزرگترين مشكل آن را بر عهده خود نمي داند. اينجا خارج از محدوده وظايف همه سازمان ها است. محله اثباتگر صدباره اين نكته كه در ايران هيچ پديده مدرني بدون عارضه نخواهد بود!