سهيلا بيگلر خاني
ما براي هواپيماي ۲۰۴ از آلياژهاي بسيار جديدي براي بال هواپيما استفاده كرده ايم كه آمريكا آن را از ما مي خرد. اين بال در دنيا بهترين تشخيص داده شده است
ابتدا قرار بود، در آخرين روز سفر هيات روسي به تهران، گفت وگويي داشته باشيم با سر طراح هواپيماي توپولف ۲۰۴، اما هنگامي كه تمامي ۶ نفر عضو تيم روسي پاي ميز گفت وگو حضور يافتند، مي شد حدس زد آنان اين گفت وگو را نيز ادامه مذاكرات معامله توپولف به حساب آورده اند. چنانكه در تمام مدت مصاحبه، روس ها در هيبت فروشنده اي قهار سوالات ما را با زيركي پاسخ گفته و سعي داشتند افكار عمومي ايران را نيز قانع كنند كه «خريد از ما به نفع شماست.» اين را از توضيحات مكررشان درباره خدمات پس از فروش و سخن گفتن از روابط ايران و روس مي شد دريافت. به هر تقدير ساعتي را در نقش يك خريدار پاي ميز مذاكره نشستيم.
ناوگان حمل و نقل هوايي ايران از مدت ها قبل دچار مشكلاتي شده است، مشكلاتي كه بيشتر از فرسودگي هواپيماهاي اين ناوگان نشات مي گيرد. سقوط هاي پياپي هواپيماهاي ايراني گواه بر اين مدعاست. سال گذشته همزمان با خريد ايرباس هاي دست دوم از تركيه، زمزمه خريد توپولف شدت گرفت. به خصوص آنكه ايرباس هاي تركي چندان به كار ناوگان هوايي ايران نيامد. تحريم اقتصادي ايران از سوي آمريكا، امكان نوسازي ناوگان هوايي ايران با هواپيماهاي نو غربي را از ايران مي گيرد. هر چند سال گذشته فرانسه سعي كرد با جايگزيني بخشي از موتور هواپيماي ايرباس (كه عمدتا ساخت جنرال الكتريك است) از سد تحريم بگذرد، با اين حال به اعتقاد برخي از نمايندگان مجلس و مسوولان كوتاه ترين و عملي ترين راه در حال حاضر، خريد هواپيماي نو روسي است. اما اين پيشنهاد با توجه به سقوط چند فروند توپولف ۱۵۴ در ايران و آنتونوفي كه مونتا ژ آن در اصفهان آغاز شده، به نظر نمي رسد به مذاق مردم ايران چندان خوش بيايد، به ويژه آنكه شنيده مي شود، حتي مسافران روسي هم از پريدن با هواپيماهاي روسي طفره مي روند. گويا در خطوط هوايي داخل روسيه نيز هواپيماهاي ايرباس و بوئينگ اروپايي و آمريكايي هواخواه بيشتري دارد. با اين زمينه، خوب است بدانيد، مذاكرات چندين ساله ايران و روسيه براي خريد هواپيماي توپولف ۲۰۴، اكنون با سفر حاج علي فرد، رئيس هواپيماي كشوري به مسكو و متعاقب آن سفر هيات روسي به تهران وارد مرحله جدي تري شده است.
توپولف ۲۰۴ در دو نوع۱۰۰ -۲۰۴ با موتور ۹۰ps روسي و۱۲۰- ۲۰۴ با موتور رولزرويس نگليسي توليد مي شود. مصر كه يكي از عمده مصرف كننده هاي توپولف ۲۰۴ است، ترجيح داده۱۲۰- ۲۰۴(موتور انگليسي) را در خطوط هوايي خود به پرواز درآورد.
تيم روسي متشكل از؛ لانوفسكي سر طراح هواپيماي توپولف ۲۰۴، ميليوكوف مدير فني كارخانه آويا استار (كارخانه سازنده توپولف ۲۰۴) پولئوف مدير كارخانه سازنده موتور ۹۰ps، اوساچف طراح موتور ۹۰ps، سيرف نماينده شركت آويا اكسپرت (شركت نيمه دولتي واسطه معاملات خارجي) و تاراسف نماينده دايم آويا اكسپرت در تهران با ما به گفت وگو مي نشينند.
لانوفسكي از همه تيم مسن تر است و از همه داوطلب تر براي پاسخگويي به سوالات.
سابقه توپولف در هواپيماسازي چقدر است؟
شركت توپولف در سال ۱۹۸۲ تاسيس شده و در كل دنيا به طراحي هواپيماهاي نظامي و مسافربري مشهور است.
منتظر سوال بعدي نمي ماند وپشت سر هم توليدات اين شركت را مي شمارد. گويي كه اين پاسخ ها را بارها تكرار كرده باشد.
«هواپيماهاي نظامي توپولف ۱۶ و توپولف ۲۲ كه بمب افكن مدرن هستند و توپولف ۹۵ كه در غرب به بك فاير (هواپيمايي كه از پشت سر شليك مي كند.) معروف است. همچنين هواپيماهاي مسافربري توپولف ۱۳۴ و توپولف ۱۵۴ كه نسل اول هستند و توپولف ۲۰۴ كه به تازگي به ايران معرفي شده است. توپولف ۳۳۴ نيز سال گذشته گواهي نامه پروازي گرفت. توپولف ۱۵۴ در بسياري از خطوط هوايي ايران پرواز مي كند. ۲۰۴ هم انواع مختلف دارد.»
او مانند يك فروشنده كار كشته ادامه مي دهد: «به تازگي سفارش عمده اي از چين براي توپولف ۲۰۴ گرفته ايم.
به گفته وي اين هواپيما با مبناي ۲۰۴TU. از جمله هواپيماهاي دور پرواز است.
توپولف به اندازه هواپيماهاي غربي جهاني نيست. اين نوع جديد (۲۰۴) در چند شركت هوايي و چه خطوطي پرواز مي كند؟ اصولا مشتريان شما از اين هواپيما راضي هستند؟
باز لانوفسكي پاسخ مي دهد: «اين هواپيما درشركت هاي KVM ، سيبريه و كراس نايارسك پرواز مي كند. در خارج از روسيه نيز براي شركت سيروكو و شركت دل آوايا مي پرد.
مسيري مانند نواسيبريك به فرانكفورت، به اسپانيا، به جزاير قناري، به بارسلون، به آلمان و به انگلستان را طي مي كند و به لحاظ چيدمان داخلي در دو كلاس اكونومي و فرست كلاس مسافر مي پذيرد. اين هواپيما از نظر سطح آلودگي صوتي و هوا با استانداردهاي جهاني ايكائو مطابقت دارد.
براي روس ها نيز مانند ما، غرب مفهوم برتري تكنولوژيك و پيشتاز بودن در صنايع را دارد. اين از توضيحات و توجيهات تيم روسي در بيان كيفيت كالاي خود و مقايسه آن با نوع غربي پيداست. «اين هواپيما مدتي دراروپا پرواز كرده و در مقايسه با هواپيماهاي غربي از نظر شاخص هاي اقتصادي و سوددهي از سطح خوبي برخوردار است.»
اگر قرار بود شما خريدار باشيد، باتوجه به اينكه بيشتر خريداران غير روسي توپولف ۱۲۰-۲۰۴ (موتور رولزرويس انگليسي) را ترجيح داده اند، كدام يك را مي خريدند؟۱۰۰-۲۰۴ يا ۱۲۰-۲۰۴.
اين بار پولئوف مدير كارخانه موتور ۹۰PS با تعصب خاص روسي پاسخ مي دهد: «البته توپولف ۱۰۰-۲۰۴!»
تعصب روسي؟
اين كنايه گويا براي هيات روسي ترجمه نمي شود، يكي از دشواري هاي مصاحبه با غير هم زبان، همين بي پاسخ ماندن كنايه ها است.به ويژه آنكه يا برگرداندن برخي از كنايه ها مشكل است و يا مترجم به لحاظ رعايت شان گفت وگو از ترجمه برخي خودداري مي كند. به هر حال پولئوف به سرعت مسير اين پاسخ را به گذراندن تست هاي پروازي۱۰۰-۲۰۴ در ايران مي كشاند. «اين هواپيما در اصفهان، كرمان، بندرعباس و مشهد تست شده. در آن زمان متخصصان ايراني از شركت هاي هواپيمايي مختلف ايران در اين آزمايشات حضور مستقيم داشتند. اگر ما جاي خريدار ايراني بوديم، قطعا هواپيمايي را مي خريديم كه مجهز به موتور ۹۰PS روسي است.»
پولئوف سعي مي كند علاوه بر تضمين خدمات پس از فروش به روابط طولاني ايران و روسيه نيز اشاره كند: «ما همواره در صحنه هاي سياسي- اقتصادي از مواضع ايران حمايت كرده ايم... ارتباط با كشورهاي غربي همواره ريسك به همراه دارد.»
مردم ايران درچند سال اخير حداقل سالي يكبار شاهد سقوط يك هواپيما بوده اند، چند مورد از اين سقوط ها هم درمورد توپولف روسي اتفاق افتاده است. اين هواپيما چقدر امنيت پرواز دارد؟ امنيت پرواز هواپيما براي مردم ما خيلي مهم است. سيستم ايمني پرواز اين هواپيما با تكنولوژي روز مطابقت دارد؟
لانوفسكي با زيركي اخذ گواهينامه هاي متعدد پروازي را توسط توپولف۲۰۴ دليلي بر امنيت پرواز آن مي داند. وي سعي مي كند، موضوع سقوط ها را نشنيده بگيرد و توضيح مي دهد:«اصلي كه درتوپولف ۲۰۴ به عنوان مبنا رعايت شده تامين ايمني پرواز و آسايش مسافران است . اين هواپيما براساس مقررات پروازي روسيه گواهينامه پروازي گرفته كه از نظر فني نه تنها در مقايسه با مقررات پروازي غرب (جار و خار) كم ندارد، بلكه در برخي موارد سخت تر هم هست. فرامين سيستم مهم كنترل پرواز شش سيستم رزرو دارد. در تجهيزات هواپيما از پيشرفته ترين فن آوري كامپيوتري و الكترونيكي استفاده شده است.»
غرب در صنعت هواپيما هم پيشروتر است و هم صاحبنام تر. آيا غربي ها هم در ساخت و طراحي اين هواپيما نقشي داشتند؟
«هنگام ساخت هواپيما از تجربه خود در ساخت هواپيماهاي نظامي و مسافربري استفاده كرديم و علاوه بر آن زمان طراحي به طور دقيق وضعيت صنايع هواپيمايي آمريكا را تعقيب كرديم و اكنون نيز به لحاظ كيفيت نسبت به غرب عقب نيستيم.
براي مثال ما براي هواپيماي ۲۰۴ از آلياژهاي بسيار جديدي براي بال هواپيما استفاده كرده ايم كه آمريكا آن را از ما مي خرد. اين بال در دنيا بهترين تشخيص داده شده است. بسياري از كشورهاي غربي براي ساخت چنين بالي از ما مشاوره مي خواهند. به همين دليل ما نقشه هاي طراحي را به قيمت بالايي به شركت بوئينگ فروختيم.»
پولئوف مدير كارخانه ۹۰PS نيز از فرصت استفاده مي كند و از سفارشات شركت بوئينگ به اين كارخانه مي گويد: «ما براي موتورهاي۳۷ -۲۰ و۴۰- ۲۰ كه روي بوئينگ ۵۵۷ سوار مي شود، قطعه مي سازيم. آمريكايي ها مدام سفارشات خود را به ما افزايش دهند.»
با تمام اين امتيازات كه شمرديد، اگر مسافر باشيد و مختار كه يكي از هواپيماهاي ايرباس، بوئينگ و يا توپولف را براي پريدن انتخاب كنيد، سوار كدام خواهيد شد؟
پولئوف بدون لحظه اي تعمق پاسخ مي دهد: «من قطعاً توپولف را انتخاب مي كنم.»
حتماً به اين دليل كه خودتان سازنده آن هستيد؟!
«البته اين يكي از دلايل اصلي است. اما من به عنوان مسافر با همه اين هواپيماها پرواز كرده ام و بايد بگويم، سالن هواپيماي توپولف ۲۰۴ به لحاظ آسايش مسافر بهتر از ديگر هواپيماهايي است كه نام برديد.»
شرايط آب و هوايي روسيه با ايران بسيار متفاوت است. آيا توپولف تحمل آب و هواي ايران را دارد؟
لانوفسكي پاسخ مي دهد:« ۲۰۴آزمايشات پروازي خود را ازنظر دماي بالا و همچنين ارتفاع فرودگاه در ايران با موفقيت گذراند. ما با هيچ مشكلي به لحاظ آب و هوايي مواجه نشديم. به اين دليل منعي براي پرواز اين هواپيما در ايران نمي بينيم. دماي گرمترين فرودگاه ايران ۴۵ درجه سانتيگراد بوده و ما حتي اعلام آمادگي كرده ايم كه آزمايشات را در دماي ۵۰ درجه هم انجام دهيم.»
پولئوف هم اضافه مي كند: «موتور را جداي از هواپيما در اتاقك تست در شرايط ۶۰ درجه هم آزمايش كرده ايم و مشكل نداشته است.»
اوساچف طراح موتور ۹۰PS هم توضيح مي دهد: «اين موتور بر روي هواپيماي ايولوشين ۹۶ در دهلي و سنگاپور و مكه درحال پرواز است.»
براي ما هم كه اينك در مقام خريدار قرار گرفته ايم، دانستن قيمت كالا مساله مهمي است، هرچند شايد هيچگاه نتوانيم يك هواپيماي مسافربري دور پرواز بخريم.
از خصوصيات فني توپولف ۲۰۴ كه بگذريم، قيمت آن هم اهميت ويژه اي دارد. قيمت اين هواپيما چند ميليون دلار است؟ به نسبت مشابه خود از نوع بوئينگ و ايرباس گران تر است يا ارزان تر؟
سيرف نماينده شركت آويا اكسپرت (شركت واسطه) پاسخ مي دهد: «اجازه بدهيد، قيمت را در اين مرحله اعلام نكنيم. چراكه هنوز به اصطلاح چهره فني هواپيما مشخص نشده است. علاوه بر اين عوامل بسياري در اعلام قيمت مهم است. ما سعي مي كنيم، قيمت اعلام شده جذاب باشد و به نسبت بوئينگ ۷۵۷ و ايرباس ۳۲۱ به اندازه قابل ملاحظه اي پايين.»
قيمت را بگوييد، شايد ما بتوانيم، اينجا روي قيمت چانه بزنيم و حداقل گامي به نفع كشورمان برداريم.
سيرف اين شوخي را جدي مي گيرد و پاسخ مي دهد: «نمي شود، چانه زد. قيمتي كه در كاتالوگ گفته مي شود، يك قيمت تقريبي است. اما قيمت حقيقي محرمانه است و اعلام نمي شود و فقط در قرارداد مي آيد. تعداد هواپيما، رابطه بين دو كشور خريدار و فروشنده و نحوه پرداخت همه از مواردي است كه در قيمت تاثير دارد.
علاوه بر آن قطعات و آموزشي كه بايد همراه با هواپيما به خريدار داده شود، در تعيين قيمت، مهم است. اينها همه هزينه مي برد.»
با اين تبليغاتي كه هركس بر روي كالاي خود انجام مي دهد و عوامل متعددي كه در خريد بايد موردتوجه قرار گيرد، به نظر من خريد هواپيما به خصوص انتخاب يكي از انواع آن خيلي سخت است. فروش هواپيما چطور؟ سخت است؟
سيرف سريع پاسخ مي دهد: «اوه... اوه....» و كلماتي كه مترجم اينگونه بيان مي كند: «خيلي مشكل است. آرزو دارم حداقل يكبار هواپيما بخرم. چون ما تجربه كرده ايم كه چه سوالات بي پاياني را از فروشنده بپرسيم و فروشنده مجبور خواهد بود مقابل ما عرق بريزد و پاسخ دهد.»
براي تيم روسي، تيراژ روزنامه ما و توزيع آن در سطح پايتخت ياملي مهم است و وقتي لانوفسكي روزنامه همشهري را به دست مي گيرد، با ديدن صفحه اول آن گفته هاي ما را تاكيد مي كند. (پرتيراژترين روزنامه در سطح كشور) «معلوم است روزنامه شما، روزنامه مهمي است. چون درباره فوتبال مطلب چاپ كرده است.»
مگر شما هم فوتبال دوست هستيد؟ (باورش ساده نيست مردي با اين سن و سال و سال ها كار در زمينه هاي فني به فوتبال علاقه مند باشد.)
«بله! خيلي علاقه مندم. من طرفدار تيم آبي هستم.»
البته اشتباه نكنيد. منظور او استقلال نيست.
