عباس حسين زاده 
وقتي بي توجه و شتاب زده از ميان ازدحام پياده رو مي گذري، تنها نگاه متعجب عابراني كه لحظه اي مكث مي كنند و به سمتي نگاه مي كنند، مي تواند تو را باز دارد. چشم هايي كنجكاو كه لحظه اي متوجه ماشيني با خرطومي بلند كه مشغول جمع آوري زباله است، مي شوند و مي گذرند.
ماشين خرطومي؛ رفت و روب مكانيزه 
اين ماشين ها كه براي اولين بار در ايران مورد استفاده قرار گرفته، دستگاهي مخصوص رفت و روب و نظافت شهري است. در حال حاضر ۲ مدل از اين دستگاه ها توسط شهرداري منطقه ۶ خريداري شده و در خيابان هاي اين منطقه از تهران به صورت آزمايشي به كار گرفته شده است. مدير روابط عمومي شهرداري منطقه ۶ معتقد است اين ماشين ها كه مجهز به فيلتر تصفيه گرد و غبار است، مي تواند بدون كوچك ترين آلودگي محيطي به صورت مكانيزه به نظافت معابر و خيابان ها بپردازد. اين ماشين ها كه از شركتي كانادايي خريداري شده اند، داراي لوله  خرطومي مكنده اي است كه هم در زمان توقف و هم در زمان حركت با قابليت كنترل توسط هدايت كننده ماشين قادر به جمع آوري گرد و خاك و ضايعات و انتقال آن به مخزن دستگاه است كه پس از پر شدن كيسه به آساني از مخزن خارج و كيسه ديگري جايگزين مي شود.
مهدي تبريزي مدير روابط عمومي اين منطقه در مورد نحوه كار اين ماشين ها گفت: ماشين رفت و روب و نظافت(Mad Vac) مدل ۱۰۱ حجيم تر از مدل ديگر است و براي جمع آوري زباله از حاشيه سواره روها طراحي شده است. مدل( ۳۰۰۱((ps داراي عرض كمي است و امكان نظافت معابر، باغچه ها و حتي پياده روهاي پررفت و آمد و معابر داخل پارك ها را نيز فراهم مي كند.
وي در ادامه مي افزايد: برآورد و تخميني كه در مورد كارآيي اين ماشين انجام شده نشان مي دهد، كارآيي اين ماشين در نيم ساعت با دو ساعت كار مفيد ۶ كارگر رفتگر برابري مي كند. همچنين ماشين مدل ۱۰۱ كه قابليت كار در كنار بزرگراه ها و سواره روهاي تندرو را دارد، از خطرات و صدمات احتمالي كه كارگران زحمتكش شهرداري را تهديد مي كند، مي كاهد. اين مدل همچون خودرو مجهز به سقفي هدايت كننده جهت مواقعي است كه اوضاع جوي نامناسب است؛ تا هدايت كننده در اين شرايط نيز به راحتي به كار خود ادامه دهد.
عصر جديد؛ جاروبرقي ۹۲ ميليوني 
منبعي آگاه در امور مالي اين شهرداري در مورد هزينه خريد و واردات اين ماشين ها گفت: قيمت تحويل اين دو نمونه ماشين ۴۰ ميليون بود كه به علاوه هزينه گمرك و حمل و نقل، ۹۲ ميليون تمام شده است. البته اين دو مدل به صورت نمونه خريداري شده اند و به اين علت قيمت بالايي برداشته است كه بعد از طي مرحله آزمايشي احتمال خريد تعداد بيشتري از آنها با قيمت پايين تر ممكن خواهد بود. همچنين درصورت نياز به توليد انبوه با توافقات به عمل آمده، اين شركت كانادايي نمايندگي را در اسلامشهر راه اندازي خواهد كرد.
وي در ادامه مي افزايد: «اين دو نمونه ماشين رفت و روب در زمان مقدس زاده (شهردار سابق منطقه ۶) به همراه ۱۲ حمام سيار و ۲ دستشويي پدالي خريداري شده است كه به زودي اين حمام و دستشويي ها نيز در سطح اين منطقه نصب خواهد شد. اين حمام هاي سيار كه در پارك ها نصب خواهد شد، اين امكان را به وجود مي آورند كه با پرداخت مبلغي شهروندان بتوانند از آن استفاده كنند.
ذره بين 
با ورود اين ماشين ها و افزايش تعداد بيشتري از آنها در آينده، شايد كم كم نارنجي پوشان زحمتكش شهرداري بايد به فكر شغل ديگري باشند و با نصب اين حمام ها، ديگر شايد كسي به حمام عمومي و نمره نرود. اين تجهيزات در شهرهاي اقتصادي و پردرآمدي اروپايي و آمريكايي به وفور مورد استفاده قرار مي گيرد. دبي، تنها شهري از كشورهاي همسايه ايران است كه اين تجهيزات را به كار گرفته است.

اينجا يك مزرعه نزديكي هاي تهران دودگرفته خودمان است و اين شترمرغ ها هم قرار است به همين زودي ها طعام من وشما بشود.
سعيده عليپور
البته تنها تفاوتش با تخم مرغ اين است كه هر عدد تخم  شترمرغ تقريباً به اندازه يك شانه تخم مرغ وزن دارد.
وست تخم شترمرغ از مقاومت زيادي برخوردار است و مثل يك سراميك محكم و سفت است در قديم مردم آفريقا از پوست تخم شترمرغ به جاي كاسه استفاده مي كردند و امروز هم از پوست هاي گران قيمت تخم شترمرغ كه هركدام به پول ايران حدود ۱۳ هزار تومان قيمت دارند آباژور و لوسترهاي گران قيمت ساخته مي شود.
سري به سوله هاي جوجه شترمرغ ها كه تعدادي در همين مزرعه سر از تخم درآورده اند و تعدادي از فرودگاه از كشور آفريقاي جنوبي وارد شده اند مي زنم، ايراني و آفريقايي اش فرقي ندارد همه مي دوند دنبال دانه با همه كوچكيشان از يك مرغ بالغ كمي كوچكترند.
نيامنش توضيح مي دهد تلفات شترمرغ در يك ماهه الي ۲ ماهه اول است و اگر مراقبت هاي لازم صورت بگيرد و اين دو ماه سپري شود نگهداري شترمرغ كمترين هزينه را دربر دارد.
عمر شترمرغ ۷۵ سال است كه البته در سيستم پرورش شترمرغ صنعتي عمر مفيد شترمرغ كه ۲۵ الي ۳۰ سال است مورد توجه قرار مي گيرد.
تا ۵/۱ سالگي رشد جسماني شترمرغ متوقف مي شود و يك شترمرغ يك كيلويي به يك شترمرغ ۱۵۰ تا ۱۷۰ كيلوگرمي تبديل مي شود و از همين زمان هم حيوان شروع به تخم گذاري مي كند و سالانه حدود ۵۰ تخم مي گذارد كه از اين تعداد حدود ۴۰ تاي آن قابليت تبديل شدن به جوجه شترمرغ را دارد.
قفس شترمرغ هاي بالغ بيشتر شبيه يك منطقه حفاظت شده است تا مكان دام داري. نه خبري از طويله است نه سقف فقط يك تور فلزي بزرگ گله شترمرغ ها را محصور كرده است.
نيامنش مدير مركز پرورش شترمرغ محصص مي گويد: «اين حيوان از مقاومت بسيار بالايي در مقابل بيماري ها و گرما و سرما برخوردار است و قادر است در دماي ۵۰ الي ۳۰ درجه زير سفر به راحتي زندگي كند.»
يك شترمرغ بالغ در شبانه روز ۴ كيلوگرم غذا كه حاوي يونجه، ذرت و ضايعات قابل استفاده كشاورزي است، مي خورد.
در اين ميان از هيچ چيز مصنوعي براي رشد شترمرغ استفاده نمي شود. گوشت قرمز شترمرغ شبيه گوشت گوساله است البته با كلسترول و چربي شبيه گوشت ماهي و مرغ و سرشار از پروتئين.
اينجا نه سواحل مرجاني استرالياست و نه دشت هاي وسيع آفريقا اين گله شترمرغ ها هم قرار نيست نقش حيات وحش را بازي كنند. اينجا يك مزرعه نزديكي هاي تهران دودگرفته خودمان است و اين شترمرغ ها هم قرار است به همين زودي ها طعام من وشما شود.
شترمرغ زيرمجموعه گروه ماكيان و طيور است كه با آن هيكل تنومند و بال هاي كوچك قدرت پرواز ندارد. اين موجود، بزرگترين پرنده جهان است كه ۵/۲ متر قد و حدود ۱۵۰ كيلوگرم وزن دارد. اين بزرگي برايم آن زماني محسوس مي شود كه از پشت تورهاي فلزي به شترمرغ نگاه مي كنم حداقل ۵، ۶ سرگردني قدش بلندتر است.
شترمرغ در گذشته به دليل پرهاي زيبايش توسط شكارچيان شكار مي شد اما بعد از پي بردن به منافع غذايي فراوان اين منبع غذايي گوشت شتر مرغ از حدود ۱۵ سال پيش صنعت پرورش شترمرغ به طور جدي در جهان مطرح شد.
در حال حاضر پرورش و صادرات شترمرغ و فرآورده هاي شتر مرغ صنعت اصلي آفريقاي جنوبي محسوب مي شود.
صنعت شترمرغ در ايران نيز از سال ۷۴ تقريبا دو سال بعد از مرگ آخرين شترمرغ باغ وحش تهران، مطرح شد و در سال ۷۸ اولين شترمرغ هاي گران سياه آفريقايي وارد مزرعه اي نزديك تهران شدند.
سوله بزرگ با چند رديف توري، شترمرغ هاي گروه هاي سني مختلف را از هم جدا كرده است. ۵/۱ ماهه، ۳ ماهه و ۶ ماهه باورتان نمي شود كه در طول هر ۲، ۳ ماه اين حيوان چه رشد شگفت آوري دارد، شترمرغ؛ ۵ /۱ ماهه ۲ كيلوگرم، ۳ ماهه ۲۰ كيلوگرم و ۶ ماهه حدود ۷۰ كيلوگرم وزن دارد.
كيوان نيامنش مدير اولين مركز پرورش دهنده شترمرغ در ايران مي گويد: در صنعت دامداري هيچ حيواني مثل شترمرغ نمي تواند گوشت توليد كند، يك شترمرغ ماده مي تواند ۴ تن گوشت و ۴۰ قطعه پوست براي صاحب خود به همراه داشته باشد. وي كه خود اولين بار در سال ۷۴ مجوز رسمي راه اندازي مركز پرورش شترمرغ گرفته است در سال ۷۸، ۸ قطعه شترمرغ نر و ماده ۴ ساله از كشور هلند وارد ايران كرده است.
آخرين شترمرغ ها كه در سال۷۲- ۷۱ در باغ وحش تهران مردن گويي از جايگاه تزييني خود در قرن حاضر راضي نبودند. جالب است بدانيد سالها پيش شترمرغ جزو حيوانات بومي كشور ما بود كه گونه هايي از اين حيوان در استان كرمان وجود داشت اما به دليل شكار نسل آن در ايران منقرض شد و شترمرغ هاي آفريقاي جنوبي در حال حاضر در كشور پرورش داده مي شوند.
هر شترمرغ ۴ برابر گاو، گوشت توليد مي كند. يكي از كارگرها كه خود تازه واردكار پرورش شتر مرغ شده است از گوشت لذيذ شترمرغ صحبت مي كند و از لگد هاي محكم شترمرغ هاي بالغ كه هر كدام يك تن فشار وارد مي كنند.
نيامنش مدير مركز پرورش شترمرغ مي گويد: مزارع اصلي توليدكننده شترمرغ در استان تهران، سمنان، مركزي و مازندران است و مزارع كوچك تري نيز در ساير استان ها وجود دارد.
وي مي افزايد: فعلا پرورش شترمرغ در ايران جنبه زيربنايي دارد اما ظرف سال هاي آينده اين توليدات به مرحله ذبح مي رسد و گوشت آن به بازار عرضه مي شود.
ولي شما اگر خيلي مشتاق هستيد كه گوشت شترمرغ تناول كنيد تا آخر امسال احتمالا در چند رستوران معروف مي توانيد گوشت شترمرغ بخوريد. يك گلدان پر از پر شترمرغ، اينها قرار است براي يك هيات عزاداري كه مي خواهد روي علم پر نصب شود فرستاده شود قيمت هر كدام از اين شاه بال ها كه به رنگ سياه و سفيد هستند ۲ هزار تومان است هر سال ۲ بار شاه بال هاي شترمرغ از بدن حيوان جدا مي شود و هر كيلوي آن هزار دلار در بازارهاي جهاني خريد و فروش مي شود. شترمرغ  علاوه بر استفاده هاي تزييني استفاده هاي پزشكي نيز دارد. چشم شترمرغ از نظر قرنيه نزديك ترين چشم به چشم انسان است و در پيوند قرنيه انسان از قرنيه شترمرغ استفاده مي شود.
همچنين از تاندوم پاي شتر مرغ براي پيوند به پاي انسان استفاده مي شود و مغز كوچك آن نيز در درمان آلزايمر موثر است. به هر حال روزي شايد به اين فكر بيفتيم به جاي صادرات نفت، شترمرغ را جايگزين كنيم.

سالن هاي سينما: تعداد سالن سينما از ۳۱۲ باب در سال ۷۷ با رشد متوسط سالانه ۷۳/۳- درصد به ۲۶۸ باب در سال ۸۱ رسيده است. گرچه در سال هاي ۷۸ و ۷۹، در هر سال با افزايش ۲ سالن سينما روبه رو بوده ايم، ولي در سال ۸۰ نسبت به سال ۷۹، ۶ سالن سينما تعطيل شده و در سال ۸۱ نسبت به سال ۸۰ شاهد تعطيلي ۴۳ سالن سينما هستيم، يعني حدود ۱۴ درصد سالن ها طي يك سال تعطيل شده اند. دلايل زيادي براي كمبود و كاهش سالن هاي سينما وجود دارد كه مي توان به آنها به شرح زير اشاره كرد:
۱-كاهش شديد مخاطبان و در نتيجه سودآور نبودن سينماداري 
۲-وجود تجهيزات كهنه و فرسوده و سالن هاي قديمي و فاقد فن آوري هاي نوين 
۳-قرار گرفتن سالن ها در نقاط نامناسب شهري 
كاهش شديد مخاطبان، سبب شده است كه هزينه نگهداري يك سالن سينما (آن هم قديمي) به مراتب بيش از درآمد آن باشد و اين وضعيت سبب تعطيلي بسياري از سينماها در سال هاي اخير به ويژه سينماهاي قديمي با ظرفيت بالا بوده است. رشد اندك سالن هاي سينما نيز ناشي از اعطاي وام هاي تسهيلات تكليفي و راه اندازي سالن هاي جديد بوده كه البته به دليل كاهش استقبال مردم از سينما، سالن هاي جديدالتاسيس نيز از عهده بازپرداخت وام خود برنيامده اند و در سال هاي اخير شاهد تعطيلي تعدادي از سالن هاي جديد نيز هستيم.
سرانه سالن هاي سينما نيز از ۸ باب در سال ۷۷ به ۲/۶ باب در سال ۸۱ به ازاي هر ۱ ميليون نفر كاهش يافته است كه رشد متوسط سالانه ۱۷/۶ -درصد را نشان مي دهد. در واقع با توجه به آمار جمعيت كشور در سال ۱۳۷۷ به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت شهري ۸ باب سالن سينما وجود داشته است. به عبارت ديگر در سال ۷۷ هر ۱۲۵ هزار نفر جمعيت شهري از يك باب سالن سينما بهره مند بوده اند كه اين رقم در سال ۸۱ به يك باب براي هر ۱۶۱هزار و ۲۹۰ نفر جمعيت شهري كاهش يافته است.
كتابخانه هاي عمومي: كتابخانه هاي عمومي به عنوان مهم ترين مكان فرهنگي - دولتي كه به عموم مردم خدمات رايگان ارايه مي دهد، از ۱۲۶۳ باب در سال ۷۷، با رشد متوسط سالانه ۷/۵ درصد به ۱۵۷۴ باب در سال ۸۱ افزايش يافته است كه اين روند نشان دهنده توجه دولت براي سرمايه گذاري به منظور توسعه فضاهاي فرهنگي عمومي بوده است. تذكر اين نكته لازم است كه اين آمار فقط شامل كتابخانه هايي است كه در اختيار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است و چنانچه كتابخانه هاي روستايي، كتابخانه هاي عمومي زير نظر شهرداري ها، كتابخانه هاي مساجد، كتابخانه هاي خصوصي و شخصي، كتابخانه هاي تخصصي دولتي و غيردولتي و كتابخانه هاي دانشگاهي را به آن بيفزاييم ارقام از وضعيت نسبتا مطلوب فضاي كتابخانه اي كشور طي سال هاي اخير حكايت مي كند، هر چند هنوز با استانداردهاي جهاني فاصله قابل توجهي وجود دارد.
بر اساس پيش بيني برنامه دوم توسعه مقرر شده بود، تعداد كتابخانه هاي عمومي كشور در سال هاي ۷۶ و ۷۷ و ۷۸ به ترتيب به ۱۰۱۷ و ۱۱۹۷ و ۱۳۹۷ باب افزايش يابد كه عملكرد اين بخش در اين سال ها به ترتيب ۱۱۴۷، ۱۲۶۳، ۱۳۰۴ باب بوده است. بنابراين در سال ۷۶، ۱۳۰ باب و در سال ۷۷، ۶۶ باب كتابخانه بيشتر از پيش بيني برنامه ساخته شده است كه به ترتيب ۸/۱۲ و ۵/۵ درصد رشد نسبت به پيش بيني برنامه را نشان مي دهد. ولي در سال ۷۸، ۹۳ باب كتابخانه ساخته شد كه ۷/۶- درصد كمتر از پيش بيني برنامه دوم است. بنابراين در سال ۷۸، ۳/۹۳ درصد از هدف پيش بيني شده براي آن سال محقق شده است. سرانه كتابخانه هاي عمومي در سال ۷۷ به ازاي هر ۲۵ هزار نفر، ۵۱/۰ كتابخانه بوده كه به ۶/۰ باب در سال ۸۱ رسيده است و رشد متوسط سالانه ۱۵/۴ درصد را نشان مي دهد.
بر اساس پيش بيني برنامه سوم توسعه مقرر شده بود كه سرانه كتابخانه هاي عمومي در سال هاي ۷۹، ۸۰ و ۸۱ به ترتيب ۶/۰، ۷/۰، ۷/۰ و با رشد متوسط سالانه ۷ درصد باشد، اما عملكرد اين بخش طي اين سال ها به ترتيب ۵۴/۰، ۵۸/۰ و ۶/۰ بوده است. در واقع در هر يك از سال هاي مذكور سرانه كتابخانه عمومي تقريبا ۱۴ درصد كمتر از پيش بيني برنامه سوم بوده وفقط ۸۶ درصد از اهداف برنامه تحقق يافته است. با اين حال شاهد رشد سرانه كتابخانه هاي عمومي از سال ۷۷ تا سال ۸۱ هستيم؛ بنابراين در سال ۱۳۷۷، به ازاي هر ۱۰۰هزار نفر، ۰۴/۲ باب كتابخانه يا به عبارت ديگر براي هر ۴۹۰۲۰ نفر يك باب كتابخانه وجود داشته است. اين رقم در سال ۱۳۸۱ به ۴/۲ باب به ازاي هر ۱۰۰ هزار نفر رسيده و به عبارت ديگر هر يك باب كتابخانه ۴۱۶۶۷ نفر را تحت پوشش خدمات خود قرار داده است.
سالن اجراي برنامه هاي هنري: تعداد سالن اجراي هنري از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ ثابت بوده و هيچ گونه تغييري نكرده است و تعداد آن كماكان ۱۹ باب بوده است. بنابراين نرخ رشد متوسط سالانه اين بخش صفر بوده است.
با توجه به رشد جمعيت و ثابت بودن تعداد سالن هاي اجراي هنري، ارقام نشان مي دهد كه سرانه سالن ها در سال ۷۷ به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت شهري، ۴۹ درصد باب بوده است كه با رشد منفي متوسط سالانه ۶۵/۲ درصد در سال ۸۱ به ۴۴ درصد باب كاهش يافته است. به عبارت ديگر در سال ۷۷ براي ۲۰۴۰۸۱۶ (دو ميليون و چهل هزار و هضتد و شانزده نفر) جمعيت شهري يك باب سالن و در سال ۸۱ براي ۲۲۷۲۷۲۷ (دو ميليون و دويست و هفتاد و دو هزار و هفتصد و بيست و هفت نفر) يك باب سالن اجراي هنري فعال بوده است.
لازم به توضيح است كه طي سال هاي اخير تعداد گروه هاي نمايشي و نيز نمايش هاي توليد شده از رشد نسبتا مناسبي برخوردار بوده است. لكن همراه اين افزايش توليد در بخش توليد و نيز افزايش تقاضا، فضاهاي عرضه اين آثار كماكان ثابت مانده است.
نگارخانه: نگارخانه به عنوان مركز و فضا در توليد، نمايش و عرضه هنرهاي تجسمي محسوب مي شود كه تعداد آن در كشور از ۸۹ باب در سال ۷۷ به ۱۴۵ باب در سال ۸۱ رسيده كه از رشد متوسط سالانه ۹۸/۱۲ درصد برخوردار بوده است.
بر اساس پيش بيني برنامه سوم، مقرر شد در سالهاي ۷۹، ۸۰ و ۸۱ به ترتيب ۱۷۱، ۱۸۱ و ۱۹۱ باب نگارخانه در كشور وجود داشته باشد، در حالي كه آمار حاكي از وجود ۱۱۸، ۱۳۲ و ۱۴۵ باب است كه در واقع در سال هاي ۷۹، ۸۰ و ۸۱ تعداد نگارخانه هاي كشور به ترتيب ۳۱-، ۲۷- و۲۴ - درصد كمتر از پيش بيني برنامه سوم بوده است. بنابراين در سال ۷۹ فقط ۶۹ درصد، در سال ۸۰، ۷۳ درصد ودر سال ۸۱ نيز ۷۶ درصد از اهداف برنامه تحقق يافته است.
تعداد نگارخانه هاي كشور به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت شهري ۳/۲ باب در سال ۷۷، به ۴/۳ باب در سال ۸۱ رسيده است كه از رشد متوسط سالانه ۲۶/۱۰ درصد برخوردار بوده است. به عبارت ديگر در سال ۷۷ براي هر ۴۳۴۷۸۳ نفر يك باب نگارخانه ودر سال ۸۱ براي هر ۲۹۴۱۱۸ نفر يك باب نگارخانه به نمايش آثار هنري پرداخته است. اغلب نگارخانه ها به وسيله بخش خصوصي ايجاد و بهره برداري مي شوند و نكته قابل توجه اين است كه بيش از ۹۰ درصد اين نگارخانه ها در شهر تهران بوده و اغلب استان ها هيچ نگارخانه اي براي نمايش آثار هنري در اختيار ندارند.
موزه: موزه به عنوان يكي از مهم ترين مراكز و فضا در نمايش و عرضه آثار تاريخي است كه از اعتبار بين المللي برخوردار بوده وپشتوانه فرهنگ، صنعت و اقتصاد از لحاظ تاريخي به شمار مي رود. آمار نشان مي دهد تعداد موزه هاي كشور از ۶۱ باب در سال ۷۷ با رشد متوسط سالانه ۰۱/۷ درصد به ۸۰ باب در سال ۸۱ افزايش يافته است. بر اساس پيش بيني برنامه دوم توسعه مقرر شده بود كه در سال هاي ۷۶، ۷۷ و ۷۸ به ترتيب ۳، ۳ و ۴ باب موزه جديد در شهرهاي تاريخي - فرهنگي و شهرهاي فاقد موزه ايجاد شود اما عملكرد بخش در سال ۷۷ نسبت به سال ۷۶ يك باب كمتر از پيش بيني برنامه را نشان مي دهد.
به عبارت ديگر ۵۹ باب موزه در سال ۷۶ و ۶۱ باب موزه در سال ۷۷ در كشور وجود داشته است. اما در سال ۷۸ طبق پيش بيني برنامه دوم بايد ۴ باب موزه جديد ايجاد مي شد، ولي در عمل شاهد احداث ۶ باب موزه جديد در اين سال هستيم كه نه تنها عقب بودن از پيش بيني برنامه دوم را جبران كرد بلكه يك باب نيز بيشتر از پيش بيني برنامه به تعداد موزه هاي كشور افزوده شد.
سرانه موزه هاي كشور نيز در سال ۸۱ نسبت به سال ۷۷ از رشد متوسط سالانه ۳۳/۴ درصد برخوردار بوده است، به اين معنا كه براي هر يك ميليون نفر جمعيت شهري كشور در اين سال ۵۷/۱ باب و در سال ۸۱، ۸۶/۱ باب موزه وجود داشته است. به عبارت ديگر يك باب موزه براي هر ۶۳۶۹۴۳ نفر درسال ۸۸، به يك باب موزه براي هر ۵۳۷۶۳۴ نفر در سال ۸۱ افزايش يافته است. اين سرانه و نيز تعداد موزه ها براي كشوري همچون ايران با سابقه كهن تاريخي و تمدني كه در جاي جاي اين كشور پهناور و آثار و بقاياي آن پيدا شده و يا در آينده پيدا خواهد شد، چندان مناسب به نظر نمي رسد. ضمن اين كه موزه ها به عنوان مهم ترين مراكز پژوهشي و تحقيقاتي براي محققان و پژوهشگران محسوب مي شوند و اين تعداد موزه هرگز جوابگوي اين نيازها نخواهد بود.
كتابخانه هاي مساجد: مساجد كشور از همان سال هاي صدر اسلام به عنوان مهم ترين كانون علمي و فرهنگي در كنار فعاليت هاي ديني و مذهبي فعاليت داشته است . وجود كتابخانه هاي بزرگ و معتبر و مراكز علمي در طول تاريخ اسلام هميشه در درون مساجد و يا در جوار آن واقع بوده است. امروزه مساجد تا حدودي آن كاركرد علمي و فرهنگي خود را از دست داده و گرايش عمده آن به سوي فعاليت هاي ديني و مذهبي سوق داده شده است. از اوايل دهه هفتاد با ايجاد ساختار و تشكيلات مناسب در جهت هدايت، سياستگذاري، نظارت و ارتقاي كاركرد علمي و فرهنگي مساجد كشور، مجددا تقويت و راه اندازي كتابخانه هاي مساجد و كانون هاي فرهنگي و هنري آن مورد توجه سياستگذاران قرار گرفت و امروزه شاهد رونق مجدد كاركرد علمي و فرهنگي مساجد كشور هستيم.
كتابخانه هاي مساجد يكي از اركان اصلي كانون هاي فرهنگي و هنري مساجد محسوب مي شوند كه جمع زيادي از متقاضيان خدمات كتابخانه اي را تحت پوشش خود دارد. تعداد اين كتابخانه ها از ۴۹۶ باب در سال ۷۷ با رشد متوسط سالانه ۶/۲۶ درصد به ۱۲۷۵ باب در سال ۸۱، افزايش يافته است. بنابراين در سال هاي ۷۷ و ۸۱ به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت به ترتيب ۰۲/۸ باب و ۶۴/۱۹ باب كتابخانه مسجد در كشور وجود داشته است كه رشد چشمگيري را در طول اين سال ها نشان مي دهد. از سوي ديگر سرانه كتابخانه مسجد از سال ۷۷ تا سال ۸۱ از رشد متوسط سالانه ۰۹/۲۵ درصد برخوردار بوده است. به عبارت ديگر در سال ۷۷ براي هر ۱۲۴۶۸۸ نفر يك باب كتابخانه مسجد و در سال ۸۱ براي هر ۵۰۹۱۶ نفر يك باب كتابخانه، به ارايه خدمات مشغول بوده است، يعني از سال ۷۷ تا سال ۸۱، به تعداد كتابخانه هاي مساجد تقريبا به ميزان ۵/۲ برابر افزوده شده است.
چنين به نظر مي رسد كه طراحي نظام مديريت مناسب كتابخانه هاي مساجد، يكي از ضرورت هايي است كه چنانچه به درستي انجام شود، انتظار مي رود كه رقم تعداد خدمت گيرندگان كتابخانه هاي عمومي مساجد افزايش قابل توجهي يابد.