قرار است نرخ جديد نان در ارديبهشت يا خرداد ماه با توجه به وضعيت شهرهاي مختلف و فضاي منطقه اي آنها تعيين شود. مردم هم اميدوارند نان چندان گران نشود. اما نان به تنهايي مصرف نمي شود و حتي ارزان بودنش مترادف با تهيه ساير اقلا مي است كه قيمت آنها مثل نان كنترل شده نيست
روزگاري «نان و پنير» به طعنه غذاي قشر كم درآمد قلمداد مي شد. آنهايي كه
نان و پنير مي خوردند، ناتوان از به دست آوردن اقلا مي چون مرغ، گوشت و ماهي به شمار مي رفتند.
اما آيا نان كه دولت هنوز براي آن سوبسيد بالا يي مي پردازد و در مقايسه با ساير اقلا م بسيار ارزان محسوب مي شود هنوز براي قشر كم درآمد ارزان است؟
آيا نان بربري دانه اي ۵۰ تومان ارزان به شمار مي رود؟
آيا نان سنگك دانه اي ۱۲۰-۷۰ تومان ارزان است؟
آيا الگوي مصرف مفرط نان درست است؟ بررسي ها خلا ف اين را نشان مي دهند.
محمد شريعتمداري وزير بازرگاني درگفت وگويي در اشاره به روند افزايش قيمت ها اعلا م كرد نرخ نان چندان تغييري نخواهد كرد و اين «چندان»، نياز به تدقيق و بررسي بيشتري دارد و تا رقم آن دقيقاً اعلا م نشود ماهيت روشني نمي يابد.
آقاي وزير به افزايش نيافتن نرخ دريافت هزينه برق و گاز نانوايي هاي اشاره كرد وذكر كرد كمترين فشار روي نانواني ها اعمال خواهد شد تا نان گران نشود.
با اين اوصاف او افزود ممكن است نرخ نان به دليل افزايش نرخ دستمزدها، به صورت طبيعي افزايش يابد و فرمانداران و سازمان هاي بازرگاني هر استان در مورد نرخ نان تصميم خواهند گرفت و شايد قيمت نان در برخي استان ها افزايش نيابد.
قرار است نرخ جديد نان در ارديبهشت يا خرداد ماه با توجه به وضعيت شهرهاي مختلف و فضاي منطقه اي آنها تعيين شود. مردم هم اميدوارند نان چندان گران نشود. اما نان به تنهايي مصرف نمي شود و حتي ارزان بودنش مترادف با تهيه ساير اقلا مي است كه قيمت آنها مثل نان كنترل شده نيست.
بررسي ها نشان مي دهند نان، غلا ت و فرآورده هاي آن يك دهه اخير بيشترين سهم از هزينه خانوارهاي ايراني را به خود اختصاص داده اند. يعني خانوارها نان مي خورند تا ساير موادغذايي مثل برنج كه كيلويي ۱۶۰۰-۸۰۰ تومان است و معمولا ً به تركيب گوشت و مرغ هم نياز دارد. آمار و اطلا عات گوشزد مي كنند سهم گروه غلا ت از هزينه هاي خانوارها حدود دو برابر سهم شير و فرآورده هاي آنها است. نان اصلي ترين عنصر غذايي كشور است و به همين دليل هم دولت با حساسيت فراواني مسأله نان را دنبال كرده و هميشه سوبسيد قابل توجهي براي آن مي پردازد.
عده اي اعتقاد دارند بايد از تداوم اين روند كه ناشي از سياست هاي رايانه اي دولت است (و نان را كماكان ارزان ترين ماده غذايي مي كند) جلوگيري كرد. آنها اعتقاد دارند همه چيز به صورت نامتعادلي مردم را به سوي غلا ت و خصوصاً گندم متمايل كرده و الگوي مصرف غلطي را براي خانوارهاي ايراني قوام بخشيده. اما هر گونه تغييري در الگوي مصرف مترادف با تغيير درآمد مردم و قدرت خريد آنها دارد. در حقيقت مردم نان مي خرند و مي خورند چرا كه نمي توانند مرغ و گوشت و ماهي بخرند. بسياري از آنها نمي توانند دائماً ميوه تهيه كنند يا مواد لبني را بر سفره خود جاي دهند.
اما فقط نان نمي خوريد
تهيه نان مترادف با تهيه اقلا م ديگر است. نمي توان فقط نان خورد. نان خالي هنوز مترادف با گرسنگي به شمار مي رود.مواد غذايي مكمل آن كدام ها هستند؟ و قيمت آنها چقدر است؟
اگر مرغ، گوشت و ماهي كه بهترين تركيبات را با نان به عنوان مواد غذايي مي سازند، ناديده گرفته شوند (چرا كه بسياري از خانوارها توانايي تهيه دائمي آنها را ندارند،آن هم مثلا مرغ كيلويي ۱۷۰۰ تومان) عناصر زير به عنوان ماده غذايي كه مي توانند با نان تركيب شوند جلب نظر مي كنند.
پنير: ماده لبنياتي بسيار متداول كه هميشه و همه جا بخشي از غذاي ايرانيان بوده و تركيب «نان و پنير» در فرهنگ عامه هم جاي ويژه اي دارد. خانوارهاي ايراني، پنير را هميشه در صبحانه خويش مي خورند و اين ماده براي برخي از خانواده ها در ناهار و شام هم يكي از مواد غذايي اصلي به شمار مي رود.
كره: بخش آشناي صبحانه است و براي كودكان و نوجوانان بسيار ضروري ولي افزايش قيمت كره با توجه به قالب هاي كوچك، آن را در سفره بسياري از خانوارها محو كرده و مصرفش را كاهش داده.
حبوبات: مي توان سياهه حبوبات مورد توجه خانوارهاي ايراني را مثل لوبياچيتي، لوبيا قرمز، عدس، نخود، لپه و ماش را رديف كرد. اما قيمت اين اقلا م نيز در سال هاي اخير چنان روند صعودي را پيموده كه نمي توان آنها را مواد خوراكي ارزان قلمداد كرد.
تخم مرغ: نان و تخم مرغ - چه به صورت نيمرو و چه آب پز - تركيب مورد علا قه ايراني ها است ولي تخم مرغ كيلويي ۴۰۰ تومان به تخم مرغ كيلويي ۸۰۰ تومان بدل شده و تهيه آن براي افراد كم درآمد، آسان نيست.
هزينه متوسط نان
برخلا ف آنچه به نظر مي رسد هزينه متوسط مصرف نان براي خانوارهاي كم درآمد اندك نيست و هر چند دولت با تمام قوا براي اين ماده غذايي رايانه فراواني مي پردازد و جلوي افزايش قيمت آن را گرفته، اما نان براي خانوارهاي كم درآمد در شرايط كنوني رقم قابل اشاره اي يافته است. اگر هر فرد فقط روزي يك نان يا نصف آن را بخورد، با قيمت متوسط نان بربري ۵۰ تومان و نان سنگگ ۸۰ تومان هزينه هاي متوسط ماهيانه زير جلب نظر مي كنند:
خانواده ۴ نفره: ماهي ۶-۳ هزار تومان براي نان بربري و ۱۲-۶ هزار تومان براي نان سنگك
خانواده ۵ نفره: ماهي ۷۵۰۰-۳۷۵۰ تومان براي نان بربري و ۱۵۰۰۰-۷۵۰۰ تومان براي نان سنگك
خانواده ۶ نفره: ماهي ۹۰۰۰-۴۵۰۰ تومان براي نان بربري و ۱۸۰۰۰-۹۰۰۰ تومان براي نان سنگك
پنير و كره هم دور از دسترس شده
براي اشاره به حاشيه كشيده شدن شير، پنير و كره در سفره خانواده ها همين كافي كه آمار و اطلا عات مركز آمار ايران نشان مي دهند سهم گروه نوشابه ها و غذاهايآماده با سهم شير، لبنيات و فرآورده هاي آن برابري مي كنند! مي توان اين امر را «الگوي نادرست مصرف» قلمداد كرد و اين امر را زير ذره بين برد و بررسي كرد، اما مي توان نتيجه گرفت قيمت بالا ي مواد لبني اصلي مثل پنير و كره و شير مردم را به استفاده از غذاهاي آماده سوق داده است.
براي مثال اگر روزگاري كره و عسل غذاي مقوي و مطلوبي به شمار مي رفت اكنون با عسل گران شده (شيشه اي ۳۷۰ گرمي با قيمت هزار تومان) مردم ترجيح مي دهند مثلا ً كنسرو(تن ماهي) با قيمت ۷۰۰ تومان تهيه كرده و خود را سير كنند.
نگاهي به بازار پنير كه احتمالا ً مطلوب ترين تركيب را با نان براي ايرانيان مي سازد، نشان مي دهد اين ماده لبني در سال هاي اخير بدل به عنصر لوكسي شده. در حال حاضر قيمت متوسط پنير به قرار زير است:
پنير تبريز درجه يك: كيلويي ۱۷۰۰ تومان
پنير تبريز درجه دو: كيلويي ۱۵۰۰ تومان
پنير ليقوان درجه يك: كيلويي ۲۰۰۰ تومان
اين ارقام براي خانوارهاي پرجمعيت - خانوارهاي ۴ نفر به بالا - قابل توجه به شمار مي رود. مصرف پنير در تركيب يا نان هميشه بالا بوده و اگر خانواده هاي پرجمعيت هر روز پنير مصرف كنند هزينه ماهيانه پنير براي آنها تا مرز ۲۰ هزار تومان هم افزايش خواهد يافت. آنچه كه نشان مي دهد خانوارهايي با درآمدهاي اندك تا چه حد در مصرف اين ماده غذايي با حساسيت و دقت عمل مي كنند.
حبوبات
معمولا ً حبوبات را در سياهه اقلا م ارزان قيمت قلمداد مي كنند، اما اگر لوبيا را به عنوان يكي از غذاهاي اصلي خود برگزينيد قيمت هاي زير خودنمايي مي كنند:
لوبياچيتي درجه يك: كيلويي ۹۰۰ تومان
لوبياچيتي درجه دو: كيلويي ۸۰۰ تومان
چنان كه قيمت متوسط كنسرو لوبياچيتي (۴۶۰ گرمي) كه فقط غذاي يك نفر به شمار مي رود هر قوطي ۴۰۰ تومان است.
بله حبوبات هم بدل به اقلا م گران قيمتي شده اند. ارزان ترين حبوبات بازار اقلا م زير به شمار مي روند:
لپه تبريزي درجه دو: كيلويي ۴۵۰ تومان
لوبيا سفيد درجه دو: كيلويي ۴۵۰ تومان
اما با اين حبوبات مي توان چه غذاهايي درست كرد؟!
قيمت نخود زير كيلويي ۵۵۰-۴۵۰ تومان است و آنچه كه روزگاري عنصر ارزان قيمتي به شمار مي رفت حالا ارزان نيست، ضمن آنكه نمي توان اين ماده غذايي را دائماً مصرف كرد و نياز به تركيبات ديگري هم دارد.
اگر به بازار برويد و تقاضاي عدس كنيد با قيمت هاي قابل توجهي مواجه مي شويد:
عدس درجه سه: كيلويي ۷۵۰ تومان
عدس درجه دو: كيلويي ۸۰۰ تومان
عدرس درجه يك: كيلويي ۹۰۰ تومان
چاي
نان و چاي تركيب آشنايي است كه همراه با پنير و كره نه تنها وعده هاي صبحانه را شكل داده بلكه شايد به عنوان غذاي اصلي هم مصرف شوند. اما قيمت چاي هم روند صعودي را طي كرده و جاي آن در سبد اقتصادي خانواده ها با دقت بسيار تعيين مي شود. براي مثال قيمت متوسط چاي فله در بازار ۳ تا ۵ هزار و پانصد تومان است كه انواع زير را شامل مي شود:
سبز هندي: كيلويي ۳ هزار تومان
باروتي سيلا ن معمولي: كيلويي ۴ هزار تومان
كلكته اعلا : كيلويي ۴۸۰۰ تومان
اعلا ي سيلا ن: كيلويي ۵ هزار تومان
سبز اعلا : كيلويي ۵۵۰۰ تومان
قيمت چاي بسته بندي ۵۰۰ گرمي در بازار ۲۱۰۰ تا ۲۶۰۰ تومان متغير است كه نمونه هاي زير را در بر مي گيرد.
احمد ساده ۵۰۰ گرمي: ۲۱۰۰ تومان
احمد عطري ۵۰۰ گرمي: ۲۱۰۰ تومان
مريم قرمز ۵۰۰ گرمي: ۲۴۰۰ تومان
دوغزال قرمز ۵۰۰ گرمي: ۲۶۰۰ تومان
بنابراين تركيب نان و پنير و چاي به عنوان يك وعده غذايي با پرداخت هزينه قابل اشاره اي همراه است و ارزان بودن نان مترادف با ارزان بودن وعده هاي غذايي نخواهد بود.
