Hamshahri Newspaper

ياد به چشم هاي خودتان فشار نياوريد. اشتباه تايپي هم نشده. نويسنده گزارش هم مشكل سواد ندارد. تنها كافي بود روز دوشنبه به صفحه آخر روزنامه ها و تلويزيون براي آگاهي از ساعت اذان صبح فردا مراجعه مي كرديد تا با اين ساعت هاي مختلف رودر رو شويد. اين ساعت ها به ترتيب از روزنامه جام جم، كيهان، شرق، ايران، همشهري و تلويزيون آمده اند. حتما با خودتان مي گوييد امكان ندارد يا اينكه اشتباه تايپي بوده و يك روز ساعت ها اينطوري چاپ شده. ولي هر روز اين قضيه تكرار مي شود. به يك نمونه ديگر توجه كنيد:

اذان صبح در بيست و دوم ارديبهشت: ۱۵:۴ در روزنامه جام جم، ۲۵:۴ در روزنامه همشهري، ۱۵:۴ در روزنامه شرق و ۲۶:۴ در تلويزيون. يعني چيزي حدود بيست دقيقه اختلاف ساعت هاي اعلام شده در روزنامه ها و منابع مختلف. اگر هنوز باور نمي كنيد و فكر مي كنيد اين يك اشتباه بوده همين امروز چند روزنامه مختلف را خريداري كنيد و خودتان اين تفاوت ها را ببينيد.
اين ساعت ها از كجا مي آيند؟
يك راه اطلاع از سبب اين اختلاف ها، تماس با مسوول اين قسمت روزنامه هاست.
سوال اين بود: منبع شما براي اوقات شرعي چيست و اين ساعت ها را از كجا استخراج مي كنيد؟ آقاي آزاد از روزنامه كيهان گفت كه سالهاست منبع آنها مركز تقويم ژئوفيزيك دانشگاه تهران است، منبع روزنامه همشهري هم همينطور.
علت هماهنگ بودن ساعت هاي اين دو روزنامه هم به همين خاطر است. چند بار تماس با جام جم براي پيدا كردن آقاي شيرازي نتيجه نداد ولي خانم مومني از روزنامه شرق، تقويم موجود در تحريريه را به عنوان منبع خود ذكر كرد. ساعت هاي اذان صبح در روزنامه شرق و جام جم با هم يكي است و منبع آنها بايد يكي باشد. تقويمي كه خانم مومني آن را منبع شرق اعلام كرده شايد يكي از همين تقويم ها و سالنامه هايي باشد كه در دست همه است، چون بامراجعه به يكي از آنها و مشاهده جدول اوقات شرعي مندرج در آنها با همان ساعت اين دو روزنامه مواجه مي شويم. ولي معلوم نيست اين تقويم ها اين جداول را از كجا آورده اند.
آقاي علوي از روزنامه ايران علت تفاوت ساعت اذان صبح اين روزنامه را فتواي رهبري ذكر مي كند. به گفته آقاي علوي، آنها طبق اين فتوا بين هفت تا يازده دقيقه به ساعات اعلام شده از طرف موسسه ژئوفيزيك اضافه مي كنند. ولي تلويزيون هم تقريبا همان ساعات اعلام شده از طرف موسسه ژئوفيزيك را اعلام مي كند تنها با يك دقيقه اختلاف. يعني آنها يك دقيقه به آن ساعت، اضافه مي كنند.
بدين ترتيب مي شود كه در يك روز، همشهري و كيهان ساعت ۳۵:۴ را طبق موسسه ژئوفيزيك اعلام مي كنند، تلويزيون يك دقيقه بيشتر يعني ۳۶:۴، روزنامه ايران ده دقيقه بيشتر يعني ۴۵:۴ و شرق وجام جم حدود ۱۰ دقيقه كمتر. عدم هماهنگي ساعت اعلام شده از روزنامه جام جم و تلويزيون هم قابل توجه است.
اذان صبح كي هست؟
«نزديك اذان صبح از طرف مشرق، سفيده اي رو به بالا حركت مي كند كه آن را فجر اول گويند. وقتي كه آن سفيده در طرف مشرق و افق پهن و گسترده مي شود آن را فجر دوم مي گويند كه اول وقت نماز صبح است.» كارشناسان مسايل نجومي و آسماني هم از روي همين پديده، ساعت اذان صبح را اعلام مي كنند، رئيس دفتر استفتائات يكي از مراجع در تهران، تاكيد كرد هر كسي بدون توجه به اين ساعت ها و از روي يقين خودش هم مي تواند به هنگام نماز صبح پي ببرد، البته او هم از وجود چنين اختلافي تعجب كرد. ملاك آنها هم ساعت هاي اعلام شده از راديو و تلويزيون است. همان ملاكي كه بيشتر مردم هم از آن استفاده مي كنند.
يعني تقريبا همان ساعات اعلام شده از طرف موسسه ژئوفيزيك.
ولي پس اين ساعت هاي اعلام شده در روزنامه ها از كجا مي آيند؟
دكتر ملك پور راحتما مي شناسيد. تا سال ها نام او در صفحه اول همه تقويم ها به چشم مي خورد و هم اكنون هم در موسسه ژئوفيزيك تهران او را مي توانيد پيدا كنيد. وي با اشاره به سابقه تاريخي اين اختلاف ها، يادآور مي شود كه در سال۱۳۵۵ آنها با هماهنگي با دفتر امام شروع به مطالعات درباره تقويم و ساعات شرعي كردند.

قرار شد اين مطالعات زير نظر آيت الله مرعشي نجفي انجام شود تا ازلحاظ شرعي كاملا درست و دقيق باشد. اين گروه پس از سه سال مطالعه تقويم هاي گذشته و ساعات شرعي قرن هاي گذشته به نتايج جالبي رسيدند. يكي از اين نتايج يكي بودن ساعت هاي شرعي در ۱۴۰۰ سال گذشته بود. نتيجه اي كه باعث شد جدول ساعات شرعي براي همه روزهاي سال استخراج شود، جدولي كه ۱۵نفر از علما و روحانيون هم آن را تاييد كردند و اين ساعت ها در سال ۱۳۵۸ اعلام شد.
آيت الله مرعشي نجفي هم با صدور اطلاعيه اي، اين ساعت ها را تاييد كردند. اين هماهنگي تا سال ۱۳۷۴ ادامه داشت تا اين كه اولين ناهماهنگي ها بروز كرد. يادداشت دكتر ملك پور در بهمن ۱۳۷۴، اين قضايا و مشكلات به وجود آمده را به خوبي شرح مي دهد:
«قابل توجه امت مسلمان ايران
به اطلاع هموطنان محترم مي رساند كه رهبر معظم انقلاب اسلامي ايران در پاسخ به استفتاي اواخر شعبان المعظم ۱۴۱۵ هجري قمري مصلاي امام خميني تهران درمورد زمان امساك براي روزه و زمان نماز صبح، اعلام فرمودند كه با شروع اذان صبح اعلامي از رسانه هاي گروهي براي روزه امساك و حدود ۵ تا ۶ دقيقه بعد از آن، نماز صبح اقامه شود (تصوير فتواي مقام معظم رهبري، چاپ شده در روزنامه كيهان ۱۲ بهمن ۱۳۷۳، در پيوست است).
نظر به اينكه ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، از بدو پيروزي انقلاب اسلامي ايران، از رسانه هاي گروهي اعلام مي شود، طبق فتواي رهبر معظم انقلاب، زمان امساك براي روزه، لحظه اذان صبح استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك و شروع اداي نماز صبح حدود ۵ تا ۶ دقيقه بعد از آن است.

ملاحظه مي شود كه در فتواي مقام معظم رهبري، ذكري از تغيير لحظه اذان صبح به ميان نيامده است، ولي، همزمان با انتشار فتواي رهبر معظم انقلاب، يعني از ۱۱ بهمن لحظه اذان صبح استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك عملاً با تغييري حدود ۸ تا ۱۰ دقيقه و به نام استخراج اين مركز، از رسانه ها اعلام مي شود. براي نمونه، در جدول هاي ساعات شرعي ۹ تا ۱۴ بهمن ۱۳۷۳ روزنامه اطلاعات (تصوير در پيوست است) مشاهده مي شود كه لحظه اذان صبح استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك از ۹ به ۱۰ بهمن حدود يك دقيقه (برابر آهنگ تغيير روزانه اذان صبح در اين ايام) كاهش مي يابد و از ۱۰ به ۱۱ بهمن، به جاي كاهش يك دقيقه اي معمول، حدود ۸ دقيقه افزايش مي يابد، يعني تغييري به مقدار ۹ دقيقه. ضمناً، در جدول ساعات شرعي ۱۳ بهمن ۱۳۷۳، جمله «تطبيق داده شده با نظر مصلاي امام خميني» در ذيل جمله «استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران» چاپ شده است، حال آنكه در
استفتاي مصلاي امام خميني تهران، علت استفتا «عدم امكان تشخيص دقيق طلوع فجر» عنوان شده است و در نتيجه پيشنهادي درباره تغييرلحظه اذان صبح از سوي مصلاي امام خميني تهران نمي تواند مطرح شده باشد (تصوير متن استفتا، چاپ شده در روزنامه كيهان ۱۲ بهمن ۱۳۷۳، در پيوست است).
به علاوه بار ديگر اعلام مي دارد كه در شروع كار انتشار ساعات شرعي، ازنظر جلب اطمينان امت مسلمان ايران به رعايت موازين شرعي و استفاده از دقيق ترين روش محاسباتي و داده هاي نجومي در ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، حكم شرعي حضرت آيت الله العظمي شهاب الدين مرعشي نجفي رضوان اله تعالي عليه كه پس از انطباق كامل آنها با موازين شرعي، شرف صدور يافته بود منتشر شد (تصوير آن در اينجا به نظر امت مسلمان ايران مي رسد)، از اين رو حدود ۱۵ سال است كه ساعات شرعي شهرها، بخش ها و روستاها استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك، به طور گسترده در ايران مورد استفاده قرار مي گيرد. لذا به منظور پيشگيري از سردرگمي امت مسلمان ايران كه با مشاهده اختلاف بين لحظه اذان صبح اين ساعات شرعي و لحظه اذان صبح اعلامي از رسانه ها در يك سال گذشته پديد مي آيد، ناگزير از انتشار اين اطلاعيه بوده است.
به اين نكته مهم نيز بايد اشاره شودكه ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك با ساعات شرعي استفاده شده تاكنون در ايران به خوبي مطابقت دارد.
در نتيجه هرگونه شك و ترديدي نسبت به صحت ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك، اين نتيجه را درپي خواهد داشت كه ساعات شرعي استفاده شده تاكنون در ايران نادرست بوده است. نتيجه اي كه نمي تواند متصور باشد.
بنابراين ضرورت دارد كما في السابق، منحصراً ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، بدون هيچ تغيير، به وسيله رسانه هاي گروهي اعلام شود.»
حالا پس از گذشت چند سال اين ناهماهنگي ها بيشتر به چشم مي خورد و علت آن هم معلوم نيست.
در حالي كه به گفته دكتر ملك پور «ساعات شرعي استخراج مركز تقويم موسسه ژئوفيزيك با ساعات شرعي استفاده شده تاكنون در ايران به خوبي مطابقت دارد.» مشخص نيست به چه علتي بعضي روزنامه ها از منبع ديگري غير از موسسه ژئوفيزيك استفاده مي كنند و برخي ديگر هم به اشتباه دقايقي را به ساعت هاي اعلام شده از طرف اين موسسه اضافه مي كنند.