بازسازي دانشگاه پيام نور را با پيگيري يك پروژه با دو فاز انجام مي شودكه ۱۶ هزار و ۵۲۰ متر مربع آن فاز اول است كه عمدتاً به تغيير فضاي آموزشي، اداري و آزمايشگاهها اختصاص داده شده است
شهناز حسني
با وقوع حادثه تأسف بار بم در دي ماه سال گذشته و كشته و مصدوم شدن جمع بسياري از هموطنانمان، تعداد بسياري دانشجو نيز در آغوش خاك آرميدند. برخي از اين دانشجويان كه ساكن شهر بم بودند، در كنار خانواده چشم از جهان بربستند و برخي ديگر «غريبانه تر» و دور از خانواده در خوابگاههاي دانشجويي جان به جان آفرين سپردند و براي هميشه با چشمان نگران پدر و مادر كه در دورترها به اميد فردايي روشن براي فرزند خود طعم تلخ دوري را تحمل مي كردند، وداع كردند.
براساس آمارهاي رسمي پيش از وقوع زلزله بم، در اين شهر چهار واحد دانشگاهي و مجتمع آموزش عالي به فعاليت آموزشي مي پرداخت و ميزبان دهها دانشجو از سراسر كشور بود. دانشگاه «پيام نور»، «مجتمع آموزش عالي وابسته به دانشگاه شهيد باهنر كرمان»، «دانشگاه آزاد اسلامي» و «دانشكده پرستاري بم وابسته به دانشگاه علوم پزشكي كرمان» با حدود ۴۵۰۰ دانشجو تا يك روز قبل از زلزله به فعاليتهاي آموزشي مي پرداختند و تعداد بسياري از جوانان مشتاق علم و دانش اندوزي نيز با قبول تحمل فرسنگها دوري از ديار خود با اسكان در خوابگاههاي دانشجويي و خانه هاي استيجاري، در سر كلاس درس حاضر مي شدند.
در ميان اين دانشگاهها، دانشگاه پيام نور واحد بم با داشتن رشته هايي چون، حسابداري، مديريت، زيست شناسي، رياضي، علوم تربيتي و تعدادي ديگر از رشته هاي علوم انساني، بيشترين جمعيت دانشجويي را به خود اختصاص داده بود. در اين دانشگاه ۲ هزار و ۲۵۰ دانشجو مشغول به تحصيل بودند كه حدود هزار و ۵۰ نفر يعني ۵۰درصد آنها اهل جيرفت يكي از شهرهاي همجوار بم در استان كرمان بودند. بيش از ۷۰ درصد دانشجويان اين دانشگاه به دختران و ۳۰ درصد به جمعيت پسران اختصاص داشت.
از مجموع دانشجويان اين دانشگاه، ۴۰۰ نفر در زلزله بم جان خود را از دست دادند و تعدادي ديگر نيز مصدوم شدند. دانشگاه آزاد اسلامي واحد بم نيز قبل از وقوع زلزله ۱۵۰۰ دانشجو دختر و پسر در ۱۲ رشته در مقاطع كارداني و كارشناسي را در خود جاي داده بود. اين دانشگاه ۲۸ دانشجوي خود را از دست داد.
در زلزله بم، بيش از ۱۱ هزار متر مربع از بناهاي واحد آموزش دانشگاه آزاد با ۷۰ درصد دچار تخريب شد و ۳۰ درصد باقي مانده نيز غيرقابل استفاده باقي ماند.
پس از وقوع زلزله مسئولان و مردم براي امداد رساني به كمك دانشجويان حادثه ديده شتافتند.
از ديگر سو نيز نگراني از آينده تحصيلي در كنار صدمات روحي و رواني دانشجويان را رها نمي كرد و بايد براي آنها كاري انجام مي شد تا التيامي بر درد و رنج غم از دست دادن همكلاسي هايشان باشد .هر كدام از اين دانشگاهها تدبيري براي دانشجويان خود فراهم كردند. برخي به دانشجو اين اختيار را دادند تا در شهر كرمان تحصيل كنند و برخي ديگر نيز، دانشجويان ساير شهرها را به دانشگاه محل زادگاهشان برگرداندند، تا شايد بتوانند كمكي كوچك به آنها باشد. بسيج دانشگاهها براي رفع مشكلات روحي، جسمي و رواني دانشجويان، مهمترين گامي بود كه در اين راه برداشته شد و از ديگر سو به دانشجويان پيشنهاد كردند در صورتي كه توانايي شركت در امتحانات آخر ترم را ندارند، مي توانند در ترم هاي بعدي امتحانات را بدهند، ضمن اين كه دانشگاهها با انتقال دانشجويان به آنها خدمات رايگان، غذا، لباس و سرويس اياب و ذهاب دادند. صندوق هاي بيمه دانشجويي نيز پيگيري بيمه دانشجوياني كه در جريان زلزله فوت يا مجروح شده بودند، را بر عهده گرفتند.
اما در كنار اينها تشكيل يك ستاد مركزي در آموزش عالي براي رسيدگي به مشكلات دانشجويان انسجام بيشتري به فعاليت ها مي داد. دانشگاههاي دولتي بيشترين ميزان خسارت را در جريان زلزله داده بودند و دستور مؤكد رئيس جمهوري براي پيگيري مسائل دانشجويان و پيگيريهاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري منجر به تشكيل ستاد مركزي شد.
وزير علوم «دكترعلي اصغر رستمي ابوسعيدي» يكي از مشاوران خود را مأمور تشكيل ستاد كرد.
دكتر رستمي با توجه به سابقه چندين ساله در مديريت دانشگاههاي كرمان، زاهدان و چند دانشگاه ديگر آشنايي بيشتري با مسائل منطقه داشت. ستاد با ساير دانشگاهها ارتباط برقرار كرد و قرار شد در هر دانشگاه كميته كمك رساني فعاليت خود را آغاز كند. وي گفت: دانشگاه پيام نور خوابگاه نداشت اما بسياري از دانشجويان ناچار بودند در خوابگاههاي خودگردان و استيجاري كه متأسفانه اغلب آنها خانه هاي قديمي بودند، اسكان يابند و براي همان اين دانشجويان بيشترين صدمه را ديدند. هر چند كه يكي ديگر از مسائل بسيار مهم اين است كه دانشگاه پيام نور در فاصله ۵۰۰ متري «ارگ تاريخي بم» و در حقيقت روي گسل زلزله قرار گرفته بود و خوابگاهها هم به جهت نزديكي به دانشگاه در اطراف آن قرار داشت.
وي گفت: دانشگاه پيام نور واحد بم كاملاً تخريب شده و در حال حاضر وسايل اين ساختمان همچنان زير آوار مانده است. دانشگاهي كه پيش از زلزله ميزبان بيش از ۲ هزار دانشجوي جوان و بانشاط و اميدوار به آينده بود. در زلزله بم شاهد مرگ ۴۰۰ دانشجو و مجروح و مصدوم شدن بيش از ۹۰ دانشجو بود. دانشجويان مجروحي كه هنوز به دليل مصدوميت توانايي شركت در كلاسها را نيافته اند و در ضمن اين دانشگاه شاهد مرگ يك كارمند خود بود.
دبير ستاد بازسازي كمك رساني به دانشگاههاي آسيب ديده بم، درباره علت انجام نشدن عمليات آواربرداري از دانشگاه گفت با توجه به تنوع رشته هاي تحصيلي و وجود رشته هاي آزمايشگاهي، دانشگاه علاوه بر بهره مندي از امكانات اوليه يك مجموعه آموزشي همچون ميز و صندلي، تعداد بسياري وسايل آزمايشگاهي و رايانه اي داشت كه به دليل نبود مكاني امن براي نگهداري آنها، ترجيح داديم تا اختصاص يك مكان مناسب همچنان زير آوار بماند، هر چند كه آواربرداري مكان هاي دولتي در بم نياز به تشريفات اداري دارد و انجام اين مراحل نيز زمان بسياري را مي برد.
دكتررستمي ابوسعيدي گفت: در حال حاضر يك چادر در كنار ساختمان تخريب شده نصب كرده ايم و چند نگهبان از وسايل محافظت مي كنند.
وي گفت: بازسازي دانشگاه پيام نور را با پيگيري يك پروژه با دو فاز انجام مي دهيم كه ۱۶ هزار و ۵۲۰ متر مربع آن فاز اول است كه عمدتاً به تغيير فضاي آموزشي، اداري و آزمايشگاهها اختصاص داده شده كه براي اين بخش با توجه مكاتبات انجام شده با سازمان مديريت و برنامه ريزي تقاضاي ۳۷ ميليارد تومان را كرديم كه اميدواريم اين مبلغ درخواستي به دانشگاه اختصاص يابد تا در كوتاهترين زمان ممكن قادر شويم خدمات آموزشي دانشجويان اين دانشگاه را در شهر بم و محلي جديد در جنوب اين شهر كه روي خط زلزله قرار نگرفته باشد انجام دهيم و دانشجويان بتوانند به دانشگاه محل تحصيل خود برگردند.
وي ميزان كمك مالي اختصاص يافته براي بازسازي دانشگاههاي بم را ۴۲ ميليون تومان اعلام كرد و گفت: از مجموع اين كمك كه از محل تبصره ۱۰ اختصاص يافته، ۲۰ ميليون تومان به دانشگاه كرمان و ۲۴ ميليون تومان به دانشگاه پيام نور اختصاص يافته است. دكتر رستمي با اشاره به بالا بودن ميزان تخريب ابراز اميدواري كرد تا از محل ۴ هزار ميليارد ريال اعتبار سال ۸۲ و ۸۳ بازسازي بم، بخشي به دانشگاههاي بم اختصاص يابد وي گفت: ستاد كمك رساني به دانشجويان بم در حال حاضر ۱۱ خانه پيش ساخته در اندازه هاي ۱۸ متري و ۵ كانكس را در محل بنا كرده و همچنين مجوز ساخت يك سوله ۱۶۰ متري را براي انتقال اموال دانشگاه به آن محل را گرفته است. رستمي ابوسعيدي گفت: مدتي پس از زلزله، هزار و ۶۵۰ دانشجو در دانشگاه بم ثبت نام كرده اند و ۳۰۰ نفر نيز علاقه مندي خود را به تحصيل در كرمان اعلام كرده اند. وي گفت: با توجه به وضعيت كنوني دانشگاه و نبود امكان تحصيل آنها در بم براي دانشجوياني كه در رشته هاي مثل علوم انساني تحصيل مي كردند، در كرمان مشاور تعيين شده تا هر هفته براي رفع اشكال به آنجا مراجعه كنند. البته هنوز وضعيت تعدادي از رشته ها مثل رياضي، حسابداري و زيست شناسي مشخص نيست زيرا برخي از اين رشته ها در كرمان وجود ندارد و امكانات لازم هم هنوز براي آنها در بم فراهم نشده تا بتوانند به تحصيل ادامه دهند. وي در عين حال گفت به دليل نزديكي امتحانات دانشجويان در زمان زلزله، بلافاصله با هماهنگي دانشگاه پيام نور و كرمان مصوبه اي را به تصويب رسانديم كه اين دانشجويان مي توانند در امتحان شركت نكنند و در وقت مقرر كه دانشگاه تعيين كند، امتحانات را بدهند.
وي گفت: فراهم كردن اين امكانات نياز به زمان دارد. زيرا مهيا شدن امكانات رفاهي، خوابگاه، وسايل آزمايشگاهي، بسيار ضروري است و پس از فراهم شدن اينها در سايت جديد دانشگاه مي توان دانشجويان را به دانشگاه خودشان برگرداند و البته ستاد در نظر دارد به طور محدود براي دانشجويان بم كه به علت مشكلات خانوادگي نمي توانند به كرمان يا شهر ديگر روند، امكاناتي را فراهم كند.
رئيس ستاد كمك رساني به دانشجويان زلزله بم تصريح كرد: يكي از مهمترين دغدغه هاي مردم بم وضعيت دانشگاههاي آنجا است و وزارتخانه نيز براي بناي ساختماني محكم تر و بهتر در تلاش است و بروز برخي شايعات مبني بر اينكه اين دانشگاه از اين محل به جاي ديگر انتقال مي يابد بي اساس است و ستاد در نظر دارد ساختماني مطمئن تر با امكانات مناسب در اين شهر بنا كند.
وي گفت: اين درخواست در دست بررسي است و در صورت كمك هاي مردمي و خيرين براي ساخت دانشگاه اميدواريم بزودي يك واحد پيام نور را در جيرفت نوگشايي كنيم. مشاور وزير علوم افزود: ترم گذشته تحصيلي دانشگاهها، امتحانات دانشجويان جيرفتي را در شهر خودشان گرفتيم و اگر تقاضاي دوباره براي امتحان دادن در جيرفت باشد، مورد بررسي قرار مي گيرد.
«مجتمع آموزش عالي بم وابسته به دانشگاه كرمان» دومين دانشگاه دولتي بود كه در بم دچار حادثه شد. دكتر رستمي گفت: در اين مجتمع ۳۰۰ دانشجو مشغول تحصيل بودند كه خوشبختانه به دليل اينكه در كنار گسل زلزله قرار گرفته بود، هيچ صدمه اي به دانشجويان نرسيد و فقط ساختمان دانشگاه مقداري ترك خورد و پس از اين حادثه دانشگاه كرمان با فرا خواندن دانشجويان خود تسهيلاتي را براي آنها فراهم كرد.
مشاور وزير علوم، راه اندازي چند كميته اجرايي همچون «امور مالي و اجرايي»، «فرهنگي و آسيب شناسي اجتماعي و اطلاع رساني»، «آموزشي و دانشجويي»، «زلزله و ايمن سازي»، «روانشناختي و مشاوره اي» را از ديگر برنامه هاي اين ستاد دانست.