روسيه به جاي عربستان
مسكو تايمز/ ترجمه: امير بهادري نژاد
|
|
افزايش بي ثباتي در عربستان (كه حملات اخير تروريستي در شهر نفت خيز «خُبَر» نمونه اي از آن بود) زمان تغيير رژيم در اين كشور را نزديك تر مي كند. به احتمال بسيار زياد رژيم آينده عربستان نسبت به رژيم فعلي، ضدآمريكايي تر خواهد بود.
درحقيقت وجود چنين چشم اندازي باعث شده كه آمريكا زير چتر «گفت وگوي انرژي با روسيه» برود و اين كشور را تشويق به سرمايه گذاري در حوزه توليد و صادرات نفت كند.
از سوي ديگر روسيه در ازاي افزايش سرمايه گذاري در اين حوزه، شاهد از بين رفتن موانع موجود بر سر راه اين كشور جهت ورود به اقتصاد جهاني به ويژه پيوستن به سازمان جهاني تجارت خواهد بود. همچنين ولاديمير پوتين با برآورده كردن خواسته آمريكايي ها به صورت ناخودآگاه صاحب يك كرسي در صدر اخبار سياسي جهان خواهد شد.
در سه دهه اخير، دولت عربستان، استراتژي هاي اوپك را ديكته كرد كه اين روند بر وفق مراد كشورهاي غربي به ويژه آمريكا بود.
فروش نفت با قيمت مناسب و همچنين تضمين عرضه نفت كافي در درازمدت باعث شد تا كشورهاي غربي ماهيت قانوني اوپك را زير سئوال ببرند و از سوي ديگر امنيت كشورهاي عرب حوزه خليج فارس از سوي آنها تضمين بشود.
اما شرايط پس از وقوع جنگ اول خليج فارس تغيير كرد و در پي آن حملات ۱۱ سپتامبر باعث شد تا چنين وضعيتي به كلي دگرگون شود.
حتي اگر رژيم فعلي عربستان نيز تغيير نكند، اين كشور ، يك شريك نه چندان قابل اطمينان براي كشورهاي مصرف كننده نفت در زمينه عرضه انرژي خواهد بود.
به اعتقاد بسياري از كارشناسان، نقش سنتي عربستان هم اكنون در حال انتقال به روسيه است و كه تا پايان اين دهه، اين نقش به صورت كامل به روسها انتقال خواهد يافت. به همين دليل است كه دولت روسيه قصد گسترش سرمايه گذاري خود در صنعت نفت دارد. همچنين چندان تعجب آور نخواهد بود اگر دولت اين كشور اقدام به تأسيس شركت ملي نفت جديد كند كه با شركت هاي نفتي بزرگ جهان برابري كند.
در ۴ سال اخير، اولويت اصلي دولت روسيه افزايش رشد در صادرات نفت جهت دريافت پول مورد نياز براي اداره مملكت بوده ، در چنين شرايطي دولت تنها به مالكيت زيرساخت هاي صادرات نفت قانع بوده است.
اما در حال حاضر نشانه هايي به چشم مي خورد كه علاقه مندي پوتين و وزرايش را براي سرمايه گذاري در بخش اكتشاف نفت و افزايش حجم توليد نشان مي دهد.
يكي از اهداف اقتصادي پوتين، توزيع رشد و ثروت در سراسر روسيه است كه با بهره برداري از منابع طبيعي در نقاط مختلف كشور، دستيابي به اين هدف ميسر خواهد شد.
البته روسها قصد دارند از فرايند تبديل شدن به شريك انرژي غرب به جاي عربستان بيشترين بهره را ببرند كه يكي از اهداف مورد نظر روسيه انجام پروژه هاي مشترك شركت هاي نفتي بين المللي جهت اكتشاف ذخاير نفتي بكر اين كشور مي باشد. در حقيقت اقدام سريع دولت روسيه در جلوگيري از افزايش قدرت شركت يوكاس به رياست ميخاييل خودوركوفسكي به همين دليل بود.
درصورتي كه رژيم عربستان تغيير كند آنگاه اوپك از لحاظ سياسي بسيار فعال تر از حال حاضر خواهد شد. در صورت وقوع چنين امري نه تنها قيمت نفت افزايش خواهد يافت بلكه كشورهاي عضو اوپك از نفت به عنوان ابزاري جهت دستيابي به اهداف سياسي خود استفاده خواهند كرد.
اين پيش بيني باعث به هراس افتادن كشورهايي شده كه با وجود پيشرفت و رشد قابل ملاحظه در حوزه تكنولوژي كماكان در برابر نوسانهاي احتمالي بازار نفت متزلزل هستند.
و باز هم به همين دليل است كه دولت آمريكا از اوايل دهه ۱۹۹۰ به بعد به فكر «عصر پس از اوپك» بوده است.
شواهد حاكي از آن است، بي ثباتي هاي عربستان از ۱۳ سال قبل (پس از جنگ اول خليج) به تدريج گسترش يافت.
علت اصلي اين بي ثباتي ها رشد بنيادگرايي اسلامي و نارضايتي نسل جوان به دليل توزيع نابرابر ثروت نفت در عربستان بوده است.
در برابر اين پديده ها، سياستمداران ارشد عربستان به سه گروه متفاوت تقسيم شدند كه هريك اهداف مختلفي را دنبال مي كنند.
گروه اول، «گارد قديمي»نام دارد كه هدايت آن برعهده وزير دفاع است كه به اعتقاد رسانه هاي غربي هسته مركزي روابط آمريكا - عربستان را تشكيل مي دهد. اعضاي اين گروه بسيار ثروتمند هستند و بسيار لوكس زندگي مي كنند به همين دليل شهروندان عربستان بيشترين مخالفت را با آنان دارند.
اما گروه دوم كه ضعيف ترين گروه از نظر قدرت است توسط شاهزاده عبدالله هدايت مي شود. شاهزاده عبدالله در تلاش است تا با ايجاد تغييرات در عربستان، رضايت نسل جوان را به دست آورد و ثروت نفت را به صورت عادلانه تر ميان تمام اقشار جامعه توزيع كند.
هدايت گروه سوم برعهده عبدالعزيز، پسر فهد، پادشاه عربستان است. سازمان هاي اطلاعاتي غرب او را متهم به تأمين بودجه مدارس اسلامي راديكال مي كنند.
براساس نتايج يك نظرسنجي غيررسمي كه اخيرا در عربستان صورت گرفته، ۹۰ درصد مردم خواستار تغيير رژيم در اين كشور هستند.
در حال حاضر، روسيه ۵/۶ ميليون بشكه نفت و فرآورده هاي آن را در روز صادر مي كند. درصورتي كه عمليات توسعه طبق برنامه پيش برود، حجم توليد نفت روسيه در پايان دهه جاري به ۹ ميليون بشكه در روز خواهد رسيد يعني ظرفيت فعلي صادرات نفت عربستان باتوجه به اين كه نفت خزر نيز در آينده اي نزديك از طريق خطوط جديد انتقال نفت صادر خواهد شد آنگاه، كشورهاي خارج از اوپك قادر خواهند بود، كمبودهاي احتمالي توليد نفت عربستان را جبران كنند. بالاماندن قيمت نفت براي مدت زمان طولاني باعث خواهد شد تا اوپك سهم خود را در بازار از دست بدهد كه اين موضوع واكنش منفي مصرف كنندگان نفت اين سازمان را دربرخواهد داشت. در يك كلام از ضعف اوپك، روسيه بيشترين بهره را خواهد برد.
|