Hamshahri Newspaper

هيچ كس ستايشگر فربهي نيست و كسي نمي خواهد چاق باشد. چاقي حكايتگر آغاز ده ها بيماري است، چاقي نمايانگر الگوهاي مصرف غلط است، چاقي شما را در بسياري از زمينه ها به حاشيه مي كشاند.تا امروز براي لا غر شدن چقدر پرداخته ايد و حاضريد چقدر بپردازيد؟
آيا مي دانيد بازار، لبالب از داروهاي نامناسب لاغري است و نه تنها پول شما را به باد مي دهد، بلكه سلامتي شما را هم به خطر مي اندازد؟
در ايران براساس اعلا م دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي در مورد شيوع چاقي و اضافه وزن جمعيت ۶۹-۴۰ سال آمارهاي زير جلب نظر مي كنند:
اضافه وزن مردان شهري حدود ۸/۵۰ و مردان روستايي
۷ / ۲۸ درصد است.
اضافه وزن زنان شهري ۸/۶۶ درصد و زنان روستايي ۹/۴۶ درصد است.
همين دو هفته پيش بود كه كليه ۱۹۲ كشور عضو سازمان بهداشت جهاني با برنامه اي كه مبتني بر مبارزه با چاقي مفرط بود موافقت كردند. اين طرح در گفت وگوهاي ژنو با وجود مخالفت شديد نمايندگان كشورهاي توليد شكر مورد توافق قرار گرفت و بر اين نكته كه در حال حاضر يك ششم مردم جهان اضافه وزن دارند تأكيد بسيار شد. در عين حال نمايندگان كشورهاي در حال توسعه و فقير ابراز نگراني خود مبني بر اين كه شايد تمركز بر رژيم غذايي مسأله عظيم سوءتغذيه در اين كشورها را كمرنگ كند پاي فشردند. با اين وصف موارد زير در طرح مربوطه ارائه شدندكه از سوي همه قابل قبول است:
تشويق مردم به ورزش
گرفتن رژيم هاي غذايي
مصرف موادغذايي سالم
پرهيز از مصرف گرايي و پرخوري
زمينه هاي كهن
مقوله مصرف گرايي، در ايران نيز مطرح است و بسياري از افراد جامعه، پرخور و چاق به شمار مي روند. اما يادمان باشد از ايران به عنوان كشوري كه معمولا ً با بيماري هاي ناشي از كمبود آهن و يد روبه رو بوده ياد مي كنند. كمبود (روي) در ايران هميشه مطرح بوده و مي توان در اكثر خانوارها مقوله كمبود ويتامينA را هم زير ذره بين برد. يعني هرچند عده اي با چاقي روبه رو هستند ولي تعداد افرادي هم كه با سوءتغذيه روبه رو هستند كم نيست.
غذاهاي سنتي ايران در زير مجموعه هاي آرد و برنج جاي گرفته اند و هر دو آن ها باتوجه به امكانات مالي خانواده ها در اشكال و اندازه هاي متفاوت مورد استفاده قرار گرفته اند.
محصولات لبني خصوصاً پنير و ماست موردنظر ايراني ها بوده و هستند و مصرف قابل توجهي دارند.
ميوه ها، سبزي ها، مرغ، ماهي و گوشت مورد توجه خانواده ها قرار دارند؛ ولي قيمت آن ها ميزان مصرفشان را براي هر خانواده تعيين مي كند.
هم اكنون سالا نه نزديك به ۶ ميليون تن شير در كشور توليد مي شود، اما كارخانه هايي كه قادر به تبديل آن ها به مواد ماندگار مثل شيرخشك و ساير فرآورده هاي مشابه باشند بسيار اندك است. از سوي ديگر عدم استفاده از سبزيجات پخته و خام، ميوه جات و مواد لبني از يك سو و گرايش به مصرف غذاهاي آماده مثل سوسيس، كالباس و پيتزا از سوي ديگر تغذيه جوانان كشور را به معضلي بدل كرده است.
طبعاً مصرف اين موادغذايي به تأمين ۵۰ ماده غذايي اصلي بدن براي ترميم سلول ها و نيازهاي رشد بدن منجر نمي شود. ضمن آن كه اكثر جوانان، كم تحرك و مصرف كننده موادغذايي پرچربي و پرنمك هستند. اين عوامل موجب گرفتاري جوانان به افزايش چربي خون و همين طور بي اشتهايي هاي عصبي و بيماري هاي ناشي از آن مي شود.
مصرف كالري
بررسي ها نشان مي دهند انرژي مصرفي خانوارهاي ايراني از ۲ هزار كيلوكالري سي سال پيش به طور متوسط به ۳ هزار كيلوكالري رسيده. اما ۲۰ درصد خانوارها ۹۰ درصد انرژي روزانه مورد نيازو ۱۱ درصد از ۸۰ درصد انرژي لا زم براي خود را به دست ميآورند. اما مسأله كيفيت غذايي به قوت خويش باقي است. يعني بيشترين بخش درآمد خانواده ها صرف تهيه انرژي مي شود و مقدار كمي از آن به مصرف موادي با ويتامينA يا كلسيم ميرسد.
آمارها نمايانگر اين امر هستند كه مصرف نان خانواده هاي شهري طي سال هاي ۷۵-۱۳۶۵ حدود ۲۵ درصد افزايش يافت. در همين روند مصرف شكر، چربي ها و روغن افزايش يافته؛ ولي مصرف محصولات لبني، گوشت، ميوه و سبزي ها كاهش يافته است.
در چنين زماني مسأله لاغري و مبارزه با چاقي در ايران جلب نظر مي كند و بايد از زواياي مختلف بدان نگريست.
شعارهاي تبليغاتي را با دقت زير ذره بين ببريد!
مدتها است برخي از تبليغات بر اين نكته پاي مي فشرند كه با عرضه داروهاي معجزه آسايي افراد چاق را بسيار سريع لا غر مي كنند و مسأله اضافه وزن آن ها را از بين مي برند. كارشناسان هشدار مي دهند ورود اين داروها به ايران افزايش يافته و مصرف آن ها بين مردم روز به روز بيشتر مي شود. بنابراين افراد چاقي كه از سر استيصال به اين داروها روي ميآورند بايد با اشراف گسترده اي به آن چه مي خرند و استفاده مي كنند نزديك شوند.
اين داروها براي مبارزه با چاقي به سه دسته اصلي تقسيم شده اند:
داروهايي كه سيستم اعصاب مركزي و اشتها را نشانه مي روند.
داروهايي كه دستگاه گوارش را تحت تأثير قرار مي دهند.
داروهايي كه روش هاي طب جايگزين را پي مي گيرند.
داروهاي مؤثر به سيستم اعصاب مركزي و كاهش اشتها داروهايي هستند كه به صورت غيرمستقيم، آزاد سازي كاتكلول آمين ها را افزايش و در بدو امر اشتهاي مصرف كننده را كاهش مي دهند. اما نكته اين است كه اثر اين داروها برگشت پذير است و پس از شش ماه نه تنها تأثيري ندارند؛ بلكه مصرف كننده پس از آن با شدت و اشتهاي بيشتري به خوردن مي پردازد. در اين روند كاهش فراوان وزن و سپس افزايش سريع آن عملا ً فرد را تحت فشار فراواني قرار مي دهد و عوارضي مانند بي خوابي، لرزش دست و پا، افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون، استفراغ و يبوست انتظار او را مي كشند.
داروهاي مؤثر بر سيستم عصبي مترادف با سرگيجه، افسردگي، بي خوابي، اضطراب، سردرد، سوزش و تاري چشم، تپش قلب، اسهال، تهوع و استفراغ هستند. در كنار همه اين ها بررسي ها نشان مي دهند مصرف اين داروها دريچه هاي قلب را نيز مورد حمله قرار مي دهد.
گروه ديگري از داروهايي كه سيستم اعصاب را نشانه مي روند، يعني سروتونرژيك - آدرنرژيك، حالت سير بودن را در مصرف كننده ايجاد مي كنند اما فرد مربوطه بايد دائماً فشار خون خود را كنترل كند تا مبادا دچار سكته و حمله قلبي شود.
بنابراين پيش از آن كه بي محابا دست به جيب برده و خود را به مصرف اين داروها عادت دهيد با كارشناسان و پزشكان مشورت كرده و از «لا غري به هر قيمت» بپرهيزيد؛ چراكه احتمالا ً هزينه هاي بيشتري براي دستيابي به سلا متي خواهيد پرداخت.
قرص هاي لاغري
فروشنده ديگري تكرار مي كرد اين قرص نيز از گياهان و موجودات دريايي تهيه شده و مصرف دوره يك ماهه آن حدود ده كيلو از وزن را كاهش خواهد داد. ولي همان فروشنده نمي گفت آن گياهان و موجودات دريايي كدام ها هستند و ضايعات احتمالي مصرف اين قرص ها چيست.
به گفته يكي از نمايندگي هاي فروش در ساخت اين قرص ها از ۷۰ نوع گياه استفاده شده. قيمت هر بسته از اين قرص ها ۱۰ تا ۴۰ هزار تومان است. مثل قرص هاي فلوري نس و چيتوسان آنچنان كه در مقايسه با قرص هاي متداول عرضه شده در بازار بسيار گران به شمار مي رود.
استفاده از قرص هاي لا غري مدتي است ميان عده اي رواج پيدا كرده. برخي از اين قرص ها موسوم به فلورانس گياهي هستند و بدون عوارض، چربي هاي بدن را مي سوزانند و حدود ۵ تا ۶ كيلو از وزن را كاهش مي دهند. داروهاي ديگري هم هستند كه به چيتوسان و پيتوسان معروفند. اين قرص ها از پوست ميگو تهيه مي شوند و ظاهراً چون شيميايي نيستند نبايد عوارض چنداني ايجاد كنند. خوردن اين قرص ها مانع جذب غذا در بدن مي شود و بدن از مواد ذخيره شده استفاده مي كند.
نحوه خوردن اين قرص ها معمولا ً يك عدد در روز است؛ ولي اگر وزن شخصي بيش از ۷۰ كيلوگرم باشد در روز دو عدد بايد استفاده كند. اين قرص ها را بايد نيم ساعت قبل از غذا استفاده كرد.اما همه اين ها بايد زير نظر پزشك متخصص باشد و دل سپردن يكسره به تبليغات، بدون مشورت با كارشناسان زيانبار است. نمي توان لاغري سريع را لزوماً رژيم غذايي و جسمي مناسب قلمداد كرد. در اكثر موارد تأثيرات بعدي نشان خواهند داد جسم شما چه واكنشي نسبت به كمبود وزن غيرطبيعي نشان داده مي دهد.
در عين حال دخالت وزارت بهداشت در اين زمينه ضروري است و بايد همه اين قرص ها و داروها كه فروشندگانش آن ها را «معجزهآسا» قلمداد مي كنند توسط كارشناسان پيش از ورود به بازار و قرار گرفتن در اختيار مصرف كننده كنترل شود.»
ديدگاه كارشناسانه
رئيس انجمن تغذيه كشور، دكتر سيدضياءالدين مظهري اعلا م كرد: «استفاده از رژيم هاي لاغري غيراستاندارد نه تنها سبب از بين رفتن چاقي نمي شود؛ بلكه به ايجاد بيماري هاي لاعلاج منتهي مي شوند.»
او در اشاره به سوءتغذيه ناشي از كم خوري در ايران افزود: «البته در مقابل اين سوءتغذيه كه با كمبود ويتامين هايA وD ، روي و پروتئين همراه است با پرخوري هم روبه رو هستيم و كساني به دليل استفاده از غذاهاي سريع كه حاوي انرژي فراواني است تا ۷ هزار كالري به دست ميآورند.»
او افزود: متأسفانه باوجود تلا ش متخصصان، عده اي از افراد ناآگاه به مسائل تغذيه كشور، با دادن رژيم هاي بسيار كم كالري، يك بعدي و تك خوري نه تنها مشكل افراد را در زمينه چاقي برطرف نمي كنند؛ بلكه اين افراد را با مشكلات بيشتري روبه رو مي كنند. تغذيه، اساس سلامتي است.مصرف كلسيم در ساختمان اسكلت و دندان، آهن در ساختار هموگلوبين و انتقال گازهاي تنفسي نقش عمده اي دارند. لذا اگر اين مواد به صورت متناوب و متعادل به بدن نرسد، طبعاً آثاري به شكل كاهش رشد كودكان، كاهش تفكر و توان كاري بزرگسالان و عدم مقابله برابر بيماري ها خواهد داشت. وي حتي برخي از شكست هاي تحصيلي كودكان را ناشي از نخوردن صبحانه، كم خوني و كمبود روي در بدن آن ها دانست و تصريح كرد: در راستاي دستيابي به توسعه پايدار، كشورهايي كه نظام غذايي و تغذيه خود را بر مبناي نيازهاي واقعي تنظيم كرده اند به موفقيت دست يافته اند. كشور ژاپن پس از جنگ جهاني دوم (جنگي كه در آن شكست خورد) تاكنون با افزودن ۴۰ ماده غذايي اصلي به سبد غذايي خانواده موفق به افزودن ۱۵ سانتي متر به قد افراد كشور خود شده، در حالي كه مردم بنگلادش به علت سوءتغذيه و تغييرات ژنتيكي به طور متوسط ۱۲ سانتي متر كوتاه شده اند.