زماني كه براي اولين بار «معادله» در جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد، نشان داد كه در عرصه سينماي كمدي هم مي توان به شكستن كليشه ها دست زد. اگرچه «عشق فيلم» با استقبال خوبي در گيشه مواجه نشد، اما «معادله» با نشانه هايي كه دارد، معلوم است مي تواند با استقبال مواجه شود. به بهانه اين فيلم با كارگردان آن به گفت وگو نشسته ايم.
* براي چندمين بار باز هم يك فيلم كمدي ساخته ايد؟
- سينماي كمدي، سينماي مورد علاقه من است. احساس مي كنم كه در اين ژانر خيلي بهتر مي توانم افكار و عقايدم و خواسته هايم را به تصوير بكشم و به نمايش بگذارم. پس طبيعي است كه در اين زمينه فعاليتم بيشتر باشد. هرچند كه در دوران دانشجويي فيلم هايي كه مي ساختم كاملاً سياه و تراژدي بودند، اما از يك مقطعي دوستان به من گفتند كه در فيلم هايم رگه هاي كمدي مشخص تر و بهتر است و تقريباً راهم را پيدا كردم.
* «معادله» ايده شكل گيري اش چگونه بود و چرا تصميم به ساخت آن گرفتيد؟
- بعد از «عشق فيلم» كه جلوه هاي ويژه آن در ايران قرار شد به انجام برسد. به هرحال دستگاهي كه قرار بود با آن كار كنيم خراب شده بود و كار طول كشيد كه در نهايت بعد از يك سال فيلم را خارج فرستاديم تا كارهايش انجام شود. در عرض اين يك سال فيلمنامه اي كه آقاي حسين مثقالي نوشته بودند يعني همين «معادله» را به من دادند و ايده خوبي داشت ولي نياز به اين داشت كه دوباره بازنويسي شود. پس ما با همديگر فيلمنامه را بازنويسي كرديم و نهايتاً آماده توليد شد.
* در «معادله» انتخاب بازيگران به چه شكل بود، چون هرچه قدر كه حسين ياري براي نقش بيژن مناسب است اما انتخاب خانم زارعي به عنوان يك دانشجو كمي به نظر نامناسب مي آيد يا مثلاً بازيگران ديگر.
- به هرحال فكر مي كنم اين نقطه نظر شماست و قابل احترام نيز هست. ولي هم خودم و هم دوستان ديگري كه فيلم را ديدند به اين نتيجه رسيده بوديم كه آنها انتخاب هاي مناسبي هستند و از كار نيز راضي هستم. من فكر مي كنم كه خانم زارعي از معدود بازيگران زن ايراني است كه كمدي را مي شناسد و بازي مسلطي هم دارند و اتفاقاً در معادله اكثر بازيگراني كه مي بينيد انتخاب اول بودند.
* در معادله با اقشار مختلف جامعه شوخي مي شود و به نوعي يك نگاه انتقادي وجود دارد؟
- خوب به هرحال اين مشكلات در جامعه وجود دارد. و از طرفي هم هر متني ادبي يا هنري يا فيلمنامه كه نوشته مي شود نياز به يك يا چند قهرمان داريم كه بار كار را بردوش بكشد. ما اين حساسيت را متأسفانه در جامعه داريم اگر در فيلمي درباره يك آدم با شغلي خاص صحبت مي شود همه آدم هاي آن طبقه اين انتقادها را به خودشان مي گيرند و اين كه زير ذره بين رفته اند، ولي واقعيت چيز ديگري است. مثلاً ما هم بناي خوب داريم و هم بناي بد. به هرحال نبايد از اين كه در فيلمي معضلات اقتصادي را به تصوير بكشيم ناراحت شويم.
* در «عشق فيلم» عليرغم تلاشي كه كرده بوديد در گيشه با شكست مواجه شد فكر مي كنيد استقبال از «معادله» چگونه خواهد بود؟
- اگر مبنا را به نوع و ميزان استقبال تماشاگران جشنواره قرار دهيم، «معادله» با استقبال خوبي مواجه شد و اميدوارم همين اتفاق در اكران عمومي نيز شكل بگيرد.
* طراحي صحنه فيلم هم خوب و باورپذير بود. به عنوان كارگردان تا چه اندازه در اين مقوله اعمال نظر كرديد؟
- خب طراحي فيلم به عهده آقاي عابديني بود، كه هنرمند بسيار فعالي است و در اين كار نيز نهايت تلاش خود را انجام داد و كار مناسبي را ارائه كرد كه با روحيه و حال و هواي فيلم همخواني داشت و من موقعيت را مناسب مي دانم تا از او تشكر كنم.
* آقاي وحيدزاده راستي چرا نام فيلم را معادله انتخاب كرديد، فكر نمي كنيد با حال و هواي شوخ فيلم ظاهراً هماهنگي نداشته باشد؟
- انتخاب اين نام به دلايل مختلف بود. اول اين كه قهرمان قصه يك رياضي دان است و بعد عاشق مي شود و مقوله رياضي هم كه با تفكر و تعقل و حسابگري وابسته است و اغلب هم در ذهن ما جا افتاده كه آدم هاي اهل حساب و كتاب و منطق آدم هاي بسيار خشك بايد باشند و نمي توان با آنها شوخي كرد. حالا يكي از اين آدم ها دچار مسأله عاطفي مي شود ،نوع زندگي او، نگاهش و به هرحال موقعيت جديدي كه با آن روبه رو شده وضعيت جالبي را به وجود مي آورد و مي توان طنز و كمدي را هم در آن احساس كرد. از طرفي نيز معادله به معناي تساوي و برابري و برآورد است و اين مسأله اي است كه در فيلم و در طي آن به دنبالش هستيم و به هرحال قهرمان فيلم براي رسيدن به هدفش بايد تمام تلاشش را انجام دهد و به هرحال قرار است در فيلم همه به تساوي به حق و حقوقشان برسند.
* معادله به هرحال يك فيلمي كمدي است و بداهه نيز در اين نوع فيلم ها تا حدي حرف اول رامي زند.بازيگران شما تاچه اندازه آزادي عمل داشتند؟
- هميشه يك سري شيوه هاي كاري است كه از طريق تكرار و تجربه به دست مي آيد و در مدرسه يا دانشگاه نمي توان آموخت. مثلاً در فيلم هاي قبلي ام به گونه اي بود كه حتي برخي از قسمت هاي نقش را خودم بازي مي كردم و از بازيگر نيز مي خواستم آن را تكرار كند. اما حالا زياد به اين شيوه اعتقاد ندارم بنابر اين شيوه اي كه در معادله و در فيلم هاي قبلي به كار گرفته ام اين است كه فيلمنامه را گروهي مي خوانيم، نقش ها را تجزيه و تحليل مي كنيم و هركس نيز نظرات و پيشنهادهاي خودش را ارائه مي كند. با شروع فيلمبرداري اگر بازي بازيگر مطلوب من باشد كار را ادامه مي دهيم اما اگر نياز به تغيير باشد آن را انجام مي دهيم.
* آقاي وحيدزاده نه به عنوان كارگردان، به عنوان يك مخاطب معمولي كه به تماشاي فيلم مي نشيند احساستان نسبت به آن چيست؟
- خوشبختانه اين كار به نظر خودم خوب شده. ما وقتي كه فيلم مي سازيم با اين آگاهي كار را انجام مي دهيم كه موفقيت صددرصد انتظار عبثي است.معمولاً اگر به يك درصدي كه مطلوب بوده برسيم پس كار موفق است. اما «معادله» از درصدي كه انتظار داشتم فراتر رفته و اين هم براي من و هم براي گروه موفقيت آميز و خوب است.
* در معادله به مقولات مختلفي اشاره شده با اين تعريف فيلم شما در چه ژانري قابل بررسي است در ژانر اجتماعي و انتقادي و يا كمدي و يا ملودرام؟
- اگر بخواهيم آن را در يك دسته بندي قرار دهيم فيلم در رديف آثار كمدي اجتماعي قرار مي گيرد و اگر «معادله» بتواند تا اندازه يك تلنگر در ذهن تماشاچي تغييري را ايجاد كند و او را به واكنش وا دارد و حتي پس از پايان فيلم ذهن او را درگيرش كند اين يك موفقيت است.
* به عنوان حرف آخر اگر ناگفته اي داريد بفرماييد؟
- نه، تمام حرف ها گفته شد. از روزنامه وزين «همشهري» نيز كه اين وقت را در اختيار من گذاشت تشكر مي كنم.
گفت وگو: آناهيد موسسيان
