فرهاد فرجاد - تا به حال، هيچ كس وودي آلن را يك اسپايك لي سياه خطاب نكرده است.
اما اين روزها خيلي ها به اسپايك لي مي گويند:«وودي آلن سياه. جدا از تفكر اجتماعي و هنري، اين دو نقاط اشتراك جالب تري هم دارند. هر دو زاده بروكلين هستند. نام فرزندان هر دو، ساچل است ، هر دو به ايفاي نقش شخصيت هاي گيج و منگ، اما صاف و ساده علاقه دارند، و هر دو مي نويسند.»
اما اسپايك لي از توصيف هاي اينچنيني چندان خرسند نيست. وي به تازگي در مصاحبه اي گفته است: «از اين برچسب ها احساس خوشايندي ندارم. در حقيقت دلم مي خواهد خودم را از آنها برهانم.»
لي ۴۷ ساله، از زمان فراغت از مالكوم ايكس در سال ۹۲، تا به امروز ۹ فيلم ديگر ساخته است. اما هيچ كدام از اين فيلم ها نتوانستند موفقيت گيشه اي مالكوم ايكس را تكراركنند، در عين حال هيچ كدام هم هزينه اي مانند آن فيلم صرف نكردند. از همين رو، اسپايك لي براي پول ساختن مجبور شد، به چهره هايي مثل بيل كازبي، اپرا وينفري، مايكل جردن و جانت جكسون متوسل شود.
جديدترين فيلم لي، با عنوان «او از من متنفر است» يا (She Hetes Me) كه از ۲۸ جولاي(چهارشنبه گذشته) به اكران درآمده، تنها ۹ ميليون دلار هزينه برد و به طريقه سوپر ۱۶ (ارزان تر از گونه سنتي ۳۵ ميلي متري) ، آن هم تنها در عرض ۲۸ روز فيلمبرداري شد. اين فيلم در اكران نيمه تابستاني خود، بايد با كانديداي منچوري (با بازي دنزل واشنگتن) و «دهكده» به كارگرداني نايت شيمالان رقابت كند. فيلم هاي اسپايك لي هرگز ساده و قابل پيش بيني نبوده اند. «او از من متنفر است» در حقيقت آميزه اي است از ۳ فيلم: كمدي رمانتيك، افشاي رسوايي ها و گراميداشت فرانك ويليس، عضو گارد امنيتي كاخ سفيد كه ماجراي واترگيت را براي« بابت وود وارد» ژورناليست افشا كرد. لي در طول ساليان گذشته، جدا از موفقيت دو فيلم …Sheشs Gotta Have It … (او بايد داشته باشدش) و … Do The Right Thing(كار درست را انجام بده) پيكان انتقادهاي تند و تيز را رو در روي خود ديده است و فيلم هاي او سازمان و ساختار منسجمي ندارند. بسيار موعظه گر و تلقيني اند، طولاني و خارج از حوصله اند و هيچگاه پايان مطلوبي ندارند. در يك كلام، فيلم هاي لي اندكي خارج از كنترل اند و چنين مي نمايانند كه گويي بر ذهن تب دار كارگردان، هيچ حكمراني فرمان نرانده است.
|
|
فيلم Bomboozled محصول سال ۲۰۰۰، به طريقه ويديويي ديجيتال ساخته شد و ۱۱ ميليون دلار هزينه برد. اين در حالي است كه امروزه، حتي فيلم هاي متوسط هاليوودي هم بيش از ۶۰ ميليون دلار هزينه صرف مي كنند. از ديگر سو Bomboozled توسط منتقدان به ارايه نمايشي سرشار از عصبيت، خنياگري، هراس و بطالت بدون ريشه يابي و ذكر علت ها متهم شد. فيلم ديگر اسپايك لي با عنوان «ساعت۲۵» كه ۱۵ ميليون دلار هزينه برد (لي در پرداخت دستمزد ستاره فيلم، ادوارد نورتن تخفيف زيادي گرفت) هرچند نظر مساعد منتقدان را جلب كرد، اما در گيشه بسيار نااميد كننده بود. فيلم به اميد جلب نظر آكادمي اسكار، اواخر سال ۲۰۰۲ اكران شد، اما در مقابله با فيلم هاي اكران شده در تعطيلات آخر سال، به ويژه غول هايي مثل ارباب حلقه ها: دو برج و هري پاتر و تالا ر اسرار فرصت عرض اندام نيافت.
اسپايك لي، در مصاحبه اخيرش گفت: من عيب جوهاي خاص خود را دارم، قهرمانانم را هم دارم. هر دو اين گروه، بينش هاي مثبت و سازنده اي دارند.
او افزود: سعي ندارم براي «متفاوت بودن» از ديگران مجزا باشم. در فيلم هايم مي گويم كه چگونه دنيا را مي بينم. اما در رابطه با «او از من متنفر است» بايد بگويم اين فيلم، سر هم بندي شده نيست . قصدم از اين فيلم، القاي حس شخصي ام به بيننده، پيرامون وضعيت كنوني دنيا است.
دنيايي كه امروز در آن زندگي مي كنيم و انعكاس و بازتاب اعمال ما در اين زمانه.
ارنست .آر. ديكرسون، فيلمبردار تمام آثار اسپايك لي از آغاز تاكنون، به تازگي گفته است: اسپايك فيلم هايي را مي سازد كه معتقد به خلق آنهاست. به همين دليل است كه از آغاز، زماني كه فيلمسازي را مي آموختيم تاكنون كه فيلمسازي را درس مي دهيم، كنار او هستم. هريك از فيلم هاي او ماحصل فرآيندي زنده و سازمان يافته اند. لي، در ذهن خود صدها ايده وفكر دارد تا از فيلمنامه هاي خود، منطق و خرد استخراج كند.
يكي از دلايل شيوه كاركردن لي- به عنوان كارگرداني كه مستقل است و استوديوها را تنها براي سرمايه گذاري وتوزيع مي خواهد - اين است كه با اين روش، برداشت نهايي او در فيلم هايش تضمين شده است، آنچه لي همواره از آغاز كليد خوردن پروژه هاي خود، دغدغه آن را دارد.
«فراموش نكنيد كه فيلم هاي من چندان هزينه بر نيستند، همين امر سرمايه گذاري استوديوها را چندان مخاطره آميز جلوه نمي دهد . آنها مي دانند كه چون پول گزافي خرج نكرده اند، مي توانند به من اجازه دهند هركاري دلم مي خواهد انجام دهم. بر عكس، هرچه هزينه ها بالاتر رود، دخالت استوديوها در روند فيلمسازي بيشتر مي شود.»
اسپايك لي تيمي دارد كه چند سال است با او كار مي كنند. از آن جمله مي توان به پرستون . ال. هلمز( تهيه كننده)، مايك اليس (دستيار كارگردان) سام پلارد و بري آلكساندر براون(تدوين)، ترنس بلانچارد( آهنگساز) و كيم كلمن و آيشا كلي (بازيگردان) اشاره كرد. تمام اين افراد در شعور بصري و ديدگاه هاي لي، با او تشريك مساعي دارند. لي در توصيف تيم خود مي گويد هرگز اتفاق نيفتاده است .كه يكي از آنها به من بگويد : «هي، اسپايك ، به نظرت قدري از موضوع دور نشده اي ؟ » آنها فيلمنامه را مي خوانند ، قرار داد را امضا مي كنند و مشغول به كار مي شوند . در اين ميان ، خيلي ها مايلند پاسخ يك سوال را بدانند : اگر به اسپايك لي پروژه پر خرجي پيشنهاد شود، آن را قبول خواهد كرد ؟
وي در پاسخ چنين مي گويد : خب مي دانم كه در چنين پروژه اي زمان بيشتري بايد صرف كنم و پشت دوربين قرار گيرم، اين بدان معناست كه مي توانم با دنزل واشنگتن ، شون پن و لري فيشبرن كار كنم . هر يك از آنها قابليت هاي ويژه و ستودني دارند. در عين حال قيمت شان هم بالا است اما بدانيد اگر هزار كيلو اسكناس صد دلاري ثروت داشته باشم، باز هم از شيوه كار كنوني خودم دست نمي كشم .
منبع: نيويورك تايمز