با طليعه اولين اشعه هاي خورشيد بامدادي بر دره بزرگ كولكا در جنوب پرو، كندرهاي آندAndean Condors))به پرواز در مي آيند و با شكوه تمام بال هاي خود را روي امواج هواي گرم صبحگاهي مي گشايند و بدون نياز به بال زدن در ارتفاع مي چرخند و در جست وجوي لاشه اي براي صبحانه به اطراف چشم مي دوزند. دسته اي توريست در «كروز دل كندر» يا «چهارراه كندر»، نقطه اي مشرف بر دره، تجمع كرده اند و مشتاقانه در انتظارند تا مگر بتوانند لحظاتي از پرواز باشكوه اين پرنده آمريكاي جنوبي را به چشم ببينند و از آن بالاتر، بر صفحه حساس فيلم ثبت كنند. اين چهارراه، يكي از ايستگاه هاي تماشاي كندر به شمار مي رود.
موريكو رومانيا، يكي از هتلداران منطقه و رئيس يك سازمان حفاظت غيرانتفاعي حيات وحش، مي گويد: «در اطراف چهارراه كندر يك دسته كندر شناخته شده زندگي مي كنند كه كاملا بومي شده اند. بعضي اوقات، وقتي غذاي كافي وجود دارد، مي توان تعدادي از آنان را يكجا ديد. من حتي ۲۴ قطعه كندر را با هم ديده ام.»
كندر در ليست اتحاديه جهاني حفاظت (wcu) به عنوان «آسيب پذير»ليست شده است.
كندر يكي از بزرگترين پرندگان دور پرواز است كه فاصله دو سر بال آن ۳ متر و وزن آن تا حدود ۱۵ كيلوگرم است. در قرن شانزدهم ميلادي، هنگامي كه فاتحان اسپانيايي وارد آمريكاي جنوبي شدند، اين كركس عظيم الجثه با نام علمي (Vultur gryphus) در تمام اين خطه به وفور ديده مي شد و در زيستگاه هاي مختلف از شمال تانزانيا تا جنوب آرژانتين زندگي مي كرد. اما در طول قرن ها پيشرفت صنعتي و گسترش جوامع، به تدريج منابع غذايي و زيستگاه هاي كندر از ميان رفت و به واسطه تاثيرات منفي مختلف انساني - از جمله آفت كش د.د.ت كه روي سيستم توليد مثل پرنده اثر مي گذارد - امروز زيستگاهش به بخش هاي دورافتاده اي در ارتفاعات رشته كوه هاي آند در پرو، شيلي و آرژانتين منحصر شده است. اكنون، يكي از بهترين نقاطي كه مي توان كندر آند را ديد، دره نيمه خشك «كولكا كانيون» در ۱۶۰ كيلومتري شمال آركويپا، دومين شهر بزرگ پرو است.
تهديدات كندر
زيست شناسان در ونزوئلا، كلمبيا و اكوادور امروز مشغول باز معرفي كندرهاي جوان كه در باغ وحش هاي آمريكاي شمالي از تخم درآمده و رشد كرده اند، به اين مناطق هستند تا شكاف هاي ايجاد شده در زيستگاه هاي قديمي و پراكندگي تاريخي اين پرنده در آمريكاي جنوبي را پر كنند.
آلن ليبرمن، كارشناس كندر در باغ وحش سان ديه گو كاليفرنيا، مي گويد: «تئوري اين است كه اگر اين روند ادامه يابد و به طور مستمر كندرهاي پرورشي در سرزمين هاي پيش گفته رها شوند، سرانجام به طور طبيعي به زاد و ولد خواهند پرداخت و جمعيت اين پرنده باشكوه در زيستگاه هاي طبيعي اوليه اش دوباره زياد خواهد شد.
كندرهاي آند در طول ساليان از سوي كشاورزان كه گمان مي بردند اين كركس بزرگ به احشام آنان حمله مي كند(!) مورد آزار فراوان قرارگرفته اند. اما با تشكيل كلاس هاي مستمر آموزشي در روستاها، امروزه اين تهديد كاهش يافته است.
تهديد توريستي؟
رومانيا مي گويد، امروز بزرگترين تهديد براي كندرها اتوبوس هاي پر از توريستي است كه هر روز صبح به محدوده مشرف بر چهارراه كندر وارد مي شوند، در پاركينگ هاي نامناسب پارك مي كنند، چند ساعتي را به تماشاي كندر مي پردازند و آنگاه منطقه را ترك مي كنند. به گمان رومانيا، براي اكوتوريسم پرو بايد برنامه اي مدون و علمي نوشته شود كه علاوه بر افزايش درآمد اقتصادي، حفاظت پايدار از منابع طبيعي نيز در آن لحاظ شده باشد.
يك دهه پيش، فقط چند هزار توريست از شهر آركويپا به كولكاكانيون سفر كردند، حال آنكه سال گذشته تعداد اين توريست ها به ۶۰۰ هزار نفر رسيد. اين تعداد يك نعمت و ثروت بزرگ براي منطقه به شمار مي رود.
كار اكوتوريسم براي ديدار كندر به آنجا كشيده كه جمعي از طرفداران حفاظت و نيز اكوتورگردانان علاقه مند به حفظ حيات طبيعي، طرحي براي توسعه چهارراه كندر به وزارت توريسم پرو ارايه داده اند كه معتقدند با اجراي آن فشار بر اين پرندگان كاهش و امكانات تماشاي آنان توسط توريست ها افزايش خواهد يافت.
اكوتوريسم كندر در پرو يك نمونه زنده و شاهد مثالي ملموس بر اهميت حيات وحش در ابعاد مختلف، از جمله درآمدهاي اقتصادي است.
بي گمان حيات وحش يگانه و گونه هاي كم نظير كشورمان نيز مي توانند در صورت مديريت اكوتوريستي كارآمد، منبعي لايزال براي فعاليت هاي سودآور و پايدار توريستي به شمار روند.