Hamshahri Newspaper

نادرشاكرين
از اول صبح تا به حال ۴ بار زنگ اعلام حريق به صدا درآمده است ولي براي محمدرضا همه چيز عادي است. آتش، دود، آوار و جنازه... نه، چيز تازه اي نيست. البته او از مشاهده اين تصاوير متاثر مي شود ولي به خوبي مي داند كه ۸ صبح، اول شيفت وقتي كه لباس آتش نشاني را مي پوشد بايد تمام احساساتش را به همراه وسايلش در كمد شخصي اش بگذارد و در آن را تا ۲۴ ساعت بعد قفل كند.
اما امروز، روز عجيبي بود. بر اثر نشت گاز، آپارتماني منفجر شده بود و مادر خانه كه سعي كرده بود بچه ها را نجات دهد همراه با شعله هاي آتش به آسمان ها رفته بود. ضجه بچه ها و اشك هاي پدر خانواده هنوز جلوي چشم هاي محمدرضا بود. او كه حتي مطابق برنامه روزانه ايستگاه ۲ ساعت ورزش كرده بود و بچه ها را در مسابقه واليبال برده بود نمي توانست افكارش را آرام كند.

صداي آژير خودروي آتش نشاني روي اعصاب شماست، قبول. اما در آن لحظه ها به كساني فكر كنيد كه اين صدا برايشان بهترين صداي دنياست.
عكس :ساتيار

محمدرضا به آسايشگاه مي رود و بر روي تختش دراز مي كشد. با اينكه امروز ساعت ها، شعله ها را از نزديك لمس كرده و خسته است ولي نمي تواند حتي براي چند دقيقه هم كه شده چشم هايش را بر روي هم بگذارد. او به جز امروز به فكر فرداست. وقتي كه از ايستگاه خارج مي شود و بعد از يك شيفت كاري ۲۴ ساعته سوار بر پيكانش به دنبال مسافركشي مي رود. «راستي چرا آتش نشان شده ام؟»
ناگهان صداي يك زنگ بلند را مي شنود زنگي كه به معناي اعلام حريق است، محمدرضا هم كه معاون فرمانده اطفاي آتش است از جا مي پرد و به همراه دوستانش از ميله فرود به پايين مي رود. هنوز نيم دقيقه نگذشته كه او به همراه ۳ آتش نشان ديگر در ماشين پيشرو در خيابان هاست. آنها آنقدر سريع حركت مي كنند كه حتي هنوز لباس هاي معمولي ضدآتش خود را بر تن نكرده اند. البته اين كار هميشگي آنها است كه در ماشين در حال حركت به سوي محل ماموريت، لباس بپوشند. محمدرضا با بي سيم با اپراتور مركز فرماندهي آتش نشاني تهران صحبت مي كند. اپراتور مي گويد: «موقعيت: خيابان... كوچه...بن بست...علت آتش سوزي ظاهرا اتصال برق است، اطلاعات بيشتري ندارم.تماس تلفن قطع مي شود احتمالا گزارش درست باشد.» ماشين هاي آتش نشاني آژيركشان در ميان ترافيك متوقف شده اند. مردم ايستاده اند و به آتش نشانان زل زده اند. نه كسي كنار مي رود كه راه باز شود و نه ترافيك به جلو مي رود. بالاخره پس از ۲۰ دقيقه محمدرضا به همراه ۹ نفر ديگر به آدرس مورد نظر مي رسند. بقيه به سرعت شروع به آوردن تجهيزات و لوله كشي مي كنند. محمدرضا هم با بي سيمي در يك دست و آدرسي در دست ديگر سرتاسر بن بست را مي دود ولي نه دودي مي بيند و نه شعله آتشي. مجددا با مركز تماس مي گيرد و مطمئن مي شود كه آدرس صحيح است ولي در كوچه همه چيز عادي است و مشكلي به نظر نمي رسد. محمدرضا زنگ در منزل را مي زند و مردي با كمال خونسردي به دم در مي آيد. محمدرضا به خوبي معناي اين صحنه را مي داند. يك بار ديگر يكي از آن بچه هاي با نمك كه اوقات فراغت تابستان خود را با زنگ زدن به مراكز امداد سپري مي كنند، تيم اطفاي حريق را كه شايد در باورش كاري جز تماشاي تلويزيون وخوردن و خوابيدن در ايستگاه ندارند تمرين داده بود. محمدرضا مطمئن است كه اگر اين جوان را از نزديك مي ديد ... خدا را شكر كه نديد!
تيم اطفا دوباره به ايستگاه باز مي گردد.
آتش نشان ها چه كساني هستند
پيش از اينكه فردي تصميم به آتش نشان شدن بگيرد بايد مطمئن باشد كه آدمي كاملا خونسرد و با چهارستون قوي بدني است كه در عين بي باكي و شجاعت، مي تواند بر احساساتش غلبه كند و همواره از روي عقل و منطق تصميم بگيرد. عشق به اين شغل مهمترين انگيزه ورود به اين نيروست. كسي كه بدون انگيزه كافي وارد آتش نشاني شود همان روزهاي اول با اراده خودش از خدمت خارج مي شود و ديگر آرزوي اين كار را از سر بيرون مي كند. ولي آتش نشان ها همچون سياوش بارها دل خود را در شعله هاي آتش صيقل مي دهند. چيزي كه واقعا براي آنها مهم است خدمت است و عطاي نعمت ادامه حيات به بندگان خدا. جنگجويان آتش پس از گذراندن دوره هاي اوليه آموزش به ۲ گروه «اطفاي حريق» و «نجات» تقسيم مي شوند و هميشه در گروه تخصصي خود خدمت مي كنند. آموزش روزانه افراد جزو برنامه اصلي ايستگاه هاي آتش نشاني است و البته سالانه يك بار دوره هاي اساسي آموزشي براي پرسنل در مراكز آموزش برگزار مي شود. گروه هاي نجات و اطفا با وظايف يكديگر آشنا هستند و تا حدودي مي توانند در غياب گروه ديگر به انجام ماموريت بپردازند. افراد دسته نجات در سوانحي همچون تصادفات اتومبيل و قطار، گيرافتادن در آسانسور، فرو ريختن ساختمان، ريزش چاه، نشت آب و... وارد عمل مي شوند. دسته اطفا هم در ماموريت هاي آتش سوزي و خطر انفجار و ... شركت مي كنند. البته از بين افراد نمونه داوطلب هر ايستگاه، نيروهاي ويژه آتش نشاني انتخاب مي شوند كه پس از گذراندن دوره هاي تخصصي در عمليات كوهستان، غواصي، تصادفات سنگين رانندگي ومحل هايي كه آتش نشان هاي عادي قادر به فعاليت نيستند همچون چاه هاي عميق فعاليت مي كنند. درجه بندي افراد در يك ايستگاه آتش نشاني از پايين به بالا عبارت است از آتش نشان، كاردان، كمك فرمانده، فرمانده، رئيس ايستگاه. لازمه ارتقاي اين افراد از درجه آتش نشان به بالاتر، داشتن تجربه، شركت در دوره هاي آموزشي و گرفتن گواهينامه رانندگي پايه يك است. شيفت كاري آتش نشانان به صورت ۲۴ ساعت كار و ۴۸ ساعت استراحت است. متاسفانه اكثر آنها به خاطر شرايط سخت زندگي كه براي همه وجود دارد مجبورند در ساعات استراحت به انجام شغل دوم و حتي سوم بپردازند كه بدون شك از كارايي اين افراد مي كاهد. تصميم گيري هاي اصلي براي اعزام نيرو و انتخاب تجهيزات به عهده فرمانده آتش نشان است كه حداقل ۲۰ سال سابقه كار دارد و شرايط بحراني بسياري را تجربه كرده است.
هر فرمانده دو معاون دارد (در ايستگاه هايي كه هم تيم نجات حضور دارد و هم تيم اطفا) ،معاون امداد و نجات و معاون اطفاي حريق. بقيه افراد زير نظر معاونان فعاليت مي كنند. رئيس ايستگاه به امور اداري پرسنل رسيدگي مي كند و در عمليات شركت ندارد.
تجهيزات و ماشين هاي آتش نشاني
تيم اطفاي حريق شامل يك دستگاه وانت و دو دستگاه كاميون آتش نشاني است. وانت آتش نشاني كه به وانت لوله كشي شهرت دارد براي حمل لوله هاي آب و برخي از تجهيزات همچون فن (هواكش) و ژنراتور مورد استفاده قرار مي گيرد. در برخي از مناطق شهر، گاهي براي خاموش كردن آتش به ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر لوله كشي احتياج است كه وسايل اين كار در وانت قرار دارد. دو كاميون آتش نشاني به مخزن آب و تجهيزاتي همچون تبر، ديلم، دربازكن، پدال بر، سرلوله هاي مختلف، پودر و كف آتش خاموش كن، گاز دي اكسيد كربن، قيچي هيدروليك، جك هاي سوسماري و هيدروليك، لباس هاي ضد آتش، كپسول و ماسك اكسيژن، اره و... مجهز است. در زمان عمليات هر سه ماشين با هم حركت مي كنند اما گاهي امكان دارد يكي از ماشين ها به خاطر ترافيك عقب بيفتد. به خودروي آتش خاموش كني كه در جلو حركت مي كند ماشين پيشرو و به خودروي دوم پسرو مي گويند. فرمانده با ماشين پيشرو به محل آتش سوزي مي رود و در آنجا تصميم مي گيرد كه آيا از مخزن ماشين پيشرو استفاده شود يا از خودروي پسرو. درصورت وسعت آتش هر دو مخزن و گاهي نيروهاي كمكي ايستگاه هاي ديگر درگير عمليات مي شوند. تمامي وسايل و خودروها در هر شيفت كاري چند بار بازرسي و روشن مي شوند تا از سالم بودن آنها اطمينان حاصل شود. تيم نجات معمولا از وانت و استيشن هاي مخصوص استفاده مي كند. به تازگي با بودجه چند ميليارد توماني كه به آتش نشاني اختصاص گرفته است، ماشين هاي بزرگ تر و موتورسيكلت هاي سنگين براي ايستگاه ها خريداري شده است. در ماشين هاي بزرگ آتش خاموش كن جديد امكاناتي وجود دارد كه انجام عمليات نجات را بدون حضور تيم امداد براي گروه اطفاي حريق ممكن مي سازد. از موتورسيكلت هاي جديد هم در عملياتي همچون گيرافتادن در آسانسور و نشت آب استفاده مي شود. آتش نشان ها از ورود اين تجهيزات به نيرو بسيار خوشحالند زيرا توان عملياتي آنها چند برابر شده است و اميدوارند كه روند نوسازي وسايل همچنان ادامه يابد.

ايستگاه ها و محدوده عملياتي
زمان استاندارد جهاني براي رسيدن جنگجويان آتش از ايستگاه تا محل ماموريت ۵ دقيقه است. با توجه به وسعت تهران و جمعيت زياد، وجود دست كم ۲۰۰ ايستگاه ضروري است. تا چند سال آينده، با بودجه اي كه براي تاسيس ايستگاه ها درنظر گرفته شده است، تعداد ايستگاه ها از نصف مقدار استاندارد بيشتر خواهد شد. در بدو ورود به هر ايستگاه اولين چيزي كه به نظر مي رسد، رعايت نظم و پاكيزگي است. هر روز در ايستگاه ها نرمش صبحگاهي، دوره آموزشي، بازديد وسايل و ورزش دو ساعتي (راس ساعت ۵ عصر) انجام مي شود. درضمن پرسنل ايستگاه هر روز در ساعت مشخصي در محدوده عملياتي خود اقدام به گشت زني مي كنند. در گشت «شهرشناسي» تمامي خيابان ها و معابر كنترل مي شود و هرگونه تغيير در دسترسي به مناطق مختلف بررسي مي شود. درضمن شيرهاي آتش نشاني (هيدرانت) كه در خيابان ها قرار دارد بازرسي مي شود تا هرگونه ايراد احتمالي برطرف شود.
محدوده هر ايستگاه بر اساس تعداد جمعيت وفشردگي بافت شهري تعيين مي شود. ايستگاه هاي كمكي كه به «ايستگاه فرعي» شهرت دارند به ايستگاه هاي اصلي در منطقه هاي بزرگ كمك مي كنند . علاوه بر ايستگاه هاي معمولي اطفا و امداد، در بخش هاي بزرگتر ايستگاه هاي نيروهاي ويژه براي عمليات مخصوص فعاليت مي كنند.
در هر يك از مناطق بزرگ پاركينگي وجود دارد كه ماشين هايي همچون نرده بان هاي بلند (۲۲ متري و ۵۲متري) و جرثقيل هاي سنگين در آنها قرار دارد. در ايستگاه هاي آتش نشاني مخازن گازوئيل و شير هيدرانت براي سوختگيري و آبگيري ماشين ها تعبيه شده است. شنيدن صداي زنگ، تنها علامتي است كه تيم ۱۰نفره آتش نشان را عازم محل مي كند.
وقتي زنگ تنها يك بار به صدا در مي آيد، بدان معناست كه تيم اطفا بايد اعزام شود. وقتي دو زنگ طولاني با يك مكث كوتاه به صدا در مي آيد يعني تيم نجات بايد حركت كند. درهر ايستگاه، آشپزخانه، خوابگاه، اتاق ورزش و اتاق تلويزيون درنظر گرفته شده است. حداكثر زمان مورد قبول براي خروج نيروها از ايستگاه ۳۰ ثانيه است.
آتش نشان ها پس از سوار شدن به ماشين، اطلاعات محل را از طريق بي سيم از مركز فرماندهي دريافت مي كنند و در طول مسير لباس ها را پوشيده و آماده عمليات مي شوند.
مردم و آتش نشاني
فرشتگان ۱۲۵ افرادي هستند كه بدني از آهن دارند، اما روحشان از حرير هم لطيف تر است. چيزي كه ذره ذره وجود يك آتش نشان را پر كرده است عشق به همنوع و ايمان به خداوند است.
در عين حال دربين آتش نشان ها شعار جالبي رواج دارد: «اول خود، دوم خودت، بعدا ديگري»
اصل اول هر عمليات امداد و اطفا، حفظ سلامتي آتش نشان است، دقيقا به اين دليل كه بتواند ناجي مصدومان باشد. گاهي اتفاق مي افتد كه فردي تازه كار بر اثر شرايط دست به كارهايي مي زند كه خطر بسيار زيادي را متوجه خود و اعضاي گروه مي كند، اما اين افراد توسط فرمانده راهنمايي مي شوند تا منطق جايگزين شور واحساس شود.
در چند سال اخير سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني تهران كه زير نظر شهرداري اداره مي شود اقدام به برگزاري دوره هاي آموزشي براي مردم كرده است. دوره هاي فشرده در تمام مقاطع، مدرسه ها،پادگان ها،دانشگاه ها، كارگاه ها و كارخانه ها برگزار مي شود و در اين دوره افراد علاوه بر آشنايي با آتش نشاني با برخي مسايل ايمني و چگونگي اطفاي حريق، امداد ونجات آشنا مي شوند.
چگونه با فرشتگان ۱۲۵ همكاري كنيم
قبل از هر چيز، هرگاه شعله آتشي را ديديد به ياد ۱۲۵ بيفتيد. آتش نشاني سازماني است كه براي خدمت به شما شب و روز آماده است، پس براي كمك به اين فرشتگان چند نكته را فراموش نكنيد:
۱- سعي كنيد نزديك ترين ايستگاه آتش نشاني به منزل و محل كار خود را شناسايي كنيد.
۲- در صورت بروز حادثه، خونسردي خود را حفظ كنيد.
۳- هرگاه با آتش سوزي و با شرايط بحراني مواجه شديد، قبل از هر كاري با ۱۲۵ تماس بگيريد. معمولا افراد تلاش مي كنند ابتدا خود ماجرا را حل كنند، اما هنگامي كه خطر بالا مي گيرد با آتش نشاني تماس مي گيرند اين كار باعت سخت تر شدن عمليات آتش نشاني و وارد آمدن خسارت بيشتر به شما خواهد شد.
۴- تمامي خدمات آتش نشاني رايگان است. حتي تماس با تلفن ۱۲۵ هزينه اي براي شما ندارد.
۵- اگر مي خواهيد به جنگجويان آتش كمك كنيد يك نفر را مسوول ارتباط با مركز فرماندهي كنيد. معمولا در هر تماس، اپراتور ۱۲۵ تلفن شما را مي پرسد تا باكنترل مجدد شماره از صحت گزارش آگاه شود. در زمان مكالمه با اپراتور سوال هاي زير از شما پرسيده مي شود:
آدرس دقيق - تلفن شما- علت آتش سوزي - تعداد نفرات ساكن درمحل - تعداد افرادي كه در محل حادثه گير افتاده اند، پس خود را براي پاسخگويي به اين پرسش ها آماده كنيد. همواره يك نفر را كنار تلفن نگه داريد، زيرا ممكن است مركز فرماندهي به اطلاعات بيشتري نياز پيدا كند كه در اين صورت مجددا باشما تماس گرفته مي شود. هميشه آدرس كوتاهترين مسير را به اپراتور بگوييد. اگر شما قبلا نزديكترين ايستگاه را شناسايي كرده باشيد مي توانيد به اپراتور در انتخاب ايستگاه كمك كنيد. بعضي از معابر شهر اسامي يكسان دارند مثلا خيابان راد، شهيد مطهري ونمازي در چند محل تهران وجود دارد، پس آدرس را كامل و باجزئيات بدهيد.
۶- مطمئن باشيد ماموران به محض دريافت پيام به راه مي افتند. بنابراين اگر آتش نشان ها در بعضي ازموارد دير به محل حادثه مي رسند به دليل ترافيك سنگين يا آدرس اشتباه است. به اميد خدا هيچگاه دچار حادثه نمي شويد، ولي اگر واقعه اي دلخراش براي شما اتفاق افتاد در صورت تاخير ماموران هيچگاه به آنها توهين نكنيد، زيرا فرشتگان ۱۲۵ تمام تلاش خود رامي كنند تا سريعتر به محل برسند و از وارد آمدن خسارات بيشتر به شما جلوگيري كنند.
۷- اگر تخصصي در اطفاي حريق يا امداد مصدومان نداريد در محل حادثه تجمع نكنيد، اين كار موجب مي شود جنگجويان آتش با تمركز بيشتري وظيفه خود را انجام دهند و در صورت بروز حادثه اي ناگهاني مانند انفجار مجدد، صدمه اي به شما وارد نشود.
۸- مركز فرماندهي آتش نشاني با مراكز امداد اورژانس، آب ، برق ، گاز و نيروي انتظامي درتماس است بنابراين در زمان بروز حادثه تنها با۱۲۵ تماس بگيريد و هر آنچه را كه ديده ايد يا مي دانيد با دقت براي اپراتور شرح دهيد، بقيه كارها را به آتش نشاني بسپاريد.
۹- ماشين هاي آتش نشاني به جز در هنگام عمليات از چراغ هاي گردان و آژير استفاده نمي كنند بنابراين هرگاه خودروي قرمز آژيركشان را در آينه اتومبيل خود ديديد مسير را براي عبور امداد گران باز كنيد.
۱۰- در صورت تمايل به آشنايي بيشتر با مسايل ايمني مي توانيد با مراجعه به اداره روابط عمومي سازمان آتش نشاني جزوه هاي آموزشي مخصوص افراد عادي را تهيه كنيد.