نقش ارزنده اي كه والدين در ترغيب و تشويق فرزندان خود نسبت به فراگيري دارند، بركسي پوشيده نيست. براي اينكه اوليا بتوانند برابر با تحولات سريع جهاني، بهتر به كمك كودكان خود بشتابند و آنان را در يادگيري ياري دهند، بايد اين را بدانند كه هر كودك يك دنياي خاص است. منش و ويژگي هاي هر كودك بايد در يادگيري روشهاي مناسبي باشد تا كودك آن را بپذيرد و با رغبت به آن گرايش نشان دهد. كودكان مقلد هستند، اعمال، گفتار و احساساتشان نسبت به اشياء تحت تأثير تقليد شكل مي گيرد و طرز فكر و احساس آنها نسبت به مدرسه، بيشتر مشابه احساس والدين شان است.
والدين براي فرزندان قبل از رفتن به مدرسه مهمترين افراد جهان محسوب مي شوند. وقتي پدري مي گويد: «من هميشه به مدرسه علاقه مند بوده ام و از مدرسه توانستم ياد بگيرم و موفق شوم.» غيرمستقيم به فرزندان خود كمك مي كند تا از پيش، احساس مثبتي نسبت به مدرسه داشته باشد و اين احساس را در وجود خود بارور سازد. حال اگر پدري بگويد: «من هرگز در دوران تحصيلم، احساس خوشبختي و شادي نكردم و يا از محيط مدرسه بيزار بودم.» در حقيقت فرزند خود را در برابر طرز فكري قرار داده كه كاملاً با احساس خود نسبت به مدرسه متفاوت است. كودك مي بيند كه چه دوست داشته باشد و چه دوست نداشه باشد و حتي متنفر باشد، برابر قوانين حاكم بر جامعه و خانواده، مجبور است به مدرسه برود و اين وظيفه اوست، كاري بس مشكل و طولاني براي او خواهد شد. كودكاني كه مدرسه را با همانند سازي از احساسات والدين مي بينند، آن را نوعي اتلاف وقت به حساب مي آورند و مطمئناً اين كار براي آنها مشكل تر و كسل كننده تر از سايرين خواهد بود.
كودكاني كه فكر مي كنند والدينشان براي كمك و پشتيباني از او پشت سرش قرار دارند، كار بهتري انجام مي دهند تا كسي كه فكر مي كند والدينش اهميتي به او و كارهاي او نمي دهند. بايد اطمينان حاصل كنيد كه فرزندانتان از توجه شما و اهميتي كه براي او و كارهايش قائليد، آگاه است، همين امر باعث مي شود كه مدرسه نه تنها در ذهن كودكان طولاني و كسل كننده جلوه نكند، بلكه براي آنها مهيج و جالب تر شود. به طور خلاصه بايد گفت:
۱- كودكان در مورد نشان دادن احساس خود نسبت به مدرسه، به والدين اتكا دارند، آنها بايد بدانند كه مدرسه از نظر والدينشان اهميت دارد و لذت بخش است.
۲- رفتن به مدرسه كاري است كه همراه با لذت و نشاط است و كودكان در اين مورد نياز به تشويق و ترغيب دارند.
۳- در گفت وگوهاي خانوادگي، محاسن و فوايد مدرسه طرح شود و كودك از علاقه و توجه والدين به مدرسه مطمئن شود.
۴- كودكان در گفت وگوهاي خانوادگي شركت داده شوند تا آنها خود را عضو خانواده احساس كنند و نظريات خود را به راحتي بيان كنند.
۵- دلبستگي كودك به مدرسه، بستگي به طرز فكر و رفتار خانواده دارد؛ نه به فقر و ثروت و دارايي، پس دلبستگي را بايد در آنها ايجاد كنيم.
اسماعيل احسان ملكي

فخرالسادات كهنداني
همه ما در مطالعه متون روش هاي مختلفي را آزموده ايم. ولي مطالعه خوب، از نظر استانداردهاي موجود، شايد چند رويه مطلوب بيشتر نداشته باشد، بنابراين تمامي افراد درس خوان ،به تجربه يا به توصيه افراد موفق سعي دارند از روش هاي بهينه مطالعه بهره بگيرند. مطلبي در زمينه به خاطرسپاري مطالب تهيه شده كه آن را همزمان با شروع سال تحصيلي جديد تقديم خوانندگان محترم مي كنيم.
«به من بگو چه چيزي را ياد مي گيري و چه چيزي را راحت تر به خاطر مي سپاري و من به تو خواهم گفت چه كسي هستي؟ »اين جمله يك روان شناس معروف است و شما بهتر است از همين حالا فكر كنيد كه چه كاري را دوست داريد يا به عبارت ديگر مي خواهيد چه كاره شويد؟ سپس روي تمام انگيزه هايي كه ممكن است برايتان خوشايند باشند تأكيد كنيد. آيا هدف شما از يك تحصيل ميل به برتر بودن و پيشرفت است؟ آيا به خاطر عقب نماندن از ديگران درس مي خوانيد؟ و يا اصلاً براي علاقه خودتان به دانشگاه به دنبال تحصيل و دانش  آموختن هستيد؟
با اين حال خوب است كه اصولي را رعايت كنيد تا ببينيد كه شما هم مي توانيد از مطالعه كردن لذت ببريد و در درس خواندن موفق شويد به آنچه گفته مي شود دقت و عمل نمائيد:
خوب فهميدن قبل از ياد گرفتن
پيش از آن كه بخواهيد يك متن (از هر موضوعي) را به خاطر بسپاريد ابتدا بايد آن را تجزيه و تحليل كنيد و معناي دقيق آن را تا كوچكترين جزئيات بفهميد. يعني بهتر است در مرحله اول مطالعه بفهميد كه ساختار مضمون متن چگونه بوده، سپس طرح نويسنده را پيدا كرده و راهي را كه او دنبال كرده است، بيابيد. در فهم فرمول هاي دقيق علمي يا كلمات گنگ متون با مراجعه به كتب مناسب و يا كتاب راهنما كه مي توانيد مفاهيم را بهتر درك كنيد، در مطالعه متون جغرافيا با داشتن يك نقشه بر روي ديوار، مسير رودها، رودخانه ها، درياها، كوهها و شهرها و ... را دنبال كنيد و سپس آن را در ذهن خود بسپاريد.
در زمان به خاطر سپردن لغات زبان خارجي، مي توانيد آنها را بر روي كاغذي بنويسيد و در اتاق مطالعه و يا ميز آشپزخانه نصب كنيد تا به واسطه تكرار آن در چشم و تداعي ذهن آنها را به خاطر بسپاريد.
توجه
تا به حال شده كه يك واقعه يا موضوعي در شما احساس شديدي را برانگيزاند؟ وقتي شما يك خاطره خوب و يا حتي بد را به خاطر مي آوريد بدون شك با تمام جزئيات آن را به ياد مي آوريد، در واقع جزئيات خاطرات در يك لحظه به مغز شما ارائه مي شود و مغز كمابيش به صورت عميقي تغييرات حاصله را به صورت سطحي و گذرا ضبط خواهد كرد. آن چه كه در اين جا مهم است توجه ذهن، موجب به خاطر آوردن اين جزئيات مي شود كه اين عمل ذهني در دو مرحله صورت مي گيرد:
* مرحله اول؛ خواندن گذرا و سطحي متن درس و تنها توجه به قسمت هاي مهم آن.
* مرحله دوم؛ توجه به تمام و يا همه متن درس.
اگر در تكرار درس به هر موضوعي توجه نكنيم در واقع جزئيات آن در حافظه باقي نمي ماند. اما نگران نباشيد آن چه كه در حافظه شما حفظ شده قسمت هاي مهم و با ارزش متن درس است به طوري كه در بازخواني مي بينيد كه راحت تر از دفعات قبل متن را به خاطر مي آوريد. در هنگام خواندن متون درسي ابتدا آنها را آرام بخوانيد و بعد گهگاه رها كرده و سپس دوباره خواني كنيد.
با دوباره خواندن يك متن، زيبايي هاي تازه يا افكاري كه در مرحله اول مطالعه پنهان مانده بود، آشكار مي شود. در حين مطالعه دور مطالب مهم و اساسي كتاب را با يك مداد و قلم روشن كنيد و يا خط بكشيد و يا اين كه حاشيه آن را شماره گذاري كنيد. هر بار كه به نكته اي در مورد متني كه مي خوانيد نياز پيدا كنيد با اين يادداشت ها مي توانيد كتابي را كه از سالها پيش نخوانده ايد مجدداً به ياد آوريد. اگر كتاب متعلق به شما نيست، مي توانيد در يك دفتر جداگانه قسمت هاي جالب آن را يادداشت كنيد.
مرتب كردن حفظ كردني ها
دشمن بزرگ حافظه اختلاط خاطره ها و نقطه مقابل آن وضوح، دقت و نظم است. پس سعي نكنيد مقدار زيادي از مسائل را به يك باره حفظ كنيد و در ذهن خود جاي دهيد. تنها آن قسمت هايي را مورد توجه قرار دهيد كه كاملاً مشخص شده اند و فقط محدود به اصول و كليات درس هستند.
جزئياتي كه به نظر اصل مطلب نيستند حذف كنيد و آنها را تحت پوشش افكار كلي به ذهن خود ارائه كنيد. اين كار حافظه را تسكين مي دهد زيرا با ارائه خاطره به صورت يك كلمه يا جمله حافظه تان را از دست وقايع متنوع خلاص مي كنيد. مثلاً تبليغ سريع در يك جمله در خصوص يك خوراكي (مثل پفك) بيشتر توجه شما را جلب مي كند و در ذهن شما جاي مي  گيرد. مسلماً هر كسي روش خاص و شخصي خود را براي حفظ مطالب دارد كه معمولاً روش دسته بندي از روشهاي خوب به شمار مي رود كه مي توان با استفاده از« علايم »و« نقاط بازيابي »اين رويه را اعمال كرد و سپس در اطراف آنها تمام خاطرات پيوستي و مسائل وابسته به آن را دسته بندي كرد.
چگونه تكرار كنيم؟
گاه تكرار درس آدم را خسته مي كند، اما بايد گفت اگر فواصل خاصي را با هر بار شروع دوباره، رعايت كنيد، اين مكث ها در تكرار اوليه مهمتر از دفعات آخر است. يك متن را وقتي يك بار يا دو بار مي خوانيد به آن فكر نكنيد و مجدداً پس از هفت يا هشت دقيقه دوباره آن را مطالعه كنيد. بدون شك ضمير ناخودآگاه براي طبقه بندي، تصفيه و ضبط متن به صورت خودكار، كار خود را به خوبي انجام مي دهد، براي مثال شما در حفظ يك متن ممكن است آن را يازده بار مطالعه كنيد. حال اگر در اين دوباره خواني يك مكث چند دقيقه اي وجود داشته باشد، تعداد اين دفعات بيش از ۶ بار نخواهد بود. در واقع فاصله بين اين مكث ها اجازه مي دهد تا پيوندهاي نامناسبي كه ممكن است ايجاد شود از بين رفته و پيوندهاي مناسب كه در اين حالت تقويت مي شوند دچار فراموشي نشوند. دقت كنيد، مطالعه در دفعات اول و دوم بايد با صداي بلند انجام شود و سپس آن را در ذهن تكرار كنيد. حالا چرا با صداي بلند، چون صداي بلند نياز به توجه بيشتري دارد، اما در عمل تكرار، زياده روي نكنيد. در دفعات دوم تكرار براي بهتر نشستن در ذهن متن درسي را تقسيم بندي كنيد و هر قطعه را كه ياد گرفتيد در آخر همه را با هم بخوانيد. براي به خاطرسپردن يك فرمول و يا يك كلمه مشكل بايستي آنها را بنويسيد و سپس با صداي بلند بخوانيد.
بهترين لحظات يادگيري
شرايط فيزيولوژيكي، مثل تغذيه خوب، خوردن ميوه هاي خام و سبزيجات، جريان خون را متعادل و در رساندن اكسيژن به مقدار مناسب به مغز كمك مي كند. در ساعات اوليه روز مغز آمادگي بيشتري براي به خاطر سپردن مطالب دارد و بعد از ظهر و شب ها دوره كردن، كمك بسزايي در محفوظات شما مي كند، از اين رو سعي كنيد از همين امروز اگر عادت داريد شب ها خصوصاً تا دير وقت بنشينيد و درس بخوانيد اين عادت را تغيير بدهيد. مثلاً دوره درس و يا مطالعه دروس خود را تا قبل از شام و پس از استراحت تقريباً يك ساعته انجام بدهيد. از طرفي سعي كنيد، ذهن خود را از پر شدن مطالب بيهوده و گزاف دور كنيد چون حافظه با وجود حجم وسيعش گنجايش محدودي دارد!

در حالي كه حدود شش ميليون كودك عراقي آماده مي شوند سال تحصيلي جديد را دور از سايه حكومت صدام حسين آغاز كنند، مشكلات زيادي بر سر راه نظام آموزشي كشور وجود دارد.
پارسال در اين موقع تازه جنگ تمام عيار براي ساقط كردن صدام حسين به پايان رسيده بود. كمتر از شش ماه از حضور سربازان آمريكايي در كشور مي گذشت. بسياري از مدارس بر اثر جنگ يا غارت پس از آن صدمه ديده بودند. خانواده ها كه نسبت به ايمني بچه هايشان بيمناك بودند، نمي دانستند بچه هايشان را به مدرسه بفرستند يا نفرستند. همه كساني كه به مدرسه رفتند، كتاب درسي نداشتند؛ چرا كه حكومت سر كار آمده توسط آمريكا نتوانسته بود كتابهاي بدون تصوير صدام چاپ كند. بچه ها پس از پاره كردن تصوير صدام حسين، از كتابهاي قديمي استفاده مي كردند. در چند كتاب كه به كمك سازمان ملل چاپ شده بود، اشاره به صدام حسين حذف شده بود.
امسال مقامات قول كتابهاي جديد را داده اند، يعني حدود ۱۸۰ ميليون جلد كتاب درسي جديد. مقامات وزارت آموزش عراق مي گويند كمكهايي به ارزش ۴۰ ميليون دلار از بانك جهاني و ساير كشورها براي چاپ كتاب درسي دريافت كرده و قراردادهايي را با چند چاپخانه در عراق، اردن و امارات متحده عربي براي اين منظور منعقد كرده اند.
ساختمان مدرسه ها يكي ديگر از مشكلات نظام آموزشي است. حسنين معلا معاون وزير آموزش عراق گفت: ۸۰ درصد از ۰۰۰/۱۸۰ مدرسه كشور نيازمند تعمير است. ۴۰ درصد به تعمير جزيي و ۳۰ درصد به تعمير كلي نياز دارند. هزار مدرسه هم بايد از نو ساخته شود. اين وزارتخانه قصد دارد تا سال ۲۰۰۷ ، ۴۵۰۰ مدرسه بسازد. در حال حاضر در برخي ساختمانها در سه نوبت كلاس داير مي شود.
وزارت آموزش  خواهان آن است تا همه تعميرات به تأييد آن برسد. معلا گفت: «اين كار به دو دليل انجام مي شود، اول اين كه نمي خواهيم هر كس كار خود را انجام دهد. دوم مي خواهيم مهندسان عراقي از ابتداي كار حضور داشته باشند» . هنوز معلوم نيست هزينه تعمير و ساختمان سازي جديد چقدر خواهد بود و آيا اين وزارتخانه بودجه كافي دارد يا ندارد. پارسال دولت وقت اعلام كرد ۷۰ ميليون دلار صرف تعمير و بازسازي ساختمانها كرده است.
اما بزرگترين چالش فراتر از تعمير ساختمانها ، چاپ كتاب است. بزرگترين مسأله چگونگي تغيير برنامه درسي است. پارسال يك كميته ملي به همين منظور تشكيل شد، اما به نظر مي رسد اين كار سالها طول بكشد، چون هدف بايد تغيير فلسفه آموزش باشد. آنچه برخي افراد از تغيير فلسفه آموزش در نظر دارند، پاكسازي كتابها از هر گونه اشاره به صدام و حزب بعث است كه بيش از سه دهه بر عراق حكم راندند.
اين موضوع حساس است. برخي از احزابي كه سالها براي سقوط صدام حسين تلاش كردند، معتقدند ايدئولوژي بعث بايد از حافظه كشور پاك شود. گروهي ديگر مي گويند بايد اين تاريخ را براي نسل هاي آتي حفظ كرد. از اين رو، شماري از كارشناسان معتقدند تا زماني كه عراقي ها خود درباره مسائلي از اين دست تصميم نگيرند، بازنگاري كتب درسي دور از ذهن خواهد بود. بنابراين احتمالاً تا آن موقع كتابهاي جديد تجديد چاپ خواهد شد.
عده اي از كارشناسان آموزشي معتقدند مسأله فلسفه عميق تر از بعثي زدايي از كتب درسي است و شامل واداشتن دانش آموزان به تفكر استنتاج نيز مي شود، نه فقط حفظ كردن حقايق و آمار.
مقامات آموزشي در پي بازنگري در توزيع امكانات آموزشي نيز هستند. در زمان صدام بيشتر مدارس، معلمان و بودجه در بغداد و شهرهاي بزرگ وجود داشت. اكنون آنان قصد دارند تا امكانات را به صورت برابرتري تقسيم كنند.
صرف نظر از وضعيت كتب درسي و ساختمان مدارس، معلمان بسيار راضي تر هستند. حقوق آنان سه برابر شده است.