حسن معظمي
هشت سال دفاع دلاورانه مردم ايران در برابر ماشين جنگ رژيم بعثي عراق داراي ويژگي ها و مشخصه هاي بسيار برجسته اي بوده است. ازاين رو سينماي دفاع مقدس يا سينماي جنگ بايد از نسخه هاي بديل خود در ديگر نقاط جهان متفاوت باشد.
در دنياي امروز در نزد افكار عمومي سينماي جنگ به سينماي اكشن و گيشه تعريف مي شود و كمتر آثاري را مي بينم كه در اين نوع سينما، به جنگ به عنوان يك مقوله ضدانساني فارغ از نگاه تجاري به اين صنعت و هنر توجه كرده باشد.
اما اين پرسش مطرح است كه سينماي دفاع مقدس در ايران با توجه به ويژگي هاي ياد شده در مقوله دفاع، راه ديگر نسخه هاي سينمايي گذشته را مي رود يا در انديشه بيان واقعيت هاي پنهان و آشكار جنگ است.
دفاع و مقاومت از مقوله هاي آشنا براي مردماني است كه دفاع و ايثار را در دوران جنگ تحميلي تجربه كردند و سينما آينه انعكاس اين رويداد براي نسل حاضر به شمار مي رود.
سينمايي كه قله هاي افتخار را پيموده و گونه اي جديد از آثار ارزشي با محوريت دفاع مقدس را در طول حيات انقلاب اسلامي بنا نهاده و رنج ها، تلخي ها و ناكامي ها و تعدي متجاوزان و از سوي ديگر مقاومت و از خود گذشتگي هاي مردان و زناني كه در مقابل پيشروي دشمن حماسه ها آفريدند را دستمايه اي براي توليد فيلم هاي كوتاه و بلند قرار داده است.
ايران نيز همچون برخي از كشورها كه صحنه هاي تلخ زورمداران و متجاوزان را تجربه كرده، در هشت سال دفاع مقدس موضوعات گوناگوني از رشادت ها و حماسه ها را در اختيار هنرمندان حوزه سينما قرار داده است.
اما اين موضوع كه سينماي ايران تا چه حد به حوزه دفاع مقدس آنچنان كه شايسته است پرداخته، كنكاش در لايه هاي مختلف اين عرصه را طلب مي كند.
برخي از كارشناسان معتقدند، سينما به عنوان مهم ترين رسانه هنري در انتقال واقعيت ها و مفاهيم ارزشي دوران دفاع مقدس به نسل نو از جايگاه ممتازي برخوردار است اما نويسندگان و سينماگران نتوانستند از آن بهره گيرند.
عده اي از فيلمسازان هم مي گويند كه توليد و عرضه آثار غيرواقعي، ضعيف و تكراري، سينماي جنگ را با ريزش شديد مخاطب روبه رو كرده است. اين سينماگران برخوردهاي سليقه اي، دخالت نهادهاي غيرمسئول و نبود آزادي عمل را از مشكلات فيلمسازي در حوزه دفاع مقدس عنوان مي كنند.
با مرور سينماي جنگ نحوه نگرش سينماگران درطول ايام جنگ تحميلي و پس از آن بيشتر نمايان مي شود. سينمايي كه محصولاتش را در قالب شخصيت هاي اسطوره اي فضاي عرفاني و جامعه پس از جنگ به مخاطب عرصه كرد.
آثار سينمايي اوايل جنگ كه تصويرگر حماسه و سلحشوري رزمندگان در دفاع از كيان كشور و بر جنبه هاي دراماتيك و شخصيت هاي اسطوره اي كه اغلب تك بعدي جلوه مي كردند، استوار بود. اگر فيلم هاي «برزخي ها» ، «مرز» و «عقاب ها» را سرآغاز ژانر (گونه) فيلم هاي جنگي در سينماي ايران بدانيم، تقسيم بندي و نوع توليد اين گونه فيلم ها آغاز مي شود.
سينماي جنگ در طول حيات خود همواره در فراز و نشيب بوده، گاهي در قله افتخار و گاهي در غربت مخاطب كه اين غربت با ريزش شديد مخاطب سال ها ماندگار شده است. به باور صاحب نظران، آسيب شناسي اين سينما از منظر شاخص هاي توليد با رويكرد دفاع مقدس، مقوله اي مغفول در بيان واقعيت هاي جنگ از زبان سينما است. سينمايي كه تصوير و داستان دستمايه ايجاد سرگرمي براي مخاطب است.
با نگاهي به مقوله جنگ در سينماي جهان و توليد آثار شاخص در اين ژانر توسط فيلمسازاني چون «بيلي وايلدر»، «استنلي كوبريك» و ارايه مدرن و تخيلي آن در قالب جنگ ستارگان جرج لوكاس اين واقعيت كه مرز واقعيت و تخيل در سينما با پس زمينه جنگ خيلي نزديك و باورپذير است، بيش از گذشته آشكار مي شود.اما اين نزديكي تا چه حد در شكل گيري و روند توليد سينماي دفاع مقدس به عنوان رويدادي متفاوت با ساير جنگ ها دخالت داشته و چه آثاري صرفاً شخصيت گرايي يا فلسفه عرفاني و در نهايت مشكلات پيچيده اجتماعي پس از جنگ را با زمينه جنگ طرح كردند؟ از سويي عدم پرداخت به جنگ به عنوان يك پديده شوم در سينما و خلأ داستاني در نقل روابط انساني و ترسيم واقعي آدم هاي جنگ به عنوان افرادي متفاوت در جامعه مشكلات و تنگناهاي اين ژانر سينمايي را در جذب مخاطب دو چندان كرده است. سينمايي كه براي بقاي خود نياز به سرمايه گذاري، تقويت ساختارهاي توليد، ارتقاي موضوعي در عرصه نوشتاري و توليد و در نهايت نمايش را طلب مي كند. تحولي كه در سايه اعتماد آفريني فارغ از تنگ نظري هاي مرسوم و گشايش فضا براي سينماگران با گرايش ها و تلقي هاي متفاوت مبتني بر واقعيت امكان پذير است.
با مرور بر توليدات اين سينما در سال هاي اخير و گسترش پديده مخاطب گريزي در سينماي ايران، بازسازي ساختاري و موضوعي نياز اساسي اين عرصه براي طراحي و اجراي برنامه هاي كوتاه و بلندمدت به شمار مي رود. سينماي دفاع مقدس با پشتوانه هشت سال ايثار و رشادت بستر عظيمي براي طرح موضوع هاي مختلف و تحليل آن ايام از دريچه دوربين فارغ از فضاسازي هاي مصنوعي و شخصيت پردازي هاي كاذب است. فضايي كه شايد به درستي براي نسل پس از جنگ ترسيم نشده و همچنان ناگفته هاي بسياري در درون خود دارد چرا كه نگفتن و نديدن واقعيت ها در دل سينما، سينماي جنگ را مي پروراند. با نگاهي به آثار توليد شده در سال هاي اخير از سينماگران عرصه دفاع مقدس، فيلم هاي شاخصي همچون آژانس شيشه اي، ارتفاع پست و در نهايت دوئل در ويترين اين گونه سينمايي رخ نمايي مي كند.
آثاري كه نوع ارتباط آدم هاي جنگ با جامعه پس از دفاع مقدس را روايت مي كند، جامعه اي كه تلاش دارد انسان هاي متفاوت جنگ را در درون خود هضم كند و بي اعتنا از كنار علايق آنها مي گذرد و مطالبات آنها نوعي باج خواهي تلقي مي شود. فيلم آژانس شيشه اي نمونه بارزي از اين نوع رفتار در جامعه و تلاش براي ماندن و رفتن است چرا كه شايد «حاج كاظم» هاي ديگري باشند كه براي ماندن سلاح به دست مي گيرند و فرياد برمي آورند و براي رفتن در ارتفاع پست اوج مي گيرند. جامعه اي كه ظرفيت  آدم هاي آن دوران را ندارد و خالي از محتوا براي ماندن آنهاست. سينما به عنوان آيينه انعكاس اين فراز و فرودهاي اجتماعي در بستر تحولات جنگ و دوران پس از آن به شمار مي رود. سينماي دفاع مقدس فارغ از تنگ نظري ها و محدوديت ها، زمينه مناسبي براي ارتباط انساني و عاطفي آن دوران و سال هاي امروزين است، نسلي تشنه براي درك واقعيت هاي تاريخي با پس زمينه جنگ و شناخت از فضاي جامعه در آن ايام است.
سينماي واقع گرا و خلاق كه با بهره گيري از قصه هاي حماسي و پردازش مناسب موضوعي و تقويت جنبه هاي بصري، مخاطب يابي و مردم محوري را دستمايه كار خود قرار داده بايد از توليدات سفارشي با تصويري تك بعدي از دوران دفاع مقدس پرهيز كند و سينماي آرماني بايد فارغ از باند بازي ها و تقسيم بندي هاي كاذب كه مدنظر همه سينماگران، متخصصان و دلسوزان نظام باشد.
اگرچه توليد فيلم هاي پرخرج «دوئل» و «مزرعه پدري» با مضمون دفاع مقدس نويد سرمايه گذاري و توجه جدي سينماگران و مسئولان نسبت به اين گونه سينمايي است اما اين فيلمها بايد نمايي از صحنه هاي واقعي جنگ و آدم هاي آن دوران در بستر زمان باشد. دوراني كه بايد از لابلاي ذهن ها و كتاب ها فارغ از صحنه هاي پرزد وخورد و اكشن بيرون آمده و با واقعيت هاي امروز جامعه روي پرده عريض سينما در آميخته شود.

۲۵ فيلم ويديويي در جشنواره كودك به رقابت مي پردازند
۲۵ اثر ويديويي  كوتاه  و نيمه بلند در بخش  مسابقه  سينماي  ايران ، جشنواره  بين المللي  فيلم هاي  كودكان  و نوجوانان  اصفهان  روي  پرده  مي رود.
روابط عمومي جشنواره  بين المللي  فيلم هاي  كودكان  و نوجوانان   گزارش  داد: هيات  انتخاب  از ميان  آثار ويديويي  متقاضي  بخش  مسابقه  ايران  اين  تعداد را برگزيد.
مرضيه  برومند، فريال  بهزاد، وحيد نيكخواه  آزاد، حسين  مختاري  و زاون  قوكاسيان  هيات  انتخاب  اين  رويداد هنري  هستند. فيلم هاي  اسير (مرتضي  هواسي )، افسانه هاي  ايران (نخودي ) ،(احمد عرباني )، اي  الله (كريم  عظيمي )، اولين  عكس  آفتاب  (جعفر نورمحمدي )، اوها(محمود رحماني )، باور(محمد اسلامي )، بهترين  هديه  خدا (محمد رضاپور)، به به  چه  روز خوبي  (كاوه  شاه محمدلو)، تفكر تازه  (هادي  مقدم  دوست )، تكه اي  از زمستان  كه  سبز بود(رضا زنگي آبادي ) و جنگ  و زندگي  (جمال رحمتي ) از آثار بخش  مسابقه  سينماي  ايران  به  شمار مي روند.
راه  دورخانه (حميد خوش  مشرب )، روزي  كه  فارسي  داشتيم  (اميد عبداللهي )، زميني  (كيانوش  عابدي )، سپيد و سياه  (عبدالرضا سعيدنيا)، عصباني نشو انبري  (جمال  اسكويي )، فال  قهوه  (سارا سعيديان )، فلاش  بك  (بهزاد رسول  زاده )، قصه هاي  كهن  (پهلوان  پير)، (عليرضا كاويان راد)، كودكي هايم مثل  رويا (محمدرضا مكتبي )، كلاغك  (محمد رضا عابدي )، گل  مرداب  (سارابخش  شهرستاني )، مهرباني (فهيمه  نيكو منظر)، نقطه  صفر (ناصر طالب نژاد)، هه  تا سه  يه  رد (آه  سرد) (اكبر شهبازي  ديگر فيلم هاي  اين  بخش را تشكيل  مي دهند.
همچنين  فيلم هاي  اولين  عكس  آفتاب  ، باور، جنگ  و زندگي  و كودكي هايم  مثل  دريا در بخش  مسابقه  بين الملل  جشنواره  فيلم  كودك  روي  پرده  مي رود.
نوزدهمين  جشنواره  بين المللي  فيلم هاي  كودكان  و نوجوانان  از ۱۲ تا ۱۷ مهرماه  سال  جاري  در اصفهان  برگزار مي شود.

آثار ملاقلي پور و كمال تبريزي در جشنواره پليس
«رسول ملاقلي پور» و «كمال تبريزي» از كارگردانان مطرح سينماي ايران، فيلم هاي ۱۱۰ثانيه اي با موضوع پليس و فرهنگ ترافيك مي سازند.
دبير بخش فيلم هاي ۱۱۰ ثانيه اي جشنواره پليس روز يكشنبه در گفت وگو با روابط عمومي اين رويداد افزود: اين فيلم سازان به همراه ساير سينماگران در اين بخش حضور مي يابند. «حسن امجدي مقدم» ادامه داد: ۲۴۶ عنوان فيلم نامه در اين بخش به ثبت رسيده كه از اين ميان ۱۲۷ عنوان به فيلم سازان شيراز، اهواز، ساري، يزد، كرمان، كاشان، زنجان، قم، قزوين،  سمنان، مراغه و بندرعباس اختصاص دارد.
وي گفت: همه فيلم سازاني كه آثار داستاني، مستند و پويانمايي با زمان ۱۱۰ ثانيه و موضوع فرهنگ ترافيك ساخته اند، مي توانند آثارشان را تا هشتم آبان در قالب فيلم هاي «۱۶ ميلي متري»، «ويديويي»، «يوماتيك»، «بتاكم» و «دي وي كم» به دبيرخانه جشنواره ارسال كنند.
نخستين جشنواره فيلم پليس قرار است از ۹ تا ۱۳ آذرماه سال جاري در تهران و چند استان كشور برگزار شود.

دكتر شكوفه علايي
«سينماي كودك» چيست؟ براي «فيلم كودك» چه تعريف علمي وجود دارد؟ آيا فيلمي است كه بيشتر تماشاچيان آن كودكان هستند؟ يا فيلمي است كه كودكان در آن نقش اصلي را بازي مي كنند؟ آيا مي توان صرفاً به دليل كم بودن سن تماشاچيان يا بازيگران، يك فيلم را، «فيلم كودك» تلقي كرد؟ بنده نمي دانم نظر كارشناسان در اين مورد چيست اما به اعتقاد من هيچ يك از معيارهاي بالا معيار مناسبي براي زدن برچسب «فيلم كودك» نيست چرا كه يك فيلم كودك به دليل ويژگي هاي روحي مخاطبان آن، از حساسيت ويژه اي برخوردار است كه آن را كاملاً از ساير فيلم ها متمايز مي سازد. دنياي كودكان از نخستين لحظه تولد تا سن ۱۲ سالگي يعني دوراني كه در تقسيم بندي علمي، دوره كودكي نامگذاري شده، دنياي رنگارنگي است كه رنگين كمان آن نه تنها به هفت رنگ محدود نمي شود بلكه براي هر كودك نيز خصوصياتي دارد كه با كودك ديگر ممكن است مشابه نباشد.
رشد رواني كودك به موازات رشد جسماني او پيش مي رود و در اين مسير او از مراحل گوناگوني عبور مي كند. براساس مطالعات انجام شده خصوصيات هر مرحله كمابيش شناخته شده است و مي دانيم كه در هر يك از اين مراحل، كودك از نظر علائق، انگيزه ها، توانايي درك و شناخت اطراف، قوه تخيل منطق و... كاملاً متفاوت از مرحله قبلي است.
نكته مهم ديگر آن كه دنياي كودكان دنياي بكر و دست نخورده اي است و همچون قطعه اي موم قابليت شكل پذيري دارد و بنابراين ما بزرگترها با كلام و رفتارمان مي توانيم سمت و سوي مثبت و سازنده به آن بدهيم يا منفي و مخرب. نتيجه اين كه ما براي تك تك كلماتي كه به كودكان ادا مي كنيم مسئول هستيم و بايد پاسخگو باشيم چرا كه اين كلمات در واقع سنگ بناي آينده رواني آنان را مي سازند. بنابراين هر كس بخواهد به نوعي به دنياي كودكان ملحق شود ناگزير است و بايد قبل از هر چيز روانشناسي آن گروه سني خاص را بياموزد.
براي مثال اگر بدانيم به طور طبيعي كودكان دو تا سه ساله از برخي عوامل وحشت دارند و اگر بدانيم كودكان تا حدود سن مدرسه تفكر منطقي ندارند، نمي توانيم و نبايد براي اين گروه سني فيلمي بسازيم كه در آنان ايجاد وحشت كند چرا كه در اين صورت با استدلال منطقي هم قادر نخواهيم بود اين وحشت را از آنان دور سازيم. لذا هيچ كس حق ندارد با قلم ناآگاهانه يا غيرمسئولانه خود دنياي لطيف بچه ها را خدشه دار سازد و به حريم آرامش و امنيت آنان تعدي نمايد.
بر اين اساس، جايگاه فيلمي كه از شدت ترس كودك را به لرزه در مي آورد كجاي سينماي كودك است؟! فيلم «كلاه قرمزي و سروناز» كه سرتاسر حاوي خشونت، ظلم، وحشت تنهايي، روح، بچه دزدي و... بود چه هدفي را دنبال مي كرد؟
فيلم «علي و دني» ماجراي ربوده شدن پسربچه اي و سوءاستفاده از او براي خروج اشياء عتيقه از كشور، نمايشي فجيع بود از دنيايي كثيف و خشن كه ما بزرگترها براي بچه ها مي سازيم. بر اساس كدام استانداردهاي علمي اين فيلم براي سن دبستان مناسب بود به گونه اي كه كارت هاي تبليغاتي آن در دبستانها بين بچه ها توزيع شد؟! بدون شك دست اندركاران سينما مي بايست نظارت و كنترل بيشتري در تهيه و پخش فيلم هاي كودك اعمال كنند و بدون هيچ گونه ملاحظاتي از تهيه فيلم هايي كه با اصول روانشناسي و تربيتي كودك مغايرت دارد ممانعت به عمل آورند. در غير اين صورت اشتباهاتي كه در اين «آشفته بازار سينمايي» روي مي دهد هرگز قابل جبران نخواهد بود.