تهيه كننده به سختي حاضر مي شود عكسي از تست گريم فيلم را در اختيار ما قرار دهد، حتي آنها خلا صه داستان فيلم را به هيچ نشريه اي نداده اند. اين حساسيت كار را نشان مي دهد
عليرضا آشوري
سينما پرمخاطب ترين و تاثيرگذارترين هنر در بين هنرهاي هفتگانه است و يكي از اركان اين تاثيرگذاري به مواد خام داستاني سينما بازمي گردد و يكي از اساسي ترين محورهاي فيلم هاي سينمايي را تصويرسازي تاريخ تشكيل مي دهد. جذابيت سوژه هاي تاريخي همواره سينماگران را جذب خود كرده است به خصوص كه به واسطه اين تصويرسازي تاريخ مي توان فيلمي خوش آب و رنگ و عظيم را روانه پرده كرد كه در عين حال دربرگيرنده پيام هايي باشد كه آن حادثه تاريخي در بطن خود داشته است.
سينماي تاريخي، ژانر پرخرج و پرهزينه اي است. تداركات وسيع، ساخت دكورهاي عظيم، لزوم سياهي لشكر و بازيگران متعدد و هزاران دردسر حاشيه اي ديگر، توليد فيلم هاي تاريخي را به كاري دشوار و پرزحمت تبديل كرده است به نحوي كه در خود هاليوود هم بعد از گذشت عصر طلايي اين سينما، ساخت فيلم هاي تاريخي، به مراتب محدودتر و كمتر از گذشته شده است.
در ايران اما وضعيت متفاوت است. در طول تاريخ سينماي ايران، تعداد فيلم هاي تاريخي توليد شده كه دست كم كيفيتي نصف استاندارد را هم داشته باشند، كم است. بحث سريال هاي تلويزيوني را از خود سينما جدا كنيد. سريال هاي تاريخي - مذهبي مثل امام علي ع و ولايت عشق يا سريال هاي تاريخي مثل ميرزاكوچك خان در همان فرمت و ابعاد تلويزيون آثاري عالي و ماندگار هستند ولي در زمينه سينما عملا فيلم قابل توجهي درزمينه تاريخ نداشته ايم و شايد يكي دو اثر مرحوم حاتمي تنها آثار قابل توجه تاريخي سينماي ايران باشند.
به دليل همان مشكلاتي كه در بالا ذكر شد اصولا كارگردان ها و تهيه كنندگان ايراني چندان تمايلي به ساختن فيلم تاريخي از خود نشان نمي دهند. اين بي علاقگي تا آنجا پيش مي رود كه بايد سوژه هاي تاريخي - حماسي ايران دركشورهاي آسياي ميانه تبديل به فيلم شوند!
بحث دخل و خرج هم كه در سينماي ايران جاي خود را دارد. سينما در ايران هنوز نتوانسته يك صنعت خودكفا باشد و اين ناتواني جاي بحث فراواني دارد كه مجالي مفصل تر از اين مختصر را مي طلبد.
چندين سال قبل بهروز افخمي ، سوژه اي را مطرح كرد كه ساختن آن درهمان حد هم دشوار و پرزحمت به نظر مي رسيد و آن ساخت فيلمي بود بر اساس زندگي امام خميني ره؛ اين طرح فرزند صبح نامگذاري شد و قرار بود دربرگيرنده دوران كودكي زندگي امام باشد.
ساختن چنين فيلمي به تداركات و هزينه بالايي نياز داشت و با توجه به حس عاطفي و جايگاه خاص امام خميني ره در جامعه ايران به لحاظ هنري عملكردي دقيق و فوق العاده را مي طلبيد.
به هر حال بهروز افخمي 6-5 سال پيش بر مبناي تحقيقاتي كه انجام داده بود فيلمنامه فرزند صبح را مي نويسد و بحث ساخت اين فيلم جدي مي شود. همان 6-5 سال قبل موسسه روايت سرمايه گذاري فيلم را تقبل مي كند و كار ساختن دكورهاي فيلم در روستايي در حوالي شهريار بر مبناي محل زندگي دوران كودكي حضرت امام ره در شهر خمين با طراحي هنري مجيد ميرفخرايي آغاز مي شود. نكته جالب در مورد دكورهاي اين فيلم ساخت آنها با مصالح واقعي و در ابعاد واقعي بود كه به عنوان اثري ماندگار مي تواند بعدها مورد بهره برداري قرار گيرد. كار همچنان در مراحل ساخت لوكيشن به سر مي برد كه بهروز افخمي نامزد انتخابات مجلس و بعد از مدتي به عنوان يكي از نمايندگان تهران روانه مجلس شوراي اسلامي شد. پروژه سنگيني مثل فرزند صبح نياز به صرف وقت و انرژي فراواني داشت كه با شغل نمايندگي مجلس كارگردان چندان جور درنمي آمد. در نتيجه كار عملا راكد ماند.
با پايان دوره نمايندگي مجلس افخمي، پروژه نيمه كاره فرزند صبح مجددا به جريان مي افتد و افخمي خودش بر مراحل توليد فيلم نظارت مي كند، ولي اين بار بنياد روايت به خاطر برخي مشكلات نتوانست در اين پروژه همكاري كند. بدين ترتيب پروژه به موسسه نشر آثارحضرت امامره ارجاع داده شد و موسسه فوق ادامه سرمايه گذاري در پروژه را تقبل كرد و بنياد روايت عهده دار هزينه ساخت دكورهاي فيلم باقي ماند.
محمدرضا شرف الدين تهيه كننده فيلم فرزند صبح مي گويد: از همان ابتدا، فيلمنامه كار به طور كامل آماده بود. متاسفانه در ايران برخلاف بقيه دنيا، نويسنده و كارگردان دنبال تهيه كننده مي آيند و ما سفارش ساخت فيلم از سوي تهيه كننده به كارگردان و فيلمنامه نويس نداريم. محمدرضا شرف الدين كه سال هاست در سينماي ايران سابقه فعاليت دارد، اين طور ادامه مي دهد: در تمام دنيا اصل بر اين است كه تهيه كننده به واسطه ارتباطات قوي و تيم هاي تحقيقاتي كه در اختيار دارد، سوژه ها را انتخاب كرده و آن را به فيلمنامه نويس و كارگردان موردنظر خود سفارش مي دهد، در ايران سينما كاملا صنعتي نشده است. بنابراين كارگردان بايد آنقدر خوش شانس باشد كه بتواند تهيه كننده اي پيدا كند كه از لحاظ نگرش هنري با او هماهنگ باشد. به همين دليل ما در سينماي ايران جريان سازي نداريم و فيلم هاي پرسروصدا فقط در حد يك يا چند جرقه باقي مي مانند.
|
|
تا به حال حدود 60 برنامه تلويزيوني مستند، فيلم داستاني و ... در مورد امام خمينيره از طرف موسسه عروج فيلم تهيه شده است. گرچه اين رقم براي كارنامه 12 سال فعاليت رقم بزرگي نيست. 2 فيلم سينمايي بلند هم در مورد امام خميني ره ساخته شد. صنوبر به كارگرداني مجتبي راعي اولين فيلم سينمايي بلند در مورد امام خميني ره بود كه در سال 80 و 81 تهيه شد. دومين فيلم سينمايي نيز با نام فرزند صبح به كارگرداني بهروز افخمي در مورد امام خميني ره در دست ساخت است. اين فيلم سال 84 آماده اكران است.
عليخاني مي گويد: چند كار توليدي با همكاري سينماي جوان در مورد امام خميني ره در مرحله ساخت قرار دارد.
فيلم فرزند صبح از چند جنبه قابل بررسي است كه بعد مالي و ساختاري فيلم از يك سمت و سوژه خاص فيلم كه به زندگي حضرت امام مي پردازد اساسي ترين وجوه آن را تشكيل مي دهند.
محمدرضا شرف الدين مي گويد: سينما يك محصول فرهنگي است و بايد بپذيريم كه مقوله دين و سياست جزو لاينفك فرهنگ ما ايراني ها هستند. مقوله دين حتي در جامعه امروز محور بسياري از عملكردها و ساختارهاي اجتماعي و فرهنگي و حتي صنعتي ما را تشكيل مي دهد. حال درباره سينما بايد گفت كه ما چه نگاه سياسي به سينما داشته باشيم چه فرهنگي و چه هر چيز ديگري، بايد بپذيريم كه در تمام دنيا سينما به سمت يك هنر فخيم و گرانقيمت حركت مي كند. اگر كشوري بخواهد سينماي مقبولي داشته باشد، بايد محصولي گران و شكيل توليد كند. در چنين وضعيتي نمي توان منطقه اي و بومي نگاه كرد بلكه بايد بازارهاي خارجي را در نظر گرفت.
شرف الدين، پيشرفت هاي اخير سينماي ايران را مرهون مطرح شدن آثار ايراني در جشنواره هاي جهاني مي داند و آن را نشانه موفقيت سينماي ايران. سينما يك صنعت است. مگر مي توان بدون تعامل با كشورهاي خارجي به نتيجه رسيد. اين تعامل ضروري است مضاف بر اينكه ما بر ارزش هايمان هم تاكيد داشته ايم. اگر در چارچوب يك فيلم خوب و فخيم بتوانيم حرف خودمان را بزنيم توليد پر هزينه آن توجيه مي شود. بنابراين يك توليد صنعتي شكيل و فخيم لازمه فتح مرزهاي جديد در عرصه سينماست و مطمئن باشيد كه اگر ضوابط يك كالاي صنعتي را لحاظ كرديم، موفق خواهيم بود.
تهيه كننده فرزند صبح در مورد هزينه بر آورد شده براي توليد اين پروژه مي گويد:برآورد ما چيزي حدود 400 الي 500 ميليون تومان است كه براي چنين پروژه اي چندان هم زياد نيست.
محمدرضا شرف الدين به نكته جالبي اشاره مي كند: ببينيد براي ما ايراني ها همه چيز بايد در خور فرهنگ و تمدن باستاني و قدرتمند ما باشد. سينما يكي از مهم ترين ابزارهايي است كه مي تواند عظمت و قدمت فرهنگ ما را به نمايش بگذارد. افتخارات فرهنگ و تمدن باستاني ما بايد احيا شود. بنابراين براي نمايش آنها هر چقدر هم هزينه شود قابل توجيه است. اصلا از چشم تمدن به اين مقوله نگاه كنيد.
فيلم هاي تاريخي- ديني هميشه در ايران با استقبال خوبي مواجه بوده اند ولي بايد پذيرفت كه اين آثار در حيطه تلويزيون و در قالب سريال مجال بروز يافته اند. شرف الدين مي گويد: چنين آثاري مقبوليت و پتانسيل خود را از بستر تاريخي و مذهبي شان مي گيرند. در تمام دنيا هنوز هم كه هنوز است فيلم هايي كه درباره زندگي انبيا ساخته مي شوند مورد استقبال قرار مي گيرند. در ايران هم عمدتا چنين بوده است. گرايش مذهبي جامعه ايران نقش انكارناپذيري در اين مساله دارد. اين استقبال نشان مي دهد كه اين تاريخ هميشه زنده است.
او مي افزايد: شما سينماي هاليوود را در نظر بگيريد. اصلا سابقه و پيشينه فرهنگي پشت اين سينما وجود ندارد. من فكر مي كنم حتي حركت هاي نظامي آنها هم از عقده هاي فرهنگي شان سرچشمه مي گيرد. منتها آنها مي دانند كه از مظاهر تمدن هاي ريشه دار چطور استفاده كنند. شخصيت ماكسيموس در فيلم گلادياتور را ببينيد. او يك كشاورز است كه زن و بچه و مزرعه اش را رها كرده و آمده براي جنگ. وقتي هم كه جنگ تمام مي شود به امپراتور مي گويد: فقط مي خواهم برگردم سر زمين و پيش زن و فرزندم. ما بايد برويم سراغ گنجينه هاي تاريخي خودمان؛ چه معاصر و چه باستاني. فرزند صبح بخش معاصر اين تاريخ را پوشش مي دهد ولي جاي آثار سينمايي از تاريخ باستاني ايران خالي است. چرا ما نبايد درباره تاريخ هخامنشي و اشكاني فيلم بسازيم، صرف نظر از اينكه چه كساني آن زمان حكمراني مي كردند. اينها ريشه و فرهنگ ما رامي سازند.
باز مي گرديم سراغ فرزند صبح؛ محمدرضا شرف الدين مي گويد: ما يك برنامه 9 ماهه براي فيلمبرداري داريم و قرار است در چهار فصل سال كار كنيم. ان شاالله فيلم براي سال 84 آماده اكران خواهد شد.
لازم به ذكر است كه تاكنون فقط حضور هديه تهراني در فيلم قطعي است و انتخاب ساير بازيگران اصلي هنوز قطعي نشده گرچه نام محمدرضا شريفي نيا هم به گوش مي رسد.
شرف الدين اظهار اميدواري مي كند كه فيلم كار خوب و درخور توجهي از آب درآيد. با توجه به سابقه كاري بهروز افخمي و سوژه خاص فيلم، اين مساله اي است كه احتمال وقوع آن بسيار محتمل به نظر مي رسد
عكس از مرحله تست گريم . اختصاصي همشهري