وين؛ الگويي موفق از سازگاري طبيعت و صنعت
تجربه يك اروپايي كلا سيك
در ايستگاه قطار زيرزميني مي توان چمدان را تحويل داد و با خيال راحت هر وقت كه مسافرت آغاز مي شود به فرودگاه رفت، حتي بليت با انداختن سكه اي در دستگاه اتومات دريافت مي شود. در فرودگاه مقصد بار را تحويل خواهند داد
پايتخت اتريش تجربه موفقي از همزيستي طبيعت و زندگي مدرن است. اين تجربه مي تواند الگويي مناسب براي شهرهاي تاريخي ايران باشد
|
|
دكتر امير عباس لقماني
فقط چند روز پس از پايان جنگ در بهار سال 1945 تصميم به بازسازي شهري گرفته شد كه درآن 87 هزار آپارتمان ويران شده بود و بيش از سه هزار حفره نشان از اصابت بمب ها به مراكز آن داشت.
كانال هاي آب، لوله هاي گاز و آب ديگر قابل استفاده نبودند. امروز پس از 60 سال ديگر اثري از آن ويراني نيست. سال هاست كه شهر در كنار حلقه اي از جنگل هاي زيبا آرام گرفته است.حتي صداي بوق اتومبيل هم در اين شهر به ندرت به گوش مي رسد. هر كجا كه باشي چند قدم دورتر يا به ايستگاه قطار زيرزميني مي رسي يا وسيله نقليه اي عمومي را خواهي يافت. داشتن اتومبيل شخصي در اين شهر ارزش نيست.
آب چشمه از شير آب سرازير است و نسيمي كه از غرب به شرق همواره مي وزد غبار يا لكه دودي را برفضاي اين شهر باقي نمي گذارد. مسافري كه از راه مي رسد چه از فرودگاه و چه از ايستگاه راه آهن همه چيز را از پيش برنامه ريزي شده خواهد ديد؛ مسير را، تابلوها مشخص كرده اند. از هواپيما به سالن ترانزيت و از آنجا به ايستگاه قطار يا اتوبوس خواهي رسيد و چنين به نظرت مي آيد كه آنها در انتظارت بوده اند. هر چند قطار زيرزميني اين شهر نسبت به ديگر شهرهاي قديمي اروپا تازه ساز است ولي نظم و مسير مناسب آنها رفت و آمد بالا سطحي را به حداقل رسانده است.
وين شهري كه صنعت و محيط زيست، هنر و فرهنگ، موسيقي و سنت و قديم و جديد را يكپارچه به هم پيوند داده است روزانه حدود نيم ميليون توريست را در شهر واطراف آن ميزباني مي كند.
از ژاپني هاي كنجكاو تا آمريكايي هاي تشنه آثار قديمي، همه را در اين شهر هر روزه مي توان ديد. در اين شهر خارجي بودن عادي شده است. در مسير بازگشت به فرودگاه همه چيز با سيستمي به نام Cat از پيش برنامه ريزي شده است. در ايستگاه راه آهن يا ايستگاه قطار زيرزميني مي توان چمدان را تحويل داد و با خيال راحت هر وقت كه مسافرت آغاز مي شود به فرودگاه رفت، حتي بليت با انداختن سكه اي در دستگاه اتومات دريافت مي شود. دغدغه اي به نام بار وجود ندارد، در فرودگاه مقصد بار را تحويل خواهند داد، هواپيمايي اتريشي ضمانت اين جابه جايي را به عهده دارد.
در حالي كه 25درصد از صنعت در اتريش در وين جاي دارد، معضلي به نام آلودگي محيط زيست در اين شهر ديده نمي شود.
رودخانه دانوب آبي هر چند ديگر از وسط شهر نمي گذرد ولي كانال هايي كه از آن جدا شده اند سبزي و طراوت را در همه اين شهر پراكنده اند. در مركز شهر سوار بر كالسكه هاي قديمي مي توان همه آثار قديمي را ديد. كالسكه ران يك يك آنها را توضيح مي دهد و از داستان هاي حاشيه اي مي گويد.
توريست از زبان كالسكه ران مي شنود كه در قصرهاي اينجا پس از ترور وليعهد اتريش در سارايوو و كوتاه زماني پيش از آغاز جنگ اول جهاني چه اتفاقي افتاد و چگونه اين امپراتوري از هم پاشيد.
حلقه اي از قطار شهري آن هم با رنگ قرمز كه رنگ پرچم اتريش است مراكز اصلي شهر را همچون حلقه اي دربرگرفته است. هر كجا سوار اين قطار بشوي با دور زدن شهر دومرتبه به محل اول خواهي رسيد.
وين يكي از چهار شهر بزرگ توريستي اروپاست. هر سال 5/7 ميليون نفر در هتل هاي شهر وين اقامت مي كنند كه معادل كل جمعيت اتريش است. 5/2 ميليون نفر هم در اطراف اين شهر ساكن مي شوند.
وين شهر موسيقي و كنسرت نيز به حساب مي آيد، از موزارت، بتهون و شوبرت گرفته تا يوهان اشتراس همه به نوعي معروفيت خود را مديون اين شهر هستند.
هر چند سال يكبار به همين دليل مراسمي در اين شهر برپا مي شود كه نمونه آن در سال 2006، جشن 250 سال تولد موزارت خواهد بود.
در وين نمايشگاه هاي گوناگوني نيز برپا مي شودكه نمونه آن برگزاري نمايشگاه هفت هزار سال هنر ايران بودكه دو سال پيش در وين آغاز شد و اكنون پس از وين ديگر شهرهاي اروپايي را نيز محو فرهنگ و تمدن ايراني كرده است.
تجربه وين در هماهنگ كردن محيط با طبيعت و حل مساله اي به نام آلودگي محيط زيست مي تواند تجربه اي براي شهرهاي تاريخي ايران باشد.
آب آشاميدني وين از چشمه اي در 100 كيلومتري شهر سرچشمه مي گيرد و بدون هرگونه مواد خارجي اضافي در لوله هاي شهر سرازير است. در اين شهر هر كس وظيفه خود مي داند كه در مصرف صرفه جويي كند. جداسازي زباله نيز بخشي از راهكارهايي است كه به پاسداري از محيط زيست مي انجامد. اين جداسازي حتي در فرودگاه شهر وين نيز اعمال مي شود و شركت هاي هواپيمايي دقيقا آن را رعايت مي كنند. با در نظر گرفتن اين موضوع كه خطوط هواپيمايي اتريش گسترده ترين خطوط هوايي را به اروپاي شرقي دارد و در اين منطقه از اروپا پاسداري از محيط زيست چيز ناشناخته اي است، ورود مسافر شرق اروپايي به فرودگاه وين در حقيقت نخستين تماس او با دنيايي است كه در آن پاسداري از محيط زيست به يك اصل تبديل شده است. حتي براي سيگار كشيدن هم محدوديت هايي وجود دارد؛ فرودگاه وين يكي از نخستين فرودگاه هايي بود كه گوشه هاي خاصي را براي افراد سيگاري در نظر گرفت.
هنگام پرواز از غرب به شرق در اروپا تفاوت برداشت ها از محيط زيست بهتر به چشم مي خورد. در حالي كه در صندلي راحت هواپيما نشسته ايد، با عبور از مرز و پرواز در آسمان اروپاي شرقي دودكش هاي كارخانه هاي قديمي را مي بينيد كه فضا و محيط اطراف را آنقدر آلوده كرده اند كه در نگاه اول از پنجره هواپيما به لكه هاي يك بدن جذامي شباهت دارند.
هر طفل اروپايي از محيط درس و بازي همزيستي با محيط را ياد مي گيرد و پاسداري از محيط زيست به اصلي در آموختن تبديل شده است. خانواده هايي كه روز تعطيل را در جنگل ها يا در كنار نهرها و رودخانه ها مي گذرانند، هنگام ترك آن محل هيچ نشانه اي از آلودگي محيط زيست از خود به جا نمي گذارند. از بالاي صخره به رودخانه ها و جويبارها كه نگاه كنيم ، بي اختيار به ياد آنچه در كنار تهران جاري است مي افتيم. نهرهايي كه به زباله داني تبديل شده اند و در آن سو، نهرهايي كه مي جوشند و زيبايي را با خود به ارمغان مي آورند. محيط اطراف آن نهر آلوده در دركه، دارآباد و ...به مراتب زيباتر از بسياري از نقاط مشابه در ديگر كشورهاست، ولي طبيعت در اينجا اسير و در آنجا آزاد است.
در تفرجگاه هاي اطراف وين در هيچ نقطه اي طبيعت اسير انسان نيست. در كنار شهر جنگل هايي وجود دارد كه در آن حيوان ها ترسي از انسان ها ندارند. گنجشك ها با شنيدن صداي پا به پرواز درنمي آيند و آهوها نمي گريزند و هيچ كيسه زباله اي، ظرف يك بار مصرفي و حتي ته سيگاري را نخواهي يافت. با ورود اتريش به اتحاديه اروپا بازسازي آثار تاريخي در وين نيز شتاب بيشتري گرفت. بسياري از قصرها و مكان هاي عمومي نماي گذشته خود را بازيافتند. در كنار اين موضوع آرشيتكت هاي معروفي نيز به خلق آثار تازه در اين شهر پرداختند كه نمونه آن يك مجموعه آپارتماني از فريدريش هوندرت واسر است كه در اين مجموعه محيط زيست، گل و گياه و زندگي در محيطي آرام به هم آميخته است.
در نوآوري ديگري در كنار رودخانه دانوب مجموعه مسكوني شكل گرفته است كه حداقل انرژي در آن به مصرف مي رسد. تجربه اتريش در بازسازي مكان هاي تاريخي و هماهنگ كردن طبيعت با زندگي روزمره انگيزه اي بود تا هياتي اتريشي براي بازسازي مركز قديمي شهر يزد نيز به ايران بيايد. اين پروژه كه سال گذشته آغاز شد، هنوز نيز ادامه دارد و در صورت موفقيت مي تواند تجربه اي براي ديگر شهرهاي تاريخي ايران نيز باشد.
وجود مراكز مهم بين المللي در وين از جمله چندين سازمان مهم مثل اوپك و نهادهايي از سازمان ملل و همچنين آژانس انرژي اتمي به اين شهر چهره اي جهاني داده است. همسويي طبيعت، صنعت، محيط زيست و زندگي روزمره تجربه اي است كه موفقيت آن را مي توان در وين ديد.
|