فاطمه قائمي
مركز نگهداري و توانبخشي معلولان نمونه، نگهداري از ۸۵۰ معلول ذهني دختر و پسر تربيت پذير، آموزش پذير و ايزوله در گروه هاي سني ۴ تا ۲۵ سال را عهده دار است كه به تناسب جنسيت و ميزان بهره هوشي در ۶ بخش پسران و ۵ بخش دختران نگهداري مي شوند. در اين مركز خدمات نگهداري، توانبخشي، آموزشي، حرفه آموزي، پزشكي، دندان پزشكي و امور اجتماعي نيز بر اساس نياز معلولان ارائه مي شود.
بنياد نيكوكاري قائم (عج) از سال ۱۳۷۹ مديريت اين مركز را عهده دار شده است و با همياري مردم نيكوكار، خدمت رساني به معلولان اين مركز را گسترش داده است. فراگيري آموزش هاي ضروري فردي، آموزش مفاهيم و شيوه هاي همكاري گروهي، آموزشي، حرفه اي، ورزش، سرود، موسيقي و شناخت رنگ ها از جمله خدمات آموزشي است كه به تناسب بهره هوشي در كارگاه هاي گوناگون به مددجويان آموزش داده مي شود. معلولان آموزش پذير نيز كه از بهره هوشي بالاتري برخوردارند، طبق برنامه هاي مدون؛ از فعاليت هاي فراغتي، سفرهاي زيارتي و گروه هاي سياحتي برخوردار مي شوند.
با توجه به نياز خانواده هاي داراي معلول به استفاده از خدمات توانبخشي و وجود تعداد قابل توجهي از معلولان كه در نوبت پذيرش در اين مركز قرار دارند، مجموعه ديگري در اين مركز در حال احداث است كه با كمك نيكوكاران به زودي تكميل خواهد شد.
چندي پيش اعضاي انجمن بانوان خانه فرهنگ ميثاق ضمن بازديد از اين مركز، ساعاتي را با مددجويان گذراندند. آنچه در پي مي آيد، گزارشي است كه از اين ديدار تهيه شده است.
نمي دانم آيا تا به حال سري به مراكز نگهداري معلولان ذهني- حركتي زده ايد؟ شايد شما يكي از افرادي باشيد كه با اين گونه مراكز ارتباط نزديكي داريد و هر از چندي با مراجعه به آسايشگاه هاي معلولان ذهني، به پالايش روح خود مي پردازيد و يا شايد تصور مي كنيد توان رويارويي با اين افراد را نداشته باشيد و با مراجعه به چنين مراكزي دچار افسردگي خواهيد شد. من هم قبل از اين كه از مركز توانبخشي معلولان نمونه بازديد كنم، چنين تصوري داشتم و هميشه فكر مي كردم افرادي كه در اين مراكز خدمت مي كنند و يا به كمك كاركنان اين مراكز مي شتابند، داراي روحيات بسيار قوي و توان تحمل بالايي هستند كه از توان من خارج است، ولي وقتي در يك روز سرد پاييزي براي اولين بار به ملاقات معلولان ذهني آسايشگاه نمونه رفتم، محبت زايدالوصف مددجويان، ناخودآگاه توجه من را به سوي آنان جلب كرد. آنها بسيار صميمي و مهربان بودند و با رويي باز و خندان، هر ميهماني را خوشامد مي گفتند و خيلي زود از در دوستي وارد شده و با ذكر نام و عرضه كارهاي دستي خود جلب توجه مي كردند. با كوچكترين تشويقي هيجان زده مي شدند و برق شادي در چشمان آنها مي درخشيد.
مركز توانبخشي معلولان نمونه همان جايي است كه به راحتي مي توان لبخندي بر لب نشاند. در اين مركز چه ساده مي توان دلي را شاد كرد. صداقت به معناي واقعي كلمه در اينجا احساس مي شود و محبت بي غل و غش نيز. وقتي بسته هاي كوچك خوراكي را بين آنها تقسيم مي كني و آن كه قبلاً برداشته، محجوبانه مي گويد: «من برداشته ام.» تو مي انديشي چه خوب مي شد در دنياي بيرون از آسايشگاه نيز همه به حق خود قانع مي شدند. صفات نيك انساني را كه در دنياي ماشيني امروز حكم كيميا را دارد، در اينجا مي توان به وفور يافت.
اينجا دنياي سادگي، يكرنگي و محبت است. ساكنان اين مركز، بي توجه به دنياي مادي و پرهياهوي بيرون و در كنار يكديگر، روزهاي آرامي را سپري مي كنند.
در كلاس هاي هنري، حاضر مي شوند و با دستان كم توان خود، هنرهاي گوناگوني را مي آموزند كه در نگاه اول به نظر غيرممكن مي رسد. غيرممكن از اين نظر كه افرادي با توان هوشي و حركتي محدود، چنين اشياي زيبايي را خلق كرده باشند. گويي خود آنان نيز تعجب را از نگاه بازديدكنندگان مي خوانند، چرا كه مي گويند: «ما به دست هاي خانم مربي نگاه مي كنيم، هر چه او انجام مي دهد، ما هم تكرار مي كنيم. از زحمات خانم مربي خيلي متشكريم. او براي ما خيلي زحمت مي كشد.» كه اين حقيقتي انكارناپذير است و اين چنين صبر و حوصله اي، جز با عشق و ايثار حاصل نمي شود. هر چند اين مددجويان تشنه تشويق و تحسين بازديدكنندگانند، ولي جز سهم خود را طلب نمي كنند و اين را وقتي درمي يابي كه مي گويي: «چه نقاشي زيبايي كشيده اي» و پاسخ مي شنوي: «من فقط رنگ كرده ام، نقاشي را خانم مربي كشيده.»
در اين آسايشگاه تنها نگاه هاي مهربان و معصوم است كه تو را به سوي خود مي خواند و ديگر هيچ. اينان هرچند نيازمند كمك هاي مالي ميهمانانشان هستند، ولي گويا پيش از آن، مهر و محبت و عطوفت مي خواهند و دست هاي گرمي كه به سوي بازديدكنندگان دراز مي شوند، حاكي از اين حقيقت است. شايد وقتي اولين دستي كه به سويتان دراز مي شود را ببينيد و چون من، تصور كنيد آن دستان در طلب هديه، خوراكي و يا مانند آنها به سويت آمده اند و بگوييد من ديگر چيزي ندارم كه به تو بدهم و پاسخ بشنوي: «نه بابا! من چيزي نمي خواهم. دست بده» اين احساس پاك و اين دستان و چشمان جوياي محبت و توجه را، اينجا به راحتي مي توان پاسخ گفت. وقتي از كلاسي خارج مي شوي، دخترك نوجواني كه به ظاهر هم زبر و زرنگ و پر شر و شور مي نماياند، دستش را به علامت خداحافظي تكان مي دهد و مي گويد: «من انگليسي هم بلدم!» و ادامه مي دهد: «Excuse me يعني خداحافظ» و اين يعني آنها هرچه در چنته دارند، مي خواهند براي جلب محبت شما به نمايش بگذارند.
اگر بدانيد كه مي توانيد با هديه كردن تنها يك روسري، يك شلوار و يا يك جفت كفش، شادي وصف ناپذيري را در يك فرد به وجود آوريد، حتماً سري به مراكزي از اين نوع خواهيد زد. در اينجا من و تو مي توانيم محبت خود را به بالاترين قيمت عرضه كنيم و چه خوب خريداراني كه ما را به انتظار نشسته اند.
شايد باور نكنيد كه معلولان بستري در بخش ايزوله نيز، از ديدار بازديدكنندگان خوشحال مي شوند و با نگاه هاي خود به شما خوشامد مي گويند. در اين بخش بيش از هر چيز صبر و توان وصف ناپذير «مادرياران» جلب توجه مي كند كه با حوصله به مراقبت از معلولان مي پردازند. برخي از معلولان اين بخش كه شايد تصور شود درك خاصي از محيط اطراف خود ندارد، به موسيقي شاد كودكانه اي كه از تلويزيون پخش مي شود، عكس العمل نشان داده و با تكان دادن سر و دستان خود به ابراز احساسات مي پردازند و يكي از آنها را مي بيني كه ظاهراً نسبت به سايرين وضع جسماني بهتري دارد و با سر و رويي آراسته در تخت خود نشسته و اسكناس هزار توماني را كه در دست دارد، به بازديدكنندگان نشان داده و از داشتن آن احساس غرور مي كند.
اينجاست كه تو مي انديشي زندگي از دريچه چشمان آنان چه رنگي ديده مي شود و معناي زندگي از ديد آنها چيست؟ و تو كه از نعمت سلامت برخورداري، چگونه بايد شكرگزار اين نعمت بزرگ باشي.
شايد شاد كردن دل افرادي چنين تشنه محبت، راهي براي حمد و سپاس خداوند باشد. كاري كه با آن، نه تنها دل ايشان، بلكه بيش از آن، دل خودت را شاد مي كني. اينان بي صبرانه منتظر ديدار شما هستند و از هر بازديدكننده اي قول مي گيرند كه باز هم سري به آنها بزند. آنها انتظار روزي را مي كشند كه شما نيز دستي را كه به سويتان دراز شده است، به گرمي بفشاريد. مطمئن باشيد حس خوبي كه پس از ديدار از چنين مراكزي با شما همراه مي شود، نه تنها انرژي از شما نمي گيرد، بلكه پاسخ دادن به آن نگاه هاي مهربان و لب هاي خندان تا روزها شما را راضي و خشنود مي سازد. اگر باور نداريد يك بار امتحان كنيد، مطمئن باشيد پشيمان نخواهيد شد.
