عكس : هادي مختاريان

محمد محمدپور
مسوولان شركت واحد و سازمان حفاظت محيط زيست هر كدام پاسخ خودشان را براي اين سوال دارند: اتوبوس هاي گازسوز بهترند يا ديزلي؟
د ر حالي كه شركت واحد از خريد و استفاده از اتوبوس هاي گازسوز استقبال نمي كند سازمان حفاظت محيط زيست آنها را به دليلپاك بودن ترجيح مي دهد. شركت واحد عيوب اتوبوس هاي گازسوز را ليست مي كند و سازمان حفاظت محيط زيست،  محاسن   آن را.
اين درحالي است كه 120 دستگاه اتوبوس گازسوز آماده تحويل در پاركينگ هاي شركت ايران خودرو ديزل خاك مي خورد. ظرفيت توليد اتوبوس هاي گازسوز اين شركت سالانه نزديك به 3 هزار خودرو است كه تاكنون 856 دستگاه اتوبوس تحويل شركت واحد شده است.
براساس تصويب دولت يارانه اتوبوس هاي گازسوز از 65 درصد به 75 درصد افزايش يافته تا سهم پرداختي شهرداري براي خريد اتوبوس هاي گازسوز به 25 درصد كاهش يابد اما شركت واحد و نيز شهرداري همچنان اتوبوس هاي ديزلي را ترجيح مي دهند.
بهبهاني، معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري، مي گويد كه اتوبوس هاي گازسوز به خصوص در جاده هاي شيب دار كارآيي چنداني ندارند و به همين دليل بايد اتوبوس هاي ديزلي را جايگزين آنها كرد.
هم اكنون تعداد 1200 دستگاه اتوبوس گازسوز MAN با موتور آلماني ساخت اين شركت و شهاب خودرو به اضافه تعداد حدود 200 دستگاه اتوبوس هاي ديزل تبديل شده به گازسوز كه جمعا تعداد 1400 دستگاه را شامل مي شوند در ناوگان اتوبوسراني مورد بهره برداري قرار مي گيرند.
چرا ديزلي؟
مسوولان شركت واحد معتقدند كه مديريت واحد، سيستمي و كلي نگر براي ايستگاه هاي شارژ گاز تعريف نشده و در صورت بروز مشكلات، مسوولان تنها بيننده قضايا هستند و معضلات ناوگان شركت واحد توسط آنان بررسي نمي شود. اين مسوولان مي گويند كه ديناميك ماشين و سيستم تعليق اتوبوس هاي گازسوز، مكانيزم غير علمي اتوبوس هاي بنز 355 است كه بالاي 50درصد از اتوبوس هاي شركت را شامل مي شود و خرابي هاي مكرر، شكستن هندل ها، اهرم هاي سيستم تعليق، شكستن ستون ها، مصرف بالاي لاستيك و سوخت و روغن از عيوب بارز آنان به شمار مي آيد كه در آسيب پذيري اتوبوس هاي گازسوز نقش اساسي را ايفا مي كند. به گفته آنها عدم وجود قطعات يدكي سيستم هاي مكانيك و الكترونيك و سنسورهاي گاز اگر در سيستم هاي ديزلي تنها توقف خودروها را به همراه دارد در سيستم هاي گازسوز علاوه بر توقف اتوبوس ، سوانح حادتري را حادث خواهد بود.
جدول وضعيت جايگاه هاي سوخت CNG
ضعف سيستم الكتريكي اتوبوس هاي بنز 355 تاكنون سوختن كامل چند دستگاه اتوبوس را باعث شده و اگر در اتوبوس هاي گازسوز نيز باعث آتش سوزي  شود، حوادث غير قابل جبران  تري را به همراه خواهد داشت.
همچنين به گفته مسوولان شركت واحد افت قدرت موتور اتوبوس هاي گازسوز هنگام تغييرات فشار گاز مخازن از 200 بار به 20بار، مشكلاتي را در خطوط شيب دار در برداشته است.
شركت واحد مي گويد در تامين سوخت و ظرفيت سازي براي جذب اتوبوس هاي گازسوز جديد با مشكل مواجه است و براي تعمير و نگهداري اين اتوبوس ها بايد بيشتر هزينه كند.
يك منبع آگاه در شركت واحد در گفت وگو با ايرانشهر برخي از عيوب ديگر اتوبوس هاي گازسوز را ذكر مي كند: قطعات يدكي حتي در دوره گارانتي هم به موقع تامين نمي شود و قطعات اين اتوبوس ها فوق العاده گران است. هم اكنون نزديك به 200 دستگاه اتوبوس به دليل كمبود و معيوب بودن جايگاه شارژ سوخت، متوقف شده اند و بقيه نيز بايد به مدت 7 ساعت متوالي در طول روز براي شارژ از خط خارج شوند، ضمن اينكه زمان سوختگيري اتوبوس هاي گازسوز نسبت به اتوبوس هاي ديزل 75 درصد بيشتر است.
چرا گازسوز؟
سازمان حفاظت محيط زيست اما ايرادهاي وارد شده به اتوبوس هاي گازسوز را قبول ندارد. اين سازمان، گازسوز شدن ناوگان اتوبوسراني تهران را ضروري مي داند و معتقد است در صورت تحقق اين امر، گازوئيل كم گوگردي كه هم اكنون در اختيار شركت واحد قرار مي گيرد به ساير خودروهاي سنگين تعلق خواهد گرفت و كاهش آلايندگي اين دسته از خودروها را نيز به همراه خواهد داشت.
جدول سوختگيري اتوبوس ها در شركت واحد در حال حاضر
يوسف حجت، معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست، به ايرانشهر مي گويد: هم اكنون ظرفيت جايگاه هاي سوخت رساني 5 برابر تعداد اتوبوس هاي گازسوز است. با وجود اينكه يكهزار و 400 دستگاه اتوبوس گازسوز در ناوگان اتوبوسراني وجود دارد، اما روزانه 600 دستگاه اتوبوس در اين جايگاه ها سوخت مي گيرند و اينطور به نظر مي رسد كه يك مرتبه سوختگيري باعث عدم نياز اتوبوس ها به سوخت به مدت 2 روز مي شود.
حجت هم همچنين در رد اين مساله كه هزينه تعمير و نگهداري اتوبوس هاي گازسوز بالاست، مي گويد: شركت واحد هيچ هزينه اي را تقبل نمي كند. حتي هزينه تامين سوخت نيز به عهده شركت واحد نيست. اين اتوبوس ها گارانتي شده وتعويض و تعمير قطعات برعهده شركت هاي سازنده است.
معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست ايرادهاي وارده به اتوبوس هاي گازسوز را ايرادهاي عمومي مي داند و معتقد است چنين ليستي را مي توان درباره اتوبوس هاي ديزلي نيز تهيه كرد. به عقيده حجت راندمان اتوبوس هاي گازسوز بالاتر از اتوبوس هاي ديزلي بوده و عيب هايي نظير نشتي گاز و عدم قراردادن محافظ روي لوله گاز و ... ايرادهاي جزيي به شمار مي آيد كه به راحتي قابل رفع است. او مي گويد: متاسفانه برخي از اين ايرادها به صنعت خودروسازي در كشور برمي گردد. براي شركت هاي سازنده فرقي نمي كند كه موتور ديزلي روي اتوبوس سوار كنند يا موتور گازسوز. موتور همان موتور است و روي هم سوار كردن قطعات ديگر نيز براي شركت سازنده تفاوتي ندارد. بنابراين ايراد را بايد در مونتاژ قطعات جست وجو كرد. ايراداتي كه گزارش شده اصلا مربوط به موتور نيست. استفاده از اتوبوس هاي گازسوز ضروري است و بايد شركت هاي سازنده در رفع اين ايرادهاي جزيي همت كنند.
شركت واحد معتقد است كه تغييرات بنيادي در تكنولوژي ديزلي به وجود آمده و وجود موتورهاي ديزلي بنز 457 و ...با قدرت موتور 300 اسب بخار كه در خطوط شيب دار نيز كارآيي بالايي دارند و نيز عدم آلايندگي زيست محيطي آنها و تطبيق با استاندارد يورو 2 ويورو 3 مي تواند ديدگاه منفي از اين اتوبوس ها را از بين ببرد.
شركت واحد مي گويد سهم اين شركت از آلودگي 2درصدي هواي تهران از عناصر گازوئيل سوز، تنها يك درصد است و گازوئيل مصرف شده نيز كمترين ميزان گوگرد را دارد، به طوري كه آلودگي آنها در خودروهايي كه داراي استاندارد يورو هستند به ميزان صفر مي رسد.
اما دكتر حجت مي گويد: نمي شود به مردم گفت كه از خودروهاي فرسوده استفاده نكنيد، خودروهايتان سالم باشد، اما خودروهاي متعلق به نهادها و سازمان هاي عمومي باعث افزايش آلودگي هواي شهر شود. ميزان آلايندگي اتوبوس هاي ديزلي 15 برابر بيشتر از اتوبوس هاي گاز سوز است.
ممنوعيت از سال 85
مسوولان شركت واحد مي گويند بايد 35 درصد جابه جايي با ناوگان حمل و نقل شهري انجام شود و براي اين كار به 10 هزار دستگاه اتوبوس تا پايان سال 85 نياز است. اما در حالي كه اكنون 520 دستگاه اتوبوس شهري شامل 400 دستگاه اتوبوس ديزلي و 120 دستگاه اتوبوس گازسوز براي تحويل آماده اند، به دليل سياستگذاري نامناسب، خريد اتوبوس متوقف مانده است به طوري كه به گفته مديرعامل ايران خودرو ديزل براي خالي كردن انبارهاي اين شركت 50 دستگاه اتوبوس به صورت اماني در اختيار شركت واحد اتوبوسراني تهران قرار گرفته است. با اين همه شركت واحد مايل است اگر اتوبوس دريافت مي كند ترجيحا ديزلي باشد. يوسف حجت مي گويد: تردد اتوبوس هاي ديزلي در تهران از سال 85 و در 7 شهر آلوده كشور از سال 86 ممنوع خواهد شد. ما معتقديم گاز سوز كردن اتوبوس هاي شركت واحد، به ميزان صد در صد ذرات معلق هوا را كاهش مي دهد.