عليرضا آشوري 
شايد ديده باشيد كه عرضه يك كالاي جديد يا معرفي يك فرد جديد يا اجراي يك برنامه جديد با شك و ترديد و حتي مخالفت مخاطبان روبه رو مي شود. عمده اين مخالفت هم به ناشناخته بودن باز مي گردد و اينكه مثلا اين سيستم جديد چه نتيجه اي را در پي خواهد داشت. بنابراين مي  توان اينطور گفت كه شناخت دقيق از يك چيز جديد مي تواند ذهنيت روشنتري براي تصميم گيري مخاطب به همراه خود داشته باشد.
مدتي است كه سر و صداي فراواني پيرو مقوله نوشابه هاي انرژي زا به گوش مي رسد. حتما مي دانيد كه كمپاني هاي بزرگي در سراسر دنيادست به كار توليد و عرضه اين نوشابه ها زده اند و تبليغات فراواني پيرامون اين محصولات بزرگ در سراسر دنيا صورت مي گيرد. كافيست يكبار تبليغات ميان برنامه يكي از شبكه هاي ماهواره اي را تماشا كنيد تا چندين نوع از اين محصولات را به شما معرفي كنند. از سوي ديگر از اطراف واكناف مي شنويم كه اين نوشابه ها مضرند، به ارگان هاي بدن آسيب مي زنند، اعصاب را به هم مي ريزند و...
به نظر مي رسد بسياري از حرف وحديث هاي دور بر نوشابه هاي انرژي زا اساسا خيلي ربطي به اين مواد نداشته و حتي شايد كساني كه بر ضد اين نوشابه ها حرف مي زنند به خودشان زحمت نداده اند كه بروشور توليد اين نوشابه ها را يكبار مطالعه كنند.
نوشابه انرژي زا مثل هر خوراكي مصنوعي و حتي طبيعي مي تواند مفيد و در عين حال مضر باشد و اين ضرر يا منفعت را جدا از مواد سازنده اين خوراكي به فاكتورهاي ديگري چون فيزيولوژي فرد مصرف كننده، مقدار مصرف و نوع مصرف نيز مرتبط است. سيب را در نظر بگيريد، همه از فوايد فوق العاده اين ميوه اطلاع دارند. ولي اگر همين سبب زيادتر از حد عادي مصرف شود يا فرضا كسي كه زخم معده يا روده دارد  آن را بخورد به سادگي مي تواند مشكلات متعددي را براي اين فرد به همراه داشته باشد. بنابراين قضاوت درباره مفيد يا مضر بودن يك ماده غذايي مقوله اي محدود به صفر يا يك نيست كه بتوان استفاده از آن را خير مطلق يا شر مطلق ناميد.
نوشابه هاي انرژي زا اصلا از كجا مي آيند؟ اين نوشابه ها در رده نوشيدني هاي غير الكلي طبقه بندي مي شوند و 7-6سالي است كه در بسياري از كشورهاي جهان با اقبال مردم روبه رو شده اند. در واقع اين نوشابه ها تقريبا با چاي و قهوه قابل مقايسه هستند. يعني نوشيدني هايي كه اگر از مردم بپرسيد چرا آنها را مصرف مي كنند؟ همه پاسخ مي دهند براي رفع خستگي. تا اينجاي جريان همه صحبت بر مبناي محورهاي اجتماعي - بهداشتي دور مي زد. حال ببينيم واقعا در اين نوشابه ها از چه موادي استفاده مي شود كه سازندگان آن ادعا مي كنند به بدن انرژي مي دهد و خستگي را از بين مي برد.
اگر نگاهي به بر چسب روي اين نوشابه ها بيندازيم عمده موادي كه در ساخت آنها به كار رفته عبارتند از : كافئين، نياسين ويتامين۳B، انواع شيرين كننده هاي طبيعي و مصنوعي، ويتامينC، چند نوع اسيد آمينه و طعم دهنده هاي ديگر. ويتامين  ها به خصوص ويتامين هاي B و C چون در آب محلول هستند و اضافات آنها از بدن دفع مي شود، بنابراين مصرف آنها عملا بدون مانع است. مواد شيرين كننده مثل اسپارتام، گلوكز و... در تمام خوراكي هاي شيرين وجود دارند و از طرق ديگر هم مصرف مي شوند پس نمي توانند چندان مشكل آفرين باشند چون همان ملاحظاتي كه براي مصرف شيريني ها وجود دارد اينجا هم مي تواند لحاظ شود. اما چيزي كه در نوشابه هاي انرژي زا وجود دارد و عمده ترين خواص اين خوراكي ها به اين ماده مربوط مي شود، كافئين است. بنابراين مفيد يا مضر بودن اين نوشابه ها به نوعي به خواص تغذيه اي كافئين باز مي گردد.
حتما مي دانيد كه كافئين ماده اصلي تشكيل دهنده قهوه است. كافئين جدا از قهوه به ميزان كمتر در شكلات و چاي هم وجود دارد. اين ماده، محرك سيستم عصبي است. تحريك سيستم عصبي توسط اين ماده باعث مي شود تا فرد به طور نسبي احساس خستگي كمتري كرده و كمابيش بتواند فكر خود را بهتر متمركز كند. كافئين متابوليسم بدن را افزايش مي دهد و از اين راه در فعاليت هاي فكري و بدني مي تواند كمكي براي تامين انرژي بيشتر در بدن باشد. در عين حال كافئين ترشح آدرنالين را افزايش مي دهد و از اين راه باعث سرعت جريان خون و بالا رفتن ضربان قلب مي شود كه در فعاليت هاي ورزشي يافته شايعي محسوب مي شود. در عين حال اين افزايش جريان، خود مي تواند اسيد لاكتيك موجود در عضلات را سريعتر از سلول هاي عضلاني خارج كرده تا حدودي خستگي عضلاني را برطرف كند.
اما مصرف زياد از حد كافئين مي تواند باعث بي خوابي، اختلال در ضربان قلب، ناراحتي هاي گوارشي و لرزش شود. در عين حال كافئين مثل تئين موجود در چاي نوعي وابستگي خفيف در مصرف كننده ايجاد مي كند. به همين دليل افراد چاي خوار يا قهوه خوار در طول روز چندين و چند ليوان چاي يا قهوه مي نوشند.
در سطحي بسيار بالاتر البته اين وابستگي شبيه اعتياد به مواد مخدر است. اما نكته جالب ميزان كافئين نوشابه هاي انرژي زا است. هر قوطي نوشابه انرژي زا به طور معمول  ، معادل يك فنجان قهوه كافئين دارد. بنابراين بروز شرايطي كه ذكرشان رفت معادل مصرف يك فنجان قهوه است. اما تفاوت نوشابه هاي انرژي زا با قهوه، افزودني هاي ديگري نظير ويتامين هاي خانواده B و C است كه تاثير چشمگير و انكارناپذيري در تامين سلامت انسان بر عهده دارند. نوشابه هاي انرژي زا چيزي غير از يك نوشيدني مقوي نيست و به نظر مي رسد اگر ملاحظات تغذيه اي كه در مورد مصرف هر ماده غذايي وجود دارد در مورد آنها رعايت شود، مصرف آن دست كم از نوشابه هاي عادي مفيدتر خواهد بود.

لاله ميراسكندري- هيچ مي دانستيد كه براي ابتلا به ايدز هم بايد استعداد ژنتيك داشته باشد؟ دانشمندان هفته گذشته اعلام كردند ژني وجود دارد كه مانع از ورود ويروس ايدز به سلول ها و مانع از ابتلا به اين بيماري كشنده مي شود.
كساني كه كپي هاي اضافه از اين ژن دارند، كمتر در معرض آلوده شدن به ويروسي قرار دارند كه بيش از 40 ميليون نفر در جهان را مبتلا كرده است. به گفته موسسه ملي آلرژي و بيماري هاي عفوني آمريكا كه اين تحقيق را انجام داده است؛ اين يافته جديد مي تواند راه هاي بهتري براي پيشگيري و درمان ايدز كه از زمان شناخته شدن در سالهاي 1980 تا به حال جان 25 ميليون نفر را گرفته است، در اختيار پزشكان قرار دهد.
اين ژن كه۱ CCL3L نام دارد، توليد يك واسطه شيميايي ايمني را كنترل مي كند.
در حالي كه بعضي از افراد اصلا هيچ كپي از ژن۱ CCL3L ندارند، بعضي ديگر 4، 5 كپي يا حتي بيشتر از اين ژن دارند. واسطه شيميايي كه توسط اين ژن كنترل مي  شود، روي گيرنده هايي بر سطح سلول اثر مي  گذارد به نام CCRS كه در حقيقت يك نوع راه ورودي هستند. اين گيرنده ميزان استعداد ابتلا به عفونت ايدز و سرعت پيشرفت اين بيماري را تحت كنترل دارد.
اين تحقيقات در گروه هاي بومي مختلفي از جمله آمريكايي ها، انگليسي ها و آرژانتيني ها انجام شد و جمعيتي بالغ بر 4 هزار و 300 شخص مبتلا و غير مبتلا را شامل مي شود.
در اين تحقيق تعداد كپي هاي ژن۱ CCL3L كه هر شخص داشته، شمرده شده است. مثلا اشخاص سياهپوست غير مبتلا به طور متوسط 4 كپي از ژن و نژادهاي آمريكايي - اروپايي حدود 2 كپي از اين ژن داشتند.
هرچه تعداد اين كپي ها بيشتر باشد، احتمال ابتلا به HIV كمتر است. البته تعداد كپي هاي اضافه مساله اصلي نيست، بلكه مهم اين است كه شخص چه تعداد ژن بيش از ميانگين جمعيت بومي خود داشته باشد. به طور كلي، هر يك كپي اضافه از اين ژن 4 تا 10 درصد قدرت محافظت در مقابل HIV را بالا مي برد. در حدود يك درصد از افراد نژاد قفقازي در اين ژن، جهشي انجام شده كه باعث شده احتمال ابتلاي آنها به عفونت HIV بسيار كاهش يابد.
مدير گروه تحقيق اين دسته تحقيقات كه آهوجا نام دارد، مي گويد كه ايجاد بيماري در حقيقت منوط به روند جنگ بين ويروس و واسطه هاي شيميايي سيستم ايمني بدن است. هر دوي اينها تلاش زيادي براي ورود به T-Cell هاي نوعي گلبول سفيد سلول دارند و با يكديگر در رقابتند.
نتيجه جنگ به تعداد ويروس ها، تعداد گيرنده هاي CCRS يك سلول و ميزان واسطه شيميايي محافظت كننده در محيط بستگي دارد. اين نتايج به دست آمده مي تواند به پزشكان كمك كند تا واكسن هاي جديدي طراحي كنند و شايد حتي از خود ژن۱ CCL3L به عنوان واكسن استفاده شود، ولي خوب معلوم نيست كه اين ژن در حالي كه جلوي ابتلا به HIV را مي گيرد، آيا مي تواند باعث افزايش استعداد ابتلا به بيماري ديگري شود يا نه؟

مدت هاست كه دانشمندان مي دانند، قسمت عظيمي از DNA، براي ساخت هيچ پروتئيني كدخواني نمي شود، ولي آيا اين قسمت ها واقعا بي استفاده بوده و بدون آنها مي توان زندگي كرد؟
بنا بر تحقيقي كه هفته گذشته در مجله Nature به چاپ رسيد، در موش ها، جواب بله است. محققان سازمان JGI energy Join Genome Institute آمريكا كتابخانه ملي لارنس بركلي، قسمت هاي بزرگي از DNA موش را كه با انسان هم مشترك است خارج كردند و شگفت آور اينكه، موش هاي توليد شده از اين DNA كه ميليون ها حرف كم داشتند هيچ مشكل ظاهري در مقايسه با موش هاي ديگر نداشتند.
ادي رابين مدير JGI مي گويد: ما متعجب شديم چون قسمت عظيمي از اطلاعات از ژنوم حذف شد ولي هيچ نشانه اي از نقص ديده نشد. بر اساس نتايج ما، قسمت هايي كه كد نمي شوند حداقل نقش بسيار كوچكي دارند.
براي اينكه بفهميم اين قسمت هاي غير كدشونده چه نقشي دارند بايد به زور متوسل شويم. مارسلو نبرگا، نويسنده اصلي مقاله Nature مي گويد: يك مثال معماري مي زنيم: مي خواهيد بدانيد كدام ديوار سقف را نگه مي دارد؟ همه ديوارها را برداريد تا بفهميد.
در اين آزمايش، 3/2 ميليون حرف، از۲‎/۷ DNA بيليون حرفي موش حذف شد و از اين طريق يك جنين تازه شكل گرفت. موشي كه از اين طريق به وجود آمده بود با موش كه DNA كامل داشت از لحاظ ماندگاري، رشد و قدرت زندگي مقايسه شد و جالب اينكه برخلاف انتظار محققان، هيچ اختلافي وجود نداشت!