ج- ك- تحولات اجتماعي در ورزش همواره تصويري از زنان با ديدگاه هاي متغير و نظام مربوط به خود است. موقعيت زن در فرهنگ هاي مختلف به همين دليل نيز تعيين كننده پرورش جسم و ورزش خود است، حتي مفاهيم نيز در اين رابطه نيستند. از بدنسازي تا ژيمناستيك، از نرمش تا ورزش به معني واقعي، همگي با گرايش هاي متفاوت تمرين هاي بدني و پرورش جسم را دربرمي گيرد.
تا اين زمان مرز مشخصي بين ورزش در اوقات فراغت و ورزش قهرماني، بين ژيمناستيك و تمرين هاي بدني وجود نداشته است. ضمن اين كه هنوز نامفهوم است كه چرا در بعضي از ورزش ها از «بانوان» و در پاره اي ديگر از زنان نام برده مي شود.
بازنگري تاريخي
در سال ۱۸۸۶ كتابي مستند با عنوان «ورزش بانوان» نوشته لئوپولدفون هايدبراند منتشر شد. اين كتاب انواع ورزش هاي معمول آن زمان را تشريح مي كند. پاتيناژ، اسكي، شنا، پاروزني، قايقراني، سواري، تيراندازي، شمشيربازي، ژيمناستيك، حركات بدني، ماهيگيري، پياده روي، كوه پيمايي و اتومبيلراني. هريك از انواع ورزش ها با گذشته تاريخي خود و توصيف دقيق وسايل ورزشي و تكنيك هايش معرفي شده است. در اين كتاب تلاش شده است تا ورزش در ابعاد گوناگون تجزيه و تحليل و ارزيابي شود. ورزش چيزي فراتر از يك بازي است، اما كار محسوب نمي شود و تمام طبقات مي توانند از آن بهره مند شوند. در تاريخ ورزش به توانمندي زنان اشارات جامعي داريم. در سال ۱۸۸۹ نخستين رقابت دوچرخه سواري بانوان در نيويورك برگزار شد.
در آلمان نيز در سال ۱۸۹۳ نخستين مسابقه دوچرخه سواري بانوان در «هالن زه» نزديك برلين انجام شد و آن را يك واقعه ورزشي بزرگ نام نهادند. نفر اول اين مسابقات يك انگشتر برليان دريافت كرد.
در گذشته نيز مانند عصر حاضر شخصيت هاي اجتماعي انگيزه هايي براي اشاعه ورزش دوچرخه سواري بانوان فراهم مي آورند. ازجمله اين اشخاص بيش از همه ملكه اليزابت، پادشاه انگليس و ملكه «ويلهلمينه» با استفاده از دوچرخه هاي جديد براي گردش هاي خود، موجب تشويق و ترغيب اين ورزش بوده اند. زنان در مسابقه هاي پرش با اسكي نيز قابليت خود را به اثبات رسانده اند. هااشتانگ نروژي در ۱۲سالگي ۵/۱۴ متر و خانم لابرگ در سال ۱۹۱۰ مسافتي به طول ۲۴متر را به راحتي پريده اند. آينتاولد از نروژ نيز يكي از اعجوبه هاي اين رشته بوده است. در سال ۱۸۱۴ نخستين زن چترباز به نام اليزه گارنرين همه را به تعجب واداشت.
كوهپيمايي نيز از جمله ورزش هايي است كه اجازه آن را به راحتي به زنان نمي دادند. پزشكان هميشه به خانم ها درمورد اين رشته اعلام خطر كرده اند، معذالك هزيت دوانگويل در سال ۱۸۳۸ در سن ۴۴ سالگي قله مونبلان را فتح كرد. زنان به مرور وارد عرصه رقابت هاي قهرماني شدند و موفقيت آنها باعث شد تا بحث تازه اي از انديشه قهرماني در جهان و بازي هاي المپيك گشوده شود. تقريبا تمامي پرسش هايي كه درباره تكامل عملكرد در ورزش قهرماني زنان امروزه مطرح مي شود و براي قهرمانان زن به همان اندازه براي دانشمندان و صاحب نظران اهميت دارد، به نحوي به جنبه هاي رواني زنان بستگي دارد. ورزشكار بودن هميشه نوعي الگوي رفتاري ويژه مردان بوده و هنوز اين گونه تعريف مي شود.
براي قرن ها، فعاليت هاي ورزشي مختص مردان بود. به ياد بياوريم كه تمامي زنان از ورود به منطقه المپياد در بازي هاي المپيك منع شده بودند، اما خود مي توانستند در بازي هاي «هرا» به رقابت بپردازند. حتي امروزه نيز تقريبا در تمامي كشورهاي جهان زنان نسبت به مردان كمتر در ورزش شركت مي كنند. اين امر چه در مورد ورزش همگاني و چه قهرماني صدق مي كند. جدا از تمام محروميت ها و محدوديت هاي قانوني، اقتصادي و اجتماعي زنان، دلايلي وجود دارد كه آنها اغلب نسبت به مردان شانس خيلي كمتري براي خودنمايي دارند. اين امر همچنين با عملكردها، رسوم و عادات و باورها و همچنين نقش برجسته جنسيت مرتبط بوده است. در تمامي كشورها به مرور، در طي دهه گذشته ترديد درخصوص شركت زنان در ورزش هاي قهرماني از بين رفته است. اين ترديدها را مي توان در موارد زير برشمرد:
منشأ پزشكي
ارگانيسم زنان به دليل ويژگي هاي زيستي، قادر به تحمل فشار زياد جسماني و اجراي ورزشي نيست.
منشأ رواني
زنان با سرشت اخلاقي كه دارند بسيار حساس هستند و قادر به تحمل فشارهاي رواني ناشي از رقابت نيستند.
منشأ زيبايي شناسي
شايد ورزش سبب ايجاد نوعي ناهمساني در اندام هاي زنان را باعث شود و زيبايي مورد نظر زنان را تغيير دهد. اما مارگيتا گومل قهرمان المپيك ۱۹۶۸ مكزيك در پرتاب وزنه، زيبايي را مجموعه اي از ظرافت طبع سودمندي، كارآيي و اهميت اجتماعي قلمداد كرد. او تأكيد نمود شخصي كه براي هدفي مفيد فعاليت مي كند، در زماني كه تحت فشار است نيز زيباست و اين يك هنجار اجتماعي نيست.
الگوي مردانه - زنانه
مردان و زنان طبيعتا با يكديگر متفاوتند و هيچكس نمي تواند اين امر را ناديده بگيرد. آنها ساختار جسماني - زيستي متفاوتي دارند كه ناشي از صفات مشخصه فيزيولوژي و آناتومي آنان است.
امروزه بانوان در ورزش جهان داراي جايگاه تثبيت شده و موقعيت بسيار ارزشمندي هستند. برگزاري اولين دوره بازي هاي زنان جهان پايتخت هاي كشورهاي اسلامي در تهران نيز در ادامه روندي است كه زنان مسلمان نيز بتوانند در قالب ارزش هاي اسلامي خود به فعاليت بپردازند و اين آغاز راه است.