محمد صادق اميني
براي بيشتر كساني كه به دنبال كار هستند مصاحبه سخت ترين و اضطراب آور ترين قسمت است، در صورتي كه مصاحبه يك شانس است كه از طريق آن مي توانيد ذوق و علاقه خود را براي داشتن آن كار نشان دهيد. شما با حفظ آمادگي مي توانيد وارد مصاحبه شده و با نشان دادن تخصص هاي حرفه اي خود و شرح توانايي هايتان شانس خود را در اختصاص دادن آن كار به خود بيشتر كنيد. مصاحبه انواع گوناگوني دارد: مصاحبه تلويزيوني، راديويي، خبري ، تلفني و ... هر چند كه اينگونه مصاحبه ها شرايط مخصوص به خود دارند ولي غالبا اهداف مشتركي را دنبال مي كنند و موفقيت در آنها نياز به مهارت هاي خاصي دارد. روش ها و نكته هايي وجود دارد كه بايد قبل ، در طول و بعد از اتمام مصاحبه كاري بكار ببريد تا بتوانيد از نتيجه كار مطمئن باشيد.
آمادگي براي مصاحبه
مشاوران كاري مي گويند كه يك مصاحبه خوب قبل از اينكه مصاحبه كننده و مصاحبه شنونده همديگر را ملاقات كنند شروع مي شود. آماده شدن براي مصاحبه به اندازه خود مصاحبه نقش مهمي دارد. تحقيق ، تمرين براي مصاحبه و لباس خوب و مرتبي پوشيدن اولين مراحل مقدماتي براي يك مصاحبه كاري موفق هستند.
تحقيق: يكي از بهترين روشهايي كه مي تواند ميزان علاقه شما را به كار مورد نظر نشان دهد تحقيق كردن در مورد خود شركت و شغلي است كه قرار است بخاطر آن مصاحبه داشته باشيد. معمولا مصاحبه كنندگان تحت تاثير كساني قرار مي گيرند كه از قبل در مورد كار مورد نظر اطلاعات خوبي جمع آوري كرده اند. قبل از اينكه براي مصاحبه برويد بايد بدانيد كه فعاليت كاري شركت يا كمپاني مورد نظر چيست. ميزان فعاليت اقتصادي آن چقدر است و شما چه سمتي مي توانيد در شركت مورد نظر داشته باشيد. تلاش كنيد كه در مورد اهداف و ارزش هاي كاري شركت اطلاعاتي تهيه كنيد. با اين اطلاعات مي توانيد نشان دهيد كه توانايي هاي شما چقدر با نيازهاي شركت مورد نظر هماهنگي دارد. براي كسب اينگونه اطلاعات خود شركت بهترين و مطمئن ترين مكان است و مي توانيد تحقيقات خود را در شركت مورد نظر شروع كنيد. اين روزها معمولا بيشتر شركت ها و كمپاني هاي بزرگ وب سايتهاي اينترنتي دارند كه كارجويان مي توانند اطلاعات مورد نياز خود را در آن پيدا كنند. اين سايت ها معمولا تاريخچه اي از فعاليت هاي شركت و فهرستي از محصولات توليدي شركت را در خود ثبت كرده اند. اگر شما به اطلاعات با جزئيات بيشتري نياز داشتيد مي توانيد از منابعي نظير كتابخانه هاي عمومي، كتاب اول ، مجله هاي بازرگاني، مراكز كاريابي ، گزارشات ساليانه سهامداران اطلاعات ارزشمند بيشتري تهيه كنيد.
براي يك شروع خوب تمرين كنيد
مرحله ديگري كه نقش بسيار مهمي در موفقيت مصاحبه كاري دارد خوب معرفي كردن خودتان و تخصص هاي حرفه اي تان است. فكر كردن به تجربيات و دستاوردهاي موفق گذشته در محيط هاي گوناگوني نظير مدرسه ، اداره و... به شما كمك مي كند كه در يك مصاحبه واقعي آرامش رواني بيشتري براي پاسخ دادن به سئوالات داشته باشيد. اين يادآوري به جواب هاي شما در يك مصاحبه واقعي نيرو مي بخشد.
سئوالات را پيش بيني كنيد
هر مصاحبه اي متفاوت خواهد بود و ممكن است گاهي اوقات مصاحبه كننده سوالاتي را از شما بپرسد كه توقع شنيدن آنها را نداشته باشيد. شما بايد بعنوان يك مصاحبه شنونده آمادگي شنيدن هر سئوالي را داشته باشيد. مصاحبه جاي مناسبي براي فكر كردن نيست و بايد سريع و قاطع به سئوالاتي كه از شما پرسيده مي شود جواب بدهيد. مي توانيد سئوالاتي را كه فكر مي كنيد از شما پرسيده مي شود را حدس بزنيد و براي آنها جوابي حاضر كنيد.
آمادگي شنيدن سئوالات زير را داشته باشيد:
لطفا خودتان را معرفي كنيد.( چگونه معرفي كردن نقش بسيار مهمي دارد)
در مورد كار سابق خود به چه چيزي بيشتر علاقه داشتيد؟
از انجام چه كارهاي لذت مي بريد؟
چرا فكر مي كنيد كه من بايد شما را استخدام كنم؟
نقاط قوت و ضعف شما چيست؟
عادتهاي شما چيست؟
در مورد پروژه اي كه به آن اشاره كرده ايد توضيح بدهيد؟
مشكلات كاري سابق شما چه بود و شما چگونه آنها را حل كرديد؟
اهداف كوتاه مدت شما چيستند؟
چرا شما مي خواهيد در اين شركت كار كنيد( با اين سئوالات مي خواهند شما را محك بزنند)
هر سئوالي به شما اين فرصت را مي دهد كه ويژگي مثبت خود را بيان كنيد. موقعي كه به سئوالات جواب مي دهيد به روي موضوعات مرتبط با آن كار تمركز كنيد.براي مثال اگر از شما خواسته شد كه در مورد خودتان صحبت كنيد بايد درمورد تخصص هاي حرفه اي و سوابق كاري تان صحبت كنيد نه در باره زندگي خصوصيتان. بعضي از سئوالاتي كه درباره عادات شخصي يا علائق شما پرسيده مي شوند ممكن است كه به نظر شما نامربوط باشند اما مصاحبه كنندگان اين سئوالات را مي پرسند كه به جزئياتي در مورد شخصيت و مهارتهاي فردي تان پي ببرند. به علاوه جواب دادن به اينگونه سئوالات به شما اين امكان را مي دهد كه خصوصيات مثبت ديگري را درباره خود بيان كنيد. ورزش كردن بيانگر علاقه شما به شركت در كارهاي تيمي است. حتي انجام سرگرمي هايي مثل گلدوزي مي تواند بيانگرتوجه شما به جزئيات باشد.
كتابخانه ها و بعضي از موسسات كاريابي داراي كتابهاي هستند كه در آن مي توانيد به سئوالات و جوابهاي مشخص شده بيشتري درباره نحوه انجام يك مصاحبه موفق دسترسي پيدا كنيد. وقتي اينگونه كتابها و جزوات را مطالعه مي كنيد سعي نكنيد كه جوابهاي آن را حفظ كنيد بلكه هدف از مطالعه اين جزوات اين است كه در حين مصاحبه از اعتماد به نفس بيشتري براي صحبت كردن در مورد تجربيات سابق و اهداف شغلي خود برخوردار باشيد. جواب دادن به سوالهايي كه مصاحبه كننده ازشما پرسيده نبايد مثل خواندن چيزي از روي متن به نظر بيايد. صرف نظر از اينكه سوال هر چه مي خواهد باشد بايد با تاكيد خاصي به آن جواب بدهيد. حتي ممكن است مصاحبه كننده سئوالي در مورد نقطه ضعف تان بپرسد. بايد موردي را براي توضيح دادن انتخاب كنيد كه تاثيري بر روي كار مورد نظر نداشته باشد. نطقه ضعفي كه بيان مي كنيد در حقيقت بايد نقطه قوت كار شما باشد. براي مثال اگر به وسواسي بودن خود به عنوان نقطه ضعف تاكيد كنيد اين مورد از نظر شركت مثبت تلقي مي شود و از نظر مديران نشان دهنده آن است كه شما در نحوه انجام كار خود حساسيت زيادي داريد و سعي مي كنيد كار شما از ديگران بهتر باشد. يا اگر كار موردنظر طوري است كه هميشه بايد به موقع در محل كار خود حاضر باشيد نبايد به اين نقطه ضعف خود اشاره كنيد كه معمولا صبحها خواب مي مانيد، يا اينكه مي توانيد نقطه ضعفي را فاش كنيد كه در حال برطرف كردن آن هستيد. اگر در شرح سوابق كاري گذشته تان به اين موضوع اشاره كرده ايد كه از كار قبليتان اخراج شده ايد يا عملكرد ضعيفي داشته ايد سعي كنيد قبل از اينكه از شما در آن مورد سئوالي پرسيده شود براي آن توضيحي داشته باشيد. به تجربياتي كه از كارهاي گذشته به دست آوريد توجه كنيد. فراموش نكنيد كه هرگز در مورد رئيس قبليتان در حضور مصاحبه كننده شكايت نكنيد.
خوب لباس بپوشيد
سعي كنيد در روز مصاحبه بهترين لباس خود را بپوشيد طوري كه گويا مي خواهيد با شخص بسيار مهمي ملاقات كنيد. لباسي كه مي پوشيد بايد تميز، آراسته ، اتو شده و متناسب با اندام شما باشد. نبايد بسيار تنگ و بدن نما يا بسيار گشاد بوده و رنگ مناسب و متعادلي داشته باشد.سعي كنيد از انتخاب لباس در آخرين لحظه جدا پرهيزكنيد زيرا معمولا انتخاب درستي نخواهيد كرد. شما بايد از روز قبل از مصاحبه لباسي كه مي خواهيد بپوشيد انتخاب كرده باشيد. توجه به اين جزئيات به ظاهر بي اهميت نقشي بسيار مهم دارد. موهاي شما نبايد چرب و كثيف باشد. در روز مصاحبه بايد دوش گرفته باشيد و موهاي تميزي داشته باشيد. اگر موهاي شما تازه اصلاح شده باشد بسيار بهتر است. از استعمال مقدار بيش از اندازه عطر ، استفاده از مقدار زيادي طلا و جواهر، آرايش بيش از حد جدا صرفنظر كنيد. اين موارد باعث مي شود كه مصاحبه كننده به مهارتها و شايستگي هاي شما توجهي نكند.
وقت شناس باشيد
در روز مصاحبه بايد با توجه به ايام و مناسبتهاي هفته، ساعت ترافيك ، شرايط جوي و ... مقدار زماني كه براي حاضر شدن و رفتن به محل مصاحبه لازم داريد را حساب كنيد. ساعت ترافيك رفت و آمد شهري را بخاطر داشته باشيد. عدم توجه به اين نكته باعث خواهد شد كه در ترافيك معطل شده و نتوانيد به موقع به محل مورد نظر برسيد. بعضي از مشاوران كاري پيشنهاد مي كنند كه ۱۰ الي ۱۵ دقيقه زودتر از زمان مشخص شده در محل مصاحبه حاضر باشيد تا بتوانيد استراحت مختصري داشته و با آرامش بيشتري وارد اتاق مصاحبه شويد. با ۱۰ الي ۱۵ دقيقه زودتر حاضر شدن در مكان مصاحبه مي توانيد ارتباط روحي بهتري با محيط برقرار كنيد در غير اينصورت در لحظات اول مصاحبه دچار نوعي استرس و لرزش اندام خواهيد شد كه نهايتا به ضررتان تمام خواهد شد. سعي كنيد مداركي را كه مي خواهيد با خود حمل كنيد در يك كيف دستي قرار داده و از به دست گرفتن آنها پرهيز كنيد. به همراه خود يك خودكارو مقداري كاغذ داشته باشيد تا بتوانيد اسم شخص مصاحبه كننده و زمان و مكان مصاحبه بعدي را در صورت نياز به روي آن ياداشت كنيد.
بيشتر مصاحبه شنوندگان در طول مصاحبه دچار نوعي استرس مي شوند. اما بخاطر داشته باشيد از بين تمام كساني كه فرم شغل مورد نظر را پر كرده اند شما انتخاب شده ايد بخاطر اينكه مصاحبه كننده فكر كرده است كه شما مي توانيد شخص مورد نظر او باشيد. شما مي توانيد از اين فرصت استفاده كرده و آن فكر را به يك تفاهم مشترك تبديل كنيد. مشاوران پيشنهاد مي كنند كه براي كم كردن اضطراب در روز مصاحبه بايد شب قبل به اندازه كافي خوابيده باشيد. سعي كنيد در روز مصاحبه پرخوري نكنيد. پيشنهاد ديگر مشاوران اين است كه در روز مصاحبه قبل از مصاحبه بعضي از شادترين لحظات زندگي خود را به ياد بياوريد. بخاطر داشته باشيد در هر ديداري چه كاري چه دوستانه ۱۰ دقيقه اول مهمترين دقايق براي شما هستند. اولين برداشتي كه از شما بوجود مي آيد تا مدتها در ذهن باقي مي ماند.
مصاحبه از لحظه اي كه وارد ساختمان مورد نظر مي شويد شروع مي شود. هر كسي را كه ملاقات مي كنيد از دربان درب ورودي گرفته تا مدير استخدام برداشتي از شخصيت شما خواهد داشت. بخاطر داشته باشيد طرز راه رفتن ، نحوه بكار بردن كلمات، بيانگر شخصيت شما هستند. روانشناسان مي گويند اگر مي خواهي كسي را بشناسي به طرز راه رفتن او نگاه كن نه به طرز حرف زدنش.
هنگامي كه با آنها سلام و احوال پرسي مي كنيد لبخند بزنيد و با آنها دست بدهيد. سعي كنيد تماس چشمي داشته باشيد و حالت چهره شما بيانگر نوعي صميميت باشد. سعي نكنيد كه ژست خاصي گرفته و چهره اي مصنوعي از خود به ديگران نشان دهيد. سعي كنيد در زمان مصاحبه از بكاربردن اصطلاحات خياباني ، جويدن آدامس ، سيگار كشيدن و قطع كردن صحبت مصاحبه كننده پرهيز كنيد. مودب بودن در مصاحبه بسيار مهم است بخاطر اينكه مصاحبه كننده در مورد شما اطلاعات بسيار كمي دارد و تنها اسم و بعضي از سوابق كاري تان را مي داند و هيچ اطلاعي در مورد خصوصيات رفتاري شما ندارد. هرگز مصاحبه كننده را با اسم كوچك صدا نكنيد و هرگز قبل از اينكه مصاحبه كننده به روي صندلي خود بنشيند به روي صندلي خود نشينيد.
چگونه به سئوالات جواب بدهيد
وقتي كه به سوالي جواب مي دهيد جواب شما بايد مختصر و مفيد باشد. همچنين جواب بايد مرتبط با سئوال پرسيده شده باشد از دادن اطلاعات اضافي خود داري كرده وسعي كنيد كه در مورد علائق شخصي حرفي به ميان نياورد.. در عوض سعي كنيد در مورد برنامه هايي كه براي همكاري با آن شركت در نظر گرفته ايد صحبت كنيد. همچنين بايد در مورد تجربيات موفق گذشته خود صحبت كنيد. هميشه در حد توانايي خود صحبت كنيد. سعي نكنيد با اغراق كردن خود را بسيار بزرگ و متخصص نشان دهيد. بر روي نقاط قوت خود تمركز كنيد اما هميشه صادق باشيد.
ممكن است بعضي از مصاحبه كنندگان سئوالاتي در مورد نحوه عملكرد شما در برابر مشكلات بپرسند. مثلا فرض كنيد كه مي خواهيد به عنوان يك فروشنده استخدام شويد. اگر يك مشتري به جنسي پس از خريد آسيب رسانده و مي خواهد با شكايت كردن آن را پس بدهد شما چگونه عمل مي كنيد؟ به جاي اينكه سعي كنيد كنترل مصاحبه را به دست بگيرد نشان دهيد كه مصاحبه كننده است كه جلسه را هدايت مي كند. با علاقه و با دقت به حرفهاي او گوش كرده و به تمام سئوالاتي كه از شما پرسيده مي شود با دقت جواب بدهيد. به نحوه رفتار مصاحبه كننده دقت كنيد. بعضي از مصاحبه شنوندگان فقط به جواب سئوالات فكر مي كنند و فراموش مي كنند كه بايد آرامش خود را حفظ كرده و با مصاحبه كننده ارتباطي دوستانه برقرار كنند. نبايد در مدت زمان مصاحبه بي وقفه صحبت كنيد. بايد قبل از اينكه به سئوالي جواب دهيد دقيقا منظور را فهميده و بعدا جواب دهيد. اگر به هر دليلي متوجه سئوالي نشديد از مصاحبه كننده بخواهيد كه منظورش را واضح تر بيان كند.
در آخر شما مصاحبه كنيد
معمولا در آخر مصاحبه اين شانس را داريد كه سئوالاتي در مورد شرايط و چيزهاي كه مي خواهيد بدانيد بپرسيد. اين لحظه يك شانس براي شماست كه مي توانيد از طريق آن به جواب سئوالات خود برسيد. بعد از آن ممكن است حتي شما از تصميم خود براي كار كردن در آن شركت صرفنظر كنيد( اگر بفهميد كه هيچ امكاني براي پيشرفت وجود ندارد يا ...). يكي از بزرگترين اشتباهاتي كه معمولا مصاحبه شوندگان در آن شريك هستند اين است كه در مصاحبه سئوالي در مورد نحوه پرداخت و حقوق ماهيانه مي پرسند در صورتي كه مصاحبه مكان و زمان مناسبي براي پرسش درباره حقوق و سايري مزايا نيست، زيرا اين سئوال بيشتر بيانگر اين است كه شما بيشتر به فكر منافع مالي خود هستيد تا به فكر كار و منافع مالي شركت . اگر در مصاحبه از شما درباره ميزان حقوق درخواستي سئوالي پرسيده شد سعي كنيد حقوق توافقي پيشنهاد كنيد. بهترين زمان براي صحبت كردن درمورد حقوق و ساير مزايا وقتي است كه شما براي آن كار انتخاب شده ايد. قبل از خداحافظي مطمئن شويد كه از تمام جزئيات كاري و استخدامي مطلع شده ايد. بپرسيد كه آيا مصاحبه ديگري نيز لازم است يا خير؟ سعي كنيد اطلاعات اضافي ديگري به دست بياوريد و بفهميد كه جواب قطعي استخدام چه وقت به شما گفته مي شود. نهايتا از مصاحبه كننده تشكر كنيد و اگر هنوز به استخدام نظر مساعدي داريد علاقه خود را بيان كنيد.
بخاطر داشته باشيد كه يك پايان خوب يك شروع خوب داشته است. شروع شما نقش مهمي در نتيجه مصاحبه خواهد داشت. معمولا قبل ازاينكه مصاحبه كنندگان به سراغ موضوعات اصلي مصاحبه بروند دوست دارند كه در مورد موضوعات خاصي با شما صحبت كنند. از ترافيك گرفته تا آلودگي هوا و ... آنها با اين كار مي خواهند شما را محك بزنند و ببيند كه تا چه حد اعتماد به نفس داريد. ضمنا براي استخدام نياز به يك تا چند ضامن معتبر داريد كه حاضر باشند ضمانت شما را كنند. انتخاب يك ضامن خوب و معتبر مخصوصا براي كساني كه سابقه كاري محدودي دارند ممكن است مشكل باشد. اما هميشه گزينه هاي زيادي براي انتخاب وجود دارد. كساني كه از آنها مي خواهيد تا ضامن شما باشند بايد با توانائي هايتان آشنايي داشته باشند. معلمان ، روساي قبلي ، مربي هاي سابق شما و ... مي توانند انتخاب هاي خوبي براي شما باشند. قبل از اينكه كسي را به عنوان ضامن معرفي كنيد از آنها براي نوشتن اسمشان در فرم استخدام اجازه بگيريد و به آنها بگوئيد كه آنها ضامن شما براي چه شغلي خواهند بود شايد آنها بتوانند اطلاعات مفيدي در مورد آن كار به شما بدهند. بعد از اينكه ضامن خود را انتخاب كرديد ليستي از محل زندگي ، كار ، نوع رابطه فاميلي ، و ... از او تهيه كنيد و به همراه خود در روز مصاحبه داشته باشيد.
حتي بعد ازاينكه مصاحبه تمام شد كار شما تمام نشده است. با فرستادن يك نامه دوستانه از مصاحبه كننده بخاطر وقتي كه براي شمااختصاص داده تشكر كنيد. شما با اين كار ميزان موفقيت خود را بالاتر مي بريد. ايده آل اين است كه يك روز بعد از مصاحبه نامه شما فرستاده شود. به هر حال يك يا دو روز فرقي نمي كند دير رسيدن بهتر از هيچوقت نرسيدن است. اگر نتوانستيد از يك مصاحبه نتيجه دلخواه بگيريد فكر نكنيد كه اين تنها فرصت شما بوده فرصتهاي بيشمار زيادي هنوز براي شما باقي مانده است.