|
ايده ها و اختراعات مربوط به قرون پيش از ميلاد
دوهزار و پانصد سال تا اختراع
ملخ و حركت هليكوپتري: سده چهارم پيش از ميلاد؛ در اين سده يك اسباب بازي در ميان چيني ها رواج داشت كه مردم به آن ادهاي پرنده بامبو مي گفتند و آن يك فرفره بود. اين فرفره در واقع محوري بود كه يك نخ دور آن پيچيده شده و تيغه هايي با زاويه معين روي آن تعبيه شده بود و هنگامي كه نخ كشيده مي شد فرفره در هوا پرواز مي كرد. سر جورج كيلي، پدر هوانوردي نوين، در سال 1809 ميلادي اين فرفره جالب را مورد مطالعه قرار داد و از روي ساختار بسيار ساده آن طرح هاي خود را عرضه كرد. مسلما مردم چين كه چند صد سال پيش از اين فرفره به عنوان اسباب بازي و تفريح استفاده مي كردند، هرگز فكر نمي كردند روزي با الهام از اسباب بازي ساده آنها طرح هاي پيشرفته هوانوردي توليد و عرضه شوند.
زلزله نگار: سده سوم پيش ازميلاد؛ چين در طول تاريخ به واسطه وقوع زلزله دچار صدمات و خسارات بسياري شده است و مي شود. در حدود دو سده پيش از ميلاد دولت مي خواست بداند كه زلزله چه تاثير سوئي بر اقتصاد چين خواهد داشت به همين خاطر تحقيقاتي را در مورد زلزله انجام داد. در اين زمان يكي از نوابغ و رياضيدانان تاريخ چين به نام چانگ هنگ دستگاهي را اختراع كرد كه شيوه كار آن تقريبا همانند كار زلزله نگارهاي امروزين است. از ديگر فعاليت هاي اين نابغه مي توان به ارائه فرضيه كروي بودن زمين و وجود 9قاره در آن اشاره كرد. اين اختراع هنگ در دفتر ثبت اتفاقات روزانه سلسله هان به تاريخ 132 پيش از ميلاد ثبت شده است، درحالي كه زلزله نگارهاي مدرن از سال 1848 به بعد در اروپا توليد شده اند.
راكت و پايه پرتاب آن: سده هاي 11 و 12 پس از ميلاد؛ در حدود سالهاي 1150 ميلادي برخي افراد در چين به اين فكر افتادند كه مي توانند نوعي وسيله آتش بازي رايج در آن زمان را روي
يك تكه بامبوي چند فوتي قرار دهند كه سري پيكان مانند درشت و در قسمت عقب آن مركز ثقلي وجود داشت. آنها با اين وسيله مي توانستند مواد آتش بازي خود را به اهداف معين و دوري پرتاب كنند. در مرحله بعد آنها چند راكت ثانويه را بر يك پايه چهار تكه سوار كردند كه مكانيزم پيشرفته تري داشت. در اين مكانيزم فيوز راكت هاي ثانويه به راكت هاي اوليه وصل شد و به محض اينكه راكت اول شليك مي شد، ديگر راكت ها هم بلافاصله شليك مي شدند. از چنين مكانيزمي براي اولين بار در سال 1830 در يك نبرد در ايتاليا استفاده شد، يعني تقريبا مقارن با دوران زندگي ماركوپولو.
سيستم ده دهي: سده چهارم پيش از ميلاد؛ نمونه اي از چگونگي استفاده چيني ها از اين سيستم مي تواند دست نوشته اي مربوط به سده سيزدهم پيش از ميلاد باشد كه در آن 547روز به صورت پانصد به اضافه چهار دهه به اضافه هفت روز نوشته شده است. چيني ها به جاي الفبا با استفاده از كاراكترهاي خاصي مي نوشتند. مثلا آنها ده را به صورت ده- جاي خالي مي نوشتند و براي 11 مي نوشتند ده-يك ( صفر به جاي جاي خالي مورد استفاده قرار مي گرفت مثلا 405 به صورت چهار جاي خالي پنج نوشته مي شد) اين روش بسيار بهتر از پيدا كردن يك كاراكتر براي هر عدد بود
( فرض كنيد براي خواندن تاريخ در تقويم بايد تعداد بسيار زيادي عدد را حفظ مي كرديد). داشتن يك سيستم ده دهي از ابتدا باعث پيشرفت هاي بسيار زيادي در رياضيات شد. در اروپا اولين مورد استفاده از يك سيستم ده د هي مربوط به نوشته اي اسپانيايي مربوط به سال 976 پس از ميلاد است.
كاغذ: سده دوم پيش از ميلاد؛ همه فكر مي كنند پاپيروس اولين كاغذي است كه در دنيا مورد استفاده قرار گرفته است، اما پاپيروس فقط پوست داخلي گياهي با همين نام است و تفاوت هاي اساسي با كاغذ دارد. كاغذ يك لايه از رسوبي است كه بر اثر قرار دادن يك لايه ليف تجزيه شده توسط آب روي كپك، به دست مي آيد. هنگامي كه آب از اين فرآيند كشيده شود، لايه رويي جدا و خشك شده و به عنوان كاغذ مصرف مي شود. قديمي ترين كاغذ يافت شده در جهان كه از ليف شاهدانه توليد شده است در سال 1957 در يك معبد نزديك خيابان چين پيدا شده است كه قدمت آن به سالهاي بين 140 تا 87 پيش از ميلاد تخمين زده شده است. كاغذ در قرن هفتم ميلادي به هند رسيد و از آنجا توسط ملل غرب آسيا و اعراب به اروپا تجارت مي شد تا قرن دوازدهم كه كاغذ در اروپا ساخته و توليد شد.
اسكناس: قرن نهم پس از ميلاد؛ نام اوليه اسكناس در چين پول پرنده بود. چون به قدري سبك بود كه باد آن را به حركت در مي آورد. اسكناس كه در ابتدا توسط صراف ها استفاده مي شد به سرعت توسط دولت براي بهبود نحوه پرداخت ماليات ها به خدمت گرفته شد. اسكناس هاي واقعي كه از پشتوانه مالي و رسمي برخوردار بودند بعدها در قرن نهم به صورت رايج در چين مورد استفاده قرار مي گرفتند. در غرب اولين اسكناس در سال 1661 در سوئد به چاپ رسيد. پس از سوئد آمريكا در سال 1690 ، فرانسه در سال 1720 ، انگليس در سال 1797 و آلمان در سال 1860 اقدام به چاپ اسكناس كردند.
چدن و ريخته گري: سده هاي چهارم پيش از ميلاد؛ دسترسي چيني ها به خاك رس نسوز به منظور ساخت ديواره هاي كوره هاي ريخته گري و همچنين كشف اينكه مي توان با استفاده از فسفر دماي آهن مذاب را پايين آورد و آنها را قادر ساخت آهن را به اشكال تزئيني و عملي درآوردند. اين مهارت به آنها اجازه داد كه قوري هايي از جنس آهن بسازند كه ديواره هاي نازكي داشته باشند. زغال سنگ، به عنوان سوخت مورد نياز، ماده اي بود كه براحتي يافت مي شد. با پيشرفت و تكامل توانايي چيني ها در آهسته سرد كردن آهن، آنها در قرن سوم قادر بودند گاوآهن، شمشيرهاي بلند و حتي ساختمان هايي از جنس آهن بسازند. در غرب، احتمالا از اواخر قرن هشتم در اسكانديناوي، قالب گيري فلزات وجود داشته، اما ريخته گري تا قرن چهاردهم در اروپا رواج چنداني نداشته است.
گردش خون: سده دوم پيش از ميلاد؛ بيشتر مردم فكر مي كنند گردش خون در سال 1628 ميلادي توسط ويليام هاروي كشف شده است، اما پيش از آن در چند كتاب قديمي به گردش خون اشاره شده است. در يك مورد دانشمندي دمشقي كه در قرن 13 ميلادي مي زيسته است در كتابي با نام النفيس به گردش خون اشاره كرده، اما مورد قديمي تري هم موجود است. پيش از آن يعني در سده دوم قبل از ميلاد، گردش خون به صورت كامل و پيچيده اي در كتابي با عنوان دست نوشته هاي طب جسمي امپراتور زرد به بحث گذاشته شده است.
اين روزها با درخشش جوانان ايراني نمايشگاه سالانه اختراعات نو، بازار اختراع و مخترعان بسيار داغ است، اما اختراع پديده اي نوين نيست بلكه به جرات مي توان گفت قدمتي به اندازه تاريخ بشري دارد. از استفاده از سنگ ها براي شكار گرفته تا اختراع برق هميشه بشر به موازات پيشرفت علمي، اختراعات متنوع تري را عرضه داشته است. در طول تاريخ شايد بتوان مخترعان اوليه را سه تمدن بزرگ ايراني، مصري و چيني دانست. تمدن هايي كه هنوز بشر نمي داند چگونه ساختمان هايي به عظمت اهرام سه گانه و تخت جمشيد را ساخته اند. با ظهور اسلام اين بار اين تمدن ايراني - اسلامي ما بود كه سردمدار پيشرفت علمي و نبوغ در دنيا شد و تمامي پيشرفت هاي علمي بعد از خود را تحت تاثير قرار داد. سخن گفتن از ابداعات و اختراعات ايران در يك يا دو صفحه نمي گنجد و براي معرفي آن بايد كتاب ها نوشت . از اين رو در اين شماره سعي كرده ايم مقايسه اي جزئي بين اختراعات يكي از تمدن هاي اوليه پيشرفته دنيا- يعني چين- با دنياي پيشرفته امروز - يعني غرب- داشته باشيم. انشاءالله در شماره هاي بعد در مورد خدمات علمي بي شمار ايران به جامعه جهاني هم صحبت خواهيم كرد.
|
