دوشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۸۴
مروري بر كتاب «نگاهي قرآني به فشارهاي رواني»
فشار رواني ،افسردگي و معنا درماني
001995.jpg
اضطراب  و افسردگي  اختلال هايي  هستند كه عموم  مردم  از آن رنج  مي برند، بطوري كه  بر اساس  آمار سازمان  جهاني  بهداشت ، سيصد ميليون  نفر از مردم  جهان  يعني حدود ۶ درصد از كل  جمعيت  در سطوح  مختلف  به  اين  بيماري  رواني  دچار هستند.
براساس  تحقيقاتي  كه  در اروپا و ايالات  متحده  آمريكا به  عمل  آمد، حدود۹/ ۲۶ درصد زنان  و ۵/ ۱۲ درصد از مردان  در طول  زندگي  خود به  بيماري  افسردگي مبتلا بوده  و در حدود ۳ درصد از جمعيت  اين  كشورها به  بيماري  اضطراب  دچارهستند.
كتاب «نگاهي  قرآني  به  فشارهاي  رواني» با دستمايه  قرار دادن  مشكلات  روحي و رواني  و ذكر آمار و ارقام  بين المللي  تلاش  كرده  تا از منظر قرآن  اين  مشكلات را مورد بررسي  قرار داده  و راه  حلي  قرآني  براي  آن بيابد.
نويسنده  كتاب  با استناد به  آمارها چنين  مي گويد: نتايج  يك  برآورد جهاني نشان  مي دهد كه  ۱۵ تا ۲۵ درصد از كل  بيماراني  كه  به  پزشكان  مراجعه  مي كنند به  بيماري  رواني  مبتلا بوده  و يا مشكلات  مهم  رواني  دارند و علاوه  بر آن ۲۵ درصد از بيماران  جسمي نيز با مشكلات  رواني  روبه رو هستند.
به  اين  ترتيب  بين  ۴۰ تا ۵۰ درصد از مراجعه كنندگان  به  پزشكان  در سراسر جهان  از مشكل  رواني  رنج  مي برند كه  از اين  ميان  افسردگي  و اضطراب  شايع ترين  نوع  اين  نوع  بيماري ها به  شمار مي رود.
آمار بهداشت  جهاني  حاكي از آن است  كه  كشورهاي  انگلستان ، فنلاند، اسكاتلند و ايرلند از نظر سطح  ابتلا به  بيماري هاي  رواني  در رأس كشورهاي  جهان  قراردارند و در آمريكا نيز حدود ۳ درصد از بودجه  ملي  اين  كشور براي  معالجه فشار رواني  افراد هزينه  مي شود.
مجموع  اين  آمار و برآوردها نشان  مي دهد با وجود ورود جهان  به  دنياي  مدرن  و استفاده  از روش هاي  جديد در درمان  بيماري ها، هنوز متخصصان  حوزه  بيماري هاي  رواني  در درمان  اين  نوع  بيماري ها عاجز هستند. در حقيقت  گسترش  بيماري هاي  رواني  در دنيا در سال هاي  پس  از جنگ  جهاني  دوم تاكنون  سبب  شده  است  تا سازمان  جهاني  بهداشت  مبادرت  به  تاسيس  بخش  خدمات بهداشت  رواني  در سازمان  بين المللي  كند. مصرف  سالانه  پنج  بيليون  واحد آرام بخش  و ۱۶۰ هزار تن  آسپرين  در جهان ، حاكي از آن است كه  اين  بيماري  به طور   گسترده اي  در جوامع  مختلف  و به خصوص  در كشورهاي توسعه  يافته  و صنعتي  به  پيش  مي راند.
در ايران  نيز بررسي ها نشان  مي دهد كه  حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد از مراجعه كنندگان  به  پزشك  مبتلا به  اختلال  رواني  هستند. افزايش  خسارت ها و ضايعات  ناشي  از اين  بيماري  در ابعاد مختلف  زندگي  بشر به  گونه اي  است  كه  از آن با عنوان  بيماري  تمدن  جديد ياد مي كنند.
در اين  ميان،  عده اي  از مبتلايان  به  اين  نوع  بيماري ها براي  رهايي  از صدمات آن  به  آيين هاي  سنتي  و يا اديان  الهي  روي  آورده اند و از تعاليم  اديان  الهي براي  درست  زيستن  و به  تبع  آن كاهش  استرس ها و فشارها بهره  گيرند. روان شناسان  ديني  براين  باورند كه  آيين  اسلام  به  دليل  روش هاي  روانشناختي كه  در هدايت  بشر بهره  گرفته  است ، از جمله  بهترين  مكاتب  و اديان  الهي  است كه  مي تواند  به  بشر قرن  حاضر در حل  اين  بيماري  ياري  رساند. آيين  اسلام  در قرون  متمادي  توانست  ميليون ها نفر را در شرايط جغرافيايي  و فرهنگي  مختلف  تحت  تأثير خود قرار دهد و توانست  براي  زندگي  آنها قوانين جديد و خاصي  را مطرح  كند.
اين  كارشناسان  بر اين  باورند كه  اين  آيين  براي  پيشبرد اهداف  خويش  در جوامع  مختلف  از ديدگاه هاي  روان  شناختي  بهره  جسته  كه  رهاورد اين  ديدگاه  سبب  تربيت  استادان  بسياري  در علوم  مختلف  و تدوين  كتاب هاي  بي شمار در علم نفس ، اخلاق  و عرفان  شده  است .
در روزگاري  كه  اروپاييان  پيكر ديوانگان  را پناهگاه  شيطان  مي دانستند و براي  راندن  جن  و روح  خبيث  انواع  شكنجه  را بر اين  دردمندان  روا مي داشتند، پزشكان  مسلمان  براساس  گفتار پيامبر، ديوانگان  را بيمار مي خواندند و از روش هاي  روان درماني  براي  معالجه  و بهبود آنها  بهره  مي گرفتند.
پزشكان  مسلمان  كه  در آغاز راه  شاگردان  مكتب  بقراط و جالينوس  به  شمار مي رفتند، از قرن  دوم  و سوم  هجري  به  بعد پس  از ترجمه  آثار، به  طب  يوناني نظم  و ترتيب  داده  و در اين  علوم  بر آنان  پيشي  گرفتند. پزشكان مسلمان  توانستند آثار گرانبهايي  را در زمينه  طب  از خود به  يادگار گذارند كه  تا قرن  هفدهم  ميلادي  متون  درسي  دانشگاه هاي  اروپايي  به شمار مي رفت .
از ميان  پزشكان  مسلماني  كه  در زمينه  روان شناسي  در طب  اسلامي تلاش  كرده اند، مي توان  از زكرياي  رازي  ياد كرد كه  از وي  كتاب  طب  النفوس  يا طب روحاني  به جاي  مانده  است  كه  در شمار كهن ترين  آثار بهداشت  رواني  جاي  دارد. رازي  به  تأثير رواني  بيماري ها توجه  داشت  و معتقد بود كه  طبيب  جسم  بايد روانپزشك  نيز باشد.
ابن سينا ديگر طبيب  ايراني است   كه  ۱۶اثر طبي  را به  رشته تحرير درآورده است.  وي مقاله  نخست  كتاب  شفا را به  مباحث  نفس  اختصاص  داده  و به  بررسي تشويش ، افسردگي  و علل  آن پرداخته  است . وي  به  تأثير رواني  بيماري ها و نيز تأثير روان  در بيماري ها توجه  داشت  و بخشي  از كتاب  النبض  را به  هيجان  اختصاص  داده  و در فصل  عشق  در كتاب  قانون  به  تفصيل  از امراض  رواني  سخن  گفته  است .
علي  بن  ربن  طبري ، علي  ابن  عباس  اهوازي  ، سيد اسماعيل  جرجاني  وخواجه  نصيرالدين  طوسي  از ديگر پزشكاني  بودند كه  به  بررسي  بهداشت رواني  از منظر اسلامي توجه  كرده اند.
علت  اين  همه  توجه  بزرگان  طب  اسلامي به  بحث  بهداشت  رواني  را مي توان  به  اهتمام  قرآن  به  امنيت  و آرامش  رواني  جست  و جو كرد كه  در آيات  وحي  به  آن اشاره  شده  است . از اين  رو در روزگار جديد كه  زمانه  فروريختگي  مرزها و آشوب زدگي  ذهن  بشري است ، استفاده  از چنين  روش هايي  در كاهش  بيماري هاي  رواني  مي تواند موثر باشد.
كتاب «نگاهي  قرآني  به  فشارهاي  رواني»  كه  توسط حجت الاسلام  والمسلمين سيد اسحاق  حسيني  كوهساري  به  رشته  تحرير درآمده ، حاصل  پژوهشي  در قرآن است  كه به  چيستي  اضطراب  و فشارهاي  رواني  و راهكارهاي  درمان  آن مي پردازد. نويسنده  اين  كتاب  بر اين  باور است  كه  امروزه  با گسترش  علوم  و به ويژه  در حوزه  علوم  انساني ، جنبه  اعجازي  قرآن ، ظهوري  تازه  يافته  و زمينه  تحقيقات جديد درباره  آن را فراهم  كرده  است . وي  با توجه  به  زمينه هاي  روان شناسي  قرآن  گفته  است  كه  برخي  از دانشمندان براي  رفع  بيماري هاي  رواني  بشري  از آيات  قرآن  بهره  گرفته اند.
اين  كتاب  بر اساس  طرح  نشانه  شناسي ، سبب  شناسي  و درمان ، شكل  گرفته  و تلاش دارد تا به  شناخت  فشار رواني ، انگيزش  و عوامل  آن پرداخته  و در انتها با ارائه   راهكارهايي  براي  مقابله  با فشارهاي  رواني ، مردم  را راهنمايي  كند. كوهساري  در اين  كتاب  به  بررسي  عوامل  فشار رواني  پرداخته  و برهم  خوردن تعادل  حياتي  بدن ، خستگي ، بيماري هاي  مزمن ، خرافات  و تصورات  باطل  و باورهاي اعتقادي  و ديني  را از جمله  علل  اين  نوع  فشارها مي داند. نويسنده  اين  كتاب  با  استناد به آيات  قرآن، روش هاي  مقابله  با استرس  را در دو بخش  كاهش  ابتلا به  فشار رواني  و مهار آن به  هنگام بروز اين  نوع  فشارها معطوف  كرده است . وي  با تأكيد بر اصل  آرامش  رواني  در بازگشت  به  فطرت  آورده  است : در اسلام  سير صعودي  و نزولي  فطرت  سبب  مي شود تا عناويني  چون  قلب  سليم  و قلب  بيمار در آيات  و روايات  قرآني  نمود پيدا كند.

نگاه
تعامل برنامه ريزي آموزشي، برنامه ريزي
درسي و طراحي آموزشي
اشاره :«برنامه ريزي آموزشي» ، «برنامه ريزي درسي»   و «طراحي آموزشي» از مفاهيم عمده در ادبيات آموزشي است. آنچه در پي مي آيد مروري دوباره بر تعاريف اين سه مفهوم و چگونگي تعامل آنها با يكديگر است.
001992.jpg
مرضيه شاه جهاني
از آنجا كه برنامه ريزي، راه و روشي براي هدايت منظم فعاليت هاي انساني براي اهداف و مقاصد مشخصي است و به تعبيري ديگر نقشه راه براي رسيدن به مقصود و جهت گيري منطقي براي انجام فعاليت هاست؛ منطقاً لازم است از نيازها و انتظارات، شرايط و امكانات، منابع و تجهيزات و همچنين موانع و محدوديت ها اطلاعات جامع و دقيقي جمع آوري كنيم و براي تحقق اهداف مورد نظر، مناسب ترين و مؤثرترين راهبردها را پيش بيني و توصيه نماييم.
برنامه ريزي آموزشي كه طبعاً به برنامه ريزي در حيطه آموزش و پرورش مي پردازد، موضوعات اساسي چون هدفهاي غايي و كلي با توجه به فلسفه آموزش و پرورش، نيازها، امكانات، منابع و محدوديت ها و موانع و همچنين راهبردهاي لازم براي رفع نيازها را دارد.تعريف يونسكو از برنامه ريزي آموزشي، عبارت از برداشتن علمي و منطقي براي حل مسائل آموزشي است. (فيوضات، يحيي، ۱۳۷۳). از اين تعريف نتيجه مي گيريم كه برنامه ريزي آموزشي، فرايندي است مستمر كه به صورت مجموعه اي متشكل و كلي، مجموعه خواسته ها و انتظارات و مسائل آموزش و پرورش يك كشور را براساس تدبيري راهبردي و عملي هدايت مي كند. درون داد اين فرايند، شامل كليه نيازها اعم از نياز فردي و اجتماعي، اولويت ها، اهداف و مقاصد براساس سياست ها و خط مشي هاي مورد نظر، امكانات لازم اعم از مالي و مادي و انساني، اطلاعات و دانش كمك دهنده وسايل و ابزارهاي لازم براي تحقق هدف هاست.
فرايند اين كل، خود، مجموعه اي از اعمال، فعاليت ها، كوشش ها و تلاش ها در قالب برنامه ها، طرح، راهبردها، فنون و تجارب متفاوت و متنوع است و بالاخره برون داد اين فرايند صلاحيت ها، توانايي ها و انتظارات مورد نظر در نظام كلي آموزش و پرورش است. بديهي است كه برنامه ريزي آموزشي، خود داراي سطوح گوناگوني است كه ممكن است از سطح بسيار كلي مجموعه نظام آموزش و پرورش كشور تا سطح بسيار خُرد مانند مدرسه را تحت پوشش خود قرار دهد.برنامه هاي بلندمدت و ميان مدت و يا كوتاه مدت، سطوح ديگري از اين نظام را در بعد زمان نشان مي دهد. هرگونه دانش و اطلاعات، نظريه، راهكار و يا راهبردهاي مشخص در اين چارچوب، ممكن است به روشن تر شدن مسائل اين حيطه از نظام آموزش و پرورش كمك كند و وسيله و راهنمايي براي اصلاح، رشد و افزايش كيفي فعاليت ها در اين زمينه قرار گيرد.
از طرف ديگر، حيطه كار برنامه ريزي در تهيه و تدوين محتواي آموزشي براي فراهم آوردن زمينه و امكانات لازم براي برآورده شدن انتظارات آموزشي، يا برون داده هاي نظام برنامه ريزي آموزشي است. از طريق مجموعه فعاليتهاي هدفدار و مبتني بر نياز و متكي بر روش هاي مناسب است كه مي توان به نظريات و نقشه مشخص شده در برنامه آموزشي (طي فرايند برنامه  ريزي آموزشي) جامه عمل پوشاند. اين مجموعه فعاليت هاي هدفدار و نظام مند و روش مدار، خود، طي يك فرايند منطقي و منظم علمي، چارچوب محتواي آموزش در سطح برنامه هاي خُرد و كلان آموزشي را طرح ريزي مي كند و چگونگي سازمان بندي محتوا را براي تحقق اهداف مشخص تعيين مي كند. بديهي است برنامه ريزي درسي در سطح كلان (يعني دوره ها و پايه هاي تحصيلي) تاسطح خُرد (يعني يك ماده درسي خاص) نيز داراي چنين چارچوبي است.در اين حيطه، برنامه هاي درسي ويژه براي قشر خاصي از مخاطبان آموزشي، در هر دو سطح خُرد و كلان ممكن است موضوعات مورد توجه باشند. مرور نظريه هاي برنامه ريزي درسي به ويژه نظريه هاي جديد تر و كاراتر، راهكارها و شيوه هاي اعمال نظريه ها در محيط هاي واقعي آموزش يعني مدارس و كلاس هاي درس، عوامل تشكيل دهنده محتوا، بحث تعادل روش و محتوا در برنامه هاي درسي، راهنماي تهيه و تدوين و يا تأليف محتواي آموزش در هر سطح، از طريق تهيه كتابهاي درسي و كمك درسي، نقش روش هاي ياددهي- يادگيري در تحقق اهداف، برنامه ها و به ويژه جايگاه و تأثير «ارزشيابي» در همان راستا، زمينه هاي عمده و مورد نظري است كه انتظار مي رود براي بحث و تبادل  نظر و نقد و بررسي، با پيشنهادهاي مفيد و مؤثر فرهيختگان، كارشناسان و صاحبان علم وانديشه مورد توجه قرار گيرد.
موضوع سوم در اين ارتباط طراحي آموزشي است كه جايگاه خود را با انتخاب يا ابداع روش ها و گزينش  يا تهيه و تدوين محتوا در هر يك از شرايط خاص (سطوح گوناگون برنامه) با هدف كمك به افزايش درجه تحقق هدف ها و نيل به نتايج مثبت يادگيري مشخص مي كند. از آنجا كه از طريق طراحي آموزشي مناسب به بهترين وجه مي توان بر حصول نتايج مورد انتظار در برنامه اميدوار شد و به تحقق مقاصد و اهداف آموزش دل بست، هر گونه دانش و اطلاعات در زمينه چگونگي شكل گيري برنامه هاي كلان و يا برنامه هاي خُرد با ارائه شيوه هاي اجرايي وعملي قابليت اعمال دارد. بررسي درجه مفيد بودن يا كارايي الگوهاي متفاوت طراحي آموزشي و درسي، مقايسه تطبيق ساختار و سازمان بندي الگوها، روش هاي طراحي و نيز شيوه هاي نقد و بررسي الگوها و ارائه هر گونه نظريه ابتكاري و نو از موضوعات ضروري و داراي اهميت در اين زمينه است.

بازار فرهنگ
دو كتاب درباره زبان تركي آذربايجاني
زبان تركي و موقعيت گذشته و كنوني آن در ايران

اين كتاب كوچك نخستين بار در فضاي اينترنت عرضه شد و اينك نسخه چاپي اش را تجربه مي كند. موضوع هايي چون بحران هويت در بين جوانان ترك زبان ايران و موقعيت كنوني زبان و فرهنگ تركي در كشورمان از عمده ترين مباحثي است كه نويسنده كوشيده است به طور خلاصه به آنها بپردازد.
حسن راشدي مؤلف كتاب، با نگاهي انتقادي به ملي گرايي افراطي كه با تئوري پردازي هاي نژادگرايانه روشنفكران وابسته به دوره پهلوي پدر و پسر زاده شد و نوعي ناسيوناليسم ارتجاعي را در كشور رواج داد، مي نويسد: «آن كس كه در ايران زندگي مي كند، ايراني است و به هر زباني هم صحبت كند، زبانش ايراني و قابل احترام است.»
چاپ دوم كتاب «زبان تركي و موقعيت گذشته و كنوني آن در ايران» در واپسين روزهاي سال ۸۳ و در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه منتشر شده است.
ديليميزين ساده قيرامئري
كتاب «دستور زبان ساده زبان ما» را انتشارات انديشه نو منتشر كرده است. حسن راشدي اين كتاب را بر مبناي تجربيات تدريس در دوره هاي مختلف آموزش زبان تركي آذربايجاني تأليف و تدوين كرده است.
مؤلف، پس از مقدمه اي گسترده پيرامون زبان و الفباي تركي، به بحث اصلي كه شامل دو بخش آواشناسي و صرف در زبان تركي است، مي پردازد.
ساده و روان بودن متن و اختصار كه برخاسته از تجربه مؤلف در تدريس مباحث مربوطه است، از مهمترين امتيازات اين اثر است. فقدان هر گونه منبع و كتابشناسي را نيز بايد از نقاط ضعف اين اثر برشمرد.
كتاب «ديليميزين ساده قيرامئري» در شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و در زمستان ۱۳۸۳ منتشر شده است.
چهره زمين پيدا نيست
001998.jpg
مؤلف: پرويز روزخش/ ناشر: قو/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۳۵ صفحه، رقعي/ ۱۲۰۰ تومان.
مجموعه شعر «چهره زمين پيدا نيست»، مشتمل بر شماري اشعار سپيد است كه با زباني تازه و بهره گيري از مفاهيم و تصاويري برخاسته از انديشه و احساس در چارچوبي نو به بازار نشر عرضه شده است. آنچه اين مجموعه را از ديگر آثار شعري متمايز مي سازد، درآميختگي زبان شاعرانه غني، اما شفاف و روشن و مؤلفه شعري با گونه اي خرد اجتماعي است كه از اضطراب و نگراني انسان امروز از آنچه بر سر «زمين » اين سياره عزيز، مي رود، حكايت دارد.
در حقيقت، در نگاهي كلي، عناصر زير در اين مجموعه قابل شناسايي اند: ۱- انديشه؛ ۲- تخيل و شاعرانگي؛ ۳- تنوع تصويرها و وجود نوعي موسيقي ناب دروني؛ ۴- زبان صميمي، شفاف و زنده؛ ۵- نگاه بي واسطه و باز به جهان پيرامون.

فرهنگ
اقتصاد
اجتماعي
انديشه
سياست
ورزش
هنر
|  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  سياست  |  فرهنگ   |  ورزش  |  هنر  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |