مهردادمشايخي
آخرين باري كه سوار اتوبوس واحد شديد كي بود؟
فكركنم دو ماه پيش. من براي ارزيابي عملكرد راننده ها و اتوبوس ها در خطوط، گاهي سوار اتوبوس مي شوم و يك روز كاري را به اين اختصاص مي دهم كه به خطوط مختلف سربزنم. با مردم و راننده ها صحبت مي كنم و عملكرد اتوبوسراني را در طول روز در سطح شهر ارزيابي مي كنم.
پس يك اتوبوس سوار دائمي نيستيد. به عنوان كسي كه در صدر مديريت اتوبوسراني تهران هستيد و به خطوط اتوبوسراني سر مي زنيد، مشكلات اصلي آن را چه مي دانيد؟
اصلي ترين مشكل ما در سطح شهر، ترافيك است. اگر مديريت يكپارچه شهري بتواند ترافيك را روان كرده و مسير را براي اتوبوس هاي ما روان كند، مي توانم به جرات بگويم كه بيش از 80-70 درصد مشكلات ما و مسافرانمان حل مي شود. امروز بزرگترين انتظار مسافران ، سرعت در سرويس دهي و عدم انتظار طولاني در ايستگاه ها است كه بيش از 80 درصد اين مشكل به ترافيك سنگين شهر مربوط مي شود.
البته اين مشكلات بهم پيوسته و در ارتباط با هم هستند، چون اگر ترافيك روان تر باشد، سرويس دهي اتوبوس ها سريع تر مي شود و اگر اتوبوس ها بهتر سرويس بدهند، مردم بيشتر از آنها استفاده مي كنند و كمتر خودروي شخصي شان را به خيابان ها مي آورند، در نتيجه ترافيك خيابان ها روان تر مي شود. مشكل بعدي اتوبوسراني را در چه مي بينيد؟
مشكل بعدي، اتوبوس هاي توليد داخل ما است كه از امكانات رفاهي خوبي براي مسافر، مثل كولر و صندلي مناسب برخوردار نيست. اين هم در صورت فراهم شدن شرايط واردات اتوبوس هاي خارجي و استفاده از آنها در سطح شهر حل شده و رضايت مردم بيشتر جلب خواهد شد.
در حال حاضر چند اتوبوس در خطوط اتوبوسراني سرويس مي دهند؟
از نظر آمار 6هزار و۷۰۰ دستگاه اتوبوس داريم، اما عملا 5 هزار و۷۰۰ دستگاه معمولا در خطوط سرويس مي دهند ويك هزار دستگاه آن معمولا در حال تعمير هستند.
استاندارد اتوبوس هاي مورد نياز براي شهري مثل تهران چقدر است؟
تعيين اين، بستگي به طراحي طرح جامع ترافيك و حمل ونقل تهران توسط مراجع ذي صلاح دارد و اينكه سهم شركت واحد در حجم جابه جايي ها در آن مشخص شده باشد. چنين طرحي هنوز طراحي نشده است، اما آنچه كه وزارت كشور و شوراي عالي ترافيك تهران پيش بيني كرده است، 10 هزار دستگاه اتوبوس براي تهران است. البته رسيدن به اين رقم براي برنامه چهارم توسعه پيش بيني شده است. در حال حاضر حدود 6هزار و۵۰۰ دستگاه داريم و بنا داريم كه به 10هزار دستگاه برسيم. براي رسيدن به اين هدف بايد دو كار انجام دهيم. يكي اينكه 3هزار و۵۰۰ دستگاه اتوبوس به اتوبوس ها اضافه كنيم تا به 10هزار دستگاه برسيم و ديگر اينكه 3 هزار و۵۰۰ دستگاه ديگر هم براي جايگزين كردن با اتوبوس هاي فرسوده تهيه كنيم.
برآورد شما از نياز فعلي تهران به اتوبوس واحد چيست؟
ما از سال 82 تا به حال، حدود۲هزار و۸۰۰ دستگاه به ناوگان اتوبوسراني تهران اضافه كرده ايم و تعداد اتوبوس هاي اين ناوگان را به 6هزار و 700 دستگاه رسانده ايم.
اين حجم بسياري بالايي است. اضافه كردن 2هزار و۸۰۰ دستگاه ظرف 15ماه كار بزرگي است كه به همت شهردار تهران و تلاش شركت واحد انجام شد، اما در واقع عملكرد بازده اتوبوس ها با اين افزايش 2 هزار و۸۰۰ دستگاهي تناسب ندارد، دليل آن هم ترافيك تهران است. پيش از اضافه كردن اين اتوبوس ها، روزانه 2ميليون و۵۰۰هزار نفر را در سطح تهران جابه جا مي كرديم، الان با اين تعداد اتوبوس 3 ميليون و 500 هزار نفر را جابه جا مي كنيم. يعني يك ميليون نفر به حجم جابه جايي ما اضافه شده است، در صورتي كه ناوگان ما 50 درصد افزايش پيدا كرده است و طبيعتا بايد 50درصد به تعداد مسافران اضافه شود، ولي عامل ترافيك باعث شده كه سرعت ما از 20كيلومتر در ساعت در سطح شهر به 10كيلومتر و گاه زير 10 كيلومتر در ساعت برسد و اين هم باعث شده كه ما نتوانيم امروز در خطوط اتوبوسراني آن تعداد مسافري را كه در گذشته در هنگام روان بودن ترافيك جابه جا مي كرديم جابه جا كنيم. در گذشته در هر شيفت يكهزار و۱۰۰ نفر جابه جا مي شد كه اين رقم امروز به 650 و گاه 550 نفر مي رسد. بدين ترتيب ترافيك بازده كاري ما را بشدت كاهش داده است.
آقاي نوريان(!) سال گذشته در گفت وگويي كه با آقاي احمدي نژاد داشتيم، ايشان به مشكلات تهيه اتوبوس براي شركت واحد اشاره كردند و گفتند كه به عنوان شهردار پايتخت، ماه ها در وزارتخانه ها و ادارات دولتي به دنبال مجوز واردات 2هزار دستگاه اتوبوس بودند. محدوديت هايي براي تهيه اتوبوس وجود دارد، مثل اجبار براي گازسوز بودن آن يا خريد از خودروسازان داخلي. به جز اين موارد محدوديت هاي ديگري هم براي خريد اتوبوس داريد؟
از زماني كه آقاي احمدي نژاد پست شهرداري تهران را تحويل گرفتند، باتوجه به روحيه خدمت رساني به مردم -كه بنابر تخصص ايشان در حمل ونقل اين بخش جزو اولويت هاي ايشان بود- توسعه ناوگان حمل ونقل عمومي را در دستور كار قرار دادند.
براساس اين سياستگذاري، ايشان تلاش كردند كه تعداد اتوبوس هاي شركت واحد به سرعت افزايش پيدا كند و به همين دليل هم ما موفق شديم 2 هزار و۸۰۰ دستگاه اتوبوس به ناوگان اضافه كنيم. توليدات داخلي از نظر كيفيت، وضعيت مناسبي ندارند و از نظر فني و رفاهي ما را با مشكل مواجه كرده اند. از طرف ديگر مصوبه دولت در ممنوعيت به كارگيري اتوبوس هاي ديزلي در سطح شهر تهران، به دليل آلودگي هوا هم محدوديت ديگري براي ما بوجود آورده است. ما در اين مدت يكهزار و 500دستگاه اتوبوس گازسوز به ناوگان اضافه كرديم، اما دليل اينكه هنوز تمامي امكانات و ابزارآلات و شرايط به كارگيري اين تعداد اتوبوس گازسوز كاملا در سطح شهر تهران به شرايط لازم نرسيده است، در سال 83 موفق نشديم كه صددرصد از ظرفيت اتوبوس گاز سوزمان استفاده كنيم. در سال گذشته سرما باعث افت فشار گاز شد و جايگاه هاي سوخت گيري به دليل تازه ساز بودن گاه دچار اشكالاتي مي شد، سيستم هاي تجهيزاتي و تاسيساتي شركت گاز گاه دچار اشكال مي شد. هنوز بعضي قطعات يدكي مخصوص سيستم گازسوز در بازار وجود ندارد، ابزارآلات مخصوص اين سيستم هنوز در بازار تامين نشده است و سيستم هاي پيشرفته عيب ياب اين اتوبوس ها كه بسيار در تعميرات و راه اندازي آنها موثر است به اندازه كافي تامين نشده است. به همين دليل شهردار تهران تلاش بسياري كرد تا مجوز واردات 2هزار دستگاه اتوبوس ديزلي با استاندارد يورو 3 كه كارايي و ويژگي هاي خوبي براي به كارگيري در تهران دارد را از دولت دريافت كند.
مكاتبات زيادي صورت گرفت، جلسه اي با حضور آقاي خاتمي تشكيل شد و آقاي احمدي نژاد و بعضي از اعضاي شوراي شهر حضور پيدا كردند و اين مسائل را مطرح كردند، اولين كسي كه اين توجيه را پذيرفت و قبول كرد كه چنان مشكلاتي وجود دارد، آقاي خاتمي بود. رئيس جمهور در جلسه كميسيون موافقت كرد كه مجوز خريد 2 هزار دستگاه اتوبوس ديزلي به شهرداري داده شود. اين تصميم گيري در آنجا صورت گرفت، ولي وقتي به مراكز اجرايي و سازمان هاي موظف ابلاغ شد كه اين كار را انجام دهند با مخالفت سازمان محيط زيست مواجه شد و كار را به نوعي متوقف كرد. در نهايت در ابتداي سال 84، وزير صنايع به كميته تصميم گيري در وزارت صنايع اعلام كرد كه بررسي كنند و از اين 2 هزار دستگاه هر تعداد اتوبوس كه مي توانند از داخل تحويل دهند و براي بقيه مجوز واردات صادر كنند. از اواخر فروردين كه اين ابلاغ به كميته مذكور شد، هيچ جوابي صادر نشد تا روز پنجم تير كه نتيجه انتخابات اعلام شد. آن روز وزارت صنايع مجوز واردات يكهزار دستگاه اتوبوس را داد.
به مخالفت سازمان محيط زيست اشاره كرديد. در گفت و گوهايي كه با دكتر حجت، معاون محيط زيست انساني اين سازمان داشتيم، اشاره كردند كه در طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران مقرر شده است، اتوبوس ديزلي وارد تهران نشود. از طرفي شركت كنترل كيفيت هواي تهران مي گويد در 3 سال اخير هواي تهران پاك تر نشده، اما با توجه به افزايش خودروها آلوده تر هم نشده است كه البته محيط زيست دليل آن را سياست هاي اعمال شده در طرح جامع كاهش آلودگي هوا مثل افزايش معاينه فني خودرو، خارج كردن بخشي از خودروهاي فرسوده، ممنوعيت ورود اتوبوس هاي ديزلي به تهران و نظارت دقيق به خودروسازها براي توليد خودروهاي گازسوز مي داند. اين طور به نظر مي رسد كه اگر اتوبوس هاي ديزلي جديد جايگزين اتوبوس هاي ديزلي فرسوده شود، نگراني زيست محيطي نخواهيم داشت...
ببينيد در واقع وزارت صنايع و توليد كننده ها عمري را براي اتوبوس ها مشخص كرده اند كه اين عمر تعيين شده با نوع توليدات داخلي متناسب ندارد. براي اتوبوس ها گاه 10 تا 20 سال عمر تعيين كرده اند كه با توجه به شرايط تهران، من عمري بيشتر از 5 تا 6 سال را براي توليدات داخلي مناسب نمي دانم. مشكل ديگر اين است كه الان در حال حاضر در شركت واحد بيش از 3 هزار و 500 دستگاه اتوبوس داريم كه بين 5 تا 15 سال عمر دارند. بخشي از آنها اتوبوس هاي داخلي هستند و بخشي اتوبوس هاي خارجي كه 15 سال پيش وارد شده اند. عمر اين اتوبوس هاي داخلي تمام شده و اينها بايد از رده خارج شوند. اما اتوبوس هاي خارجي ما به دليل كيفيت و بازدهي مناسب بازسازي، شده اند و ما هنوز نتوانسته ايم جايگزين مناسبي براي آنها تهيه كنيم، هنوز كيفيت اينها پس از بازسازي، بهتر از اتوبوس هاي داخلي است. مسئله ديگر اين است كه اتوبوس هاي ديزلي كه در خارج از كشور توليد مي شوند، كيفيت بسيار خوبي از نظر زيست محيطي و كم بودن آلاينده هاي خروجي دارند. آنهم به دو دليل است؛ يكي رعايت استاندارد يورو 3 و يورو 4 در ساخت اين اتوبوس هاست و ديگري گازوئيل جديدي است كه به عنوان سوخت سالم به وسيله اين اتوبوس ها مصرف مي شود. اما ما از اين تكنولوژي ها محروم هستيم. هدف ما از واردات 2 هزار دستگاه اتوبوس ديزلي، ورود 2 هزار دستگاه اتوبوس ديزلي يورو 3 بود. امروز اتوبوس هاي ديزلي يورو 3 در اروپا آلودگي شان حتي از اتوبوس هاي گازسوز ما بسيار كمتر است. در واقع مشكلي كه پنهان مانده، اين است كه آلودگي اتوبوس هاي گازسوز ما به دليل مشكلاتي كه در سوخت و سيستم گازسوز اينها وجود دارد، بيشتر از اتوبوس هاي ديزلي ماست. من اين مطلب را بر اساس نمونه برداري از اگزوز اتوبوس ها و نتايج اعلام شده آن به وسيله شركت كنترل كيفيت هواي تهران اعلام مي كنم.
ادامه در شماره بعد
