رامتين راوندي
يكي از اركان اصلي انرژي هسته اي در دنيا، كشور شوروي سابق بوده كه در هر دو زمينه تسليحات هسته اي و استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي پيشتاز بود. پس از فروپاشي شوروي سابق و جداشدن جمهوري هاي مختلف، روسيه به عنوان يك كشور پهناور در زمينه تكنولوژي و استفاده از انرژي هسته اي همچنان فعال و مطرح است. اين كشور در حال حاضر در تكميل نيروگاه اتمي ۱۰۰۰ _ VVER بوشهر به ايران كمك مي كند. اين نيروگاه ۱۰۰۰ مگاوات الكتريكي است و تكنولوژي آن مختص روسيه بوده به طوري كه در كشورهاي بلوك شرق هم از آن استفاده مي شود. براي آن كه خوانندگان اطلاعات تقريباً كاملي از نيروگاه هسته اي روسيه به دست آورند در اين گزارش سعي شده اطلاعاتي از فعاليت صلح آميز انرژي هسته اي كشور پهناور روسيه ارائه شود.
دو نيروگاه از اولين نيروگاه هاي هسته اي روسي در مقياس تجاري (براي توليد برق) در سال ۶۴-۱۹۶۳ ميلادي شروع به كار كردند. سپس در سال
۷۳-۱۹۷۱ نخستين نيروگاه هسته اي قدرت، شبيه مدلهاي امروزي راه اندازي شد. اواسط سال ۱۹۸۰ ميلادي، ۲۵ راكتور قدرت در روسيه در حال بهره برداري بود. در واقع روسيه يا اگر بهتر گفته شود شوروي سابق مصمم بود كه قدم به قدم در توسعه انرژي هسته اي گام برداشته و در اين مهم در دنيا پيش رو شود. در آن زمان دو نوع طراحي راكتور بيشتر مورد توجه قرار گرفت. يكي راكتور آب جوشان با كندكننده گرافيتي (RBMK) كه جهت توليد پلوتونيوم مورد نياز ارتش مورد استفاده قرار مي گرفت و ديگري هم جهت توليد نيروي رانشي (حركتي) در ناوهاي جنگي مورد استفاده قرار گرفت. در طرحي بلندپروازانه شركت روسي Atommash طراحي راكتورهاي جديدتري را انجام داد و ساخت نيروگاه هاي هسته اي زيادي در دست اجرا قرار گرفت به طوري كه مهندسين ماهري در زمينه هسته اي تربيت شدند. البته حادثه مصيبت بار چرنوبيل باعث شد كه فعاليت شركت Atommash افت چشم گيري پيدا كند. به طوري كه بعد از حادثه چرنوبيل Atommash فقط سه محفظه تحت فشار (pressure Vessel) در سال توليد كرد در حالي كه طبق برنامه از پيش تعيين شده بايد هشت Pressure Vessel براي نيروگاه هاي مختلف توليد مي كرد. كه در كل ضرر بزرگي براي صنعت عظيم هسته اي شوروي سابق فراهم آورد. البته پس از اين فاجعه سياست ايمني هسته اي كشور تغيير كرد و فرهنگ ايمني در ساخت نيروگاه هاي هسته اي بالا رفت و حتي كشورهاي بلوك شرق كه از تكنولوژي روسي برخوردار هستند در زمينه بالا بردن ايمني هسته اي نيروگاه هاي خود فعاليت هاي زيادي را آغاز نمودند كه هنوز هم ادامه دارد. البته در اين راستا از كمكهاي كشورهاي غربي و همچنين مشاوره آژانس بين المللي انرژي اتمي (IAEA) هم در جهت حل نارسايي هاي مربوط به طراحي و بهره برداري برخوردار شدند. اين كمكها از سال ۱۹۹۰ ميلادي شروع شد و همچنين لازم به ذكر مي باشد كه تعدادي از برنامه هاي تحقيق و توسعه روسها به حالت تعليق درآمد. IAEA و انجمن جهاني اپراتورهاي هسته اي (WANO) مسئول افزايش ايمني و قابليت اطمينان نيروگاه هاي هسته اي عصر اتحاد جماهير شوروي شدند، WANO در واقع پس از حادثه چرنوبيل در سال ۱۹۸۹ بوجود آمد. بين سال ۱۹۸۶ (كه فاجعه چرنوبيل اتفاق افتاد) تا اواسط ۱۹۹۰ فقط يك نيروگاه هسته اي در روسيه راه اندازي شد، كه واحد ۴ نيروگاه بالاكوا (Balakovo) بود البته واحد ۳ نيروگاه اسمولنسك (Smolensk) را نيز بايد به آن افزود. در سال ۱۹۹۰ مذاكراتي با ايران، چين و هند جهت صدور راكتور از روسيه به اين كشورها انجام شد. البته توقف برنامه ساخت نيروگاه در داخل روسيه تا سال ۲۰۰۱ ادامه داشت تا اينكه در سال ،۲۰۰۱ واحد ۱ نيروگاه رستوف (كه حالا ولگادنسك_ ۱ ناميده مي شود ) شروع به كار كرد و برق توليد شده از طريق نيروگاه هاي هسته اي به ۲۱۰۰۰ مگاوات رسيد. با راه اندازي اين نيروگاه صنعت هسته اي روسيه روحيه مضاعفي گرفت. روسها از چندي پيش يك برنامه رشد ۳ درصدي در صنعت هسته اي خود، در هر سال در نظر گرفته اند. (براي بيش از يك دهه اين رشد ادامه خواهد داشت) همچنين برنامه دوم آنها ساخت نيروگاه هاي هسته اي در قسمتهاي اروپايي خاك روسيه مي باشد تا در سال ۲۰۲۰ به مقدار ۵۰۰۰۰ مگاوات، ظرفيت توليد برق خود را بالا ببرند و برنامه سوم آنها اين است كه شركت Gazprom توليد گاز طبيعي خود را به مدت بيش از ۲ سال تا مقدار ۱۲ درصد كاهش دهد زيرا اين كاهش برابر با پنج برابر گاز صادراتي به كشورهاي غربي است. اين كار باعث شد كه رشد توليد برق هسته اي از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳ از ۵۶ درصد به ۷۶ درصد برسد به طوري كه مقدار انرژي توليدشده سال ۲۰۰۳ روسيه از طريق نيروگاه هاي هسته اي ۱۳۸ ميليارد كيلووات ساعت (kwh) بود (يعني ۱۷ درصد كل برق توليدي در روسيه). لازم به ذكر مي باشد كه در سال ۲۰۰۱ مقدار انرژي توليد شده از نيروگاه هاي هسته اي روسيه ۱۳۵ ميليارد كيلووات ساعت (kwh) بود، با توجه به اين رشد انتظار مي رود كه در سال ۲۰۰۵ مقدار ،۱۷۵ در سال ۲۰۱۰ مقدار ۲۱۲ و در سال ۲۰۲۰ به مقدار ۲۷۰ يا بيشتر ميليارد كيلووات ساعت برق از نيروگاه هاي هسته اي خود بدست آورد. با توجه به آمار فوق انتظار مي رود كه سهم نيروگاه هاي هسته اي در توليد برق روسيه به ۲۵ درصد در سال ۲۰۲۰ برسد و همچنين سهم گاز با افت قابل ملاحظه اي به مقدار ۲۸ درصد برسد.
روسها همچنين برنامه اي هم براي افزايش عمر نيروگاه هاي نسل اول خود، بهبود آنها و همچنين افزايش ميانگين قابليت در دسترس بودن اين نيروگاه ها تا ۸۵ درصد و حتي بيشتر از آن را مدنظر دارند. آنها همچنين برنامه اي در جهت افزايش تعرفه ها تا سال ۲۰۱۰ را برنامه ريزي نموده اند. در حال حاضر روسيه از ۳۱ نيروگاه هسته اي در حال بهره برداري خود ۲۱۷۴۳ مگاوات الكتريكي برق به دست مي آورد اين نيروگاه ها عبارتند از:
- ۴ نيروگاه نسل اول از نوع ۲۳۰/۴۴۰ _ VVER يا همان راكتورهاي آب تحت فشار
- ۲ نيروگاه نسل دوم ۲۱۳/۴۴۰ _ VVER با راكتورهاي آب تحت فشار
- ۹ نيروگاه نسل سوم ۱۰۰۰ _ VVERبا راكتورهاي آب تحت فشار كه به استاندارد غربي خيلي نزديك هستند.
- ۱۱ راكتور آب جوشان با كندكننده گرافيتي (RBMK) كه امروزه در روسيه منحصر به فردند. چهار تا از اين راكتورها در سال ۱۹۷۰ در كورسك و لنينگراد راه اندازي شده كه هنوز هم مطرح هستند. تعداد بيشتري از اين نوع راكتورها در كورسك در حال ساخت مي باشند.
- ۴ راكتور آب جوشان (BWR) مورد استفاده در منطقه شرق سيبري در سال ۱۹۷۰ ساخته شدند.
به طور كلي مجوز بهره برداري از راكتورها ۳۰ سال مي باشد. در سال ۲۰۰۰ برنامه براي افزايش زمان بهره برداري (طول عمر) ۱۲ نيروگاه نسل اول مطرح شد. اين ۱۲ نيروگاه عبارتند از: واحد ۱ و ۲ كورسك _ واحد ۱ و ۲ نيروگاه بيليبينا (Bilibino) و واحدهاي ۳ و ۴ نيروگاه نووا ورونژه (Novovoronezh) كه روي  هم ۵۷۰۰ مگاوات الكتريكي برق توليد مي كنند. قرار شد كه ۱۵ سال ديگر به عمر اين نيروگاه ها اضافه شود. البته سرمايه گذاري در جهت تعمير و تقويت اين نيروگاه ها تا سال ۲۰۰۶ ميلادي طول خواهد كشيد. البته تاكنون واحدهاي ۳ و ۴ نواورونژه، واحد ۱ و ۲ نيروگاه كورسك، واحد ۱ و ۲ نيروگاه كولا و واحد ۱ و ۲ نيروگاه لنينگراد در اين زمينه ارتقاء يافته اند. برنامه از كار انداختن اين ۱۲ نيروگاه بين سال هاي ۲۰۲۰-۲۰۱۵ ميلادي خواهد بود. در جداول ذيل راكتورهاي در حال بهره برداري و در حال ساخت و همچنين راكتورهايي كه در آينده مورد بهره برداري قرار خواهد گرفت آورده شده است.
چندين راكتور هم در حال ساخت مي باشند. البته به علت كمبود بودجه فقط ۲ يا ۳ تا از آنها طبق برنام از پيش تعيين شده راه اندازي خواهند شد. در ضمن تكميل راكتور كورسك (Kursk) واحد ۵ به علت نبود بودجه به طور كامل متوقف شده است.
مقدار سرمايه گذاري در سال ۲۰۰۲ توسط روسها براي نيروگاه هسته اي خود ۴۵۰ ميليارد روبل (۱۵ ميليارد دلار آمريكا) و ۲۹۰ ميليارد روبل (۷/۹ ميليارد دلار آمريكا) تا سال ۲۰۱۰ ميلادي است. ۳۵ درصد اين مقدار براي ارتقاء و بهبود و تعويض ظرفيت، ۵۶ درصد آن هم براي ايجاد نيروگاه هاي جديد است. در ضمن ۹۰ ميليارد روبل (۳ ميليارد دلار آمريكا) هم براي رشد برنامه هسته اي كه بعد از سال ۲۰۱۰ ميلادي در نظر گرفته است.
راكتور سريع BN-۸۰۰ واحد ۴ بيلويارسك جهت جايگزيني واحد ۳ BN-۶۰۰ طراحي شده است كه البته ۲۲/۱ ميليارد دلار از هزينه ساخت پروژه به كمك شركتهاي ژاپني و چيني خواهد بود.
با توجه به اين برنامه رشدي كه روسها طرح ريزي نموده اند. تا سال ۲۰۲۰ مقدار ۴۹۳۰۰ مگاوات الكتريكي برق توليد خواهند نمود كه البته اگر پايين ترين مقدار رشد آن را هم اگر بخواهيم در نظر بگيريم به مقدار ۳۵۰۰۰ مگاوات الكتريكي خواهند رسيد. يك نوع از راكتورهايي كه روسها طراحي آن را در آينده مدنظر دارند. نخستين راكتور با نوترون سريع است كه توسط گرافيت خنك مي شود به نام BREST-۳۰۰ در بيلويارسك. به علاوه ۵۰۰۰ مگاوات نيروگاه هسته اي از نوع حرارتي كه اكثرشان شبيه PWR است (از نوع AST-۵۰۰) در آرخانگلسك (Arkhangelesk) ساخته خواهند شد كه ۴ واحد آن بين سال ۱۶-۲۰۰۹ راه اندازي خواهد شد. در ورونژه ۲ واحد بين سالهاي ۱۸-۲۰۱۲ و در ساراتف و ديميترو گراد هركدام يك واحد ساخته خواهند شد. نيروگاه هاي هسته اي با ظرفيت كوچكتر به نام KLT-۴۰ در چوكويكا (Chukoyka) و سورو دوينسك (Severodovinsk) ساخته خواهد شد. استراتژي بلندمدت روسيه تا سال ۲۰۵۰ ميلادي حركت به سمت استفاده از نيروگاه هاي هسته اي با ايمني ذاتي بالا است كه در اين راستا استفاده از راكتورهاي سريع و استفاده از سوختهاي Mox مي باشد كه تركيبي از اكسيد اورانيوم و اكسيد پلوتونيوم مي باشد. به تدريج استفاده از سوخت هاي فسيلي براي توليد قدرت از دور خارج خواهد شد. به طوري كه بين سال هاي ۲۵-۲۰۲۰ ميلادي راكتورهاي سريع نقش مهمي در توليد برق هسته اي روسيه خواهند داشت. برنامه روسيه رسيدن به ظرفيت ۹۰۰۰۰ مگاوات الكتريكي تا سال ۲۰۵۰ ميلادي است. جدول پ برنامه ساخت راكتورهايي كه قرار است در آينده توسط روسيه ساخته شود را فهرست وار بيان مي كند.
ادامه دارد

مبادلات تجاري ايران با آلمان، انگليس و فرانسه ۳۳ درصد افزايش يافت
مهر: مبادلات تجاري غير نفتي ايران با سه كشور آلمان، انگليس و فرانسه در سه ماهه اول امسال در مقايسه با مدت مشابه سال قبل ۳۳ درصد افزايش يافت.
در سه ماهه اول امسال مبادلات تجاري غير نفتي ايران با سه كشور اروپايي آلمان، فرانسه و انگليس به دو ميليارد و ۴۲۱ ميليون و ۳۰۶ هزار و ۸۹۶ دلار رسيده و اين در حالي است كه اين رقم در سه ماهه اول سال گذشته يك ميليارد و ۸۰۳ ميليون و ۲۹۳ هزار و ۸۷۰ دلار بوده است كه ۳۳ درصد افزايش نشان مي دهد.ازحجم مبادلات تجاري صورت گرفته بين ايران با سه كشور اروپايي يعني آلمان، فرانسه و انگليس در سه ماهه اول سال جاري، دو ميليارد و ۳۲۴ ميليون و ۶۴۲هزار و ۱۴۵دلار به واردات ايران از اين كشورها تعلق دارد.برهمين اساس، آلمان از نظر صادرات كالا به ايران در سه ماهه اول امسال، با مبلغي معادل يك ميليارد و ۱۶۹ميليون و ۷۸۹ هزار و ۱۱۸دلار، رتبه نخست را در بين اين سه كشور اروپايي به خود اختصاص داده است.
همچنين، حجم واردات ايران از فرانسه ۹۰۷ ميليون و ۳۹۴ هزار و ۴۱۹ دلار و از انگليس ۲۴۷ ميليون و ۴۵۸هزار و ۶۰۸دلار درسه ماهه اول امسال بوده است.
ميزان صادرات غير نفتي ايران به سه كشور آلمان، فرانسه و انگليس در سه ماهه اول امسال ۹۶ ميليون و ۶۶۴هزار و ۷۵۱ دلار بوده است.همچنين آلمان با ۶۷ ميليون و ۶۶۸هزار و ۴۵۴ دلار واردات از ايران در بين سه كشور مذاكره كننده با ايران در مسايل هسته اي در سه ماهه اول امسال رتبه اول را داراست.
انگليس و فرانسه نيز به ترتيب حدود ۳/۱۸ ميليون دلار و ۶/۱۰ميليون دلار واردات از ايران در همين مدت داشتند.
رشد اقتصادي ايران امسال به ۶/۶درصد مي رسد
مهر: بانك جهاني اعلام كرد ايران با رشد اقتصادي ۶/۶ درصدي در سال ۲۰۰۵ از ميان ۱۹۱ كشور جهان در جايگاه سي و پنجم جهان قرار خواهد گرفت.
تركمنستان با رشد اقتصادي ۱۶ درصدي بيشترين رشد اقتصادي را در جهان در سال ۲۰۰۵ خواهد داشت.
بر اساس اين گزارش، گينه با رشد اقتصادي ۷/۱۴ درصدي، ارمنستان ۹/،۱۳ ترينيداد و توباگو ۱/،۱۳ چاد ۳/،۱۱ آذربايجان ۲/،۱۱ گرجستان ،۱۱ نيجريه ۶/،۱۰ تاجيكستان ۲/،۱۰ و كويت با رشد اقتصادي ۱۰ درصدي به ترتيب دومين تا دهمين كشور جهان از لحاظ رشد اقتصادي محسوب مي گردند. بانك جهاني همچنين رشد اقتصادي چين را ۹ درصد، روسيه ۳/،۷ و اروپا ۶ درصد اعلام كرده است.
به گزارش بانك جهاني ، ميانگين رشد اقتصادي خاورميانه و شمال آفريقا حدودا ۶/۵ درصد خواهد بود. همچنين ميانگين رشد اقتصاد جهاني نيز ۸۳/۲ درصد خواهد بود.بر اساس اين گزارش كشورهاي آلمان، برزيل، سوييس، دومينيكن، گينه، هلند، برونئي، پرتقال، فلسطين، مالت، و ليبريا نيز با رشد منفي اقتصادي روبرو خواهند بود.اين گزارش حاكي است، ميانگين رشد اقتصادي كشورهاي عضو سازمان توسعه و همكاري اقتصادي ۲/۲ درصد است.
همچنين بانك جهاني ميانگين رشد اقتصادي كشورهاي بسيار فقير را ۶/۳ درصد پيش بيني كرده است.