غلامرضا رفيع
انتخاب دكتر محمود احمدي نژاد شهردار سابق تهران به عنوان رئيس جمهوري اسلامي ايران كه مدت ۲ سال اداره پايتخت را عهده دار بوده و با معضلات و مشكلات شهري و موانع فراروي شوراها آشناست، پيامد و رويكرد جديدي را در عرصه مديريت شهري به دنبال خواهد داشت.
به بيان ديگر، دولت آينده انتظارات و اميدهاي تازه اي را در رابطه با نوع نگرش به مقوله مديريت و اداره شهرها و روستاها از جمله تحقق مديريت واحد شهري، ارتقاء جايگاه شوراها و اصلاح قوانين و رفع موانع اداره آنها و كاهش معضلات و مشكلات شهري برانگيخته است. همشهري در اين باره، گفت وگويي با مهندس مهدي چمران رئيس شوراي اسلامي شهر تهران انجام داده است كه در صفحه ۸ از نظر خوانندگان مي گذرد.
* انتخاب احمدي نژاد را پيروزي خانواده شوراها مي دانم و مطمئنم تا آنجا كه قانون اجازه دهد براي تقويت شوراها و شهرداري ها تلاش خواهد كرد
* سياست تمركززدايي از تهران و رسيدگي به روستاها بايد در برنامه ريزي ها دنبال شود
* اولويت هاي شوراي شهر تهران در آينده با جديت بيشتري دنبال خواهد شد
* در دولت آينده دستيابي به مديريت واحد شهري منطقي گويا خواهد بود
* برنامه شوراي عالي استانها تثبيت جايگاه شوراها در كشور است
* با توجه به انتخاب دكتر احمدي نژاد شهردار سابق تهران به عنوان رئيس جمهوري ايران اين موضوع چه تأثيري بر آينده مديريت شهري به ويژه اداره پايتخت خواهد داشت؟
- سؤال خوبي را مطرح كرديد. در حال حاضر فردي به عنوان رئيس جمهور انتخاب شده كه قبلاً شهردار تهران بوده است.
از اين گذشته ايشان حدود ۲ سال پيش در شرايطي شهردار تهران شد كه اداره پايتخت بنا به دلايلي وضعيت بغرنج و پيچيده اي پيدا كرده بود و از نظر مديريت شهري درون شوراي شهر و شهرداري كشمكش هاي شديد سياسي و جناحي وجود داشت؛ به گونه اي كه شوراي حل اختلاف، شوراي شهر تهران را منحل و شهردار وقت را بركنار كرد و وزير كشور قائم مقام شوراي شهر شد به نحوي كه گويي شوراي شهر وجود نداشت.
در چنين شرايطي بود كه انتخابات دومين دوره شوراها برگزار و با يك چرخش كامل فكري شوراي شهر جديد مستقر شد و دكتر احمدي نژاد را به عنوان شهردار تهران معرفي كرد كه زياد خوشايند گروهي نبود و به همين دليل تعامل خوبي را با شهرداري نداشتند. با اين كه قبلاً شهردار تهران در هيأت دولت حضور مي يافت ولي از ايشان براي شركت در جلسات دعوت به عمل نيامد.
از سوي ديگر قوانيني براي كاهش منابع درآمدي شهرداري تهران و محدود كردن اختيارات شورا تصويب شد كه اين روند تا همين اواخر نيز ادامه داشت.
آنچه كه در اين دوره شوراي شهر و شهرداري را رنج مي داد عدم وجود مديريت واحد شهري و در منگنه گذاشتن شهرداري بود. ولي در شرايط فعلي فكر مي كنم كه موضوع فرق خواهد كرد و انتظار روشني براي دستيابي به همكاري و هماهنگي در اين زمينه وجود دارد. از اين رو در دولت آينده بحث مديريت واحد شهري با كسي مطرح مي شود كه در دوران تصدي شهرداري تهران از اين عدم مديريت واحد شهري رنج برده است و مي توان گفت خودش قرباني نبود مديريت واحد شهري بوده است، زيرا بسياري از پروژه ها و برنامه هايي را كه مي شد در اين مدت اجرا كرد متأسفانه به دليل همين ناهماهنگي ها و عدم تحقق مديريت واحد شهري عملي نشده است. بنابراين در حال حاضر فردي به عنوان رئيس جمهور انتخاب شده كه با اين مسائل به طور كامل آشنا است.
* از اين كه در حال حاضر شهرداري منتخب شوراي اسلامي شهر تهران به عنوان رئيس جمهور انتخاب شده است، شما جايگاه شوراها را در دولت آينده چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- موضوع ديگري كه در اين زمينه بسيار مهم است اين كه دكتر احمدي نژاد از خانواده شوراييان برخاسته و قبلاً به عنوان شهردار منتخب شوراي شهر يكي از كلان شهرهاي كشور در عرصه مديريت شهري حضوري فعال داشته است. از اين رو من انتخاب وي را پيروزي خانواده شوراها مي دانم و مطمئن هستم كه تا آنجا كه امكان پذير باشد و قانون اجازه دهد در تقويت شوراها و شهرداري ها كوشش خواهد كرد.
* از آنجا كه مديريت واحد شهري يكي از ابزارهاي مهم و ضروري شوراها در اداره امور به شمار مي رود ولي تاكنون برخي موانع و مقاومت ها از جمله در بدنه دولت و سيستم اداري و دستگاههاي اجرايي كشور، تحقق اين امر را با مشكل مواجه ساخته است، به نظر شما دورنماي مديريت واحد شهري با وجود اين نوع مقاومت ها چگونه خواهد بود؟
- به موضوع بسيار مهمي اشاره كرديد. شايد مسئولين فعلي دولت هم خودشان مشكلي با ايجاد مديريت واحد شهري نداشتند بلكه از آن دفاع هم مي كردند. ولي متأسفانه اين موضوع تاكنون عملي نشده است. به بيان ديگر اين موضوع وقتي به بدنه دولت و به مديران مي رسد با مقاومت و مخالفت هايي روبه رو مي شود و اصلاً برداشت آنها برداشت ديگري است.حتي در هيأت دولت كه همه از مسئولين رده اول هستند وقتي نگاه مي كنيم مي بينيم كه نگرش مديريت واحد شهري در مجموعه دولت وجود ندارد. براي نمونه وزير كشور براي حل مشكلات حمل و نقل ترافيكي تهران پيشنهاد مي دهد كه شهردار تهران مسئول مستقيم حل معضلات باشد ولي در هيأت دولت اين پيشنهاد تصويب نمي شود و مجدداً وزير كشور را مسئول اين كار قرار مي دهند كه بعد از گذشت چند ماه عملاً اتفاق خاصي به وجود نيامد. بنابراين در شرايط فعلي كه دولت خود، يك تجربه منفي از عدم مديريت واحد شهري دارد قاعدتاً منطق دستيابي به مديريت واحد شهري منطقي گويا و حاكم خواهد بود. اين كه چه قدر در بافت اداري و مياني و بدنه اجرايي كشور قابل اجرا باشد بايد آن را تجربه كرد و علاوه بر اين بايد فرهنگ سازي و تلاش همه جانبه در اين زمينه صورت گيرد.
* آيا با روي كار آمدن دولت جديد تغييري در اولويت هاي شوراي شهر براي اداره تهران نيز به وجود خواهد آمد؟
- اولويت هايي كه از همان ابتدا توسط شوراي شهر و شهرداري براي تهران در نظر گرفته شد مباحث و اصول اساسي مربوط به رفع مشكلات شهر تهران بود كه آن اولويت ها هنوز هم وجود دارد. البته به خاطر تجربياتي كه در اين مدت به دست آمده است به مسائل ديگري نيز رسيده ايم كه بايد روي آنها كار جدي و مفصل تري صورت گيرد. از جمله روي بافت هاي فرسوده و مسائل فرهنگي شهر تهران بايد كار شود.
* مديريت شهري با روي كار آمدن دولت جديد با توجه به نوع نگرش و مهياتر بودن زمينه، رفع كدام يك از مشكلات و معضلات شهري را در اولويت قرار خواهد داد و آن را با جديت دنبال خواهد كرد؟
- در دولت جديد احتمالاً براي گسترش حمل و نقل عمومي و بحث ترافيك بتوان از امكانات بيشتري استفاده كرد ،زيرا هر چه سرمايه بيشتري در اختيار داشته باشيم بهتر مي توانيم كار كنيم. البته براي رسيدن به اين هدف بايد همكاري مجلس شوراي اسلامي نيز وجود داشته باشد. نوسازي بافت هاي فرسوده نيز با توجه به گستردگي و بالا بودن درصد خطرآفريني نيازمند استفاده از امكانات و هماهنگي هاي دولتي، تسهيلات بانكها و امكانات وزارتخانه ها است كه اميدوارم در اين زمينه گام هاي مثبتي برداشته شود.
علاوه بر اين در رابطه با بحث آلودگي هوا و محيط زيست و ترافيك نيز همكاري بيشتري را از دولت انتظار داريم، زيرا ترافيك و آلودگي محيط زيست با يكديگر ارتباط دارند.
* با توجه به گستردگي بافت هاي فرسوده در سراسر كشور و محدود بودن منابع مالي، آيا دولت توان چنين سرمايه گذاري انبوهي را خواهد داشت در غير اين صورت چه راههايي براي حل اين معضل وجود دارد؟
- بافت هاي فرسوده را نبايد از اين زاويه نگاه كنيم كه دولت يك باره ميلياردها تومان سرمايه گذاري و جايي را نوسازي كند. دولت توان انجام چنين كاري را ندارد، همان طور كه تا به حال نداشته است. چنين انتظاراتي هيچ گاه عملي نيست. آنچه مي توان انتظار داشت فراهم كردن امكانات و هماهنگي ها در زمينه مشاركت براي نوسازي بافت هاي فرسوده است كه هم مشاركت بخش خصوصي و مردم و بخش هاي دولتي را به عنوان سرمايه گذار شامل شود و با برنامه ريزي بتوان چنين كار عظيمي را انجام داد. اين كار هم در تهران و هم در شهرهاي ديگر و ساير نقاط كشور عملي است.
* از آنجا كه شهردار جديد تهران هنوز انتخاب نشده است و شهرداري به صورت سرپرستي اداره مي شود برخي مي پرسند آيا اين موضوع خللي در روند خدمات رساني ايجاد نمي كند و بهتر نيست مديريت تثبيت شود؟
- همين كه شهرداري داراي سرپرست است مديريت آن تثبيت شده است. از اين گذشته قبلاً هم شهرداري داراي سرپرست بوده و مدت ها با سرپرست كارش را انجام داده است. برخي جاها سالها ممكن است يك سرپرست به جاي رئيس كارها را انجام دهد و مشكلي در اين زمينه وجود نخواهد داشت. اين كه احساس مي كنيم مديريت تثبيت نشده، جنبه رواني و احساسي است. شهرداري در حال حاضر يك واحد منسجم است و اگر يك واحد منسجم و متشكل و به هم پيوسته نبود نمي توانست در اين مدت ۲ سال گذشته اين كارهاي چشمگير را انجام دهد. برخي از برنامه هايي را كه شهرداري در اين مدت انجام داده قبلاً در عرض ۸ سال هم اجراء نشده بود. بنابر اين بافت منسجم در شهرداري وجود دارد و كارش را مي تواند به خوبي انجام دهد.
به ويژه با هماهنگي هايي كه با معاونين شهرداري و شهرداران مناطق به عمل آمده است شهرداري با توان و انگيزه فراوان تري كارهاي خود را ادامه مي دهد. البته من اين را نفي نمي كنم كه اگر شهردار به صورت قطعي انتخاب شود و كار كند بهتر است آن را قبول دارم و تلاش ما براين است كه هرچه سريع تر اين كار عملي شود.
* آقاي مهندس چمران از آنجا كه شما اخيراً به عنوان رئيس شوراي عالي استان ها انتخاب شده ايد، چه ارزيابي از برنامه هاي آينده اين شورا براي بهبود و ارتقاي جايگاه شوراها داريد؟
- برنامه شوراي عالي استان ها در آينده اين است كه جايگاه شوراها در كشور تثبيت شود. تثبيت كردن جايگاه شوراها نيازمند يك سري برنامه هايي است. قبلاً طرح هايي راجع به وظايف شوراها، جداول سازماني آنها، حق الزحمه حضور در جلسات و مسايل مالي براي تصويب به هيأت دولت فرستاده شده است كه متأسفانه با تغييراتي كه هيأت دولت در آنها داده به شوراي عالي استان ها لطمه زده و جايگاه آن را در بين شوراها تنزل داده است و اين در حالي است كه شوراها انتظار حمايت دارند.
مسايلي كه تصويب شد پيشنهادهاي شوراي عالي استان ها نبود و به طور كلي نوعي احساس تنهايي براي شوراها به وجود آمد. در حالي كه بايد سعي كنيم شوراها با هم منسجم شوند و ارتباط آنها اعم از شوراي شهر، شهرستان و شوراي استان با يكديگر نزديك تر شود. به خصوص بين شوراهاي كلان شهرها و مراكز استان ها كه شهرهاي بزرگ هستند و مسايل و مشكلات فراوان دارند، اين ارتباط ها گسترش بيشتري پيدا كند و به طور كلي شوراي عالي استان ها به عنوان نهادي از شوراها و پيگير امور شوراها در سيستم اجرايي كشور بتواند فعاليت و تلاش كند.
* در حال حاضر شوراي عالي استان ها چه برنامه مشخصي در اين رابطه از جمله اصلاح قوانين شوراها دارد؟
- يك سري كارها و برنامه ها قبلاً انجام شده است. در حال حاضر نيز بايد برنامه هاي ديگري با هماهنگي ساير شوراهاي اسلامي در رابطه با اصلاح قانون تجميع عوارض، پيشنهادهاي مربوط به برنامه چهارم، اصلاح قانون شوراها تهيه و تدوين شود كه در اين زمينه پيشنهادهاي اصلاحي و مطالعات گسترده اي انجام داده ايم. به هر حال شوراي عالي استان ها بايد براي ارائه طرح ها و لوايح جديد به دولت و مجلس آمادگي داشته باشد و فعال تر از گذشته برنامه هاي خود را به دولت و مجلس شوراي اسلامي ارائه دهد.
* با توجه به دور بودن شوراهاي روستايي از مراكز تصميم گيري و قانونگذاري كشور آيا راهكاري براي اين كه اين شوراها نيز بتوانند بهتر از گذشته مطالبات خود را پيگيري و دنبال كنند انديشيده خواهد شد؟
- در حال حاضر شوراهاي روستايي اصولاً حالت كدخدامنشي خود را دارند و آن را ادامه مي دهند و اعضا بدون داشتن هيچ گونه امكاناتي جلسات خود را در منازل خودشان تشكيل مي دهند و كار مي كنند. بنابر اين اگر مي خواهيم شوراهاي روستايي فعال تر باشند بايد لوازم اين كار را نيز در اختيارشان قرار دهيم. يكي از راههاي آبادكردن روستاها و جلوگيري از خالي شدن آنها و رونق كشاورزي، تقويت شوراهاي روستايي است كه به دليل گستردگي روستاها بايد برنامه هاي اجرايي درستي تدوين و به اجرا گذاشته شود. به نظر من هم بايد آن حالت مردمي و كدخدامنشي شوراهاي روستايي را حفظ كرد و هم امكانات مورد نياز را در اختيار آنها قرار دارد.
* با توجه به اعلام سياست تمركززدايي از سوي دولت جديد، آيا در اين ميان تقويت شوراهاي روستايي نيز مدنظر قرار خواهد گرفت؟
- تقويت شوراهاي روستاها به تقويت خود روستاها بستگي دارد و تقويت روستاها نيز به سياست هاي كلان نظام و دولت بستگي دارد. ما بايد تقويت روستاها به ويژه كشاورزان را در اولويت قرار دهيم. خوشبختانه اين موضوع از برنامه هاي ويژه دكتر احمدي نژاد بوده و هست كه همه روي اين تأكيد داريم كه اصولاً يك چنين ديدگاهي تقويت شود.
در صورتي كه روستاها و كشاورزي تقويت شود و بتوان امكانات زندگي را براي روستاييان فراهم كرد ديگر نياز نيست كه براي هر كار كوچكي ما به روستا خط بدهيم و برايشان قانون تصويب كنيم ،بلكه خود روستايي به شرط داشتن امكانات اوليه مي تواند به بهترين وجه مشكلات خود را برطرف سازد.
به بيان ديگر افزايش توان مالي، اشتغال، درآمد و اميد به آينده امكاناتي است كه برخورداري از آن براي روستاييان مهم است. در حال حاضر يك روستايي مي گويد من كار مي كنم و زخمت هم مي كشم ولي اگر ناگهان سيل آمد و يا خشكسالي رخ داد و محصولم از بين رفت چه كسي از من حمايت مي كند و چگونه مي توانم زندگيم را اداره كنم. به طور كلي سياست تمركز زدايي از تهران و رسيدگي به روستاها به عنوان هسته اصلي زندگي بايد در برنامه ريزي ها دنبال شود. اگر اين هسته هاي زندگي فعال و شاداب باشند شادابي آنها به كل جامعه سرايت خواهد كرد.
