چين به دانشگاه مي رود
مترجم: رضا محتشم - منبع: كريسچن ساينس مانيتور
|
|
چند سال پيش، كارخانه خودروسازي جيلي در چين در مورد كمبود كارگران ماهر احساس نگراني كرد. به اين منظور، مسئولان كارخانه با اختصاص ۸۰۰ ميليون دلار، يك دانشگاه خصوصي تأسيس كردند. تا يك دهه قبل، فكر چنين كاري نيز غيرممكن به نظر مي رسيد. اما در سال ،۲۰۰۰ دانشگاه جيلي پكن در حومه پايتخت چين افتتاح شد. در سالهاي اخير حدود ۱۳۰۰ دانشگاه خصوصي در اين كشور تأسيس شده است. در ترم جديد كه از مهر آغاز مي شود، دانشگاه جيلي حدود ۲۰۰۰۰ دانشجو را در رشته هايي از تربيت شخصيت تا زبان انگليسي و مهندسي ثبت نام كرده است.در حالي كه پيشروي چين در صحنه اقتصاد جهان ادامه دارد، گسترش آموزش عالي به شكلي بسيار بلندپروازانه در كشور عملي مي شود. در سالهاي پاياني دهه ۱۹۹۰ دولت خواستار تأسيس دانشگاه هاي طراز اول و افزايش دسترسي توده هاي مردم شد و اكنون درهاي دانشگاه هايي كه پيشتر مختص نخبگان بود، براي سايرين نيز باز شده است. بودجه زيادي صرف پژوهش مي شود و از تأسيس دانشگاه هاي خصوصي مانند جيلي استقبال مي شود. به علاوه برنامه درسي گسترش يافته است تا فارغ التحصيلان دانشگاه ها در اقتصاد جهاني دانش مدار توان رقابتي خود را حفظ كنند.
به مانند خيلي چيزهاي ديگر در چين، اين تحول با سرعت و ابعاد خيره كننده اي رخ مي دهد. جرارد پوستي ليون كارشناس آموزش در دانشگاه هنگ كنگ مي گويد: «اين گسترش بي سابقه است. چنين تحولي با اين ابعاد در هيچ جاي جهان رخ نداده است.» به گفته وي، اين تحول با كمترين ميزان بي ثباتي صورت گرفته است.از سال ۱۹۹۸ كه جيانگ زمين رئيس جمهوري وقت چين در سخنراني به مناسبت يك صدمين سالگرد تأسيس دانشگاه پكن، خواستار تغيير شد، مجموع ثبت نام در كشور تقريباً سه برابر شده است. اكنون چين از نظر ثبت نام دانشجو از آمريكا، هند، روسيه و ژاپن جلوتر است. مقامات چيني برآورد مي كنند تا سال ۲۰۱۰ دست كم ۲۰ درصد فارغ التحصيلان دبيرستان از نوعي آموزش عالي بهره مند خواهند شد و انتظار مي رود اين نسبت تا سال ۲۰۵۰ به ۵۰ برسد. در حال حاضر چين ۲۰ ميليون نفر دانشجو دارد. اين تغيير سنت هاي ديرينه را نيز از بيخ و بن بركنده است. تأثيرگذاري نيروهاي بازار درسالهاي دهه ۱۹۹۰ باعث اعمال شهريه و تأسيس دانشگاه هاي خصوصي شده است. رشته هاي افزوده شده است كه نياز فزاينده به كارگران ماهر را برطرف مي كند. با افزايش ثبت نام، دانشگاه ها ناچار شده اند به سرعت تغيير كنند. مثلاً دانشگاه ژجيانگ در نزديك شانگهاي كه در اواسط دهه ،۱۹۹۰ حدود ۱۰۰۰۰ دانشجو داشت، اكنون پس از تغيير ساختار حدود ۴۵۰۰۰ دانشجو دارد. اين تغيير ساختار از جمله با ادغام با ساير موسسات آموزش عالي محقق شده است.مهمترين تغيير براي فارغ التحصيلان آن بوده است كه مثلاً كسب مدرك كارشناسي از يك دانشگاه گروه الف- كه سابقاً تخته پرش تضميني موفقيت تلقي مي شد- اكنون فقط اولين گام بالا رفتن از نردبان اقتصاد است. عده بيشتري از دانشجويان قصد دارند كارشناسي ارشد و حتي دكتري بگيرند.
بين سالهاي ۱۹۹۶ تا ،۲۰۰۱ تعداد دارندگان مدرك علوم و مهندسي تقريباً دو برابر و به ۸۰۰۰ نفر رسيد. برخي ناظران معتقدند ظرف يك دهه، چين احتمالاً داراي تعدادي دانشگاه هاي فني خوب در جهان خواهد شد. شي جينگ هوان مدير اجرايي مؤسسه پژوهش آموزشي وابسته به دانشگاه تسينگ هوا در پكن گفت: «اكنون دوره اي حساس براي دانشگاه هاي چين است. كل جامعه و به همراه آن آموزش عالي در حال گذار است.»
دانشجويان سال آخر در دانشگاه تسينگ هوا جزو نخستين افرادي هستند كه اثر حضور در يكي از هفت دانشگاهي را احساس مي كنند كه قرار است با هاروارد و سوربن در غرب رقابت كند. اين دانشگاه برنامه تبادل استاد با دانشگاه هاي معتبر جهان دارد و از بين آنان براي تدريس استخدام مي كند. بعضي از كلاس ها در اين دانشگاه به دو زبان چيني و انگليسي ارائه مي شود. تسينگ هوا چند دهه است كه به ام آي تي چين مشهور است. اين دانشگاه ها ۱۲ دانشكده از مديريت تا معماري دارد. بيشتر اعضاي هيأت علمي آن فارغ التحصيل خارج هستند. تقريباً تمام دانشجويان با انگليسي آشنايي دارند و بسياري به آن تكلم مي كنند.
يي فنگ كه در رشته امور دارايي فارغ التحصيل شده و قصد دارد فوق ليسانس بازاريابي بگيرد، گفت: در دانشگاه كساني را مي شناسد كه مي خواستند به رشته بانكداري و سرمايه گذاري بروند، اما نتوانستند. من گزينه هاي زيادي دارم. از چهار سال پيش تا به حال، عدم قطعيت بيشتر شده است.
وي گفت: بسياري از دوستانش متوجه شده اند حتي داشتن مدرك از تسينگ هوا ضرورتاً باعث جهش سريع به جلو نمي شود. بخشي از اين عدم قطعيت ناشي از رقابت فشرده بين فارغ التحصيلان است. در صورت داشتن اختيار انتخاب، بيشتر دانشجويان هنوز يك دانشگاه دولتي پرآوازه را ترجيح مي دهند. اما دانشگاه هاي خصوصي مانند دانشگاه جيلي پكن از امتياز مهمي برخوردارند، يعني تدريس مهارتهاي علمي كه مي تواند به سرعت به اشتغال منجر شود.
لوچيائو مينگ مدير اجرايي تسينگ هوا گفت: دانشگاه ها رقابت زيادي با هم دارند. اما افزايش ظرفيت ثبت نام راه حل نيست چون اين كار كيفيت را پايين مي آورد. وي اهداف دانشگاه را چنين برمي شمارد: تمرين و كار علمي ضرورت است، درست به مانند تئوري البته نه به مقدار زياد. پرورش شخصيت نيز وجود دارد. وي معتقد است اين كار اهميت زيادي دارد چون جوانان ماهر براي آينده كشور مورد نياز است. تحصيل در جيلي هزينه بيشتري از دانشگاه هاي دولتي دارد. شهريه ساليان آن حدود ۸۰۰۰ يوان (حدود ۱۰۰۰ دلار) است. اين شهريه در دانشگاه هاي دولتي ۶۰۰۰ يوان است. البته دانشجويان مي توانند از كمك مالي بهره مند شوند. تقريباً صد در صد فارغ التحصيلان جيلي پارسال مشغول به كار شدند. به گفته او، موفقيت آنان ناشي از فرهنگ نوآوري است.تأكيد بر تفكر خلاقانه و پرورش جواني كه بتواند هم افلاطون را بفهمد و هم بتواند با نرم افزار كار كند، به تقويت روحيه كاري كمك مي كند. البته چين از دير باز به آموزش بهاي زيادي داده است. تا يك قرن پيش، اصول ۲۵۰۰ ساله كنفوسيوس مبناي يادگيري بود. در قرون نوزدهم و بيستم، تأثير پذيري از آمريكا و اروپا باعث ايجاد نظام دانشگاهي غني در چين شد.
اما در سال ،۱۹۴۹ قوانين عوض شد. ويليام كربي كارشناس چيني در دانشگاه هاروارد گفت: در طول آن دوران ، چين يكي از آينده دارترين مجموعه هاي آموزش عالي را در خارج از اروپا و آمريكاي شمالي نابود كرد. در طول انقلاب فرهنگي در سالهاي دهه ۱۹۶۰ و ،۱۹۷۰ امتحانات ورودي سراسري به طور موقت لغو شد، دانشجويان كلاس ها را رها كردند و دانشگاه ها از پذيرش دانشجويان جديد يا توليد فارغ التحصيلان خودداري كردند. اما حالا مردم همه چيز را با معيار مقياس جهاني مي بينند، چه مسائل مربوط به سازمان تجارت جهاني باشد چه مسائل مربوط به مهندسي زيست پزشكي. كربي گفت: واقعاً شگفت انگيز است كه چگونه چين به يكي از پيشتازان كشورهاي توسعه يافته و پيشگام پرورش جهاني استعدادهاي فني بدل شده است.
حركت به سوي معيارهاي بين المللي يك چالش حساس را مطرح كرده است، اين كه چگونه مي توان بحث آزادتر در مورد موضوع هاي حساس سياسي را اداره كرد و اين كه چگونه مي توان آزادي دانشگاهي بيشتري اعطا كرد بدون آن كه به اقتدار پذيرفته شده لطمه اي وارد نشود. تا به حال پيشرفت هايي در اين زمينه صورت گرفته است. كربي گفت: مسائل حساس تاريخي اكنون با آزادي بيشتري توسط كارشناسان بحث و بررسي مي شود. مثلاً مي توان در مورد دوره ملي گرايي(قبل از ۱۹۴۹) تحقيق جدي و از چيان كاي چك به عنوان ميهن پرست تمجيد كرد. اما كارشناسان خارجي آزادي بيشتري دارند. به هر حال آزادي زيادي در دانشگاه ها وجود دارد كه فرق زيادي با ۲۰ سال پيش دارد يعني زماني كه در دانشگاه هاي اصلي كشور، فقط عده اي خاص تحصيل مي كردند و يك برنامه درسي تجويز شده را پي مي گرفتند.
در چين تعداد بسيار زيادي آماده رفتن به دانشگاه هستند و اين كشور اكنون سرمايه گذاري زيادي روي اين استعدادها مي كند.
|