|
ظرف هايي كه به چرخه محيط زيست بر نمي گردند
دور از زحمت شست و شو
استفاده از ظروف يك بار مصرف علاوه بر اينكه باعث ايجاد يك هزينه اضافي در سبد خانوار مي شود، در مقياس وسيع هزاران تن زباله غير قابل بازيافت توليد و خطرات غيرقابل جبراني را متوجه محيط زيست ما مي كند
سايه يكتا
قديم ترها وقتي مادربزرگ طبق عادت هرساله در بعضي مناسبت هاي مذهبي، سوروسات شله زردپزي را مهيا مي كرد، يك بخش مهم كار، آماده كردن كاسه هاي چيني ريز و درشت و خوشگلي بود كه از شله زرد پر مي شد و در خانه همسايه ها مي رفت. همسايه ها هم شله زرد را خالي كرده، ظرف آن را مي شستند و داخل آن يك شاخه گل يا اگر داشتند نقل و شيريني مي گذاشتند و پس مي دادند. آنموقع نوه هاي مادربزرگ، هريك براي پخش كردن شله زرد بين همسايه ها پيشقدم مي شدند تا گل و شيريني ها را براي خودشان بردارند.
غذاهاي نذري در ظروف چيني اصلا جلوه ديگري داشت.
اما زمان گذشت و خيلي چيزها عوض شد. مادربزرگ ديگر خانه اش حياط ندارد و آپارتمان نشين شده، وقتي هم شله زرد مي پزد، ديگر آنها را در كاسه هاي چيني نمي ريزد و كاسه هاي پلاستيكي يك بار مصرف جايگزين آنها شده است.
اما چه چيز باعث شد ظروف يك بار مصرف، كم كم جاي خود را در همه جا باز كرده و جايگزين انواع و اقسام ظرف هاي چيني، بلوري و... شوند؟
ظاهرا استفاده از اين ظروف هم يكي ديگر از مظاهر شهرنشين هايي است كه با كمبود وقت مواجهند.
قديم ترها وقتي مي خواستيد خارج از خانه يك غذاي سبك مثل ساندويچ بخوريد، ساندويچ هاي پيچيده شده در پوشش كاغذي و يك شيشه نوشابه روي ميز شما قرار مي گرفت، اما اگر امروزه پا به ساندويچي ها و رستوران ها بگذاريد مي بينيد تا جايي كه امكان آن بوده ظروف، يك بار مصرف و پلاستيكي است. نوشابه ها در ليوان هاي پلاستيكي يك بار مصرف ريخته مي شود، پوشش ساندويچ ها ديگر كاغذي نيست، بلكه آن هم از پلاستيك است و غير از آن هم دوباره ساندويچ و نوشابه در يك سيني پلاستيكي قرار گرفته و روي ميز شما گذاشته مي شود.
رواج ظروف يك بار مصرف پلاستيكي، آنقدر زياد شده كه حتي به جشن هاي خانگي هم راه پيدا كرده است. خانم هاي خانه دار ترجيح مي دهند به جاي استفاده از ظروف چيني، بلور و... در ميهماني ها كار خود را راحت كرده، از ظروف يك بار مصرف استفاده كنند. آنها با اين كار تنها متحمل پرداخت هزينه اين ظروف مي شوند، اما در عوض ديگر مجبور به شست وشوي ظروف بعد از اتمام ميهماني نيستند و غير از آن هم، نگراني از بابت شكسته شدن ظروف شكستني خود ندارند.
حالا نه تنها كاسه، بشقاب و ليوان ها جاي خود را به اين ظروف داده اند، بلكه قاشق، چنگال و كاردهاي پلاستيكي هم اين روزها بسيار متداول شده است.
تصور كنيد آيا خوردن غذايي سنتي و خوشمزه در يك بشقاب پلاستيكي و با قاشق و چنگال پلاستيكي مي تواند لذتبخش باشد؟ اصلا نصف لذت خوردن خوراكي ها و زيبايي شان به تزئينات و زيبايي ظرفي است كه در آن قرار گرفته اند.
ظروف پلاستيكي در رنگ ها و مدل ها و سايزهاي مختلف، از كوچك و بزرگ در بازار موجودند. از ديس و كاسه و بشقاب و پيش دستي تا ليوان و قاشق و كارد و چنگال، با رنگ هاي سفيد، زرد، صورتي و سبز و با ضخامت هاي متفاوت بدون هيچ كسري، همه در اختيار خريدار قرار مي گيرند.
براي برگزاري يك ميهماني، شخص مي تواند از اول تا آخر با ظروف يك بار مصرف از ميهمان ها پذيرايي كند. شربت ها در ليوان هاي يك بار مصرف، ميوه ها در پيش دستي هاي يك بار مصرف و با كاردهاي يك بار مصرف، بستني در كاسه هاي كوچك و با قاشق هاي كوچك يك بار مصرف و دوباره غذا در بشقاب هاي بزرگ و ليوان هاي بزرگ هم براي نوشابه مناسب است.
ظروف يك بار مصرف با قيمت هاي نسبتا اندك در اختيار مشتري قرار مي گيرند.
از نظر مصرف كننده، استفاده از اين ظروف به زحمت استفاده از ظرف هاي شكستني مي ارزد و چون اين ظروف بعد از مصرف به يكباره و بدون شست وشو به داخل سطل هاي زباله سرازير مي شوند، پس استفاده از آنها زحمتي ندارد.
ديگر حتي در مناسبت هاي مذهبي هم مغازه هاي فروشندگان اين ظروف پر از مشتري مي شود، هر چند كه نذري ها در اين ظروف يك بار مصرف جلوه و زيبايي چنداني ندارد، اما اين تصور وجود دارد كه ديگر زحمت و دردسر جمع كردن ظرف ها از خانه همسايه ها و احتمال شكسته شدن آنها از بين مي رود.
ديگر زمان خوردن يك ليوان آب ميوه در ظرف هاي بزرگ و بلوري گذشته است و همه مغازه ها يك بار مصرف ها را جايگزين كرده اند، البته استفاده از اين ظروف در اماكن عمومي ممكن است باعث بالا بردن ضريب رعايت بهداشت شود، اما اين را هم بدانيد كه استفاده از ظروف پلاستيكي يك بار مصرف هر چند كه ممكن است در بعضي جهات به نفع شما باشد، اما در سطح وسيع به محيط زيست ما بسيار آسيب مي رساند و علاوه بر آن به لحاظ حفظ بهداشت و سلامتي هم در استفاده از اين ظروف بايد نكاتي را بدانيد از آن جمله اينكه استفاده از ليوان هاي يك بار مصرف از جنس پلي استايرن كه بي رنگ و شفاف هستند، براي نوشيدني هاي داغ مثل قهوه و چاي مجاز نيست و باعث ايجاد عوارض در انسان مي شود. ظروف يك بار مصرف فوم دار سفيد رنگ كه از جنس پلي استايرن هستند نبايد براي مواد غذايي خيلي داغ مثل پيتزا با 140 درجه سانتيگراد حرارت استفاده شوند. استفاده نا به جا از ظروف پلي اتيلن مي تواند موجب آزاد شدن مواد آلي و تركيبات شيميايي موجود در ديواره ظروف به داخل مواد غذايي شود كه مصرف آنها براي سلامتي مضر است. ظروف يك بار مصرف فوم دار براي مواد غذايي سرد، گرم و مرطوب مناسب است. از سوي ديگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي هم هر چند وقت يك بار با توجه به رواج فراوان استفاده از ظروف يك بار مصرف پلاستيكي براي نگهداري و عرضه مواد غذايي، هشدارهايي براي رعايت احتياط در استفاده از اين ظروف مي دهد. از سوي ديگر اين را هم بدانيد كه بسياري از مواد در طبيعت تجزيه مي شوند و به خودي خود بازيافت مي شوند. موجودات زنده اي كه مي ميرند يا مواد فاسدشدني از اين دسته هستند كه به آنها مواد زيست فروپاش مي گويند، براي مثال كودهايي كه در باغات ريخته مي شوند و نتيجه جمع شدن موادي مانند غذاهاي فاسد شده، آشغال ميوه ها، پوست تخم مرغ و ديگر زباله هاي تجربه ناپذير است به طور طبيعي توسط حشرات و ديگر جانوران موذي خورده مي شوند.
متاسفانه مقادير بالايي از زباله ها مانند فلزات، كائوچو و پلاستيك قابليت تجزيه ندارند و براي صدها سال تجزيه نشده و در طبيعت باقي مي مانند. حتي اگر اين مواد قطعه قطعه و خرد هم شوند باز هم نمي توانند تجزيه شوند و به مرور جو اتمسفر، زمين و آب را آلوده مي كنند.
متاسفانه بيش از 50 درصد زباله توليدي در شهرهاي بزرگ كشور ما را همين ظروف يك بار مصرف و پلاستيكي غير قابل بازيافت تشكيل مي دهند و اين امر باعث نگراني مسئولان شهري شده است.
زباله هايي كه قابل بازيافت نيستند در گودال هايي به نام محل دفن زباله مدفون مي شوند. اين زباله ها ابتدا تكه تكه و سپس له و خمير مانند مي شوند، بنابراين با اين كار زباله ها فضاي كمتري را اشغال مي كنند. اگر نتوانيم به روند بازيافت ادامه دهيم بايد روز به روز بر تعداد اين گودال ها افزوده شود، اما در اين زمينه راهكارهاي چندي هم وجود دارد كه البته تاحدي مي تواند مشكلات ناشي مواد غيرقابل بازيافت را كمرنگ كند كه يكي از آنها اختصاص سطل هاي زباله مخصوص بازيافت است، يعني قوطي هاي آلومينيومي، بطري هاي پلاستيكي، شيشه ها و كاغذ و مقوا در سطل هاي جداگانه قرار بگيرد، ديگر اينكه بعد از استفاده از كيسه هاي پلاستيكي آنها را دور نيندازيد و نگه داريد و براي دفعات بعدي از آنها استفاده كنيد. براي خريد كردن از مغازه ها به جاي بسته بندي هاي پلاستيكي، بسته بندي هاي مقوايي و كاغذي يا شيشه اي را انتخاب كنيد، به عنوان مثال براي خريد شير، پوشش هاي مقوايي در اولويت هستند، بعد از آن شيشه اي و در نهايت پلاستيكي، اما حتي الامكان از ظروف يك بار مصرف پلاستيكي استفاده نكنيد.
و اگر مجبور به استفاده از ظروف يك بار مصرف شديد بدانيد كه انواع كاغذي اين ظروف بر پلاستيكي ها ارجحيت دارد. پس از استفاده از پاكت ها و بطري هاي پلاستيكي، آنها را بشوييد و با رعايت كامل بهداشت مجددا از آنها استفاده كنيد.
ظروف يك بار مصرف كاغذي به لحاظ قيمت، تقريبا با پلاستيكي ها برابري مي كند و علاوه بر آن ظاهر زيباتري هم دارد و ضرر كمتري هم به محيط زيست ما مي زند.
اما در مجموع استفاده از ظروف يك بار مصرف علاوه بر اينكه باعث ايجاد يك هزينه اضافي در سبد خانوار مي شود، در مقياس وسيع هزاران تن زباله غير قابل بازيافت توليد و خطرات غيرقابل جبراني را متوجه محيط زيست ما مي كند؛ محيط زيستي كه بسيار آسيب پذير بوده و قرار است جايگاه زندگي نسل هاي بعدي باشد.
اگر فقط به خاطر راحتي خودتان از ظروف يك بار مصرف پلاستيكي استفاده كنيد، ضرر كوچكي به جيب خودتان و ضرر بزرگي به محيط زيست و اطرافيانتان زده ايد، پس تنها، اگر مجبور شديد از اين ظروف استفاده كنيد.
اگر استفاده از ظروف شيشه اي، استيل و چيني در منازل دوباره جايگاه خود را پيدا كند، اين كار مي تواند به مرور زمان گسترش يافته و به سالن هاي غذاخوري ، ادارات و سازمان ها، رستوران ها و بوفه، مراسم و جلسات و مساجد و... هم برسد تا حتي المقدور در مكان هايي كه ظرفشويي هاي مناسب براي شست وشو و آبكشي موجود است و امكان شست وشوي صحيح و ضدعفوني مناسب وجود دارد، ظروف شيشه اي، استيل و چيني سالم بدون ترك خوردگي و لب پريدگي به جاي ظروف يك بار مصرف پلاستيكي مورد استفاده قرار گيرند. اين كار كمك زيادي به كاهش هزينه ها مي كند و كمك موثرتري به حفظ محيط زيست.
|
