چهارشنبه ۱۶ شهريور ۱۳۸۴ - - ۳۷۹۴
علمي
Front Page

بررسي تغييرات آب و هوايي
خدا زمين را نجات دهد
001146.jpg
انسان با سوزاندن منابع عظيم زغال سنگ، نفت و گاز، عامل گرم شدن زمين است. اين عمل، باعث رها شدن سالانه ميلياردها تن دي اكسيد كربن در فضا مي شود كه نهايتا به گرم شدن بيشتر زمين منجر مي شود
عميد عماد
آب و هوا هميشه از ديرباز نقش موثري در شكل  گيري و روش زندگي جوامع بشري داشته است. اگر سرماي سخت شمال نبود، نياكان سرمازده ما هرگز رو به جنوب نمي كردند، اگر مناطق معتدل و خوش آب و هواي بين النهرين نبود، هرگز تمدن هاي بزرگ باستاني در اين مناطق متمركز نمي شدند. به طور كلي مي توان گفت اگر تغييرات آب و هوايي نبود، مطمئنا امروز جوامع بشري شكل ديگري داشتند. آري، تغييرات آب و هوا با ما بوده و خواهد بود، اما حضور آن در بيشتر اوقات بخصوص طي قرن گذشته و هزاره جديد، مورد غفلت واقع شده است. از هنگامي كه بشر با استفاده از فن آوري هاي جديد خود توانست تغييرات آب و هوايي را پيش بيني كند، اهميت اين تغييرات تا حد اخبار صبحگاهي تنزل يافته است، اما اين پايان كار همراه ديرينه بشر نيست. اين روزها دوباره اين غول خفته به زندگي بشر سرك مي كشد. از كانادا و مناطق قطبي خبر مي رسد، يخچال هاي طبيعي يخي در حال ذوب شدن هستند. مناطق وسيعي از آسياي جنوب شرقي و آمريكاي لاتين را توفان هاي متعددي در برگرفته است. در اروپا امواج هواي گرم و آتش سوزي هاي پياپي سبزي قاره را به زردي تبديل كرده است و در آمريكا - كشوري كه خود را آقاي جهان مي خواند توفان كاترينا اقتصاد، سياست، ارزش هاي انساني و موقعيت رئيس جمهور را به چالش كشيده است، اما هنوز زود است كه بگوييم آب و هوا كمر به نابودي نسل بشر بسته است. مسئله اين است كه نسل بشر خود موجبات نابودي خويش را فراهم آورده است. بر اساس تحقيقات گروه بين دولي سازمان ملل در زمينه تغييرات آب و هوايي، زمين بشدت گرم شده و دليل اصلي اين گرماي بي سابقه فعاليت هاي انساني است. طي هزار سال گذشته زمين در گرم ترين لحظات عمر خود به سر مي برد. طي 30 سال گذشته گرم شدن زمين سريع تر از هميشه بوده و همه اينها نتيجه سرعت برق آساي پيشرفت صنعتي بشر در قرن گذشته است.
انسان با سوزاندن منابع عظيم زغال سنگ، نفت و گاز، عامل گرم شدن زمين است. اين عمل، باعث رها شدن سالانه ميلياردها تن دي اكسيد كربن در فضا مي شود كه نهايتا به گرم شدن بيشتر زمين منجر مي شود، البته دانشمندان زيادي هم عقيده دارند تغييرات آب و هوايي با افول كشاورزي شروع شده است.
ماهيت فيزيكي گازهاي گلخانه اي طي يك قرن گذشته به مبحثي علمي تبديل شده است. CO2 گازي گلخانه اي است كه تشعشات خورشيد را در تروپوسفر لايه پاييني جو جذب خود مي كند و مانع عبور آنها مي شود. اين گاز طي سالها با ديگر گازهاي گلخانه اي كه توسط بشر توليد مي شوند از قبيل متان و كلروفلوئوروكربن ها (CFC) مخلوط شده و حالت خطرناكي در تروپوسفر ايجاد كرده است.
اگر روند كنوني ادامه يابد، غلظت CO2 اتمسفري به دو برابر ميزان پيش از انقلاب صنعتي خواهد رسيد. اين ميزان براي افزايش 2 تا 5 درجه سانتيگرادي ميانگين گرماي زمين كافي است. افزايش گرما قطعي خواهد بود، اما ميزان آن به عواملي نظير ذوب شدن يخ ها، اقيانوس ها، بخار آب، ابرها و تغييرات گياهي زمين بستگي دارد.
گرم شدن، پديده هاي غيرقابل پيش بيني ديگري را هم همراه خود مي آورد. ذوب شدن توده هاي يخ و بارش هاي سيل آساي باران، باعث طغيان برخي رودخانه ها خواهد شد، در حالي كه تبخير بي رويه، برخي ديگر را از آب تهي مي كند. بيماري ها سريعا فراگير خواهند شد. اختلاف بر سر منابع رو به زوال آب احتمالا باعث بروز اختلافات شديدي در برخي مناطق خواهد شد و مسلما مشكلات بسيار ديگري بر اثر اين تغييرات بروز خواهد كرد.
از آنجا كه اكوسيستم هاي طبيعي مانند صخره هاي مرجاني در حال نابودي هستند، تنوع زيستي كاهش يافته و بيشتر گونه ها نمي توانند به سرعت مهاجرت كنند تا به حيات خود ادامه دهند.
توسعه گرمايي اقيانوس ها در كنار ذوب شدن بي رويه يخ هاي روي زمين، باعث شده است سطح درياها بالا بيايد. در قرن جاري فعاليت هاي انساني مي تواند اثرات غيرقابل برگشتي بر روند آب شدن لايه هاي يخي گروئنلند بگذارد. اگر اين منطقه قطبي كه در اقيانوس اطلس قرار دارد آب شود، سطح آب  تمام درياهاي باز جهان، 6 متر پيشروي خواهد داشت و اين يعني بي خانمان شدن ميلياردها انسان در سراسر زمين.
با اين حال زمين تا آنجا كه در توان داشته است اثرات مخرب فعاليت هاي زيانبار بشر را خنثي كرده و اگر اقيانوس ها و جنگل هاي انبوه، ميزان بسيار زيادي از co2 اتمسفر (تقريبا نيمي از آن) را جذب نمي كردند، امروز وضع بسيار اسفناك تر مي بود، اما زمين هم در مقابل خرابكاري هاي انسان به زانو درآمده است.
از سال 2001 تاكنون، حجم co2 اتمسفري دو برابر شده و اين بدان معنا است كه زمين در حال از دست دادن قابليت جذب دي اكسيد كربني است كه ما توليد مي كنيم. حتي بر اساس تحقيقاتي مشاهده شده است كه فيلترهاي زمين نظير جنگل ها، خود در حال آزاد كردن co2 هستند.
همه اين موارد خطرهاي جدي براي آينده بشريت به شمار مي روند. اولين واكنش رسمي به اين تغييرات گسترده آب و هوايي در همايش زمين در سال 1992 نشان داده شد. در اين سال تصميم گرفته شد كشورهاي دنيا از تغييرات خطرناك آب و هوايي پيشگيري كنند. قدم بعدي پيمان كيوتو بود كه در سال 1997 در ژاپن منعقد شد. طبق اين پيمان كشورهاي صنعتي متعهد مي شوند ميزان خروجي گازهاي گلخانه اي خود را كاهش دهند، اما اين پيمان، حتي اگر از سوي تمام كشورها پذيرفته شود، كافي نيست، چون زمين در وضعيت بسيار خطرناك تري از آنچه كه مردم فكر مي كنند قرار دارد. محققان بر اين باورند كشورها بايد سريعا فكري به حال نحوه توليد انرژي خود بكنند. آنها به جاي استفاده از سوخت هاي فسيلي كه عامل اصلي اين بحران به شمار مي روند، منابع تجديد پذير انرژي از قبيل باد، خورشيد، جزر و مد دريا و انرژي هسته اي را پيشنهاد مي كنند. در كنار اينها بايد روش هاي جديدي هم براي انتقال اين انرژي هاي پاك به جامعه ابداع شود. در حال حاضر يكي از روش هاي عملي كه در چند مورد هم با موفقيت آزمايش شده است، پيل هاي سوختي هيدروژني است كه در خودروها مورد استفاده قرار مي گيرند. علاوه بر آن در همين زمينه، مي توان به خودروهاي هيبريدي سوختي الكتريكي اشاره كرد كه عملا به صورت انبوه توليد شده و با استقبال خوبي مواجه مي شوند. اين خودروها بيشتر در ژاپن و آمريكا توليد مي شود و بازار عمده آن آمريكاي شمالي است.
راهكارهاي ديگري هم براي مقابله با گرماي زمين وجود دارد كه چندان عملي به نظر نمي رسد. اين راهكارها كه به مهندسي مگا معروف است، همگي بر دفع گرما تاكيد دارد. نصب آينه هاي بسيار بزرگ روي زمين براي دفع نور و در نتيجه گرماي زمين يكي از اين راهكارهاست. راهكار ديگر تزريق آهن به اقيانوس است تا لايه هاي جلبكي ايجاد شود و اين لايه ها دي اكسيد كربن بيشتري جذب كنند. دفن كردن گازهاي گلخانه اي در زير درياها هم راهكار پيشنهادي ديگري است كه هر چند چندان عملي به نظر نمي رسد، اما از آنجا كه سريعا بايد فكري به حال جلوگيري از گرم شدن زمين كرد، داراي موافقان زيادي است. چه اين راهكارها منطقي و عملي باشند يا نه، مسئله اين است كه بايد حجم فعلي CO2 اتمسفر 70 تا 80 درصد كاهش يابد. در اين صورت غلظت اتمسفري CO2 ثابت خواهد ماند و به پيروي از آن دماي زمين.

همچنان در جستجوي حيات
001116.jpg
تا به حال هيچ كس موجود فرازميني نديده است، اما طي 20 سال گذشته، دانشمندان به نشانه هايي دست يافته اند كه مشخص مي كند حيات در جهان به صورت عمومي وجود دارد و برخي اميدوارند بزودي مداركي دال بر وجود حيات در بيرون زمين پيدا كنند.
برخي از اين گمان ها از حيات زميني ناشي مي شود. زيست شناسان گونه هايي از اكسترموفيل ها، ميكروارگانيزم هايي زميني، كشف كرده اند كه در شرايط بسيار سخت از قبيل درياچه هاي نمكي و صخره هاي عميق زمين، قادر به ادامه حيات هستند. آنها مي گويند اگر اين ارگانيزم ها مي توانند در اين شرايط سخت كه همانند آن در ديگر سيارات وجود دارد، دوام بياورند اين احتمال وجود دارد كه در سيارات ديگر هم ارگانيزم هاي مشابهي وجود داشته باشد.
در سال 1996 يك تيم تحقيقاتي اعلام كرد كه يك شهاب سنگ مريخي با نام ALH 8 4001 حاوي نانو  باكتري هاي فسيل شده مريخي است. هر چند بيشتر مدارك آنها توسط مجامع علمي رد شده ، اما هنوز هيچ كس نتوانسته است وجود كريستال هايي كه فقط توسط گونه هاي زميني ايجاد مي شوند را در اين قطعه شهاب سنگ توجيه كند.
مسئله بعدي در مورد مريخ، سطح خشك آن است. هر چند تلسكوپ هاي مختلف و همچنين مريخ نوردهاي آپورچونيتي و اسپريت مشخص كرده اند سطح فعلي مريخ خشك بوده و امكان وجود حيات در آن صفر است، به نظر مي رسد ميلياردها سال پيش، مريخ گرم و مرطوب بوده است. اگر سطح زير مريخ را هنوز هم مرطوب درنظر بگيريم، بايد آن را بهشت ميكروب ها دانست، چون اشعه هاي مخرب مادون بنفش خورشيد به اين قسمت نفوذ نمي كنند. كشف اخير دانشمندان كه مشخص مي كند متان در جو مريخ وجود دارد، شايد نتيجه وجود باكتري ها و ديگر ميكروارگانيزم ها در عمق مريخ باشد. قرار است در برنامه هاي فضايي بعدي آمريكا با مركزيت مريخ، تحقيقات بيشتر متوجه عمق مريخ شوند تا شايد دانشمندان به نشانه هاي آشكارتري در مورد وجود حيات در اين سياره دست يابند. از ديگر سياره هاي منظومه شمسي كه گمان مي رود حيات در آنجا وجود داشته باشد، بايد به زهره اشاره كرد. دانشمندان حدس مي زنند روزگاري زهره داراي حيات بوده و هنوز هم ميكروب ها مي توانند در ابرهاي آن به حيات خود ادامه دهند؛ 50 كيلومتر بالاتر از جو، جايي كه دماي هوا به زير 70 درجه  سانتي گراد مي رسد.
گمان مي رود در چند قمر بزرگ در منظومه شمسي اقيانوس عميق و تاريكي در زيرپوسته يخي آنها وجود داشته باشد. احتمال مي رود ارگانيزم هاي زنده با تغذيه از گرما و مواد شيميايي كه توسط منافذ آتش نشاني به اين اقيانوس ها ريخته مي شوند به حيات ادامه دهند. احتمال وجود اين وضعيت در قمرهاي مشتري مانند اروپا، گانيميد، كالسيتو و قمرهاي زحل مانند تيتان و انكلادوس بسيار زياد است. قرار است محققان با فرستادن فضاپيمايي به اروپا - قمر مشتري تحقيقات بيشتري در اين زمينه انجام دهند.
اما تحقيقات به سياره ها ختم نمي شوند. محققان با استفاده از روزتا و ديگر فضاپيماها به دنبال اين هستند كه بدانند آيا ستاره هاي دنباله دار همان طور كه دانشمندان گمان مي برند ارگانيزم هاي زيستي را با خود حمل مي كنند يا نه.
تا به حال 150 سياره بيرون از منظومه شمسي شناسايي شده است. بسياري از اين سياره ها مشتري هاي داغي هستند كه نزديك به ستاره مركزي خود مدارگردي مي كنند و حجم بسيار زيادي دارند. بيشترين احتمال وجود حيات به زمين هاي متحد مربوط مي شود؛ سيارات صخره اي كه همانند زمين هستند. اين سري سيارات در فاصله اي از خورشيد مدارگردي مي كنند كه نه بسيار از آن دور هستند و نه بسيار به آن نزديك، به همين خاطر آب مي تواند به صورت مايع در سطح اين سياره ها باقي بماند و اين اولين شرط براي وجود حيات در يك جرم فضايي است.
گزينه هاي ديگر، سياره هاي اقيانوسي هستند كه دورتر از سياره هاي صخره اي هستند. قرار است ناسا طي ماموريت كپلر، صدها زمين متحد ديگر را شناسايي كند. گام بعدي براي ناسا يافتن سياره اي زمين مانند در چندين سال نوري دورتر و جست وجو براي يافتن اكسيژن يكي از شروط لازم، اما نه كافي براي وجود حيات است.

پيشخوان
001086.jpg
عرب نيوز
روزنامه عرب نيوز موضوع درگيري ميان پليس عربستان سعودي و مردان مسلح ناشناس را براي عنوان خبر اول خود برگزيده است.در جريان اين درگيري كه در شهر ساحلي دمام در شرق عربستان و در نزديكي رياض، پايتخت اين كشور به وقوع پيوست، دو نفر از مظنونان به اقدامات تروريستي، كشته شدند.پليس عربستان نيز در اين باره اعلام كرد كه يكي از مردان مسلح در صحنه درگيري ها كشته شد و ديگري كمي بعد در اثر جراحات وارده جان باخت.
001122.jpg
نوو هرالد
روزنامه نووهرالد خبر و عكس اول خود را به فاجعه نيواورلئان اختصاص داده و نوشته است، آمار تلفات توفان كاترينا از مرز چندين هزار نفر خواهد گذشت.
اين در حالي است كه چندي پيش نيز كارشناسان پيش بيني كرده بودند، ميزان تلفات سيل و توفان در نيواورلئان به مرز 10 هزار نفر برسد.از سويي ديگر در شهر نيواورلئان، 5 نفر كه از اعضاي يك گروه مسلح بودند، طي درگيري با نيروهاي پليس از پا درآمدند.
001095.jpg
اوژوردويي
روزنامه فرانسوي زبان اوژوردويي با تيتر همه چيز در اليزه عوض مي شود ، با اشاره به بستري شدن ژاك شيراك، رئيس جمهور فرانسه در بيمارستان وال دوگراس پاريس از وضعيت رضايتبخش او خبر داده است.
اين درحالي است كه دومينيك دوويلپن، نخست وزير و نيكولا ساركوزي، وزير كشور او همچنان براي تصاحب پست او تلاش مي كنند.
اوژوردويي مي نويسد: در شرايطي كه شيراك بستري است، ساركوزي به سخنراني در ميان جوانان پرداخته و گفته كه هيچ چيز نمي تواند جلوي او را بگيرد.
001110.jpg
ليبراسيون
اين روزنامه نيز با چاپ طرحي از شيراك كه در بيمارستان بستري است، همچون بسياري از روزنامه هاي ديگر اين كشور، به انتخابات آتي رياست جمهوري و رقابت ويلپن ساركوزي پرداخته و به تشريح عملكرد احتمالي اين دو در آينده پرداخته است.

با فرزانگان
خيام نيشابوري
001071.jpg
امام غـــياث الدين ابوالفتح عمربن ابراهيم خيام نيشابوري، يكي از حكما و رياضيدانان و شاعران بزرگ ايران در اواخر قرن پنجم و اوايل قرن ششم است. سال ولادت او دقيقا مشخص نيست. او در شهر نيشابور به دنيا آمد. به او خيام مي گفتند چون پدرش به شغل خيمه دوزي مشغول بوده است. او از بزرگترين دانشمندان عصر خود به حساب مي آمد و داراي هوشي فوق العاده بوده و حافظه اي نيرومند و قوي داشت. در دوران جواني خود به فراگيري علم و دانش پرداخته، به طوري كه در فلسفه، نجوم و رياضي به مقامات بلندي رسيد و در علم طب نيز مهارت داشته، به طوري كه گفته شده او سلطان سنجر را كه در زمان كودكي به مرض آبله گرفتار شده بود، معالجه كرد. او به دو زبان فارسي و عربي نيز شعر مي سرود و در علوم مختلف، كتاب هاي با ارزشي نوشته است. خيام در زمان خود داراي مقام و شهرت بوده است و معاصران او همه، وي را به لقب هاي بزرگي مانند امام، فيلسوف و حجت الحق ستوده اند. او در زمان دولت سلجوقيان زندگي مي كرد كه قلمرو حكومت آنان از خراسان گرفته تا كرمان، ري، آذربايجان و كشورهاي روم، عراق و يمن و فارس را شامل مي شد. خيام، معاصر با حكومت آلب ارسلان و ملكشاه سلجوقي بود. در زمان حيات خيام حوادث مهمي به وقوع پيوست؛ از جمله جنگ هاي صليبي، سقوط دولت آل بويه، قيام دولت آل سلجوقي و... . خيام بيشتر عمر خود را در شهر نيشابور گذراند، اما طي دوران حيات خود، دو بار به قصد سفر از نيشابور خارج شد كه يكي از اين سفرها براي انجام دادن مراسم حج و سفر دوم به شهر ري و بخارا بوده. خيام در علم نجوم مهارتي تمام داشت، به طوري كه گروهي از منجمين كه با او معاصر بودند، در بناي رصدخانه سلطان ملكشاه سلجوقي همكاري كردند. او همچنين به درخواست سلطان ملكشاه سلجوقي تصميم به اصلاح تقويمي گرفت كه پس از اصلاح به تقويم جلالي معروف شد. خيام در دوران زندگي خود از جهت علمي و فلسفي به معروفيت رسيد و مورد احترام علما و فيلسوفان زمان خود بود.
سرانجام، شاعر بزرگ در سال 517 ه . ق در شهر نيشابور دارفاني را وداع گفت. او قبل از مرگ خود محل آرامگاه خود را پيش بيني كرده بود كه نظامي عروضي در ملاقاتي كه با وي داشته اين پيش بيني را اين طور بيان كرده كه گور من در موضعي باشد كه هر بهاري، شمال بر من گل افشان مي كند كه نظامي عروضي بعد از چهار سال كه از وفات خيام مي گذشت به شهر نيشابور رفته و به زيارت مرقد اين شاعر بزرگ رفته و با كمال تعجب ديد كه قبر او درست در همان جايي است كه او گفته بود.
ويژگي سخن
خيام در زمينه ادبيات و شعر، بيشترين معروفيت را در رباعيات به دست آورده، چون رباعيات او بسيار ساده و بي آلايش و دور از تكلف و تصنع بوده و در عين فصاحت و بلاغت، داراي معاني عالي و استوار است. خيام در اين رباعي ها افكار فلسفي خود را به زيباترين شكل بيان مي كند و اين رباعي ها را غالبا در دنبال تفكرات فلسفي خود سروده و به همين علت است كه خيام در زمان خود شهرتي در شاعري نداشته و بيشتر به عنوان حكيم و فيلسوف معروف بوده، اما بعدها كه رباعي هاي لطيف و فيلسوفانه او مشهور شد، نام او در شمار شاعراني قرار گرفت كه شهرت جهاني پيدا كردند. خصوصيات ديگري كه در اشعار خيام نمودار است، اين است كه سخنش در كمال متانت و سنگيني است. اهل شوخي و مزاح نيست، با كسي كار ندارد، چون او حكيمي است متفكر، دنبال سخنوري نيست و هنگامي كه در اشعارش دقت مي كنيم، متوجه مي شويم كه افكار شعري او بر دو يا سه موضوع بيشتر نيست: يادآوري مرگ، تاسف بر ناپايدار بودن زندگي و بي اعتباري روزگار. از ميان شعراي بزرگ ايران كمتر كسي است كه به اندازه خيام شهرت جهاني داشته باشد، چون اشعار او به زبان هاي مختلف ترجمه شده است.
معرفي آثار
آنچه كه از آثار خيام وجود دارد يا تاريخ نويسان وجود آنها را ذكر كرده اند، رساله ها و مقالاتي است كه او در علوم مختلف نوشته كه عبارتند از:
۱ - رساله اي در جبر و مقابله
۲ - رساله اي در شرح اصول اقليدس
۳ - زيج ملكشاهي يا زيج جلالي
۴ - رساله اي در طبيعيات
۵ - رساله در وجود
۶ - رساله فلسفي كه در آن از حكمت الهي در آفرينش عالم و تكاليف مردم و عبادات بحث مي كند.
۷ - رساله اي در اختلاف فصول و اقاليم
۸ - نوروزنامه كه درباره رسوم و اعياد ايرانيان به ويژه تاريخ و آداب ايرانيان در روز عيد نوروز است.
۹ - ديوان رباعيات
اما مهمترين فعاليت علمي او همانا تنظيم تقويم شمسي به نام تقويم جلالي است. اين تقويم كه طي قرن ها، تقويم رسمي تمام دولت هاي ايران بوده است، يكي از شاهكارهاي علمي دنيا محسوب مي شود. تقويم خيام حتي از تقويم ميلادي كه مبناي آن تولد مسيح است نيز دقيق تر است. در رياضيات هم نام خيام بسيار پرآوازه است. از خيام تعدادي معادله درجه دو مانده كه هنوز هم حل نشده است و مثلثي كه او اختراع كرده و متاسفانه به نام خيام پاسكال مشهور است، بهترين روش براي درك ماهيت و رفتار اعداد اول به شمار مي رود. مسلما اگر فعاليت هاي خيام در مورد حل معادله ها به نسل هاي بعدي نمي رسيد، بشر هيچ گاه قادر نمي بود به اين مرحله از پيشرفت در رياضيات و كلا علم دست يابد. بد نيست بدانيد معادله هاي درجه دوم به خاطر وجود مسائل حقوقي در زمينه ارث كه اسلام شديدا رعايت آنها را توصيه مي كند به وجود آمده اند.

|  آرمانشهر  |   ايرانشهر  |   خبرسازان   |   دخل و خرج  |   درمانگاه  |   طهرانشهر  |
|  علمي  |   شهر آرا  |

|   صفحه اول   |   آرشيو   |   بازگشت   |