بايد طرز صحيح برخورد با افراد غريبه اي كه ممكن است خطرساز باشند را به فرزندانمان بياموزيم تا به جاي ترس بدانند كه چگونه از خود مراقبت كنند.
گزارشهاي تكان دهنده و دردناك در مورد دزديدن كودكان ممكن است باعث نگراني شما شود كه آيا فرزندانتان به اندازه كافي محتاط هستند. اگرچه بيشتر والدين مرتب به بچه هايشان گوشزد مي كنند كه هرگز با شخصي كه او را نمي شناسند جايي نروند، ولي سخنان آنها تا چه اندازه  براي فرزندانشان مفيد است؟ آيا كودكان ما هنگامي كه با آنها نيستيم حرف هايمان را به ياد مي آورند؟ در اينجا، كارشناسان بهترين روش هايي را كه كودكان بايد در برابر حفاظت از خود بدانند را توضيح مي دهند:
اولين چيزي را كه بايد به خاطر سپرد اين است كه كودكان در سنين ۶ تا ۸ سالگي بي تجربه و كم عقل هستند، البته كارهاي شان به اندازه بچه هاي كوچكتر نسنجيده نيست. آنها نمي توانند تشخيص دهند كه چگونه از خود در مقابل افرادي كه سعي در فريب دادنشان را دارند، دفاع كنند. اصولاً، اين گروه سني از مفاهيم انتزاعي و نظري درك محدودي دارند. طبق نظر دكتر بيكر نويسنده كتاب «از فرزندانتان دربرابر دزدان و متجاوزان حمايت كنيد» : يك راهنمايي ايمني جامع نظير «با افراد غريبه صحبت نكن» بسيار سودمند است چون معني كلمه «غريبه» بر افراد زيادي دلالت مي كند. آيا نامه رسان (پستچي) يك غريبه است؟ همچنين دكتر بيكر مي گويد: «والدين نبايد فرض كنند كه فرزندانشان مي توانند در شناخت افراد از يكديگر تفاوت قائل شوند.»
معمولاً كودكان ۶ تا ۸ ساله در دستور العمل هاي كلي مشكلاتي دارند. لازم است كه آنها با نمونه حقه هايي كه دزدان استفاده مي كنند، آشنا شده و با نشان دادن جاهايي كه اين اتفاق افتاده آنها را آگاه سازند. به عقيده دكتر بيكر: «اگر شما همراه فرزندتان به پارك مي رويد و نكات ايمني را در آن جا به او آموزش مي دهيد درك اين مسائل براي او خيلي ساده تر خواهد شد اگر او تاكنون از اين مسائل خيلي وحشت داشته است.»
مادرت، مرا فرستاد
در نقش كسي بازي كردن براي كودكان بسيار مفيد است، زيرا آنها در اين سن از اين گونه نقش بازي كردن ها لذت مي برند. استفاده از عروسك هاي خيمه شب بازي يا هر وسيله ديگري كه با آن بتوان فيلمنامه اي را بازسازي كرد كه در آن مهاجمان براي اغفال كردن كودكان استفاده مي كنند، بسيار مفيد و سودمند است. به عنوان نمونه يك عروسك خيمه شب بازي مي خواهد آب نبات يا اسباب بازي به عروسك ديگر بدهد، او جواب منفي داده و به طرف مادرش مي دود و موضوع را به او مي گويد. يا با «لگوهاي بزرگ» ماشيني درست كنيد و اين ماشين توسط يك راننده درشت هيكل حركت مي كند و راننده به طرف كودكي رفته و مي گويد كه والدينت بيمار هستند و آنها مرا فرستاده اند تا تو را نزدشان ببرم. نشان دهيد كه چگونه يك آدم قوي و درشت مي تواند كودكي را كه خيلي نزديك ماشين است به زور داخل اتومبيل كند. بدون بروز دادن هيچ گونه ترسي در رابطه با اين كه چه اتفاقي خواهد افتاد، به كودكان توضيح دهيد كه بدون اجازه پدر و مادر سوار ماشين كسي نشوند. اين مطالب را هر ۳ تا ۶ ماه براي فرزندتان تكرار كنيد براي اين كه آنها در اين سن قدرت حافظه بالايي ندارند.
پيتر بنكس، مدير يكي از مراكز نگهداري كودكان در امريكا تأكيد مي كند: «اين وظيفه ماست كه محيط امني براي فرزندانمان به وجود آوريم» . با انجام دادن اين كار، مي توان آزمايش كرد كه آيا فرزندتان از لحاظ عاطفي به اندازه كافي بالغ شده تا وقت هاي آزادش را دور از چشم و زبان شما در حياط پشت خانه تان سپري كند. به عنوان نمونه، اكثر كودكان ۷ ساله در هنگام تنها قدم زدن در مدرسه به قدر كافي مواظب خود نيستند يا نمي توانند بيرون از مدرسه نيز از خود محافظت كنند. در بسياري از جوامع اين يك كار غيرمنطقي است كه كودك زير ۱۰ سال خانه را به تنهايي ترك كند (يا تنها به بيرون برود). سپس همراه فرزندتان از طريق آموزش قوانين امنيتي يك همكاري خوب و ايمني را تعيين كنيد. آنها را يادداشت كرده و كودكتان نيز توافق خود را به امضا رساند و سپس آن را پست كنيد.
به هنگام شنيدن اخبار ترسناك چه واكنش هايي بايد نشان داد؟
به نظر مي رسد بهترين راه براي شناسايي و تقويت كردن مسائل امنيتي، نشان دادن بدون پرده در مورد كودك ربايي از طريق اخبار سراسري باشد، ولي كارشناسان اخطار مي دهند كه اين نوع «ترساندن مستقيم و بدون پرده» مي تواند باعث كابوس هاي شبانه و نگراني هاي بي مورد شود. در اين جا مي پردازيم كه روش صحيح كدام است و چگونه بايد عمل كرد:
- هنگامي كه گزارشاتي در مورد ربودن كودكان از طريق راديو و تلويزيون در محلي كه فرزندانتان در آنجا قرار دارند، پخش مي شود، فوراً آنها را خاموش كنيد.
- اگر شما اين اخبار را ديديد و باعث آشفتگي خاطرتان شد اين موضوع را اصلاً جلوي فرزندتان مطرح نكنيد. به عقيده يكي از متخصصان: «كودكان متوجه ترس و اضطراب شما كه تحت اختيارتان نيست، مي شوند» .
- اگر فرزندتان اين حملات و تجاوزات را از طريق اخبار مي بيند يا مي شنود و از شما توضيح بيشتري مي خواهد،  اصلاً وارد جزئيات نشويد. خيلي مختصر توضيح دهيد كه به يك كودك حمله مي شود و سپس پليس سر مي رسد و آنها، او را دستگير مي كنند.
شما به كودكتان تأكيد كنيد كه:
- قبل از اينكه جايي برود، با شما يا شخص ديگري كه سرپرستي او را به عهده دارد، موضوع را در ميان گذارد. او بايد توضيح دهد كه كجا، چطور و با چه كسي مي خواهد برود و چه موقع بازمي گردد. اگر تصميمش عوض شد، حتما بايد به شما بگويد.
- هرگز بدون اجازه شما سوار ماشين هيچ كسي نشود، حتي اگر آن شخص آشنا مثلاً همسايه باشد.
- به هيچ وجه بدون رضايت شما از كسي پول و يا هديه قبول نكند. اگر فردي قول داد كه براي او كادو بگيرد و يا به او پول بدهد،  بايد بدون هيچ كم و كاستي موضوع را با شما در ميان گذارد.
- مواظب باشند كه هرگز گول خلافكاراني كه با سرهم كردن داستان هاي متقاعدكننده قصد دزديدن كودكان را دارند،  نخورند: آنها اكثراً مي خواهند كه در پيدا كردن آدرس كمكشان كنند.
- به آنها بگوئيد كه در اين مواقع، آنها را بزنند، براي درخواست كمك فرياد بكشند و حتي اگر احتمال مي دهند كه خطر در كمين است فرار كنند.
- فوراً از يكي والدين، سرپرست و يا شخص ديگري كه در كنارش احساس امنيت مي كند، كمك بخواهد، به خصوص اگر كه به او گفته باشد كه به كسي چيزي نگويد. افراد مطمئن مي توانند معلماني باشند كه فرزندتان به خوبي آنها را مي شناسد، يك پليس يا يك خانم پير و مسن (از لحاظ آماري حداقل كسي كه كمترين آسيبي به يك كودك مي تواند برساند).
درست است كه اين موضوع خوشايندي نيست، ولي نبايد آن را ناديده گرفت،  زيرا صحبت كردن درباره ايمني در مقابل افراد غريبه مي تواند از به وجود آمدن بسياري از داستان هاي غم انگيز جلوگيري كند. «استرنويس» - كه ۵ بچه دارد كه دو تا از آنها «اوستن» ۹ ساله و «هلن» ۷ ساله است- هنگامي كه پدر يكي از همكلاسي هاي «اوستن» را به جرم مزاحمت دستگير كرده بودند، از ترس بيهوش شد. «نويس» مي گويد: «پس از اين ماجرا، من كنار پسرم نشستم و مفصلاً در مورد امنيت صحبت كردم.» «حداقل حالا، مطمئنم كه اگر فرزندانم متوجه خطر شوند، مي دانند كه چه كار بايد كنند.»
رزيتا شاهرخ

نزديك بود روي مجلات كمدي كه كف اتاق خواب پسر ۱۰ ساله ا م ريخته شده بود، ليز بخورم كه فهميدم اتفاقي افتاده و بايد كاري بكنم. كاري كه نه من و نه همسرم قبلاً تلاشي براي انجام دادنش نكرده بوديم، تهديدات و اولتيماتوم ها فقط به طور موقتي مشكل را حل مي كرد ولي بعد دوباره روز از نو و روزي از نو. يك چيزي به من نهيب مي زد! چرا يك قفسه اي از كتاب ها و مجلات براي پسرم تهيه نمي كنم، از همان نوع قفسه هايي كه در بيشتر فروشگاه هاي كتاب به چشم مي خورد؟
براي پسرم پوشه و چند جعبه پلاستيكي خريدم سپس دوتايي مجموعه كتاب هايش را منظم كرديم. من هم ديگر غر نمي زدم و اتاق او هم ديگر به هم ريخته نبود.
والدين گرفتار، اغلب از يك نفر مثل پدر بزرگ يا مادر بزرگ و يا پرستار مي خواهند در طول روز از فرزندانشان مراقبت كند، اين راه نه تنها مؤثر نيست بلكه سبب مي شود والدين و بچه ها ناراحت و عصبي شوند. والدين چكار بايد بكنند تا فرزندانشان را وادار كنند كاري را بكنند كه آنها مي خواهند؟ راه حل هايي كه توسط كارشناسان امور خانوادگي در زمينه ۵ مشكل تربيتي فرزندان بيان شده فرزندان شما را برمي انگيزد تا انسان هايي مسئول، دوست داشتني و خوش مشرب و متعادل بار بيايند.
۱- اتفاق بدي براي فرزندتان افتاده است. يك نوع برخورد اين است كه بگوييم: «دوباره اونجا رفتي! خيلي دست و پا چلفتي هستي.» به جاي آن، اين كلمات را بگويند: «الان براي حل مشكلات به چه چيزي نياز داري؟»
جين نلسون، مشاور خانواده و نويسنده كتاب «تربيت مثبت» مي گويد: «روشي كه والدين در مورد برخورد با حوادث كوچكي كه در زندگي فرزندانشان رخ مي دهد، به كار مي گيرند مثل ريختن شير، شكستن اسباب بازي ها، هم مي تواند منجر به نزديكي و اعتماد طرفين شود و يا موجبات دوري و خصومت آنها را فراهم مي آورد.»
بعضي اوقات سخت است كه لپتان را گاز بگيريد يا اين كه در مقابل منع كودكان از تماشاي تلويزيون از خودتان مقاومت نشان دهيد و خودتان شير را بريزيد، اما عكس العمل هاي تند و شديد هيچ وقت به نوجوانان شما نمي آموزد كه چگونه كارها را با دقت بيشتري انجام دهند و اگر شما با داد و فرياد به آنها دستور دهيد كه مثلاً «همين الان آنجا را تميز كن» ، آن دستور بيشتر شبيه به يك تنبيه مي آيد تا يك پيامد منطقي از رفتارهاي او. كليد مسأله اينجاست كه فرزندتان را در حل مشكل سهيم بدانيد. به اين نكته توجه كنيد كه هيچ شماتتي در ميان نيست صرفاً گفتن يك جمله است  كه باعث بهبود وضعيت فعلي شود.
۲- اتاق بهم ريخته فرزندتان شما را عصباني مي كند:
يك راهش اين است كه بگوييم «هر چي كه تو اتاق هست و نيست را جمع كن» بهتر است اين گونه بگوييم: «يا الان يا ۱۰ دقيقه ديگر اتاقت را مرتب كن! حالا ميل خودته!»
والدين اغلب از به كار بردن تهديدهاي توخالي و كلك هايي كه به ندرت نوجوانان را تحريك مي كند، ناتوانند حال نتيجه چيست؟ جيمزوينديل، نويسنده كتاب بچه هايي كه به خواسته هاي شما نه مي گويند؟ زماني كه شما مي خواهيد جواب بله بشنويد مي گويد: «در اين هنگام بلوايي از خواسته ها و نيازها به پا مي شود كه سريعاً هم بالا مي گيرد.»
از دادن اولتيماتوم پرهيز كنيد. همان طور كه قديمي ها توصيه مي كنند:«روي نكات مثبت تأكيد كنيد.» خوب است كه بگوييم: «وقتي اسباب بازي ها و لباس ها هر كدام سرجاي خودشان باشند، اتاق خوابت واقعاً محشر به نظر مي رسد.» و اين كه به فرزندانتان در تميز كردن اتاق چند راهي را پيشنهاد كنيد. نهايتاً بدانيد كه پيروز اين ميدان شما خواهيد بود.
۳- فرزندتان صبح دير از رختخواب بيرون مي آيد؟
«بلندشو! اين آخرين باريه كه صدات مي كنم.» به جاي آن، اينگونه بگوييد:«صبح به خير! ساعت ۷ صبحه! حالا بايد چكار كني؟ هان! »ما به عنوان والدين سعي مي كنيم اغلب وقت خود را خيلي صرف بچه ها كنيم و نتيجه اش هم هميشه برعكس است، زيرا بچه ها به اين شكل چيزي نمي آموزند. كليد حل مسأله اين است كه برنامه اي براي انجام تكاليفشان بريزيد البته نه به صورت يك برنامه كسل كننده كه هر روز هم بايد تكرار شود.
۴- فرزندان در كارهاي خانه به شما كمك نمي كنند
يك جواب سربالا اين است كه بگوييم:«كي مي خواهي ياد بگيري كه نسبت به امور اينجا مسئوليت قبول كني؟ »در عوض بهتر است بگوييم «تا زماني كه ميز چيده نشود من شام را نمي آورم.»اگر بخواهيم بچه ها را وادار كنيم تا در كارهاي خانه مشاركت داشته باشند، كاري بسيار سخت و دشوار است. عاقلانه آن است كه قوانين واضحي را تعيين كنيم كه چه كسي بايد چه كاري را كي انجام دهد؟ از كودكان بخواهيد كه به شما در طراحي يك نقشه كمك كنند. وقتي كارها هنوز به طور كامل انجام نگرفته است، با دادن يك درس به بچه ها بياموزيد كه انجام ندادن كارها به طور كامل چه تأثيرات سويي در رفتارشان خواهد داشت. براي مثال، تا زماني كه ميز شام چيده نشده است شام را نياوريد. در تصميمتان جدي باشيد حتي اگر فرزندانتان با شكم گرسنه آن شب به رختخواب بروند اما در مورد لباس هاي كثيف و نشسته! سر بچه هايتان داد نزنيد كه لباس هايي كه كف اتاق ريخته شده را جمع كنند. فقط لباس هايي را بشوييد كه در سبد قرار گرفته است. وقتي دخترتان مي خواهد لباس مورد علاقه اش را بپوشد كه تميز نيست، ياد مي گيرد كه بعداً خودش در اين زمينه اقدام كند. انتظار اين را هم داشته باشيد كه به طور اتفاقي بچه ها خون شما را به جوش آورند و اعصابتان را به هم بريزند. اما به مرور اوضاع بهتر مي شود و اين عصبانيت كوتاه مدت بهاي كوچكي است كه شما بايد به خاطر تربيت كردن بچه هاي با انگيزه بپردازيد.
نسرين رمضانعلي علي اكبر