سارا هاشمي نيك
حادثه خبر نمي كند اين جمله را بارها شنيده ايد، اما چقدر باورش داريد؟ آيا شما هم مثل خيلي هاي ديگر، حوادث را فقط در كمين همسايه ها مي بينيد و گمان مي كنيد كه خودتان هميشه در حاشيه امن قرار داريد يا اينكه با دورانديشي و احتياط، آمادگي رويارويي با اتفاقات غيرمنتظره را در خودتان به وجود آورده ايد؟
بيماري، تصادف، زلزله و آتش سوزي، حوادث ناگواري هستند كه ممكن است براي هر خانواده اي اتفاق بيفتد و معمولا آنقدر سريع و ناگهاني كه مي توانند قدرت هر گونه عكس العملي را از افراد درگير حادثه سلب كنند.
مهمترين ويژگي حوادث غيرمترقبه، هزينه بر بودن آنهاست. غالبا هزينه هاي درماني و جبران خسارات بعد از اين رويدادها ضروري است. در مقياس بزرگتر و در سطح كشوري، نهادي به نام ستاد حوادث غيرمترقبه وجود دارد. اين ستاد با رديف بودجه سالانه اي كه برايش تعريف مي شود، خود را براي مقابله با حوادث ناگواري كه بخشي از جمعيت كشور را درگير مي كند، مهيا مي سازد، اما رسيدگي به حوادث كوچك در سطح خانوارها جزو حيطه وظايف اين ستاد نيست، پس به اين ترتيب،  خانواده هاي ايراني، هزينه هاي حوادث غيرمترقبه شان را از كدام راه تامين مي كنند؟
بيمه هاي ناكارآمد
دكتر عباس گلدوست عارفي، مدرس دانشگاه تهران، بيمه را پاسخ جامعه، به تشويش خاطر افراد براي آينده شان توصيف مي كند و مي گويد: در كشور ما سازمان هاي تامين اجتماعي و خدمات درماني، اولين و اصلي ترين نهادهاي ارائه خدمات بيمه دولتي بودند، اما اين سازمان هاي بيمه گر، عمدتا به ارائه سرويس هاي درماني و بهداشتي پرداختند و درنتيجه نيازهاي مردم در ساير موارد بي پاسخ ماندند، به عبارت ديگر، بعد از مدتي مشاهده شد كه بيمه هاي اصلي در شهرهاي بزرگ، جوابگو نيستند و به اين ترتيب بيمه هاي مكمل يا تكميلي مثل بيمه دانا، البرز و آسيا به وجود آمدند. حيطه وظايف بيمه هاي مكمل، گسترده تر و شامل حوادث غيرمترقبه اي مثل آتش سوزي، تصادف، از كارافتادگي و... است، اما مگر چند درصد جمعيت كشور مشمول بيمه هستند؟ واقعيت آن است كه هنوز بخشي از جمعيت ما مشمول هيچ يك از بيمه ها نيستند، مانند روستاييان كه اگر هم بيمه هستند، فقط در بخش درمان است و در مقابل حوادثي همچون از كارافتادگي، حريق و تصادف هيچ سازمان بيمه گري از آنها حمايت نمي كند .
از سوي ديگر، حتي كساني كه تحت پوشش بيمه ها هستند نيز نمي توانند كاملا آسوده خاطر باشند. سيستم بيمه كشور ما ضعيف و ناكارآمد است. كارشناسان علت اين ضعف را كمبود بودجه مي دانند كه موجب شده بيمه ها وظايف خود را تمام و كمال انجام ندهند. در بخش درمان، بخشي از هزينه ها برعهده بيمار است كه اين روال با تعريف بيمه در ساير كشورها هيچ تناسبي ندارد. بسياري از خدمات درماني گرانقيمت مثل عكسبرداري ها و تعدادي از اعمال جراحي نيز تحت پوشش بيمه ها نيستند، بيمه همچنين هزينه داروهاي گرانقيمت را تقبل نمي كند، در نتيجه هنگام بروز حوادث ناگوار، خانواده ها چندان نمي توانند به حمايت بيمه ها دلگرم باشند.
پس انداز كنيد
منابع مالي شما براي حوادث غيرمترقبه چيست؟ آيا از دوستان و همسايگانتان پول قرض مي كنيد؟ يا سراغ حساب بانكي تان مي رويد و از پس اندازتان برداشت مي كنيد؟
دكتر گلدوست، مدرس دانشگاه و معاون آموزشي دانشگاه شهيدبهشتي مي گويد: زنده ماندن مردم بر عهده دولت است، يعني وظيفه دولت است كه از مردم در برابر حوادث و سوانح حمايت كند، اما اين به معناي آن نيست كه ما هم به فكر خودمان نباشيم .گلدوست، معتقد است كه خانواده ها بايد حوادث غيرمنتظره را پيش بيني كنند و به فكر آينده باشند،  با چنين طرز تفكري، آنها بايد بخشي از هزينه هاي سبد خانوار را براي مقابله با رويدادهاي ناگهاني پس انداز كنند.اما پس انداز كردن براي بسياري از خانواده هاي ايراني كار مشكل و گاه غيرممكني است. گلدوست مي گويد: ما زماني مي توانيم پس انداز يا سرمايه گذاري كنيم كه علاوه بر مخارج ضروري مثل غذا، پوشاك و مسكن، مبلغي را به عنوان مازاد در اختيار داشته باشيم. مسئولان مي گويند در شهر تهران خط فقر درآمد، 250 هزار تومان است. در حالي كه يك كارگر به طور متوسط 120 هزار تومان حقوق مي گيرد. طبعا در چنين شرايطي ميان درآمد و مخارج خانوارها، عدم تناسب به وجود مي آيد .به عقيده اين مدرس دانشگاه، پس انداز كردن براي هزينه هاي درمان و حوادث غيرمترقبه نيازمند يك سرريز درآمدي است. به عبارت ديگر خانواده اي مي تواند پس انداز كند كه حداقل نيازهاي قاعده هرم مازاد يعني خوراك، پوشاك و مسكن را تامين كرده باشد. در چنين شرايطي، گلدوست پس انداز كردن را براي تعداد زيادي از خانواده هاي ايراني دشوار مي داند، اما معتقد است خانواده هايي كه توانايي اش را دارند، حتي الامكان بخشي از درآمد ماهانه شان را، هرچند ناچيز، كنار بگذارند و جز در مواقع بحراني پيش آمدن حوادث غيرمترقبه از آن برداشت نكنند.
دردسرهاي نگهداري از پول
حال اگر باوجود همه مشكلات اقتصادي ولو اقساط و هزينه هايي كه داريد، موفق شويد مبلغي را پس انداز كنيد، تازه با مشكل نگهداري اين پول مواجه مي شويد. پس انداز شما بايد در جايي نگهداشته شود كه علاوه بر امن بودن، قابل دسترس هم باشد. ساده ترين و
در عين حال خطرناك ترين راه نگهداشتن پول در منزل است. گلدوست در اين باره مي گويد: در شرايطي كه براي 100هزارتومان شبانه وارد منزل افراد مي شوند، نگهداري پول در منزل كار بسيار خطرناكي است. بهتر است خانواده ها پس اندازشان را در بانك بگذارند كه از ايمني بيشتري برخوردار است . دكتر گلدوست همچنين مي گويد: بهبود كيفيت خدمات بانكي و عابر بانك ها مي تواند كارگشاي بسياري از مشكلات مردم در هنگام وقوع حوادث غيرمترقبه باشد. وقتي افراد مطمئن باشند كه بانك پاسخگوي نياز آنهاست، به جاي نگهداري پول در منزل به عابربانك ها روي مي آورند .
اگر براي نگهداري پس اندازتان از عابربانك استفاده مي كنيد، هنگام برداشت وجه نقد خصوصا در ساعات پاياني شب، احتياط لازم را رعايت كنيد چون حجم عمده اي از كيف قاپي ها و زورگيري ها در اطراف بانك ها بويژه معابر بانك ها رخ مي دهند.
دولت حامي مردم
دكتر عباس گلدوست، معاونت آموزشي دانشگاه شهيد بهشتي، معتقد است: اگرچه پس انداز كردن توسط خود خانواده ها كاري مفيد و دور انديشانه است، ولي ما نمي توانيم مردم را موظف كنيم براي امنيت خاطر خودشان پس انداز كنند. او مي گويد: خانواده هاي ايراني حوادثي مثل جنگ و تحولات اجتماعي هزينه بر را پشت سرگذاشته اند كه فرصت سرمايه گذاري را از آنها گرفته است.
دغدغه  معاش مردم ما بسيار بالاست و بيكاري در حال حاضر معضل اصلي جامعه ما محسوب مي شود، بي انصافي است كه از مردم بخواهيم خودشان به فكر امنيت خودشان باشند. در عوض دولت مي تواند با جمع آوري سرمايه هاي فردي مردم ، بيمه خاصي را ارائه كند كه پاسخگوي نيازهاي متنوع مردم باشد . او در اين باره توضيح مي دهد: دولت بايد ستادي را براي ساماندهي حوادث غيرمترقبه خانواده ها درنظر بگيرد چون همه افراد مشمول بيمه  ها خصوصا بيمه حوادث نيستند و اگر شبي نيمه شبي براي كسي حادثه اي رخ داد، دولت بايد مشكل او را حل كند. ما نمي توانيم بگوييم چون شما پيش بيني نكرده بوديد كه تصادف مي كنيد مشمول حمايت دولت نيستيد. دولت بايد در هر شهرستاني يك سازمان مثل بهزيستي يا كميته امداد را مسئول رسيدگي به اينگونه حوادث كند. اين سازمان ها بايد موظف به كمك و حمايت از مردم شوند و در عين حال اطمينان خاطري هم براي بازپس گرفتن پولشان داشته باشند مثلا مشاغل و كارهايي تعريف شود كه افراد با انجام دادن آنها بتوانند هزينه هاي خودشان را بازپرداخت كنند .
گلدوست با اشاره به اصطلاح قرآني عسر و حرج - معادل واژه تنگنا در فارسي- مي گويد: دولت به عنوان حافظ شأن انسان ها و متولي جان و مال مردم، بايد همه تلاش خود را صرف حمايت از افراد در مقابل حوادث و سوانح كند. به نظر مي رسد تقويت بيمه ها و ايجاد سازمان هاي ويژه حمايتگر، بهترين راه براي نيل به اين هدف باشد .

حادثه خبر نمي كند
انسان موجود متفكري است. او در محور زماني اش، تنها گذشته و حال را نمي بيند، بلكه نيم نگاهي هم به سوي آينده دارد. انسان نياز دارد كه خيالش از بابت آينده آسوده باشد و براي رسيدن به چنين اطمينان خاطري تلاش مي كند. دولت ها و حكومت ها نيز بخشي از وظايفشان را تامين امنيت آينده مردم مي دانند، پس بيمه ها را به وجود آوردند.حوادث غيرمترقبه افراد را در تنگنا قرار مي دهند، وقتي انسان ها در تنگنا قرار مي گيرند ممكن است دست به هر كاري بزنند وحتي شأن انساني خود را زير پا بگذارند