گزارش اول/ مريم پاپي- يك شادي بزرگ در راه است. وقتي خانه ها جشن و شادي خود را به درگاهي ها، كوچه ها و خيابان ها سرازير مي كنند، وقتي خيابان ها روشن و رنگين مي شوند و دركي مشترك از اين تغييرات محيطي به شهروندان دست مي دهند، يعني در بطن جشني عمومي قرار گرفته ايم. گستردگي چراغاني ها نشان از اهميت زياد اين جشن دارد و نفوذ آن به كوچه ها و خانه ها از عمق آن براي مردم حكايت دارد. شعبان كه به نيمه مي رسد، رمضان را نيز مي توان حس كرد.
جشن هاي شعبانيه از چند سال پيش با نامگذاري و ايجاد ستادي براي برگزاري اين جشن ها، هويت مستقلي نسبت به ساير جشن هاي مذهبي گرفتند. هر سال برگزاري اين جشن ها با برنامه هاي مشخصي از سوي برگزاركنندگان اعلام مي شود. نيمه شعبان آهسته و بي صدا نمي آيد. جشن بزرگي است كه براي آن تدارك ديده مي شود، ولي فلسفه برگزاري بزرگترين جشن هاي مسلمانان پشت چراغ ها و كاغذهاي رنگي گم شده است.
انتظاري كه در تاريخ ريشه دارد
در نزد پيروان همه اديان، شخصيت هايي وجود دارند كه مردم با احترام به آنها مي نگرند. گيدنز، جامعه شناس، معتقد است كه شعائر ديني كاملا متمايز از عادات و شيوه هاي عمل زندگي معمولي درنظر گرفته مي شوند؛ روشن كردن شمع براي احترام كردن يا فرونشاندن خشم يك خدا از لحاظ معنا و مفهوم، كاملا با انجام دادن اين كار براي روشنايي فرق مي كند .
جشن ها و مراسم مذهبي از هنگامي كه پيامبران به وجود آمدند، جزئي از اعتقادات زندگي انسان ها بوده اند. از جمله مشتركات اديان مختلف، موعود گرايي است. بشر در هر دوره از تاريخ، موعودي براي خود داشته و انتظار آمدن يك منجي در درجات و سطوح مختلف براي بشر تكرار شده است. در روايات هست كه تولد پيامبران به انسان ها وعده داده شده و هنگامي كه آنها ظهور كردند، تعدادي از مردم به انتظار آنها بوده اند. در عقايد عامه اسب، پارت يك نشانه ظهور مسيح در بين يهود تلقي مي شد ( تاريخ مردم ايران قبل از باستان، دكتر عبدالحسين زرين كوب). تاثير آئين ميترايي بر مسيحيت، جشن مربوط به ولادت ميتراست كه مهرپرستان در طولاني ترين شب سال و درست از وقتي كه بعد از آن، روزها بلند مي شوند، اين جشن را برگزار مي كرده اند. به همين دليل شب يلدا بعدها در نزد پيروان مسيح همچون جشن ميلاد عيسي تلقي شده است. تعداد ديگري از اساطير وابسته به ميترا نيز هست كه در پيدايش داستان هاي مربوط به ولادت يا هويت عيسي مسيح تاثير گذاشته است. جرج برنارد شاو مي گويد: مذهب يكي است، گيريم كه با صد روايت . از نظر معارف قرآني و شناخت هاي اسلامي، زمين همواره جايگاه خليفه الهي است. فارابي، فيلسوف بزرگ تاريخ نيز كه با نظريه مدينه فاضله خود شهرت يافته، در خصوص مسئله غيبت گفته است: اگر روزگاري رئيسي آنگونه كه بايد براي مدينه فاضله در دسترس نبود، بايد شرايع و احكامي را كه اين رئيس و ديگران همانند او كه در پيش بوده اند وضع كرده اند، بگيرند و همان ها را قوانين قطعي جامعه قرار دهند (خورشيد مغرب، محمدرضا حكيمي).
Smsهاي نيمه شعباني
پنج صلوات بفرست و اين پيام را براي پنج نفر ارسال كن. براي سلامتي امان زمان(عج) حتي شده با يك لامپ كوچك رنگي راه آمدنش را در شهرمان چراغاني كنيم .
انشاءالله تا نيمه شعبان خبر خوبي مي گيريد.
اين دو، نمونه پيام هاي كوتاهي است كه اين روزها بر صفحه تلفن هاي همراه ديده مي شود. با توجه به اينكه اكثر استفاده كنندگان اين خدمات مخابراتي جوانان هستند، از اين طريق مي توان به اهميت اين روز و اعتقاد جوانان به آن پي برد.
اما مسئله اين است كه ما تا چه ميزان توانسته ايم با اين اعتقادات همسو شده و آنها را در جهت مطلوب هدايت كنيم. جواناني كه شب هاي نيمه شعبان تحت تاثير چراغاني هاي خيابان هايي همچون محله خراسان تهران فريادهاي شادي سرمي دهند، شادي مهارنشده اي دارند كه حتي از ماهيت آن بي خبرند.
كاغذهاي رنگي، لامپ هايي كه در سال هاي اخير به لامپ هاي كم مصرف تبديل شده اند و كوچه و خيابان هاي پر از رنگ، محيط متفاوتي را براي شهرنشينان به وجود مي آورد.
گاهي هم شهروندان تهراني پلاكاردهاي بزرگي در شهر مي بينند كه روي آنها نوشته شده آقا بيا ، آقا مخلصيم . چنين عباراتي با توجه به تعميم پذيربودن عنوان آقا، تاثير مورد نظر را در مخاطبان نخواهد داشت. مجموعه اين عوامل، موجب مي شوند تا بعضي از آذين بندي ها و رنگ هاي به كاربرده شده در جشن هاي خياباني نامناسب جلوه كنند. از آنجا كه سليقه و هدف مشخصي براي به كار بردن رنگ ها و تزئينات خاص مورد نظر نبوده است، اين آذين بندي ها معني مرتبط با واقعه اي را كه برايش جشن برگزار شده منتقل نمي كنند. علاوه بر اين در بسياري مواقع آذين بندي هايي همچون برپاكردن طاق نصرت در مكان هاي نامناسب، ترافيك را دچار اشكالاتي مضاعف مي كند. اين عوامل، حس و درك مردم از جشن هاي عمومي را تحت تاثير قرار مي دهند.
همين نشناختن صحيح فلسفه انتظار و نيمه شعبان است كه موجب مي شود برخي از مردم به اعمال مناسك ديني به چشم ابزاري براي حل مشكلات خود نگاه كنند و در اين شرايط هر چه مشكلات بزرگتر باشند، راه ها و بدعت هاي متنوع تري در جامعه پديد مي آيد. از همين روست كه تفاوت بزرگ ميان جشن و عزاداري به مرزي كوچك تبديل شده كه براحتي اشتباه گرفته مي شوند.
پذيرايي در خيابان
تجمع موجود در قسمتي از خيابان، افراد بيشتري را به سمت شربت و شيريني ها جلب مي كند. خودروها در مناطقي كه مواقع عادي هرگز اجازه نگه داشتن ندارند، مي ايستند و به جمع مردم مي پيوندند.
منظره اشتياق مردم براي دريافت شربت و شيريني و ايستادن خانواده ها در گوشه اي از خيابان به اين بهانه، صحنه بدي نيست، اما با نگاهي به پشت صحنه، بعد ناخوشايند موضوع پيدا مي شود؛ جوي آب ، پاي درخت هاي پياده رو و قسمتي از سواره رو پر از ليوان هاي يك بار مصرف شده اند. رهگذراني كه اين شربت ها را مي نوشند و مي روند و خيراني كه آنها را توزيع مي كنند، هيچ كدام به فكر رفتگر بيچاره اي كه در ساعات نيمه شب و آغاز صبح بايد اين خيابان را تميز كند، نيستند.
اقلام و كالاهاي يارانه اي و رايگان به منظور آذين بندي جشن هاي شعبانيه، از سوي ستاد برگزاري جشن هاي شعبانيه در اختيار شهروندان تهراني قرارمي گيرد تا براي برپايي آئين جشن و سرور و آذين بندي خيابان ها و محلات از خدمات ستاد مردمي اعياد شعبانيه استفاده كنند. همچنين پلاكاردها، بروشورها، پوسترهاي نمايشگاهي، كالاهاي تزئيني و تابلوهاي صلوات به صورت رايگان براي اين منظور در نظر گرفته شده است...
اقدامات فرهنگ سازانه اي همچون برپايي نمايشگاه هاي كتاب با موضوع فلسفه انتظار، طرح قرائت حداقل يك جزء قرآن و هزار صلوات براي سلامتي امام زمان(عج) به اجرا در مي آيد. گفته مي شود هزينه جشن هاي شعبانيه 3 تا 4 ميليارد تومان است كه اين هزينه ها از سوي 30 تا 40 نفر از عاشقان اهل بيت عليهم السلام تامين مي شود. مسئولان ستاد برگزاري اعياد شعبانيه تاكيد دارند اين گوشه كوچكي از هزينه هايي است كه اقشار مختلف مردم براي اين ايام هزينه مي كنند . اين در حالي است كه افرادي از جمله امام جمعه اصفهان به اقدام دشمناني كه در صدد از بين بردن فرهنگ مهدويت هستند، اشاره مي كنند.
آيت الله طباطبايي در گفت وگو با پايگاه اطلاع رساني رسا اظهار داشت: دشمنان با اين فعاليت ها در صدد نابود كردن باور ها و فرهنگ مهدويت در ميان شيعيان و سست كردن مردم براي برپايي جشن هاي نيمه شعبان هستند. انشاءالله با حفظ اعتقادات، همت و تدبير بيشتر براي گسترش اين فرهنگ، مخصوصا در جوانان و اميد و ايمان به اين شخصيت بزرگ الهي، دسيسه هاي آنان را خنثي مي كنيم. همانگونه كه آنها هر روز فعاليت هاي مختلف و بيشتري براي سست كردن باورهاي ما انجام مي دهند، ما نيز با تعصب، تدبر و فعاليت بيشتر دسيسه هاي آنان را خنثي و زمينه ظهور آن حضرت (عج) را فراهم مي كنيم، ولي براي حفظ، اين جشن ها بايد به شيوه درست برگزار شوند؛ به همين دليل بايد از هزينه هاي بيجا و اسراف پرهيز كرد و برپايي جشن هاي پر بار و باشكوه، پيام انتظار، صلح و منجي عالم بشريت بايد بخوبي به همگان منتقل كنند. اعياد شعبانيه در زندگي مردم ريشه دارد. نشان اين امر را مي توان در برگزاري جشن هاي خصوصي آنها همزمان با اعياد شعبانيه دانست.
اما اين نيروي مردمي بايد در جهت مناسب هدايت شود تا به بيراهه نرفته يا به اتلاف منابع منجر نشود.