رامتين راوندي
مقابله كشورهاي دارنده تكنولوژي هسته اي در مقابل كشورهايي كه در صدد رسيدن به اين تكنولوژي استراتژيك هستند، گوياي زواياي پنهان سياست اين كشورها براي انحصار آن و بهره مندي سياسي و اقتصادي از اين انحصار در روابط بين الملل است. اين درحاليست كه كشورهايي كه هم اكنون به عنوان مانع عمده در دستيابي كشورهايي همچون ايران به تكنولوژي صلح آميز هسته اي هستند، برنامه ريزي گسترده اي را براي بهره مندي هرچه بيشتر از آن در توليد انرژي دارند.
گزارش زير به طور خلاصه به وضعيت نيروگاه هاي هسته اي در جهان مي پردازد.
اگر نيم نگاهي به فعاليت هاي هسته اي كشورهاي عضو باشگاه هسته اي جهت توليد برق انداخته شود مي توان شفاف تر و منطقي تر قضاوت منصفانه اي در مورد اقتصاد انرژي هسته اي در سطح دنيا داشت. بدون شك كشورهاي غربي و بالطبع روسيه در استفاده از فوايد اقتصادي انرژي هسته اي در دنيا پيش رو بوده و هستند و چون خود اولين بار در به وجود آوردن اين تكنولوژي ايفاي نقش اساسي نموده اند به نحوي خودشان را صاحب حق دانسته و مايلند برنامه ريزي اقتصادي و سياسي در استفاده از تكنولوژي هسته اي را جهت دهي كنند. در حال حاضر نيروگاه هاي هسته اي زيادي از انواع مختلف در سطح جهان در توليد انرژي برق در حال فعاليت بود، به طوري كه انرژي مصرفي بسياري از كشورها وابستگي زيادي به اين تكنولوژي دارد. البته نيروگاه هاي قدرت فقط در توليد برق ايفاي نقش نمي كنند بلكه از بسياري از آنها علاوه بر توليد برق جهت شيرين كردن آب شور در سطح دنيا استفاده مي شود. در ضمن تعداد زيادي از راكتورهاي تحقيقاتي در كشورهاي دنيا در حال فعاليت بوده، به طوري كه از آنها جهت توليد انواع راديو ايزوتوپ ها و تحقيقات ديگر استفاده مي شود كه فوايد اقتصادي زيادي در بردارد. با توجه به مقدمه مختصر فوق مي توان نتيجه گرفت كه نقش اقتصادي تكنولوژي هسته اي در جهان امروزي بسيار برجسته بوده و همچنين يكي از عوامل مهم جهت عدم توليد گازهاي گلخانه اي استفاده از نيروگاه هاي هسته اي مي باشد. با تمام اين تفاصيل يكي از راه هاي پردرآمد تعدادي از كشورها، توليد سوخت هسته اي براي نيروگاه هاي مختلف هسته اي در دنيا مي باشد كه فوايد زيادي در بردارد. زيرا فرآيند تهيه چرخه سوخت از استخراج معدن گرفته تا تبديل به كيك زرد ناخالص، گاز۴ UF، گاز۶ UF، غني سازي و تا تبديل به ميله هاي سوخت فرآيندي پيچيده و پرهزينه بود، بنابر اين توليد چنين محصول خاصي كه در انحصار معدود كشورهايي در دنيا مي باشد فوايد اقتصادي خوبي براي آنها در بردارد. اگر نگاهي به ظرفيت هاي نيروگاه هاي هسته اي بعضي از كشورهاي مهم (در حيطه هسته اي) بيافكنيم مي توان به تفسيرهاي جالبي رسيد و به بزرگنمايي كه توسط آنها در زمينه فعاليت هاي صلح آميز هسته اي بعضي از كشورهاي نوپا در زمينه هسته اي خط بطلان كشيد. به نظرمي رسد با توجه به بحران انرژي فسيلي كه قسمت اعظمي از انرژي دنيا از آنها به دست مي آيد و در ضمن بيشترين مقدار سوخت فسيلي در منطقه اي از جهان به نام خاورميانه قرار دارد كه اكثر كشورهاي اين منطقه يا فاقد نيروگاه هسته اي و يا در حال تدارك جهت ساخت اين نوع از نيروگاه ها هستند، نقش اقتصادي نيروگاه هاي هسته اي برجسته تر مي شود. البته كشورهاي غربي عقيده دارند چه لزومي دارد كشورهاي خاورميانه از جمله ايران با توجه به مقادير عظيم نفت و گاز رو به استفاده از نيروگاه هاي هسته اي آورند. در پاسخ به اين نظر بايد گفت كه اولاً سهم انرژي هر كشور از قسمت هاي مختلف توسط يك برنامه نرم افزاري تهيه مي شود و اثبات شده كه براي هر كشوري سيستم تركيب انرژي هاي مختلف يعني mix energy بهترين گزينه است. در ضمن كشور ايران به علت داشتن پارامترهاي اوليه مانند داشتن معادن اورانيوم، در كنار دريا قرارگرفتن ، نيروي جوان علاقه مند به استفاده از اين تكنولوژي و همچنين نگاهي به آينده انرژي فسيلي و بحران انرژي و افزايش جمعيت عادت كرده به انرژي مي تواند مستعد استفاده از نيروگاه هسته اي به عنوان تأمين كننده بخشي از انرژي خودي باشد. اگر به كشورهايي نظير روسيه و آمريكا نظري افكنده شود مي توان ديد كه هر دو كشور داراي منابع نفت و گاز و ساير منابع انرژي مانند ذغال سنگ و... مي باشند پس چرا در اين سطح داراي نيروگاه هسته اي بوده و هنوز برنامه براي گسترش و مدرنيزاسيون آنها دارند. بنابر اين اقتصاد جهاني منابع انرژي يك گزينه مهم را استفاده از نيروگاه هاي هسته اي مي داند و بس. حال نگاهي گذرا به جدول آمار ظرفيت توليد برق هسته اي بعضي از كشورهاي هسته اي دنيا داشته تا ملموس تر درك شود.
|
|
با توجه به تعداد كل نيروگاه هاي هسته اي قدرت در دنيا كه ۴۴۷ نيروگاه مي باشند و توان كل الكتريكي توليدي توسط آنها ۳۸۳۷۵۸ مگاوات الكتريكي مي باشد مشاهده مي شود از ۳۱ كشور عضو باشگاه هسته اي دنيا بيشترين ظرفيت توليد انرژي الكتريسته به ترتيب مربوط به كشورهاي آمريكا، فرانسه، ژاپن، روسيه، آلمان، كره، اكراين، كانادا، انگليس و سوئد مي باشد. به طوري كه توان الكتريكي توليد شده توسط اين ده كشور برابر ۳۲۷۲۶۹ مگاوات الكتريكي مي باشد. يعني در حال حاضر ۲۸/۸۵ درصد از ظرفيت توليد برق كل نيروگاه هاي هسته اي دنيا در اختيار ده كشور فوق قراردارد. اين كشورها از نظر صنعت و اقتصاد در دنيا در سطح بالايي قرار داشته و در واقع به نحوي اقتصاد هسته اي دنيا در دست آنها قرار دارد. در ضمن تعدادي از همين كشورها هم توليد كننده عمده سوخت هسته اي دنيا مي باشند به طوري كه اقتصاد و بازار فروش سوخت هسته اي به صورت انحصاري در دست آنها است و از اين طريق فوايد زيادي مي برند همچنين از پسمانداري سوخت هاي مصرف شده كشورهاي ديگر دنيا هم درآمد اقتصادي دارند. بنابر اين بالطبع با توجه به باند بازي هاي سياسي، آنها به هيچ عنوان تمايل ندارند چنين بازار پرسود و منفعتي را از دست بدهند يا حتي بخشي از آن را با ديگر كشورها شريك شوند چون به هرحال جزو ذات سرمايه است كه فقط به دنبال سود و منفعت شخصي است. ايران هم پس از سال ها علاقه مند است كه با راه اندازي اولين نيروگاه هسته اي با توان ۱۰۰۰ مگاوات الكتريكي سي ودومين كشور باشگاه هسته اي دنيا شود و در اين راه صادقانه در حال تلاش است. در ضمن چون ايران معدن اورانيوم دارد پس با در جريان قرار دادن آژانس بين المللي انرژي اتمي (IAEA) تصميم گرفت كه فعاليتي هم در زمينه چرخه سوخت هسته اي داشته باشد تا در صورت آماده شدن نيروگاه خود بتواند در زمينه تهيه سوخت آن خودكفا شود ولي به همان دلايل فوق و انحصاري بودن اين تكنولوژي و بازار آن توسط تعدادي از كشورهاي فوق و همچنين نفوذ اين كشورها در نهادهاي بين المللي و بخصوص IAEA ( آژانس بين المللي انرژي اتمي ) و مشكلاتي كه در اين زمينه ايجاد مي كنند ايران نتوانسته به حق مشروع خود در اين زمينه در دنيا دست پيدا كند و از منابع معدني اورانيوم بالقوه خود سودي ببرد. علاوه بر اين موارد اگر تهيه سوخت نيروگاه هسته اي ايران در داخل خود ايران باشد مي توان از نوسان قيمت آن و انحصاري بودن آن جلوگيري كرده و در اين زمينه به خودكفايي رسيد و يا حتي از فروش آن درآمد اقتصادي كسب نمود. با تمام مزاياي فوق توانايي توليد سوخت هسته اي توانمندي فني و تكنولوژيكي ايران را نشان خواهد داد و اين اعتباري براي ما در سطح خاورميانه و حتي جهان خواهد بود. به خصوص در خاورميانه اي كه اكثر كشورهاي آن مصرف كننده بوده و بيشتر از طريق فروش محصولات نفت ارتزاق مي كنند و در زمينه توليد و صنعت و پيشرفت علمي حرف آنچناني براي گفتن ندارند و اين وجهه ايران را در راهيابي از كشورهاي در حال توسعه به كشورهاي توسعه يافته قابل قبول تر مي كند.
در حال حاضر دو كشور ايران و قزاقستان را مي توان به عنوان سي ودومين و سي وسومين كشورهاي باشگاه هسته اي در آينده نزديك به حساب آورد. البته ايران نيروگاه ۱۰۰۰ مگاواتي در حال ساخت دارد در حالي كه قزاقستان برنامه ساخت سه نيروگاه ۶۴۰ مگاوات الكتريكي از نوع VVER را قطعي نموده كه جمعاً ظرفيت آنها ۱۹۲۰ مگاوات الكتريكي مي باشد. در حال حاضر ۲۱ كشور ديگر عضو باشگاه هسته اي فقط ۷۲/۱۴ درصد برق هسته اي دنيا را كه جمعاً ۵۶۴۸۹ مگاوات الكتريكي مي شود توليد مي كنند. اين آمار نشان دهنده آن است كه هنوز بسياري از كشورهاي دنيا به خصوص كشورهاي در حال توسعه به حق واقعي خود در اين انرژي دست پيدا نكرده اند و اقتصاد و سياست و راهبرد اين انرژي توسط سران دولت اين كشورها تعيين مي شود. در واقع نفوذ آنها در نهادهاي بين المللي مانند حق وتويي مي باشد كه هيچ وجدان آگاه و با شعور اجتماعي بالا توجيهي براي آن نمي يابد .