|
گفت وگو با دكتر عليرضا طالبيان، محقق بوي دهان
گامي نو در پژوهش هاي دندانپزشكي
|
|
|
علي اصغر محمدي
بوي دهان يكي از موضوعاتي است كه از دهه ۱۹۶۰ به تدريج جاي خود را در تحقيقات دانشگاهي و صنعتي باز كرده است. اصولاً توجه زياد محققان به هر موضوع، نشاندهنده اهميتي است كه آن موضوع در جوامع بشري دارد. به عنوان مثال توجه زياد به موضوعاتي نظير سرطانها، ايدز و آلزايمر نشان دهنده جدي بودن اين مشكلات و نيازهاي روزافزون انسان به روشهاي درماني مؤثر و جديد است. تا دهه ۱۹۷۰ تعداد محققان اين موضوع از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمي كرد، ولي اكنون صدها پژوهشگر در سراسر دنيا در مراكز صنعتي و دانشگاهي به تحقيق در باره بوي دهان مشغول هستند. براساس برآورد مؤسسه تحقيقات بوي دهان خوشبو، حدود ۵۰ درصد از افراد جامعه به درجاتي از بوي دهان مبتلا هستند. گروهي از اين افراد به شدت از اين موضوع رنج مي برند تا جايي كه دچار اختلالات رواني، اختلاف خانوادگي، طلاق و حتي خودكشي مي شوند. با توجه به شيوع بالاي اين عارضه، تحقيقات پايه و باليني در اين خصوص امري اجتناب ناپذير است. با خبر شديم كه نخستين مركز تحقيقات بوي دهان كشور در زادروز محقق و پزشك نامي ايران، بوعلي سينا در اصفهان راه اندازي شد. به همين منظور در گفت وگويي كوتاه با مدير مؤسسه تحقيقات بوي دهان خوشبو به بررسي اين موضوع پرداخته ايم.
* آقاي دكتر طالبيان! انگيزه شما براي فعاليت در زمينه تحقيقات بوي دهان و راه اندازي مؤسسه خوشبو چيست؟
- روش هاي درماني هر بيماري بايد براساس نيازها و شرايط ويژه هر ملتي تنظيم شود. به عبارت ديگر پژوهشگران هر كشوري بايد علوم با منشأ خارجي را بر اساس نيازهاي هر جامعه تغيير داده و آن را بومي سازي و تنظيم كنند. ما براساس شعار معروف «جهاني فكر كنيد منطقه اي عمل كنيد» با كسب علوم و تحقيقات ساير ملل در پي بومي كردن اين تحقيقات و انطباق آنها با نيازهاي جامعه خودمان هستيم. روش هاي درماني متعددي براي بوي دهان معرفي شده است كه لازمه اجراي آن در كشور، تعيين اثر بخشي آنها در مبتلايان ايراني است. استراتژي ما اين است كه علاوه بر پژوهش و نوآوري روشهاي درماني مختلف را بر اساس نيازهاي بومي كشورمان تنظيم كنيم.
دليل دوم نبود مركزي با رويكرد چندجانبه اي براي ارائه خدمات متمركز مشاوره اي به همكاراني كه به نوعي با مبتلايان در ارتباط هستند، مانند پزشكان عمومي، دندانپزشكان، متخصصان دندانپزشكي، متخصصان گوش و حلق بيني، متخصصان داخلي، متخصصان كودكان، روانپزشكان و روانشناسان باليني. در مؤسسه خوشبو مبتلايان از چند بعد مورد بررسي قرار مي گيرند و نتيجه ارزيابي ها براي آگاهي همكاران محترم فرستاده مي شود.
* اشاره كرديد كه روشهاي زيادي در ساير كشورها در درمان بوي دهان وجود دارد لطفاً چند مورد از آنها را معرفي كنيد.
- روشهاي درماني عمدتاً شيميايي و مكانيكال هستند. انواع محصولات حاوي عوامل شيميايي موثر بر باكتريها و محصولات بد بوي آنها جزء روشهاي شيميايي هستند از جمله: دهانشويه، خمير دندان، قرص هاي مكيدني، آدامس ، نخ دندان، ژله ها، مسواك زدن روي زبان، مسواك كردن دندانها، پروفيلاكسي توسط دندانپزشك و استفاده از دستگاههاي شست وشو دهنده لثه ها از جمله روشهاي مكانيكال هستند. البته از روشهاي طبيعي و گياه درماني در حيطه دندانپزشكي استفاده مي شود ولي هنوز به موضوع بوي دهان وارد نشده است كه محققان در حال پژوهشي نو در اين زمينه هستند تا با هزينه و عوارض كمتر بوي دهان را برطرف كنند.
* روشهاي درماني فعلي چه اثرات جانبي در پي دارند؟
- چون علت حدود ۸۵ درصد از موارد بوي دهان، باكتريهاي دهان هستند و مبارزه با هر نوع ميكروبي عوارض جانبي بر جاي خواهد گذاشت، درمانهاي فعلي بدون عارضه نيستند. البته عوارض آنها شدت و ضعف دارد. از جمله مهمترين مشكلات اين درمانها، ايجاد نژادهاي مقاوم باكتريال در افرادي است كه در طولاني مدت از محصولات ضد باكتري استفاده مي كنند.
* در اينترنت صدها محصول خارجي در اين زمينه معرفي شده است. ولي در كشور ما خبري از آنها نيست. به نظر شما در ميان اين محصولات انواع مؤثر را نمي توان يافت؟
- همانطور كه اشاره كرديد صدها نوع محصول در بازار تبليغ مي شود كه عمده آنها آمريكايي است. در آمريكا و به تبع آن در بسياري از كشورها، اين محصولات در رده بهداشتي- زيبايي قرار دارند،
پس عرضه و فروش آنها تابع مقررات دارويي
FDA (Food and Drug Administration) نيست. بسياري از اين محصولات صرفاً جنبه تجاري دارند و فاقد تحقيقات صنعتي يا دانشگاهي اند و به همين دليل تقاضا مي شود تا از تأثير يك محصول مطمئن نشده ايد از مصرف آن خودداري كنيد. بنابراين از دلايل مهم عدم حضور محصولات خارجي ناشناخته بودن اثربخشي اين محصولات است. يكي از رسالتهاي ما معرفي محصولات ساخته شده بر ضوابط و تحقيقات است.
* حالا كه بحث درباره محصولات بوي دهان پيش آمد بهتر است توضيح دهيد آيا در كشور ما توانايي ساخت اين محصولات وجود دارد؟
- عمده اين محصولات در داخل كشور قابل ساخت است. اما به دليل عدم شناخت مردم و به تبع آن عدم تقاضا، تاكنون شركتهاي سازنده اقدام به توليد آنها نكرده اند. در صورت بالا بردن سطح آگاهي مردم با رويكردي غيرسودجويانه و منطقي، مي توان به تدريج مردم را با محصولات مؤثر داخلي آشنا كرد.
* آيا مؤسسه تحقيقاتي بوي دهان خوشبو قصد معرفي محصولات موثر خارجي را دارد؟
-راساً خير، چون وظايف تحقيقاتي بسياري بر عهده داريم. در حال حاضر صرفاً به دليل نياز فوري بسياري از مبتلايان فقط در صورتي مبادرت به اين كار خواهيم كرد كه شركتهاي وارد كننده نمونه اي از محصولات خود را جهت آزمايش براي ما ارسال كنند.
* آيا در زمينه ساخت محصولات بوي دهان مطالعاتي داشته ايد؟
- چند طرح پژوهشي با رويكرد درمانهاي طبيعي در حال بررسي و اقدام داريم كه اتفاقاً در نوع خود كم نظير هستند كه به محض روشن شدن نتايج تحقيقات به اطلاع عموم خواهيم رساند.
* در برخي از منابع، بوي دهان را نشانه اي از سلامت كل بدن معرفي مي كنند آيا اين موضوع صحت دارد؟
- بله، تحقيقات زيادي انجام شد كه نشان مي دهند در بسياري از بيماريها مي توان از بوي دهان به عنوان علامت تشخيصي استفاده كرد. حتي در بعضي بيماريها مانند سرطان ريه بوي دهان جزء اولين علائم است. بيماريهاي كبدي، بيماريهاي كليوي و حتي بيماريهاي قلب و عروق مانند آترواسكلروز رابطه قوي با بوي دهان دارند. نكته ديگر اين كه بوي دهان در بعضي موارد نشانه اي از سلامت روان است. بسياري از مبتلايان بوي بد دهان به عوارض رواني، اختلالات شخصيتي و خانوادگي مبتلا مي شوند كه با درمان صحيح، مي توان فرد را از مشكلات رواني نجات داد. در واقع مي توان گفت بوي دهان حقيقتاً نشانه اي از سلامت دهان، بدن و روان است.
* از چه روشهاي تشخيصي استفاده مي كنيد؟
- محققان و كادر درماني بوي دهان، بايد از بيني حساسي برخوردار باشند. يكي از مهمترين و بي هزينه ترين روشهاي تشخيصي روش ارگانولپتيك يا روش بويايي است. البته با دستگاه هاي آناليزور گازي نيز مي توان نوع و اندازه گازهاي بودار دهان را اندازه گيري كرد. براي نخستين بار در كشور استفاده از اين دستگاه ها را آغاز كرده ايم. به اين صورت كه پس از اندازه گيري بوي دهان گزارش مربوطه به بيمار تحويل داده مي شود تا به پزشك معالج خود ارائه دهد.
* تجربيات ساير كشورها چه نقشي در تحقيقات شما دارد؟
- پژوهشگران مؤسسه با عضويت در انجمن بين المللي تحقيقات بوي دهان دائماً در حال رايزني با پژوهشگران ساير كشورها هستند. اصولاً ما تحقيقات خود را براساس پژوهش هاي ديگران بنا مي كنيم تا از دوباره كاري و اتلاف انرژي جلوگيري شود. بسياري از محققين با رويي گشاده با ما همكاري كرده اند و ما از نظرات ارشادي آنها استفاده كرده ايم.
* آيا با پژوهشگران داخلي نيز تعامل داريد؟
- از آنجا كه رويكرد ما رويكردي چندجانبه و چند رشته اي است ناگزير هستيم از متخصصان و پژوهشگران ساير رشته ها استفاده كنيم، تاكنون از همكاري محققان بيوشيمي، ميكروب شناسي،روانشناسي و علوم انساني و اسلامي استفاده كرده ايم. اولين طرح تحقيقاتي مشترك خود را با همكاري گروه بيوشيمي دانشگاه تهران آغاز كرده ايم. همچنين در حال رايزني با استادان دانشگاه شاهد، دانشگاه اصفهان و دانشكده دندانپزشكي دانشگاه تهران هستيم تا در زمينه هاي مختلف بوي دهان طرح هاي مشتركي اجرا كنيم.
* به چه منظور از پژوهشگران علوم انساني و اسلامي استفاده مي كنيد؟
- يكي از دلايل اين است كه قصد داريم آرا و نظرات ايراني- اسلامي را به محققين ساير ملل معرفي كنيم. آنها نيز آراي اقوام خود را به جهانيان عرضه كرده اند. دليل ديگر اين است كه با تبليغ دستورات ديني و انساني در بين مردم مسلمان، مي توان سطح آگاهي مردم در جدي گرفتن بوي دهان را افزايش داد. در بسياري از موارد، مردم به دلايل اخلاقي قادر به ترغيب مبتلايان به درمان نيستند و اين در حالي است كه با تأكيد و تكرار فرامين اسلامي مي توان افراد را به درمان و اهميت دادن بيشتر به اين موضوع ترغيب و تشويق كرد.
|
