در عصر حاضر رشد بچه هايي كه نسبت به سنشان اضافه وزن دارند در حال گسترش است. پزشكان با بررسي قد و وزن بچه ها مقدار اضافه وزن آنها را اندازه گيري مي كنند. هر چند كه كودكان در مقايسه با بزرگسالان از مشكلات و بيماري هاي كمتري در اين مورد رنج مي برند ولي اين خطر وجود دارد كه اين كودكان در سنين بزرگسالي چاق تر شوند و در معرض بيماري هاي جدي تري نظير ديابت، فشار خون و بعضي از انواع سرطان  قرار بگيرند.
بچه ها به دلايل مختلفي اضافه وزن پيدا مي كنند. معمول ترين عامل مشترك خصوصيات ژنتيكي، كمبود فعاليت هاي فيزيكي، الگوهاي نامناسب غذايي يا تركيب اين عوامل با يكديگر است. گاهي اوقات پديده هاي نادري نيز نظير اختلال در كار غده هاي بدن منتهي به چاق شدن كودك مي شود كه پزشكان با انجام بعضي آزمايش ها و بررسي آزمايش خون متوجه اين مورد مي شوند.
حتي بچه هايي كه پدر، مادر، خواهر يا برادر آنها مشكل اضافه وزن دارند در معرض خطر چاق شدن هستند. هر چند كه عوامل وراثتي يكي از عوامل اضافه وزن است ولي تمام كودكاني كه پدر يا مادر آنها چاق بوده اند اضافه وزن پيدا نمي كنند. نقش عوامل ژنتيكي جدي نيست و تنها يك احتمال است كه كودك اضافه وزن پيدا كند، اما سهم رفتارهاي خانوادگي مانند نحوه غذا خوردن، مقدار فعاليت و ... سهم زيادي در چاق شدن كودكان دارد. رژيم غذايي نامناسب و مقدار فعاليت فيزيكي نقش مهمي در اضافه وزن كودكان دارد. با افزايش برنامه هاي تلويزيوني، بازي هاي رايانه اي كودكان مقدار زيادي از وقتشان را به بازي و تماشاي تلويزيون مي گذرانند در حالي كه در گذشته بازي هاي كودكان بيشتري به صورت دسته جمعي بوده ولي در عصر حاضر بازي هاي كودكان در حال تبديل شدن به بازي هاي تك نفره است كه فقط نياز به يك كامپيوتر دارد. در كل اين گونه بازي ها رايانه اي سهم به سزايي در غيرفعال كردن كودكان دارد. به طور ميانگين كودكان معمولاً  در هفته بين ۲۴ الي ۳۰ ساعت تلويزيون تماشا مي كنند كه مي توانند مقداري از اين زمان را صرف فعاليت هاي نظير ورزش كردن و بازي هاي دسته جمعي با هم سالان خود كنند.اگر شما فكر مي كنيد كه كودك شما اضافه وزن دارد، بايد با دكتر خود صحبت كنيد. دكتر مي تواند مشخص كند كه مقدار اضافه وزن كودكتان در حد نرمال است يا فراتر از مقدار طبيعي است. پزشكان از طريق مقايسه وزن و قد كودكان ميزان اضافه وزن كودكان را تشخيص مي دهند. تشخيص اضافه وزن در كودكان سخت تر از بزرگسالان است، زيرا بچه ها الگو هاي ثابتي ندارند و به طور ناگهاني رشد مي كنند. براي مثال براي يك پسر بچه طبيعي است كه اول وزنش زياد شود و بعد قدش رشد كند. اگر پزشك كودك شما تشخيص داد كه فرزند شما اضافه وزن دارد برنامه اي براي شما تنظيم خواهد كرد كه تغييري در رژيم غذايي خانواده و ميزان فعاليت هاي فيزيكي به وجود آوريد.
چگونه از كودك چاق خود حمايت كنيم
يكي از مهمترين كارهايي كه مي توانيد براي كمك به كودكي كه مشكل اضافه وزن دارد انجام دهيد اين است كه آنها بفهمند شما هنوز آنها را دوست داريد. معمولاً  احساسي كه كودكان نسبت به خودشان دارند براساس احساسي است كه والدين شان به آنها دارند. اگر شما فرزندتان را با هر وزني كه دارد بپذيريد، آنها احساس بهتري نسبت به خودشان پيدا مي كنند و اعتماد به نفس شان زيادتر مي شود. همچنين اين كه شما با كودكتان در مورد وزن و اضافه وزن صحبت كنيد خيلي مهم است، اين كار باعث مي شود كه كودكان نگراني هايشان را با شما قسمت كنند. كودك شما مسلماً  بهتر از هر كس ديگري مي داند كه اضافه وزن دارد، به همين دليل كودكاني كه اضافه وزن دارند به حمايت بيشتري نيازمندند و والدين بايد بيشتر از اين كودكان حمايت كنند.
والدين بايد تلاش كنند كه فرقي بين فرزندان خود نگذارند، اشتباهي كه بعضي از خانواده ها مرتكب مي شوند اين است كه سعي مي كنند رژيم غذايي فرزندشان را از رژيم غذايي خانواده جدا كرده بدون اين متوجه اين نكته باشند كه اين كار ضربه روحي بزرگي به كودكان وارد مي كند. بهترين كار اين است كه تمركز خانواده بر روي رشد تدريجي فعاليت هاي ورزشي خانواده و نهايتاً  رژيم غذايي كل خانواده باشد. اين برنامه به تمام اعضاي خانواده كمك مي كند تا عادت هاي غذايي خود را سالم تر كرده و ضريب سلامت خانواده را افزايش مي دهد.
فعاليت هاي فيزيكي خانواده را افزايش دهيد
فعاليت هاي منظم ورزشي كه به همراه يك رژيم غذايي مناسب باشد مؤثرترين روش براي كنترل وزن تك تك اعضاي خانواده مخصوصاً  كودكي كه اضافه وزن دارد است. شما بايد براي فرزند خود يك الگو باشيد. اگر كودك ببيند كه شما از نظر فيزيكي فعاليت خوبي داريد و از اين فعاليت ها لذت هم مي بريد علاقه بيشتري براي فعاليت  هاي ورزشي پيدا مي كند و انگيزه بيشتري در خود توليد مي كند كه براي تمام زندگيش فعاليت بيشتري داشته باشد.
* برنامه ورزشي كه شما تنظيم مي كنيد بايد براي تمام اعضاي خانواده لذت بخش و مفيد باشد. پياده روي، دوچرخه سواري، شنا و... ورزش هاي هستند كه مي توانيد به صورت خانوادگي انجام دهيد. براي مثال شما مي توانيد برنامه اي تنظيم كنيد كه شب ها كه از سر كار برمي گرديد بعد از خوردن شام به جاي تماشاي تلويزيون به همراه خانواده كمي پياده روي كنيد. (در انتخاب مكاني كه قصد پياده روي داريد دقت كنيد و سعي كنيد مكانهاي امن را براي اين كار انتخاب كنيد.)
* نسبت به نيازهاي روحي و رواني كودك خود حساسيت داشته باشيد. بچه هايي كه اضافه وزن دارند ممكن است به خاطر عدم توانايي در شركت در بعضي برنامه هاي ورزشي احساس ناراحتي كنند. براي شروع براي اين كودكان برنامه دو نگذاريد از فعاليت هاي ورزشي ساده مثل نرمش كردن شروع كنيد تا كودك شما به حد مطلوبي از آمادگي جسماني برسد. براي شروع بايد براي كودك خود فعاليت هاي انتخاب كنيد كه از انجام آنها لذت مي  برد.
* مقدار زماني كه شما و خانواده تان مي نشينيد را محاسبه كرده و سعي كنيد اين زمان را كمتر كنيد. محاسبه كنيد كه روزي چند ساعت روبه روي تلويزيون مي نشينيد يا كودك شما هر روز چند ساعت با رايانه بازي مي  كند. شما مي توانيد اين زمان را كاهش داده و صرف فعاليت هاي فيزيكي كنيد.
هر روز مقدار فعاليت ورزشي خود را افزايش داده و خانواده خود را نيز تشويق به اين كار كنيد. فراموش نكنيد كه والدين الگوي كودكان خود هستند. براي مثال سعي كنيد به جاي استفاده از آسانسور از پله ها رفت و آمد كنيد. سعي كنيد در زمان استراحت در سركارتان هم ورزش هاي سبكي انجام دهيد. به فرزندان خود بگوييد كه در زنگ تفريح در مدارس هم نرمش كنند. به جاي اين كه كيف مدرسه آنها را پر از تنقلات كنيد.
آموزش رژيم غذايي خانواده
آموزش رژيم غذايي مناسب به كودكان كمك مي كند كه هرچه سريع تر در مسير كم كردن وزن قرار بگيرند. اينكه آنها بدانند چه بايد بخورند و چه چيزهايي نبايد بخورند، در چه ساعتي بخورند و ... نقش بسيار مهمي در ساير برنامه هاي شما خواهد داشت. اگر شما فرزند خود را تشويق به تمرينات ورزشي كنيد ولي بعد از تمرين دوباره پرخوري كند ورزش كردن چه فايده اي براي آنها خواهد داشت؟ كودك شما بايد از غذاهاي مقوي و انرژي زا كه براي رشد او ضروريست استفاده كند. كودكان در سنين مختلف نيازهاي غذايي متفاوتي دارند. بهترين كاري كه شما مي توانيد انجام دهيد اين است كه به هر طريق كه مي توانيد درباره علائق و نيازهاي غذايي كودكان در سنين مختلف اطلاعات بيشتري بدست آوريد، بعد از داشتن اين اطلاعات برنامه پيشنهادي خود را به آنها تحميل نكنيد بلكه به كودكان خود اجازه بدهيد خودشان انتخاب كنند چه بخورند و چه مقدار بخورند.
از تحميل برنامه غذايي نامناسب و فيلتر شده به كودكان خودداري كنيد. هرگز نبايد به كودكان يك رژيم غذايي فشرده تحميل شود، مگر اين كه اين كار فقط به توصيه دكتر انجام شود. كم كردن ناگهاني غذاي كودك مي تواند اثرات بسيار بدي بر روي رشد او داشته باشد. براي جلوگيري از اضافه وزن كودكان و بالا بردن سلامت كودكان و خانواده والدين بايد از تمام گروههاي غذايي استفاده كنند. رعايت توازن بين گروههاي غذايي در برنامه غذايي روزانه يا هفتگي خيلي مهم است. اگر شما در مورد اين كه چگونه يك رژيم غذايي مناسب انتخاب كنيد كه شامل تمام گروههاي غذايي باشد نگرانيد مي توانيد با يك پزشك، يا يك كارشناس امور غذايي مشورت كنيد. به جاي تحميل رژيم غذايي سليقه اي به خانواده حق انتخاب بدهيد. سعي كنيد از غذاهاي متنوعي براي رشد كودكان و اعضاي خانواده استفاده كرده و آنها را مجبور به خوردن غذاي خاصي نكنيد. اين تمرين به كودكان كمك خواهد كرد در انتخاب غذاهاي سالم و مناسب توانايي بيشتري داشته باشند.
غذاهاي پرچرب را در رژيم غذايي خانواده كاهش دهيد
شما مي توانيد با مصرف كمتر غذاهاي چرب جلوي ورود اين گونه كالري ها را به بدن خود بگيريد بدون اين كه به رشد كودك خود صدمه اي برسانيد. يكي از ساده ترين روش ها براي كم كردن مصرف چربي استفاده از مواد غذايي كم چرب و بدون چربي است. خوشبختانه اين روزها شما مي توانيد مواد غذايي كم چرب متنوعي از لبنيات كم چرب گرفته، نوشابه هاي رژيمي... تا گوشت بدون چربي تهيه كرده و از آن در رژيم  غذايي خود استفاده كنيد با اين تغييرات ساده و جزيي در رژيم غذايي خانواده و استفاده از اين گونه مواد غذايي كم چرب مي توانيد به آساني و بدون صرف هزينه هاي جانبي جلوي چاق شدن اعضاي خانواده را بگيريد. به هر حال هر روش ديگري بايد تحت نظر يك دكتر يا كارشناس مواد غذايي انجام شود. فراموش نكنيد كه چربي نبايد از رژيم غذايي كودكان زير ۲ سال كاملاً  حذف شود. به طور ناگهاني مصرف شيريني جات را قطع نكنيد. هر چند شما بايد از غذاهايي كه مقدار چربي زيادي دارند آگاه باشيد ولي به هر حال بايد از آنها در رشد خود و فرزندتان استفاده كنيد. نبايد شيريني را براي كودكان قدغن كرد بلكه نبايد به آنان اجازه داد كه در مصرف آن زياده روي كنند.
كودكان را تشويق كنيد كه آهسته غذا بخورند. وقتي كه يك كودك آهسته غذا مي خورد به سادگي مي تواند تشخيص بدهد كه هنوز گرسنه است يا اين كه سير شده، هنگامي كه كودكي به سرعت غذا مي خورد بدون اين كه متوجه شود سير شده باز به خوردن ادامه مي دهد. سعي كنيد تا آنجا كه مي توانيد وعده هاي غذايي را كنار خانواده باشيد و از اين لحظات لذت ببريد. هنگامي كه دسته جمعي غذا مي خوريد با يكديگر بحث نكنيد و بچه ها را به خاطر اشتباهاتي كه كرده اند سرزنش نكنيد. اگر بچه ها از غذا خوردن در جمع لذت نبرند سعي مي كنند سريع تر غذايشان را تمام كرده و جمع را ترك كنند و ممكن است در ذهن خود دسته جمعي غذا خوردن را مساوي لحظاتي اضطراب آور تصور كنند.
هنگامي كه مي خواهيد براي خريد مواد غذايي از منزل بيرون برويد مي توانيد از فرزند خود بخواهيد كه شما را همراهي كند. در بازگشت دوباره مي توانيد از او بخواهيد كه بعد از استراحت در تهيه غذا كمك كند. در اين لحظات شما مي توانيد به فرزندتان نكاتي درباره مواد غذايي آموزش بدهيد. اين كار علاوه بر اين كه به كودكان كمك مي كند تا اطلاعات بيشتري درباره مواد غذايي به دست بياورند در افزايش حس مسئوليت پذيري كودكان نيز موثر خواهد بود. بچه ها از خوردن غذايي كه خودشان در تهيه آن كمك كرده اند لذت بيشتري مي برند.
كودكان را تشويق كنيد كه در هنگام غذا خوردن اصلاً  تلويزيون تماشا نكنند و فقط غذايشان را بخورند. غذا خوردن در جلوي تلويزيون توجه كودك را از غذا منحرف كرده و بدون اين كه احساس سيري كند به غذا خوردن ادامه مي دهد و نهايتاً  منجر به پرخوري مي شود.
از غذا به عنوان وسيله اي براي تنبيه يا تشويق كودكان استفاده نكنيد
استفاده از غذا به عنوان ابزاري براي تنبيه يا تشويق باعث نگراني و افزايش استرس در كودكان مي شود. هنگامي كه كودكي كار اشتباهي انجام مي دهد و شما او را بدون خوردن غذا  به اتاق خوابش مي فرستيد ناخواسته باعث مي شويد كه كودك شما رژيم غذاييش را رها كرده و هر چه كه در دسترس او باشد بخورد. از طرف ديگر وقتي كه از شيريني براي تشويق بچه ها استفاده مي كنيد اين تفكر را در كودكان بوجود مي آوريد كه حتماً  شيريني بهترين غذا براي آنهاست و ارزش آن از ساير غذاها بيشتر است. براي مثال اگر شما به كودك خود بگوييد كه اگر تمام سبزيجات غذايشان را بخورند به آنها دسر مي دهيد با اين كار تفكر غلطي در ذهن فرزندتان به وجود مي آوريد.
مراقب غذاهاي كه كودك شما خارج از خانه مي  خورد باشيد
غذاي مصرف شده در خارج از خانه بايد با غذاهاي مصرف شده در داخل خانه هماهنگي داشته باشد. سعي كنيد در مورد غذاهايي كه مدرسه به عنوان نهار به فرزند شما مي دهد اطلاعاتي كسب كنيد. اگر برنامه غذايي مدرسه كودك شما ناقص است براي فرزند خود مقداري غذاي مقوي كنار بگذاريد تا با خود به مدرسه ببرد و در كنار غذايش بخورد. همچنين وقتي با خانواده خود مي خواهيد بيرون از خانه غذا بخوريد سعي كنيد كه سالم ترين غذا را انتخاب كنيد.
الگوي كودكان خود باشيد
بچه ها استعداد زيادي دارند و توانايي يادگيري آنها بالاست. ضمناً  بچه ها علاقه دارند كه از والدين خود تقليد كنند. اگر كودك شما بفهمد كه شما از غذايي خوشتان نمي آيد او هم اشتهايش را براي خوردن آن غذا از دست مي دهد و آن غذا را از ليست غذاهاي مورد علاقه اش حذف مي كند. شما مي توانيد با خوردن غذاهاي مختلف كودكان خود را به خوردن تمام گروههاي غذايي عادت بدهيد. همچنين كودكان براي فعاليت فيزيكي خود نيز از والدينشان تقليد مي كنند. شما مي توانيد با افزايش فعاليت هاي فيزيكي خود اشتياق آنها را به ورزش كردن زيادتر كرده و عادت هاي مثبت غذايي و ورزشي زيادي در آنها ايجاد كنيد تا در زندگيشان از آن الگوها استفاده كنند. فراموش نكنيد شما با اقداماتي كه انجام مي دهيد مربي يك نسل خواهيد بود، چون فرزندان شما همان چيزهايي را به فرزندانشان منتقل مي كنند كه از شما آموخته اند. اگر شما علاقه مند شده ايد كه تغييري در رژيم غذايي و برنامه ورزشي خانواده خود ايجاد كنيد اما نمي دانيد كه چطور برنامه ريزي كنيد مي توانيد با يك مربي ورزش و يك كارشناس امور غذايي صحبت كرده و از نظريات آنها براي افزايش بهره وري برنامه خود استفاده كنيد.
ممكن است شما متوجه شده باشيد كه تلاش شما براي كم كردن وزن فرزندانتان موفقيت آميز نبوده و دكتر كودك شما گفته است اگر فرزندتان موفق به كم كردن وزن خود نشود در معرض خطر جدي است. اصلاً  نگران نباشيد. شما مي توانيد با حفظ آرامش خود يك برنامه فشرده تر را طراحي كنيد. فرزند شما با عبور از مراحل مقدماتي توانايي اجراي برنامه هاي فشرده تر را دارد. برنامه نهايي شما بايد شامل اين جزييات باشد:
* برنامه غذايي بايد تركيبي از تمام گروه هاي غذايي باشد. رژيم غذايي شما بايد يك مكمل ورزشي خوب نيز داشته باشد. براي اطمينان خاطر بيشتر بعد از برنامه ريزي مي توانيد نظر دكتر خانوادگي، روانشناس، روانپزشك و كارشناسان امور غذايي را نيز در مورد برنامه خود بپرسيد.
* هميشه سلامت كودك خود را در روند اجراي برنامه  ارزيابي كنيد. قبل از اين كه كودك خود را در يك مركز لاغري ثبت نام كنيد، وزن و سلامت كودك شما بايد به وسيله دكتر معاينه شود. همچنين در زمان اجراي برنامه در فواصل زماني معيني بايد وزن و سلامت كودك خود را تحت نظر داشته باشيد.
* تمركز شما فقط نبايد بر روي كودك چاق شما باشد بلكه بايد تمام خانواده همواره تحت نظر شما باشند.
* برنامه اي كه مي خواهيد بر روي كودك خود اجرا كنيد بايد متناسب با شرايط جسمي و سني فرزند شما باشد. برنامه يك كودك چهار ساله مناسب فرزند ۸ الي ۱۲ ساله نيست.
* همواره تغييرات را بررسي كنيد.
*به كودك خود آموزش دهيد كه چگونه غذاي سالمي براي خود تهيه كند شما كه نمي توانيد براي هميشه مراقب او باشيد.
* كودك را تشويق به افزايش فعاليت هاي فيزيكي كنيد وسعي كنيد مقدار زماني را كه صرف تماشاي تلويزيون مي كند كاهش داده و از آن زمان براي برنامه  هاي ورزشي استفاده كنيد.
ترجمه و تأليف: محمدصادق اميني
منبع: NIDDK(weight control information network)

ايسنا: درحالي كه به گفته فردين- مدير امور آسيب هاي اجتماعي شهرداري تهران - تنها در نيمه اول امسال ۳ هزار و ۶۵۴ كودك خياباني از سطح شهر جمع آوري شده اند و با وجود گذشت ماهها از تصويب آيين نامه ساماندهي كودكان خياباني در دولت و تفكيك وظايف هر يك از دستگاههاي مسئول در اين زمينه، هنوز شيوه نامه اجرايي اين آيين نامه به درستي مشخص نشده است.
تنها از استانداري تهران خبر رسيد كه تفاهم نامه اي براي عملياتي شدن اين طرح بين استانداري و وزارت رفاه به امضا رسيده كه بر اجراي آيين نامه در اسرع وقت تأكيد كرده و امكان اجراي آن را فراهم مي كند.
در تحقيقي كه روي ۴۱۳۳ نفر از كودكان خياباني ايران انجام گرفته است، مشخص شده كه ۷۳ درصد اين كودكان به بيماري هاي چشمي و ۶۱ درصد به بيماري هاي تنفسي مبتلا هستند. همچنين ۶۴ درصد آنها از بيماري هاي قلبي۶۹، درصد از مشكل اختلال در شنوايي و ۶۱ درصد از كمبود توجه رنج مي برند؛ ۸۲ درصد نيز دچار بيماري هاي پوستي هستند. از نظر سواد آموزي هم۵۶ درصد آنها بي سوادند، ۶۱ درصدشان مشكلات گفتاري دارند و در مجموع۸۶ درصد آنها فاقد هرگونه مهارت شغلي اند كه اين آمار نشان دهنده وضعيت نگران كننده كودكان خياباني در كشور است. از سويي ديگر تلاش ها براي ساماندهي كودكان خياباني به عنوان قربانيان مدرنيسم و توسعه نامتوزان اجتماعي در حالي با تصويب آيين نامه ها و امضاي تفاهم نامه ها ادامه دارد كه به گفته كارشناسان و آسيب شناسان اجتماعي، در خصوص كودكان خياباني در ايران، كار مطالعاتي و پژوهش عميقي صورت نگرفته است؛ كودكاني كه به علت فقر اقتصادي خانواده ها به خيابانها آمده و با كارهايي چون فروش فال و تنقلات و ... بخشي از هزينه روزانه زندگي خود را تأمين مي كنند؛ اين كودكان جدا از كودكان فراري و بي سرپرست، با عنوان «كودكان كار _ خيابان» شناخته مي شوند.
طبق آمار حدود ۸۰ درصد كودكان خياباني ايران، كودكان كار هستند كه در صورت عدم اشتغال خانواده، آنها دچار مشكلات زيادي در تأمين معاش مي شوند.
به اعتقاد روانشناسان نيز، كودكان كار، ضريب هوشي بالايي دارند و در صورت دستيابي به حداقل امكانات خدماتي و آموزشي، مي توانند به مدارج بالاي تحصيلي و شغلي دست يابند؛ بنابراين ضروري است كه سازمان هاي مسئول از نگاه مجرميت به اين پديده و تصور «بزهكار» بودن اين كودكان فاصله گرفته و موجوديت و اجبار اين كودكان به كار را بپذيرند. پس از آن لازم است كه در پژوهشي فراگير وضعيت زندگي اين كودكان بررسي و شرايطي ايجاد شود كه آنها بتوانند در محيطي سالم كار كرده و همزمان نيز به ادامه تحصيل بپردازند. در اين ميان ايجاد كارگاه هاي مناسب و آموزش مهارتي كودكان در اولويت قرار دارد.
به گفته كارشناسان، كودكان خياباني همچنين بايد تحت پوشش خدمات تأمين اجتماعي و حمايت هاي قانوني قرار گرفته و در خصوص چگونگي حفظ بهداشت فردي آموزش ببينند و در بلند مدت نيز فقر فزاينده اقتصادي آنها تعديل شود تا اساساً نيازي به كار نداشته باشند.
در حالي كه آيين نامه ساماندهي كودكان خياباني بر جمع آوري و جذب و نگهداري كودكان خيابان در سطوح مختلف مراكز اقامتي تأكيد مي كند، آسيب شناسان هشدار مي دهند جمع آوري كودكان كار و نگهداري آنها در مراكز بهزيستي مشكلات موجود را تشديد مي كند و مسئولان بايد به جاي تكرار تجربه هاي ناموفق گذشته، باندهاي تبهكار حرفه اي را شناسايي كنند كه با اعمالي چون اذيت و آزارهاي جنسي، قاچاق و فروش اعضاي بدن كودكان، آنها را به انسان هايي روانپريش با رفتارهاي ضد اجتماعي تبديل مي كنند. بر اين اساس، بازنگري در چگونگي پديداري كودكان خياباني و نيز علل دوام آن تا حال حاضر يك ضرورت است. يك عضو هيأت علمي دانشگاه در خصوص سابقه اين پديده و تعريف كودكان خياباني به خبرگزاري مي گويد:  اگر تكدي گري و ولگردي را دو جنبه مهم از مظاهر پديده كودكان خياباني تلقي كنيم،  اين مسأله قدمتي به تاريخ شهرنشيني بشر دارد و به دنبال آن پديده حاشيه نشيني همراه با بيكاري و بروز مصاديق مختلف اشتغال بدون تخصص بروز كرده است.
دكتر «غنچه راهب» ادامه مي دهد: به طور كلي دو ويژگي عمده در تعاريف مختلف از كودكان خياباني ديده مي شود: نخست آن كه محل تجمع اين كودكان، خيابان است و ديگر آن كه اين كودكان به هم پيوستن در خانه هاي گروهي، ارتباطات نامناسبي با يكديگر برقرار مي كنند. با اين حال، بايد در نظر داشت كه عنوان «كودكان خياباني» پيچيده و كلي بوده و «تفاوت شرايط مختلف اين كودكان» را مشخص نمي كند. وي مي افزايد: به طور كلي اصطلاحات مختلفي براي تعريف و ناميدن اين كودكان به كار برده شده است كه «كودكان در معرض خطر» و«كودكان نيازمند خدمات ويژه» كلي ترين اين اصطلاحات است. طبق تعريف سازمان نجات كودكان، كودك خياباني هر كودكي است كه فاقد خانه ثابت و حفاظت مناسب است. يونسكو نيز در كليه تعاريف خود از كودكان خياباني سه نكته را مدنظر قرار داده است: مدت زماني كه كودك در خيابان سپري مي كند، اين واقعيت كه خيابان مأمني براي زندگي بلند مدت آنهاست و اينكه آنها فاقد حفاظت و مراقبت مناسب از سوي بزرگسالان خانواده خود هستند.
راهب ادامه مي دهد: سازمان بهداشت جهاني كودكان خياباني را در يكي از ۴ گروه زير تقسيم بندي مي كند: كودكاني كه در خيابان زندگي مي كنند و اولين دغدغه آنها زنده ماندن و داشتن سرپناه است، كودكاني كه از خانواده خود جدا شده اند و موقتاً در مأمني مانند خانه هاي متروك، نوانخانه ها و پناه گاهها زندگي مي كنند، كودكاني كه تماس با خانواده خود را حفظ كرده اند، اما به علت فقر، خشونت و اذيت و آزارهاي جنسي و جسمي در خانواده، بخش يا اكثر ساعات روز را در خيابان مي گذرانند و كودكاني كه در مراكز ويژه بازپروري نگهداري مي شوند اما قبلاً در وضعيت بي خانماني به سر مي بردند و در معرض خطر بازگشت به وضعيت گذشته قرار دارند.
اين مددكار اجتماعي در خصوص علل شكل گيري اين پديده در ايران مي گويد: رشد و تغييرات بي رويه جمعيت، ويراني ها و خرابي هاي بازمانده از جنگ، فقر فرهنگي، مهاجرت، بيكاري، وجود مشاغل كاذب، حاشيه نشيني، بالا رفتن آمار طلاق و اعتياد و عدم همخواني شاخص هاي مختلف توسعه در ايجاد و گسترش اين پديده نقش داشته اند. همچنين عواملي چون جمعيت زياد خانوار، بي سوادي يا كم سوادي و كهولت و بيماري والدين، فوت يا جدايي پدر و مادر و اعتياد آنها، زنداني و خياباني بودن والدين و درگيري هاي مداوم خانوادگي از علل خانوادگي اين پديده هستند.
راهب، در خصوص آسيب هايي كه اين كودكان در خيابان با آن روبه رو هستند، مي گويد: از نظر اجتماعي اين كودكان مورد سوءاستفاده هايي چون اجبار به حمل و نقل مواد مخدر، مشروبات الكلي و ساير وسايل غير قانوني قرار گرفته و اجبار به تكدي گري، استعمال مواد مخدر، سرقت منازل و در بسياري از موارد تعرضات جنسي از آسيب هاي شايع در اين كودكان است. آنها طعمه باندهاي قاچاق انسان مي شوند و در برخي موارد به تكدي گري، باجگيري و ولگردي مي پردازند.
اين مددكار اجتماعي در مورد تعداد كودكان خياباني اظهار مي كند: بر اساس آخرين تحقيقات ۲۵۰ ميليون كودك «كار _ خيابان» در كشورهاي در حال توسعه وجود دارند كه در مقاطع سني ۵ تا ۱۴ سال قرار دارند در اين ميان تعداد پسران ۳ برابر دختران است و ۶۱ درصد آنها در آسيا، ۳۲ درصد در آفريقا، ۷ درصد در آمريكاي لاتين و ۱ درصد در اقيانوسيه زندگي مي كنند.
راهب با ارائه آماري در مورد تعداد اين كودكان در ايران مي گويد: در ايران آمار دقيقي از تعداد كودكان خياباني وجود ندارد؛ ولي در مجموع۸۰ درصد كودكان خياباني، كودكان كارند كه به علت فقر اقتصادي خانواده ها مجبور به كار در خيابان هستند و بيشتر آنها در استان هاي خراسان، تهران، لرستان و كردستان به سر مي برند۹۰، درصد اين كودكان داراي والدين هستند ، ۸۰ درصدشان مهاجرند كه ۴۲ درصد آنها از روستاها و شهرهاي ديگر كشور و ۳۸ درصد از كشورهاي ديگر آمده اند و از نظر جنسيت نيز ۷۸ درصد آنها مذكر و در سنين ۵ تا ۱۸ سالگي قرار دارند. وي مي افزايد: كودكان خياباني در ايران به ۶ دسته تقسيم مي شوند، كودكان فاقد شناسنامه كه يا از اتباع خارجي اند و يا كودكان به جا مانده از ازدواج هاي موقت هستند، كودكان متكدي، كودكان كار در خيابان، كودكاني كه از خانه فرار كرده اند،  كودكاني كه در خيابان دست به بزهكاري مي زنند و كودكان بي سرپرست و بدسرپرست.
راهب در خصوص عملكرد مسئولان و نوع برخورد آنها با اين پديده مي گويد: تا به حال به دو صورت با اين پديده برخورد شده است: نگاهي كه مي خواهد چهره شهر را زيبا و فاقد مشكل نشان دهند و تنها به جمع آوري اين كودكان از سطح شهر اكتفا مي كند و ديدگاهي كه بر حل مشكل اين كودكان و خانواده آنها تأكيد مي كند. وي در تشريح نحوه برخورد برخي كشورها با كودكان خياباني اظهار مي كند: در فرانسه كودكان خياباني به عنوان كودك در معرض خطر شناخته شده و به نحو مطلوب جذب مراكز نگهداري مي شوند. اين مراكز به دو گونه اند: مراكز نيمه وقت كه بچه ها در حين كار به آنها مراجعه و نظافت شخصي و تغذيه را انجام مي دهند و اجباري به ماندن در آن مراكز ندارند و مراكزي كه اين كودكان را به صورت دايمي نگهداري كرده و آموزش هاي لازم را در خصوص مهارت هاي زندگي به آنها ارائه مي كنند.
اين روانشناس هشدار مي دهد: در وضعيتي كه ۸۰ درصد كودكان خياباني ايران كودكان كار هستند،  جمع آوري و تحويل آنها به خانواده ها مشكلي را حل نمي كند و به علت فقر اقتصادي خانوار اين كودكان چاره اي جز بازگشت به خيابان و شروع به كار دوباره براي بقاي خانواده ندارند.