عكس: محمدرضا شاهرخي نژاد
ميثم قاسمي
بعدازظهر يك روز نيمه سرد پاييزي خانه هنرمندان ايران در باغ هنر، ميزبان اختتاميه اولين دو سالانه تايپوگرافي پوستر ايران اسماءالحسني بود؛ برنامه اي كه قرار بود از ساعت 16 آغاز شود، اما با نيم ساعت تاخير شروع شد. سرانجام با نواختن سرود جمهوري اسلامي و سپس تلاوت آياتي از كلام الله مجيد، مراسم با اجراي اميرحسين مدرس آغاز شد.
سالن كوچك بتهوون تقريبا ديگر صندلي خالي ندارد و چند نفر در گوشه و كنار سرپا مانده اند.
اولين سخنران علي رجبي ست؛ مردي كه معمولا يك پاي ثابت چنين برنامه هايي ست.
رجبي گفت: اوايل انقلاب عده اي در برابر چنين كارهايي موضع مي گرفتند كه هنر را با اين موضوعات چه كار است؟ نوعي فرماليسم بر افكار هنرمندان حاكم بود كه نمي گذاشت از سطح به عمق بروند، اما آنقدر مقاومت شد و آنقدر آثار زيبا خلق شد كه همه، اين نوع كار را پذيرفتند .
اشاره مستقيم رجبي به كساني ست كه معتقدند آثاري همچون تايپوگرافي اسماءالحسني چندان با هنر مربوط نيستند.
او ادامه داد: هر اثر هنري به دو عامل بستگي دارد؛ فرهنگ و زيبايي .
رجبي معتقد است تاريخ هنر را بدون توجه به فرهنگ هنر نمي توان بررسي كرد و اگر چنين شود تاريخ هنر تبديل به تاريخ جسد هنر مي شود.
رجبي در ادامه سخنانش از گام برداشتن به بطن هنر و ورود به عالم معنا سخن گفت و البته توضيح داد كه معنا، لزوما معناي ديني نيست.
او سپس در توضيح اسماء الحسني توضيحاتي ارائه داد و در پايان از هنرمندان خواست تا از خود آينه اي بسازند كه حق در آنها متجلي شود.
پس از رجبي دوباره مدرس روي صحنه آمد و اجراي موسيقي زنده را به حضار نويد داد؛ موضوعي كه از ابتداي ورود به سالن با ديدن دو صندلي روي سن و دو ساز در كنار آنها مشخص بود. مجيد وطنيان بربط نواخت و بابك مدرسي در ني دميد. نواي حزن آلود ني و صداي بم بربط براي دقايقي فضاي سالن را پر كرد و سپس فيلمي كوتاه از مراحل مختلف جشنواره پخش شد.
پيش از نمايش فيلم، حميد عجمي مدير بخش تجسمي حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي و از اعضاي هيات داوران- به نمايندگي از آنان بيانيه هيات داوران را قرائت كرد.
در قسمتي از اين بيانيه آمده است: هيات داوران با درنظر داشتن تمايز و تفاوت حروف نگاري ايراني با تايپوگرافي غربي از حيث صورت و معنا -كه به يقين با هم كاملا متفاوت است- كار خود را آغاز كرد كه در گام نخست اميدوار است فعاليت هايي اين چنين كه منطبق با فرهنگ نوشتاري ايراني ست، از يك سو و از ديگر سو با عمق اعتقادات حقيقي ايراني مسلمان پيوند خورده، روز به روز گسترش بيشتري پيدا كرده و مسئولان فرهنگي نظام را در تقويت چنين فعاليتي ثابت قدم گرداند.
هيات داوران تلاش بي وقفه همه پيشقدمان عرصه حروف نگاري را ارج مي نهد و نام نيكشان را همجوار با نام هاي نيك پروردگار عالم مسئلت مي كند.
در خاتمه ازحاميان و مشوقان اين حركت نوراني تشكر كرده و سربلندي شان را در ذيل بركات اسم اعظم خداوند خواستاريم.
سه قاب از مراسم اختتاميه اولين دوسالانه تايپوگرافي پوستر ايران؛ خيلي بودند برخي از آنها هم كه بايد ،حضورنداشتند.
هيات داوران پس از طي بحث هاي متنوع و مختلف در چگونگي انتخاب آثار و تلاش هاي مجدانه در هرچه بهتر شدن اين نمايشگاه دو سالانه با مدققانه ترين روش جهت اهداي جوايز، معيارهاي ذكر شده در ذيل را به سمع مبارك شما برمي شمارد:
۱ هويت ايراني اثر، برگرفته از سنت خوشنويسي و توجه به زيبايي شناسي خط و نوشتار و جايگاه آن در فرهنگ ايراني و اسلامي.
۲ جايگاه قدسي، روحاني و معنوي اثر در موضوع اسماءالحسني و پرداخت بصري و حروف نگاري متناسب با آن.
۳ ايده و خلاقيت به كار گرفته شده در بيان تايپوگرافيك هماهنگ با موضوع.
۴ توجه به ساختار ويژه حروف نگاري ايراني و ويژگي ها و تمايزات آن با تايپوگرافي غربي.
۵ نوآوري و پرهيز از تكرار و تقليدهاي معمول و برخورد بكر و تازه با موضوع.
۶ در نظر داشتن شأن حروف و كلمات با نگاه به فرهنگ كهن خوشنويسي ايراني .
هيات داوران اولين دوره سالانه تايپوگرافي عبارت بودند از: صداقت جباري، حسين خسرو جردي، مهدي سعيدي، سيد حميد شريعتي آل هاشم، بيژن سيفوري، مسعود نجابتي و حميد عجمي.
سرانجام نوبت به اهداي جوايز رسيد. برگزاركنندگان و حاميان جشنواره روي سن دعوت شدند و اسامي برندگان اولين نمايشگاه دوسالانه تايپوگرافي (حروف نگاري) پوستر ايران بدين شرح اعلام شد:
جايزه بهترين اثر از نگاه مخاطب بر اساس نتايج راي گيري online توسط سايت todayposters به خانم ژيلا پاشايي تعلق گرفت. جدا از اين جايزه، نتايج آخرين نشست هيات داوران و برندگان هر بخش از نگاه آنان اينگونه اعلام شد:
جايزه نفر سوم در بخش اصلي نمايشگاه (پوسترهاي اسماءالحسني)، به جهت به كارگيري مناسب فرم و رنگ در ساختار زيبايي شناسي و ايجاد فضاي تصويري براي مجموعه نوشتار در طراحي پوستر به آقاي آرمين مهدوي اهدا شد (ديپلم افتخار و سه سكه بهار آزادي).
جايزه نفر دوم (ديپلم افتخار پنج سكه بهار آزادي) در بخش اصلي نمايشگاه (پوسترهاي اسماءالحسني) به خاطر ابداع و نوآوري در چگونگي به كارگيري حروف و حفظ هويت سنتي و ايراني به آقاي بهرنگ مظلومي اهدا شد.
جايزه نفر اول (ديپلم افتخار و 7 سكه بهار آزادي) در بخش اصلي نمايشگاه (پوسترهاي اسماءالحسني)به جهت سادگي در فرم و ايجاد ساختار تجسمي براي حروف و خلاقيت معنايي در به كارگيري نوشتار در طراحي پوستر به سركار خانم سميه نيكزاد اهدا شد.
جايزه ويژه موزه هنرهاي معاصر تهران (سفر مطالعاتي دو ماهه به خارج از كشور) در بخش پوسترهاي اسماءالحسني از ميان نامزدها( كيومرث كلامي، ژيلا پاشايي، سيد حسن موسي زاده، بهرنگ مظلومي و نغمه تحويلداري )به آقاي سيد حسن موسي زاده تعلق گرفت.
جايزه ويژه موزه هنرهاي معاصر تهران (سفر مطالعاتي دو ماهه به خارج از كشور) در بخش پوستر آزاد از ميان نامزدها( سيد مجتبي بهشتي، نرگس صفايي، عليرضا دزفوليان، عباس پرچمي و مهدي حق شناس) به سركار خانم نرگس صفايي تعلق گرفت.
طبق اعلام قبلي، جايزه ويژه موزه هنرهاي معاصر يك سفر مطالعاتي سه ماهه به خارج از كشور بود كه به درخواست برگزاركننده نمايشگاه به دو سفر مطالعاتي دو ماهه در دو بخش آزاد و مسابقه تغيير يافت.
جايزه ويژه جامعه طراحان مستقل ايران از ميان نامزدها( عليرضا دزفوليان، احسان پارسا، شهاب تندرو، مهدي حق شناس و حسين درخشان) به مجموعه آثار آقاي احسان پارسا تعلق گرفت.
اين جايزه (لوح افتخار و 10 سكه بهار آزادي) به جهت ارائه نگاهي بديع از تركيب فرم هاي سنتي و عناصري چون رنگ، حروف و نوشتار در ايجاد فضاي معنوي براي خلق اثر و تركيبي نو از عناصر بصري به ايشان اهدا شد. بنابر اعلام دبيرخانه نمايشگاه، دوره هاي بعدي آن به صورت بين المللي برگزار خواهد شد. بخش اصلي اين نمايشگاه، يعني پوسترهاي حروف نگاري اسماءالحسني نيز از اين پس هر ساله و به صورت يك نمايشگاه مستقل سالانه در ماه مبارك رمضان برپا مي شود.
برگزاركنندگان
اولين نمايشگاه دوسالانه تايپوگرافي (حروف نگاري) پوستر ايران در دو بخش اسماءالحسني و آزاد توسط سايت اينترنتي todayposters برگزار شد. اين نمايشگاه از سوي كانون تبليغاتي نگاران، موسسه همشهري، حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي، موسسه شهر، واحد هنر جهاد دانشگاهي، موزه هنرهاي معاصر و خانه هنرمندان نيز حمايت شد. در اين دوره، 282 نفر در مسابقه شركت كردند كه 1083 اثر به دبيرخانه نمايشگاه رسيد، اما در مجموع 114 اثر به نمايشگاه راه يافت كه آثار از 7 تا 13 آبان در خانه هنرمندان در معرض ديد علاقه مندان قرار گرفت.