گزارشي درباره جايگاه و اهميت انجمن هاي اوليا و مربيان در مدرسه هاي كشور
موانع مشاركت اوليا در امور مدرسه اي
|
|
نرگس قرباني
از حدود ۵۸ سال پيش، انجمني به نام «انجمن خانه و مدرسه» با اهداف گوناگون در مدارس كشورمان شكل گرفته است كه الگوي راه اندازي آن از فرانسه گرفته شده بود. بعد از انقلاب اسلامي، نام انجمن خانه و مدرسه به انجمن اولياء و مربيان تغيير يافت و امروزه به رغم اساسنامه ها و آيين نامه هاي مدون و وظايف گوناگون مندرج در آنها گرفتن پول از اوليا دانش آموزان براي كمك به فعاليت هاي كيفي و پابرجا نگه داشتن ساختمان مدرسه و رفع كمبودهاي موجود تنها هدف شناخته شده انجمن است.
آنچه در پي مي آيد گزارشي است كوتاه درباره جايگاه و اهميت انجمن هاي اوليا و مربيان در مدرسه هاي كشور .
آقازاده، پدري كه هر دو فرزندش در دوره ابتدايي تحصيل مي كنند، در ارتباط با انجمن هاي تشكيل شده در مدرسه مي گويد: در اول سال تحصيلي يك جلسه اوليا و مربيان با حضور مدير مدرسه برگزار مي شود كه اين جلسه براي تعيين اعضاي جديد انجمن است. در طول سال تحصيلي نيز هر دو ماه يك بار انجمن هايي كه بين معلم و والدين دانش آموزان است، شكل مي گيرد. در اين جلسات نيز والدين به گفتگو با معلم فرزندانشان مي پردازند و علاوه بر آن لوازم و وسائل مورد نيازي را كه بايد براي بچه ها تهيه كنيم، به ما اعلام مي كنند.
نعيمي، دبير تاريخ يك دبيرستان غيرانتفاعي دخترانه در ارتباط با جلساتي كه هر ماه با والدين دارد، مي گويد: در اين جلسات در ارتباط با وضعيت تحصيلي دانش آموزان، با والدينشان صحبت مي كنيم و در اين بين از خانواده هايي كه توانايي دارند، مي خواهيم كمك هاي خود را به مدرسه ارسال كنند.
انجمن هاي اوليا و مربيان، اما اهداف مهم ديگري نيز دارند. مهمترين هدف انجمن اوليا و مربيان، فني سازي و مهارت هاي تربيتي اوليا در جهت برآوردن نيازهاي جسمي و خصوصاً رواني دانش آموزان است. همچنين تشكيل و توسعه مراكز راهنمايي و مشاوره خانواده نيز يكي ديگر از اساسي ترين اهداف اين انجمن است. و البته جذب مشاركت هاي فكري، اجرايي و مالي اولياي متخصص در زمينه هاي گوناگون را هم مي توان جزو اين اهداف دانست. متأسفانه اين اهداف در بين اوليا و نيز مديران برخي مدارس به درستي شناخته و يا پياده نمي شود و به همين علت انجمن هاي مدارس، بيشتر يادآور مراكزي براي گرفتن پول از دانش آموزان شده است.
حسن زارعيان كارشناس مسئول انجمن اوليا و مربيان آموزش و پرورش شهر تهران در ارتباط با عواملي كه مانع اجراي اهداف انجمن اوليا و مربيان شده اند، مي گويد: يكي از مهمترين موانعي كه باعث مي شود انجمن اوليا و مربيان به اهداف اصلي و مهم خود نرسد و يا مشاركت بين خانه و مدرسه تحقق نيابد، اين است كه سيستم تربيتي افراد جامعه و كشورمان فردگرايانه است، يعني براي انجام كارهاي مشاركتي بسترسازي نشده است. متأسفانه بايد بپذيريم كه سيستم تربيت دانش آموزان ما بر مبناي رقابتي و در نهايت استبدادي استوار شده و اين در حالي است كه امروز تفكر فردگرايانه در دنيا منسوخ شده است. مسئولان و متوليان امور آموزش و پرورش بايد تلاش كنند رقابت ها را به رفاقت ها تبديل كنند. اين رفاقت مي تواند محور كار گروهي مشترك قرار گيرد و تا زماني كه اين اصلاح در بينش و نگرش ما شكل نگيرد، شاهد اصلاح رفتارها نيز نخواهيم بود.
وي اضافه مي كند: اين تغيير روش نيز يك شبه و با اهرم هاي فشار به نتيجه نمي رسد و ما بايد براي تحقق اين هدف فرهنگ سازي كرده و مشاركت را از همان ابتداي كودكي بچه ها يعني ۴-۳ سالگي به آنها بياموزيم و از اصلاح رفتار مديران ۵۰ ساله خود دوري كنيم كه حاصلي در پي نخواهد داشت.
زارعيان در ادامه مي افزايد: يكي ديگر از موانع ما عدم اعتماد والدين به مدارس و بالعكس است. در كارهاي مشاركتي، هر چقدر اعتماد بيشتر باشد، مشاركت هم بيشتر مي شود. يعني اگر اوليا به مدرسه و مدير اعتماد داشته باشند، فعاليت و مشاركتشان نيز در مدرسه بيشتر خواهد بود. و هر چقدر مشاركت در مدرسه كمتر باشد، نشان دهنده عملكرد نامناسب و غلط مدير مدرسه است. به گفته زارعيان نكته ديگر اين است كه مردم حس مي كنند دست گيرنده از آنها بيشتر از دست دهنده است. يعني والدين احساس مي كنند در مقابل فعاليت ها و يا كمك هاي مالي كه اهدا مي كنند، خدمات كمتري ارائه مي شود و يا اصلاً ارائه نمي شود. اين عامل نه تنها در آموزش و پرورش بلكه در جاهاي ديگر نيز احساس مي شود. واقعيت تلخ اين است كه مدارس ما ارائه خدمات يكساني ندارند، عدالت آموزشي كم رنگ شده است و مدارس دولتي، غيرانتفاعي ، تيزهوشان و ... هر كدام طبقه بندي هاي خودشان را دارند. وي مي افزايد: انجمن سازوكاري براي مشاركت اوليا به صورت جامع ندارد و همه چيز بستگي به عملكرد خوب يا بد مدير مدرسه دارد. اگر مديريت درست عمل كند، مشاركت ها بيشتر مي شود و اگر مدير روشش غلط باشد، به همان نسبت از ميزان مشاركت اوليا كاسته خواهد شد. بايد بپذيريم گاهي نيز شرايطي پيش مي آيد كه والدين با توقعات و دخالت هاي بي جايشان مدير را به ستوه آورده و عملاً كاري مي كنند كه مدير مدرسه از مشاركت و همفكري والدين دوري كند! منظور اين است كه بايد اعضاي انجمن نيز با حيطه كار خود آشنا باشند و پايشان را فراتر از حد و حدود تعيين شده نگذارند.
زارعيان مي گويد: از طرفي، دليل اينكه مديران به جنبه مالي مشاركت بيشتر از جوانب ديگر آن اهميت قائلند، اين است كه سبد هزينه هاي مدارس ما خالي است. يعني پولي كه سيستم براي نظام آموزش و پرورش در نظر گرفته، به قدري ناچيز است كه مدير مدرسه براي چرخاندن مدرسه خود به شدت به كمك هاي مالي والدين نيازمند است. نكته ديگري كه هست، اين است كه ثابت شده هر چه سطح دانش و درآمد افراد جامعه افزايش پيدا مي كند، به همان نسبت هم به سطح توقع افراد افزوده مي شود. امكانات خوب، فضاي فيزيكي مناسب، تجهيزات رايانه اي و ... چيزهايي است كه مدير يك مدرسه با بودجه گرفته شده از دولت و بدون كمك والدين، قادر به ارائه آنها به دانش آموزان نيست.
شوراها هميشه مقدمه مشاركت هستند. مديري موفق است كه بتواند از نظرهاي مختلف و متضاد بيان شده به نتيجه قابل قبول برسد. يعني بايد نظريات تمام اعضا را بشنود و تحمل شنيدن حرف هاي مخالف را نيز داشته باشد و عقايد خود را به افراد جمع تحميل نكند. داشتن يك تفكر واحد در يك گروه، آن را از حالت مشاركتي خارج كرده و تبديل به حزب مي كند. بنابراين آنچه امروزه مورد نياز مدارس ماست، همفكري، همكاري و هم انديشي اولياست پس بكوشيم موانع را از سر راه مدارس خود برداريم تا به عدالت آموزشي برسيم.
|