عكس: علي اكبر شيرژيان
عبدالحسين رجايي
چند هفته پيش بود كه هواي تهران از نظر آلودگي در حد غيرمجاز قرار گرفت و به عبارتي هوا بحراني شد.
به همين خاطر مسئولان صلاح ديدند كه چند روزي مدارس را در همه سطوح و حتي 2 روز ادارات را نيز تعطيل كنند و اين علاوه بر توصيه هاي عمومي هميشگي بود كه اعلام مي شد سالمندان و بيماران قلبي و آسمي و... در خانه بمانند و بقيه شهروندان هم در صورتي كه سفر غيرضروري است كمتر از خانه خارج شوند يا اگر براي انجام كاري بايستي خانه را ترك كنند، سعي كنند از خودروها و سرويس هاي عمومي استفاده كنند.
ولي همه اينها كافي نيست، با اينكه طرح محدوديت اضطرار عبور و مرور اعلام شده يا طرح خروج خودروهاي شخصي به صورت روزهاي زوج و فرد در دست اجرا است و ساعات محدوديت عبور و مرور در محدوده اعلام شده افزايش يافته است، ولي بايستي فكري اساسي كرد، بايستي استراتژي داشت، بايستي برنامه ريزي جدي تري كرد، بايستي برنامه هاي كوتاه مدت و بلندمدت داشت و همه اينها نه به طور عكس العمل و از باب ضرورت حاد اعمال شود كه چه بهتر است حال كه اين وضعيت پيش آمده، تمامي طرح ها اعم از ضربتي و فوري گرفته تا طرح هاي كوتاه يا بلند مدت با اقدامات كارشناسي و بررسي همه جانبه صورت گيرد. جايي كه حيات و زندگي مردم در ميان است و مردم ناگزيرند هر تدبيري را به كار بگيرند تا بتوانند زندگي كنند، تنفس راحتي داشته باشند، از هواي مطبوع و مطلوب برخوردار باشند و در يك كلمه سلامتي و آتيه آنها در معرض خطر نيفتد و اين آمادگي را در همكاري اين روزها با مسئولان داشته اند و حتي جلوتر از مسئولان خود. لذا درمان پسنديده اي را انجام داده اند؛ از جمله آنكه بنا به اعلام مسئولان مربوطه تعداد خودروهاي تك سرنشين كمتر شده و از حجم ترافيك و عبور و مرور در بعضي ساعات شبانه روز كاسته شده است. در چنين شرايطي مسئولان بايستي از فرصت استفاده كرده و طرح هاي كارشناسي شده اساسي خود را مطرح سازند و با جديت پيگيري كنند و همه با هم كاري كنيم تا محيط زندگيمان را از آلاينده ها پاك سازيم و هوا و فضا و محيط را پاك و پاكيزه كرده و امكان ادامه زندگي را براي خود و ديگران فراهم كنيم. اين موضوع ملي است و همه با هم بايستي دست به دست هم دهيم و همكاري جدي داشته باشيم تا توفيق طرح ها و برنامه هاي در دست اجرا كامل شود.
برنامه هاي قبلي از جمله از رده خارج ساختن خودروهاي فرسوده و جايگزيني حساب شده به جاي خودروهاي جديد با توجه به ظرفيت مسيرهاي تردد شهري، معاينه و رفع عيب از خودروها از طرفي و طرح توليد خودروهاي جديد با اعمال قوانين و استانداردهاي موردنظر از طرفي ديگر، به همراه توسعه فضاي سبز شهري و فضاي خارج از شهر و كمربندهاي سبز شهري، طرح هايي جديد و جدي اعمال شود تا هم با طرح هاي مكمل و موازي بتوانيم اين نياز عمومي، يعني نياز به هواي پاك و زندگي سالم را رفع كنيم و هم از ناراحتي هاي روحي و رواني و جسمي بكاهيم تا مردم در هواي پاك و سالم و مطلوب نفس بكشند و ادامه زندگي دهند.
پيشنهادي كه در بعضي از كشورهاي جهان هم قبلا اجرا شده محدوديت براي تردد خودروهاي تك سرنشين است كه موضوع بسيار مهمي است. اگر صبح يا عصر در حال رفتن يا برگشتن درخيابان هاي شهر يك نگاه اجمالي به اطراف خود داشته باشيم، مي بينيم كه چيزي كمتر از نصف خودروهاي در حال تردد، خودروهاي تك سرنشين هستند كه اين از پاره اي جهات قابل تعمق و تامل است و مسئولان مربوطه مي بايستي روي اين موضوع متمركز شوند و راه حل هاي كارشناسي براي محدوديت اين نوع خودروها در سطح شهر ايجاد كنند، اگر خودروهاي تك سرنشين سوار محدود شوند درست است كه مشكلاتي براي بعضي از شهروندان به وجود مي آورد و برنامه هاي آنها را از روال خود خارج مي سازد و مواجه با بعضي نابساماني ها مي كند، ولي چنانچه مسئولان امر برنامه ريزي كنند و اين را جست وجو و احصا كنند و راه حل هاي ولو نسبي براي آن بينديشند، مي تواند منافع و فوائد و بهره هاي زيادي براي جامعه دربرداشته باشد كه بعضي از آنها به قرار زير است:
۱ - حجم خودروهاي در حال تردد در شهر كاهش يابد 2 در نتيجه ترافيك و گره هاي كور آمد و شد ترافيكي حل خواهد شد 3 وقتي خودروهاي كمتري در شهر در حال تردد باشند مصرف سوخت پايين مي آيد 4 هنگامي كه سوخت كمتري مصرف كرديم در هزينه هاي تامين سوخت كه بعضا هم ارزي است صرفه جويي مي شود 5- همچنين استهلاك خودروها و نياز به تعويض قطعات و لوازم خودرو كاهش مي يابد 6- از حجم تصادفات و پيشامدهاي ناگوار كاسته مي شود 7- وقت مردم كمتر در خيابان ها و مسيرهاي تردد پشت چراغ قرمز راهنمايي و رانندگي تلف مي شود 8- اعصاب و روان شهروندان در تردد در مسيرها، راحت تر و سالم تر باقي مي ماند
9 - موجبات رواني در عبور و مرور و فعاليت ها و در نتيجه سالم بودن ارتباطات و تعاملات عمومي مي شود و فوايد و بهره هاي ديگري كه به دنبال عدم عبور و مرور ماشين هاي تك سرنشين نمايه مي شود و شما بگوييد كدام طرح و برنامه اي است كه اين نتيجه خوب را داشته باشد.
مي بينيم كه اين يك طرح منطقي و خوب به نظر مي رسد، حال آنكه بايستي در كميته كارشناسي چكش كاري  شود، اطراف و جوانب آن ديده شود و مشكلات مردم درنظرگرفته شده و چاره انديشي شود. حتما بايستي مسيرهاي خطوط حمل ونقل شهري بازنگري شود و در مسيرهايي كه لازم است خطوط جديد راه اندازي و خطوط موجود تقويت شود. ايستگاه هاي توقف سرويس هاي عمومي با معيارهاي صحيح و درست تعبيه و تدارك شود و لوازم استفاده عمومي مردم از سرويس هاي شهري عمومي بيشتر فراهم شود و در راس همه اينها براي مردم اطلاع رساني شود. مردم را در جريان تغييرات و برنامه هاي مدنظر قرار دهند تا همكاري مردم هرچه بيشتر جلب شود و شهروندان هرچه بيشتر با طرح ها و اقدامات مسئولان محترم همسو شوند و البته بعضي مشكلات و نابساماني ها بايستي در ادامه اجراي طرح بازشناسي و اصلاح شوند كه اين روند همين طور مي تواند ادامه يابد.
و اين تازه يكي از طرح  هايي است كه مي توان پيشنهاد داد و صدالبته مسئولان و متصديان و كارشناسان مربوطه خود طرح ها و برنامه هاي گوناگوني مي توانند ارائه دهند كه در مجموع بتوان با يك همت جدي و عزم ملي اين مشكل كه سال هاي سال است مهمترين و اساسي ترين بخش زندگي شهري كشور عزيز ما را گرفته و احاطه كرده است رفع و دفع كنيم. البته اين امر به عزم ملي از سوي مسئولان و مردم نياز دارد كه به نظر مي رسد مردم در همه حال آماده اند و مسئولان محترم در هر حال بايستي در اين شرايط بسيار سختي كه پيش آمده طرح ها و برنامه هاي خود را با كمك مردم اجرايي  سازند و با ارزيابي و نظرخواهي از شهروندان عزيز آن را كامل تر و تكميل تر كنند. در انجام اين كار يك روز تاخير روا نيست و با شرايطي كه در آن به سر مي بريم و هر ماه و سال تكرار و وخيم تر مي شود، چاره  جويي و تصميم گيري و اقدام عاجل و صحيح هرچه بيشتر ضروري به نظر مي رسد و خلاصه اينكه گذشت زمان و تاخير در تصميم گيري و به مرور زمان سپردن امور و مشكلات و نابساماني ها به سود هيچ كس نيست چون همه با هم در اين فضا تنفس مي كنيم، زندگي مي كنيم و حيات و ممات، كار، سلامتي، مريضي و رنجوري  و خوشي و ناخوشي، نشاط، افسردگي و همه و همه در گرو اقدام جدي تر و عزم ملي و حمايت عمومي است.

پويا مهرآيين - در يك روز گرم تابستاني يا بهاري در حالي كه اتوبوس تازه از كمند ترافيك رها شده، چشم هايت را بسته اي و داري از برخورد امواج نسيم كه از داخل پنجره اتوبوس وارد مي شوند با صورتت لذت مي بري كه ناگهان ابتدا صداي كشيده شدن جسمي به شيشه پنجره را مي شنوي و تا چشم باز مي كني، قرمزي خراشي كه در اثر برخورد شاخه درخت روي گونه ات افتاده، فرياد مي كشد. به اين نتيجه مي رسي كه خدا را شكر كني و به اين نكته فكر كني كه اگر شاخه ناخوانده به چشمت خورده بود، چه ها كه نمي شد و الان در چه وضعيتي كه نبودي.
اين روزها كه هيچ خبري از تابستان وگرما نيست و كمتر كسي هم پيدا مي شود كه شيشه پنجره  ماشين ها را باز بگذارد، شايد پرداختن به تصوير بالا چندان عاقلانه به نظر نيايد، اما اگر افرادي را ديده باشيد كه مشغول بريدن شاخه هاي اضافي درختان و به قول معروف پايش آنها هستند، مي توانيد به اين نتيجه برسيد كه تصوير بالا چندان هم بي ربط نبوده است.
يادم هست كه در درس هاي زيست شناسي گياهي سال هاي دبيرستان خوانده بوديم كه قطع كردن قسمت هاي فوقاني ساقه درخت ها باعث مي شود كه درخت به صورت قطري رشد كند و اگر شاخه ها قطع شوند، رشد درخت بيشتر به صورت طولي خواهد بود. از طرف ديگر از كودكي شنيده ايم كه براي سالم ماندن درخت ها بايد قسمت هاي اضافي آنها را پيش از آنكه از خواب زمستاني بيدار شوند قطع كرد و از بين برد. مجموع اين دانسته ها به اضافه مشاهداتي كه در خيابان هاي تهران پيش چشم است ما را به اين نتيجه مي رساند كه مسئولان شهرداري مي خواهند كه درخت ها رشد قطري بيشتري پيدا كنند تا به قول معروف جاندارتر شوند و قوت بيشتري بگيرند، اما گويي فراموش كرده اند كه شاخه هاي پاييني درخت هاي تهران در بلوارها و پياده روها در بسياري از مواقع مزاحم افراد سواره و پياده  هستند. به پياده روهاي همين خيابان آفريقا نگاه كنيد؛ براي عبور از بعضي جاهاي پياده روها بايد چهارچشمي مواظب باشي كه شاخه درخت ها وارد چشم و گوشت نشود، پس فقط يك نكته باقي مي ماند؛ ضمن سپاسگزاري و عرض خسته نباشيد به مسئولان و عوامل طرح پايش درخت ها بد نيست يادآوري كنيم كه به فكر تردد خودروها و عابران هم باشيد و حالا كه دست به كار شده ايد شاخه هاي نازك پاييني درخت ها و نهال ها را نيز قطع كنيد تا عبور و مرور آسوده تري صورت بگيرد.
اگر هم اين كار براي درختان مضر است، بهتر است فكر ديگري به حال مسافران اتوبوس ها و ديگر خودروها و نيز عابران پياده بكنيد كه هر لحظه در معرض هجوم شاخه هاي درختان قرار دارند. بگذاريد عابران هم مثل درختان شهرمان قد بكشند.