ترجمه: علي قاسمي
عراقي ها اين روزها نااميدانه در آرزوي ثبات، آرامش و برقراري دموكراسي در كشورشان هستند. عراق خسته از جنگ، انفجار و خونريزي هاي هر روزه، ديگر حتي گذشته اش را هم از ياد برده است. تصور اينكه بغداد در قرن نهم پايتخت يك امپراتوري وسيع از آسياي ميانه تا كوه هاي پيرنه بوده بسيار دشوار است. روزگاري اين پايتخت ويرانه كه آمريكايي ها با زره پوش هايشان در آن در رفت و آمد هستند و در هر گوشه و كنار صداي انفجار و بوي مرگ پراكنده است، خانه دانشمندان بود؛ جايي كه ده ها محقق، پزشك، فيلسوف، مترجم و نسخه بردار دور هم جمع مي شدند. هفته نامه اكسپرس در شرايطي كه اخبار انفجارها و كشتار در عراق درصدر خبرها قرار دارد، در گزارشي به بررسي اين گذشته شگفت انگيز پرداخته است.
فتوحات مسلمانان و گسترش مرزها، تولد سنتي علمي در سرزمين اسلام را به همراه داشت كه تا قرن چهاردهم به طول انجاميد. دانشمندان مناطق مختلف اين سرزمين پهناور در همه شاخه هاي علمي به گسترش دانش خود پرداختند. در نمايشگاهي كه موسسه جهان عرب در پاريس ترتيب داده، تصويرهايي از اين ميراث فرهنگي غني كه هم اكنون به فراموشي سپرده شده به نمايش درآمده است.
ظهور علوم اعراب با فتوحات بزرگ جهان اسلام در هم آميخته است. در آن زمان تامين هزينه تحقيقات و مطالعات، از طريق تجارت صورت مي گرفت و البته اين تجارت با داد و ستدهاي ناچيز كاروان ها كاملا متفاوت بود و يك تجارت بين المللي واقعي به شمار مي آمد. سرزمين اسلام كه ميان غرب از يك سو و چين و هند از سوي ديگر قرار داشت، درآمدهاي تجاري قابل توجهي به دست مي آورد. خليفه ها يا حاكمان وقت، حاميان مادي و معنوي دانشمندان به شمار مي رفتند.
دانيل ژاكار، تاريخ نگار و نويسنده حماسه علوم عرب دليل اين حمايت را رقابت با امپراتوري بيزانس، افزايش اعتبار خليفه ها و علاقه مسلمانان به علم عنوان مي كند . محققان براي انجام تحقيقات از حمايت هاي مالي تحت عنوان وقف نيز بهره مي بردند كه پس از مرگ افراد ثروتمند به اين كار اختصاص داده مي شد.
مذهب نه تنها مانعي براي پيشرفت علم به شمار نمي رفت بلكه برعكس، مسلمانان معتقد بودند كه جوهر قلم دانشمند، مقدس تر از خون شهداست . بسياري از سوره هاي قرآن نيز در تمجيد علم است. دانشمندان نيز طبق توصيه مقامات مذهبي ملزم به پاسخگويي به مسائل علمي و عملي دين اسلام بودند؛ اينكه چگونه قبله را پيدا كنند، زمان اذان و اداي نمازهاي واجب را تشخيص دهند و با مشاهده ماه، آغاز و پايان ماه روزه را دريابند. احمد جبار- مسئول نمايشگاه موسسه جهان عرب - مي گويد: اين مشكلات از اواسط قرن نهم حل شدند. علم پس از آن به سرعت توسعه يافت و دانشمندان علوم ديني هرگز بحث بر سر فرضيه هاي جديد را رها نكردند. اين مسئله به ويژه در زمينه ستاره شناسي مشهود بود .
سرمايه هاي اختصاص داده شده از سوي
دانش دوستان در ابتدا براي ترجمه متون علمي برجاي مانده از تمدن هاي گذشته به زبان عربي صرف شد. اصلي ترين ترجمه ها از زبان يوناني بود و آثار ارسطو، بطلميوس وگاليله را شامل مي شد. همچنين متون مربوط به ستاره شناسي از زبان فارسي و متون پزشكي نيز از زبان سوري ترجمه شدند.
ترجمه و انتشار كتاب موفقيتي استثنايي به شمار مي رود چرا كه اولا استفاده از كاغذ، موضوعي بسيار مهم بود. مسلمانان خيلي پيشتر از غربي ها ماده اي را كه چيني ها ابداع كرده بودند به كارگرفتند. احمد جبار توضيح مي دهد: اين كار انقلابي به شمار مي رفت چرا كه تا آن زمان تنها پاپيروس و پوست مورد استفاده قرار گرفته بودند. حالا ديگرمي شد با چيزهايي ارزان تر مثل كنف، پارچه يا طناب هاي فرسوده كاغذ ساخت. به مدد اين كاهش قيمت ها، دانش فراگير شد و در سراسر امپراتوري بزرگ به سرعت تسري يافت . كپي هاي كتاب ها ديگر به راحتي در دسترس همگان قرار مي گرفت و روز به روز نيز بر تعداد كتابخانه ها افزوده مي شد، اما دانشمندان عرب تنها به جمع آوري ميراث علمي گذشتگان بسنده نكردند. ميشل سر- فيلسوف و استاد آكادمي فرانسه- تاكيد مي كند: آنها به آنچه در اختيار داشتند موارد بسياري افزودند و در برخي رشته ها نيز سهم آنها در پيشرفت دانش بشري بسيار ريشه اي بودودر علوم رياضي شاخه هاي جديدي به وجود آوردند. جبر و مثلثات از جمله آنها هستند. ما تانژانت و كتانژانت و آناليز را مديون مسلمانان هستيم .
مسلمانان در زمينه ستاره شناسي عالي بودند. در استفاده از اسطرلاب، جهت يابي، بيان زمان و اندازه گيري فواصل فوق العاده عمل كردند. همچنين رصدخانه هاي بسياري نيز بنا كردند از جمله آنها مي توان به رصدخانه سمرقند اشاره كرد كه هنوز هم بقاياي آن درشرق ازبكستان قابل مشاهده بوده و قطر آن بيش از 48متراست.
بسياري از ستاره ها نام خود را از ستاره شناسان عرب گرفته اند. در زمينه تئوريك كارهاي خواجه نصرالدين طوسي، باني رصدخانه مراغه(در آذربايجان فعلي) مفهومي را كه ارسطو از جهان ارائه داده بود كاملا متحول كرد و انقلابي در اين زمينه به وجود آورد.
بيمارستان هاي فوق مدرن
در زمينه پزشكي، كتاب قانون ابن سينا تا پايان قرن هفدهم ميلادي برسراسر اروپا حاكم بود. جهان اسلام بود كه از گردش هوا در ريه ها خبر داد. همچنين آناتومي و فيزيولوژي چشم نيز براي اولين بار توسط مسلمانان صورت گرفت. صدها كتاب در مورد داروها به رشته تحرير درآمد. پزشكان مسلمان همچنين بيمارستان ساختند. بسياري از اين بيمارستان ها تخصصي بودند و به عنوان مثال به بيماران رواني اختصاص داشتند. آنها روش هايي بسيارنوين از جمله موسيقي درماني را در اين مراكز به كارمي گرفتند.
پيشرفت در زمينه شناخت نور نيز از دستاوردهاي اصلي مسلمانان در زمينه فيزيك بود. فعاليت هاي ابن هيثم در قرن هاي دهم و يازدهم فهم انعكاس و بازتاب نور و همچنين تشكيل رنگين كمان و هاله را ميسر كرد. مكانيك نيز پيشرفت خود را مديون مسلمانان است. باتوجه به موقعيت جغرافيايي سرزمين اسلام، مشكل آب در بسياري از مناطق وجود داشت. به همين دليل كار روي تكنولوژي سيستم هاي هيدروليك پيشرفته آغاز شد. مسئله ديگر پيشگيري از تلفات زمين لرزه بود. اگر به ساختمان هاي واقع در حلب سوريه و به ويژه مناره مسجد بني اميه كه 45متر ارتفاع دارد نگاهي بيندازيم، متوجه ساختارهايي كه موجب مقاومت اين بناها در برابر زلزله سال 1822 شده است پي مي بريم؛ اين زلزله 60درصد شهر را ويران كرده بود.
اما چرا اين جامعه علمي كه تا اين حد به شكوفايي رسيده بود در قرن 14 ميلادي روبه افول گذاشت و در قرن پانزدهم يكباره خاموش شد؟ دلايلي كه براي اين مسئله آورده اند بسيار است و از جمله آنها مي توان به موقعيت جغرافيايي سرزمين هاي مسلمانان اشاره كرد كه به همين دليل مورد هجوم مسيحي ها واقع شد. دانيل ژاكار سقوط خليفه ها را نيز يكي ديگر از اين عوامل مي داند كه به واسطه حمله مغول ها صورت گرفت. به اعتقاد او اين مسئله موجب شد كه در فضاي بسته سياسي امكان گسترش علوم از بين برود. زبان عربي به عنوان زبان فرهنگ نيز با بي مهري مواجه شد. از سوي ديگر تجارت كه به انحصار مسلمانان درآمده بود پايان يافت و دوران رونق نيز به پايان رسيد. به اين ترتيب امكان تامين هزينه هاي تحقيقاتي نيز از بين رفت. هم اكنون قرن هاست كه علم در سرزمين اعراب پيشرفتي نداشته است. اما آيا روزي دوباره آنها دوران طلايي خود را بازخواهند يافت؟

سهيلا عباسلو- دولت ميانمار در حال جمع وجور كردن اسباب و اثاثيه تمامي وزرايش از رانگون (يا به لهجه محلي يانگون) است و قصد دارد آنها را از اين شهر واقع در كرانه دريا به پيينمانا در 300 كيلومتري شمال منتقل كند. اين اسباب كشي از روز 6 نوامبر سال 2005 آغاز شده و قرار است تا پايان بهار 2006 به اتمام برسد. پايتخت جديد قرار است ناي پي داو (محل مخصوص پادشاه) نام بگيرد.
روزنامه ژاپني آساهي شيمبون در گزارشي مي نويسد كه وزراي خارجه، كشور، بازرگاني، برنامه و توسعه اقتصادي اولين وزرايي هستند كه قرار است به پايتخت جديد نقل مكان كنند. يكي از كاركنان وزارت بازرگاني در گفت وگو با اين روزنامه گفته است: تا جايي كه من مي دانم، همه وزرا بايد تغيير مكان بدهند و اين كار به صورت گروه گروه صورت خواهد گرفت. وقتي براي اولين بار در مورد اين طرح شنيدم، نمي توانستم آن را باوركنم. همه ما شوكه شده بوديم . هفته نامه آمريكايي تايم نيز نوشته است: نظم و ترتيبي كه براي خروج از رانگون اتخاذ شده بسيار ناگهاني و البته دقيق و محرمانه است. كاركنان دولت نيز تنها دو روز قبل از عزيمت از اين مسئله باخبر شدند. هر كس هم از اين فرمان سرپيچي كند تنبيه شده و به زندان مي افتد .شوراي حكومتي ميانمار در رابطه با اين تصميم ناگهاني هيچ دليلي ارائه نكرده است.خبرنگار يكي از روزنامه هاي داخلي مي نويسد: من يك برمه اي هستم، با اين حال نمي فهمم كه چرا دولت تصميم به اين كار گرفته است . كياو هسان - وزير اطلاع رساني اين كشور- نيز در گفت وگو با هفته نامه كانادايي ايشين پاسيفيك پست مي گويد:  شهر پيينمانا بيشتر به مركز نزديك است. رانگون از زمان استقلال در سال 1948 به بعد هميشه مقر دولت بود، اما از آنجا كه موقعيت عوض شده، وجود يك محل مركزي براي پايتخت ميانمار ضروري به نظر مي رسد. شهر پيينمانا دسترسي سريع به همه مناطق كشور را ممكن مي كند .
با وجود اين اظهارات بايد اذعان داشت كه پايتخت جديد، دورافتاده و در محاصره جنگل و كوه است. از طرفي از دريا هم بسيار فاصله دارد. روزنامه هاي محلي گزارش داده اند كه ژنرال هاي ميانماري پايتخت جديد را به يك باند هواپيما و بيمارستان مجهز كرده اند. در كنار شهر نيز انبار سد بزرگ آينده ديده مي شود؛ اين سد در راستاي طرح بزرگ توليد برق از آب است كه قرار است با كمك چيني ها راه اندازي شود.
ايشين پاسيفيك پست اين جابه جايي پايتخت را بيشتر ابزاري براي حفاظت دولت از حملات احتمالي خارجي مي داند. نكته مهمتر اينكه رژيم نظامي ميانمار به اين طريق كنترل خود بر اقليت هاي قومي حاضر در مرزهاي كشور را بيشتر مي كند. در واقع بيشتر تحليلگران، اين انتقال را به دليل ترس از مداخله نظامي آمريكايي ها مي دانند، چرا كه آمريكا تهديد به پايان دادن نظام ديكتاتوري آنها كرده است. به نظر مي رسد ميانمار طرح جابه جايي پايتخت خود را از زمان حمله نظامي آمريكايي ها به عراق در سال 2003 آغاز كرده باشد.
ميانمار از سال 1962 توسط ژنرال هايي كه اكثرا متهم به تخطي از حقوق بشر هستند و با سياست مشت آهنين اداره مي شود. آمريكا و اتحاديه اروپايي براي اين نظاميان، مجازات هايي در نظر گرفته اند و فشار مي آورند كه سران اصلي مخالفان از جمله اونگ سان سون كي 60 ساله، برنده جايزه صلح نوبل در سال 1991 كه زنداني و سپس در خانه محبوس شده بود- آزاد شوند.
نيشن   مي نويسد كه كشورهاي عضو مجمع ملت هاي جنوب شرق آسيا موسوم به آسه آن از تصميم جديد ميانمار ابراز نگراني مي كنند. كانتاتي سوپامونكون وزير خارجه تايلند- با عصبانيت مي گويد:  ميانمار تصميم خودرا به اطلاع ما نرسانده است. به علاوه، وزير خارجه اين كشور در يازدهمين اجلاس آسه آن كه در روزهاي 11 تا 14 دسامبر سال 2005 در مالزي برگزار شد، اين موضوع را به اطلاع ما نرساند . كشورهاي آسه آن خواهان برقراري دموكراسي در ميانمار هستند .از طرف ديگر آنها اميدوارند ارتباط با اين كشور را از سر بگيرند تا از نفوذ چين در اين كشور سرشار از منابع طبيعي جلوگيري كنند.
آمريكا نيز به كشورهاي منطقه فشار مي آورد تا ميانمار را تحت فشار قرار دهند و در نهايت اين كشور دموكراسي را در خاك خود حكمفرما كند، اما چين و هند روابط خود با آمريكا را به ارتباط با ميانمار مشروط كرده اند. آمريكا از متحد اصلي خود در منطقه يعني تايلند نيز بسيار عصباني است، چرا كه خانواده وزير خارجه اين كشور با رژيم نظامي ميانمار روابط تجاري و اقتصادي برقرار كرده است.

ليبراسيون
اين روزنامه فرانسوي زبان، فرانسواميتران را براي عنوان صفحه اصلي خود برگزيده است. به رغم اينكه 10 سال از مرگ ميتران مي گذرد، اما اين روزها مشكلات اجتماعي، بحران حومه هاي پاريس و در مجموع نارضايتي هاي عمومي از رئيس جمهور فعلي باعث شده كه ليبراسيون عملكرد ميتران و دليل محبوبيت او را مورد بررسي قرار دهد.
لاخورنادا
روزنامه اسپانيايي زبان لاخورنادا چاپ مكزيك خبر اول خود را به ساخت ديوار مياني ايالات متحده مكزيك و آمريكا اختصاص داده است. به نوشته اين روزنامه، ساخت ديوار براي جلوگيري از عبور و مرور مهاجران به روابط دو كشور از نظر ديپلماتيك صدمه وارد خواهد كرد. اين روزنامه همچنين در كنار خبر اول ، تصويري از اعتراضات مردمي در سان ديه گو نسبت به قتل يكي از مهاجران مكزيكي را به چاپ رسانده است.
لاناسيون
روزنامه لاناسيون چاپ آرژانتين افزايش آمار اعتصابات در بخش هاي مختلف اجتماعي و اقتصادي اين كشور در سال 2005 را براي عنوان خبر اول خود برگزيده است.به نوشته اين روزنامه، آمار اعتصابات در بخش مشاغل اين كشور نسبت به سال گذشته سه برابر شده است.اين روزنامه همچنين در گزارشي انتقادي نوشته است كه به دليل انجام اعتصابات منفي، سطح كيفي خدمات بهداشتي در بيمارستان ها به شدت كاهش يافته است.