Hamshahri Newspaper

سهيلا عباسلو
كار آنها در ميان برنامه هاي NGOهايي كه به اوضاع اجتماعي و بازسازي كشور رسيدگي مي كنند چندان ديده نمي شود. واقعيت اين است كه امكانات موجود براي آنها با آنچه NGOهاي بزرگي كه وظيفه شان بازسازي باندا آچه - منطقه اي بزرگ واقع در اندونزي كه بيشترين خسارت را از تسونامي 26دسامبر 2004 ديد- يكسان نيست.
تابلوهاي تبليغاتي بزرگي در همه جا به چشم مي خورند كه با تفاخر طرح هاي عظيم بازسازي ويرانه هاي برجاي مانده از تسونامي را به رخ مي كشند. تبراني يونس كه همسر و دو فرزندش را در اين فاجعه از دست داده با تلخي مي گويد: وقتي مي بينيد همه اين سازمان ها تابلوهاي تبليغاتي شان را برافراشته اند بدگماني به شما رو مي آورد . او شب ها روي زمين دفتر كارش در حومه آچه مي خوابد.
او يكي از همان كساني است كه كارش چندان ديده مي شود . NGO او مركز توسعه ارتباطي و آموزش است كه پيش از تسونامي به عنوان يك سازمان غيردولتي منطقه اي شروع به كار كرده و آموزش هاي ويژه اي را در مسلمان نشين ترين منطقه اندونزي آغاز كرده است. هدف از تأسيس اين NGO نيز اعطاي قدرت بيشتر به زنان بود.
در اين منطقه مسلمان نشين، زمينه فعاليت در خصوص وضعيت زنان بسيار مساعدتر از ساير مناطق به نظر مي رسد. اولين استان اسلامي اندونزي موسوم به آچه دارالسلام در آغاز قرن سيزدهم به شكل ايالتي خودمختار تأسيس شد.
اسلام آن قدر در سنت هاي محلي اين منطقه رخنه كرده است كه طي قرون مختلف، حاكمان همواره اين مسأله را در سياست گذاري هايشان لحاظ مي كردند. نام زنان آچه بيش از مردانش در تاريخ كشور ثبت شده و اين مسأله به اندازه اي است كه به زحمت مي توان تحولات سياسي را متمايز از فعاليت زنان قهرمان دانست. اما ايجاد كشور اندونزي در سال 1949 باعث شد كه جايگاه اجتماعي زنان اين منطقه تحت تأثير ساير استان هاي غيرمسلمان قرار گرفته و سيري نزولي را تجربه كند. البته در وضعيت كنوني، كار يونس يعني بازگرداندن قدرت به زنان چندان كاربردي به نظر نمي رسد. مأموريت او در واقع اين است كه كمك هاي بين المللي را جمع آوري كرده و اين سرمايه ها را 100% براي زنان آچه به مصرف برساند. البته اين مركز بيشتر زنان بيوه را تحت پوشش قرار داده و هدفش اين است كاري كند تا آنها بتوانند كارگاه هاي كوچكي با يك يا دو نيروي حرفه اي به كار بيندازند(مثل كارگاه هاي خياطي، تجارتخانه هاي كوچك، صنايع دستي و...) يونس مي گويد: به آنها مي گوييم: در رؤياي زندگي مطلوبتان براي 5 سال آينده باشيد و طرحي را نيز براي بازپرداخت بدهي هايتان ارائه دهيد . يونس معتقد است كه زنان در بازپرداخت بدهي هاي خود كاملاً متعهد هستند و در 99% موارد وام دريافتي را پس مي دهند. اين عملكرد شفاف كمك كنندگان را نيز ياري مي دهد.
حمايت از زنان و ايجاد مشاغل براي آنها چيزي نيست كه پس از تسونامي به اذهان خطور كرده باشد. اما به هر حال اين فاجعه اراده جنبش هاي مشاركتي را محكم تر كرده است. از جمله اين جنبش ها مي توان به آسپوك (مخفف مجمع كمك به زنان خرده تاجر) و يا كاپال پرمپوان به معناي كشتي زنان اشاره كرد. اين مركز كه از سال 2000 آغاز به كار كرده شعبه هاي كوچكي در جاكارتا و شعبه هاي بسيار كوچكتري نيز در آچه دارد و البته انگيزه هاي سياسي اش را نيز مخفي نمي كند.
فعالان اين مركز مي گويند: ما به آموزش آموزش دهندگان مي پردازيم .
خانم يانتي مختار، مدير اجرايي كاپال و تيم او در آچه، زمينه بسيار مساعدي براي فعاليت دارند. در دوره صفيه الدين (1675-1641) وقتي پارلماني در اين منطقه تأسيس شد، 18 زن در اين پارلمان 73 نفره كرسي داشتند و زناني نيز به اداره بخش ها مي پرداختند. در جنگ هاي دريايي براي كنترل مالاكا و همچنين در ميان نيروهاي محافظ كاخ نيز حضور واحدهاي زنان چشمگير بود. اين واقعيت ها موجب به وجود آمدن افسانه بيوه هاي مبارز و هنگ هاي آنها شده است. گاهي زنان فرماندهي عمليات هاي نظامي را نيز برعهده مي گرفتند و اكثر آنها نيز كساني بودند كه شوهرانشان را در جنگ از دست داده بودند. در زمان استعمار نيز اين وضعيت كاملاً قابل مشاهده بود. در قرن نوزدهم صدها قهرمان مقاومت زن براي مبارزه با اشغالگران هلندي به كار گرفته شدند. امروزه نيز زنان مبارز يافت مي شوند، اما چندان خوشايند دولت مركزي در جاكارتا واقع نمي شوند. در قرن بيستم زناني مثل كوت نياك موتيا يا كوت نياك دين فرماندهان هنگ هاي مردانه بودند و مقاومت آنها هلند استعمارگر را از رسيدن به ثبات در آچه بازداشت.
البته پديده زنان نظامي تنها به اين منطقه محدود نمي شود و در فرهنگ بسياري از مردمان آسياي جنوب شرقي ديده مي شود. از جمله مي توان به بسياري از مناطق چين اشاره كرد. هرچند برخي به طعنه اين دوره را دوره مادرسالاري مي نامند، اما بايد اذعان داشت ورود اسلام در اين دوره به زنان جايگاه اجتماعي و سياسي ويژه اي بخشيده بود.
اندونزي مدرن هرچند مقاومت آچه در مبارزه با استعمار را ستود اما به نوبه خود فضا را براي فعاليت بيوه هاي مبارز تنگ تر كرد. جمهوري سوكارنو نيز كه از منابع طبيعي آچه بهره بسياري برد فرهنگ محلي را لحاظ نكرد. زنان آچه مي گويند: وضعيت زنان كاملاً افت كرده است در حالي كه پيش از اين آچه سرآمد همه اندونزيايي ها بود .
تحليلگران بسياري، نقش هنگ بيوه هاي مبارز در جنبش استقلال طلبان موسوم به جنبش آچه آزاد را بررسي كرده و به اين نتيجه رسيده اند كه آنها چشم و گوش اين جنبش هستند. در آخرين روزهاي جنگ داخلي، وقتي يكي از رهبران جنبش آچه آزاد به نام ايروانتي يوسف اجازه ملاقات با خبرنگاران را داد آنها را به جايي برد كه دفتر كارش بود، اما شباهت بسياري به مهدكودك داشت. در اينجا مادران نيز پا به پاي پدران با تجهيزات نظامي و كاملاً تخصصي به برنامه ريزي هاي استراتژيك مي پرداختند.
حادثه تسونامي هرچند بسياري از مناطق اختفاي اعضاي اين جنبش را نابود كرد اما تعدادي از آنها نيز بر اثر اين حادثه از زندان گريختند. كوت نور آسيكين مادر سه فرزند كه در سال۲۰۰۳ به 11سال زندان محكوم شده بود در زندان لهوك نگا در باندا آچه محبوس بود تا اين كه موج هاي بزرگ ديوار زندان را فرو ريختند. شاهدان مي گويند كه او را در حال فرار ديده اند. به هر حال روند صلحي كه اتحاديه اروپا براي اين منطقه تدارك ديده همچنان پابرجاست و مراحل خود را طي مي كند.
يانتي مختار مدير كاپال معتقد است با اين كه راه رسيدن به صلح هموارتر شده است اما تسونامي و ويراني هاي دردناك آن به زنان آچه صدمات بسياري زده است و بسياري از آنها بدون شوهر و بي هيچ خانه و حتي درآمدي با مرگ و زندگي دست و پنجه نرم مي كنند.