مدير عامل سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران در نخستين روزهاي آغاز سال ۸۴ هشدار داد كه شمار خودروهاي تهران تا سال ۱۳۹۰ به ۵ميليون دستگاه خواهد رسيد.
مهندس كامران حاج نصراللهي با بيان اين موضوع همچنين گفته بود كه معابر تهران براي حركت روان فقط ۵۰۰هزار خودرو گنجايش دارد. در حالي كه هم اكنون حدود ۲ميليون و ۸۰۰ هزار خودرو در تهران وجود دارد.
وي تأكيد كرده بود كه براي افزايش ظرفيت راه ها، تهران به ۱۵۰۰كيلومتر بزرگراه نياز دارد و به عبارتي بايد سالانه ۱۹۸كيلومتر بزرگراه در شهر احداث شود. اما وي همچنين گفته بود اين كار در شرايط فعلي غير عملي است.
مدير عامل سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران همچنين تأكيد كرده بود در صورتي كه بيش از يك ميليون خودرو فرسوده تا سال ۱۳۹۰ از بازار خارج  شود و همچنين سالانه ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو جديد وارد بازار مصرف شود، تهران تا سال ۱۳۹۰ به طور كامل قفل خواهد شد!
شايد فقط اين چند جمله آن هم از مقام عالي مديريت ترافيك تهران بتواند از عمق فاجعه وضعيت ترافيكي تهران ظرف فقط ۵سال آينده پرده بردارد.
در روزهاي پاياني پاييز امسال يعني دهه آخر آذرماه با شدت گرفتن وضعيت بحراني آلودگي هوا قبل از هر عامل ديگر و سپس تردد بيش از حد ظرفيت خودروها در راه هاي شهري،طرح تردد زوج و فرد كردن خودروها در پايتخت به اجرا درآمد. اين طرح چند سال قبل هم مطرح بود كه در آن زمان به دلايل مختلفي به اجرا درنيامد.
اما سرانجام اين طرح در ماه هاي پاياني سال ۸۴ براي رعايت ايمني شهروندان بنا به دستور شوراي تأمين استان و فرماندهي نيروي انتظامي تهران بزرگ براي نخستين بار تحت عنوان «طرح اضطراري» با بحث و گفت وگوهاي بسيار در آذر ماه به اجرا درآمد.
رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در آن زمان در اين باره گفت: اين طرح در محدوده شمال از بزرگراه رسالت، در محدوده جنوب از بزرگراه بعثت، در محدوده شرق از بزرگراه آيت و در محدوده غرب از بزرگراه نواب و بخشي از چمران شامل مناطق ۶ و ۷ و ۸ و ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ و بخشي از منطقه ۳ به اجرا درمي آيد.
محدوده زماني اجراي طرح در ابتدا ۳۰/۶ صبح الي ۳۰/۱۷ اعلام شد كه البته بعد از چند وقت اين زمان تا ۳۰/۱۹ افزايش يافت و سپس به ساعت ۱۹خاتمه يافت.
ساجدي نيا با توصيه به شهروندان مبني بر اين كه از استفاده از وسايل شخصي در محدوده طرح ترافيك اضطراري خودداري كنند، گفت كه متخلفان در محدوده طرح اضطرار تا ۱۳هزار تومان جريمه مي شوند.
در راستاي ضرورت اجراي اين طرح معاون راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي اعلام كرد كه ۶۰درصد مردم خواستار اجراي طرح تردد زوج و فرد خودروها هستند و افزود كه بايد بررسي هاي فني و تخصصي لازم صورت بگيرد تا مشخص شود اجراي اين طرح تا چه اندازه به نفع مردم خواهد بود. وي رفع مشكلات ترافيكي و كاهش آلودگي هوا را از اهداف مهم مطرح شده براي اجراي اين طرح عنوان كرد. وي خاطر نشان كرده بود كه در كنار اجراي اين طرح، بايد با اطلاع رساني و آموزش، ايجاد پاركينگ هاي مناسب، تأمين وسايل نقليه عمومي و اختصاص ابزار لازم براي پليس از شرايط لازم براي اجراي اين طرح بهره برد و بدون تحقق آنها نمي توان طرح را موفقيت آميز اجرا كرد.
برخي كارشناسان مخالف اجراي اين طرح در آن زمان استناد كردند كه اين طرح در مكزيكوسيتي شكست خورده و در اكثر كشورها نيز به بن بست رسيده است.
مهندس حاج نصراللهي مدير سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران در اين باره پاسخ داد. وي گفت كه اظهار شده با اجراي اين طرح مردم ترغيب مي شوند ۲خودرو خريداري كنند. اين نظريه قابل اجرا نيست زيرا در حال حاضر از هر ۱۰۰خانوار فقط ۴۳خانوار خودرو دارند. ضمن آن كه درآمدها نيز در سطحي نيست كه خانواده ها سريعاً بتوانند خودروي ديگري خريداري كنند. از سوي ديگر به دليل بلندمدت نبودن و مقطعي بودن طرح، خريد يك خودرو ديگر براي چند ماه در سال براي هيچ كس به صرفه نخواهد بود.
وي همچنين درباره شكست طرح مشابه در مكزيكوسيتي تصريح كرده بود كه اين طرح در مكزيكوسيتي براي «طولاني مدت» اجرا شد و به تدريج خودروهاي دوم خريداري و راه تقلب براي مردم باز شد.
اما وزير كشور نيز در زمان اجراي اين طرح در آذرماه درباره اثرات مثبت آن گفت كه با اجراي اين طرح ۲۵درصد ترافيك، ۴۰درصد جرايم رانندگي و ۱۰ تا ۱۵درصد تلفات و خسارات رانندگي كاهش مي يابد.
وي درباره ضرورت همراهي ناوگان حمل و نقل عمومي در زمان اجراي طرح تردد زوج و فرد خودروها افزوده بود كه سالانه ۴۵۰ هزار خودرو وارد شهر تهران مي شود و با ادامه روند كنوني هر چقدر سيستم حمل و نقل عمومي را تقويت كنيم، باز هم مشكل خواهيم داشت. لذا بايد با اعمال محدوديت هايي، مشكل تردد را در شهر تهران حل كنيم.
از سوي ديگر معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست در اظهار نظري در اين باره گفت كه براي حل مشكل حمل و نقل عمومي بايد ۵/۱ميليارد دلار از طريق صندوق ذخيره ارزي تخصيص يابد و بايد براي حل اين مشكل فكر اساسي شود. تا كي مي خواهيم مردم را با زوج و فرد و تك سرنشين عذاب دهيم. ما بايد خودمان كار را درست كنيم و بعد مردم را محكوم كنيم.
اما اظهار نظر معاون راهنمايي و رانندگي ناجا هم در باره شرايط خيابان هاي تهران تفكر برانگيز است. وي گفته كه هر خودرو ۴۹مترمربع سطح نياز دارد. بر اين اساس پايتخت دوسوم بيشتر از ظرفيت، خودرو دارد!
اين در حالي است كه در تهران به ازاي هر ۲/۵نفر يك خودرو داريم.
در كنار همه اين آمار و اطلاعات، سردار انصاري آمار ديگري هم درباره رشد شماره گذاري خودروها در سال ۸۳ نسبت به سال ۸۲ ارائه داده و گفته است كه ۵/۷درصد شماره گذاري خودروها در تهران نسبت به سال ۸۲ رشد داشته است. در حالي كه طي سال ۸۲ نسبت به سال ۸۱ اين رقم به ۶۰درصد افزايش يافته بود و اين امر بيانگر اشباع بازار تهران است! اما رئيس كميسيون عمران و توسعه شهري شوراي اسلامي شهر تهران پيش از اجراي طرح زوج و فرد روي نكاتي دست گذاشت كه بي توجهي به آنها را موجب شكست طرح ياد كرده بود.
وي گفته بود كه براي اجرايي شدن اين طرح، شهرداري بايد مقدماتي را آماده كند و هماهنگي ميان دستگاه هاي ذي ربط ضروري است.
وي تصريح كرده كه طرح زوج و فرد به عنوان يك طرح موقتي مطرح است و اصلاً قرار نبود كه دائم در تهران اجرا شود، زيرا محدودكننده شهروندان است و فقط اين طرح را مي توان در بعضي مواقع سال مثل هفته اول مهر ماه و يا در مواقع آلودگي در حد خطر و يا مواقع بروز مشكلات شديد ترافيكي اجرا كرد. علاوه بر اين ضروري است كه اتوبوس راني علاوه بر خطوط فعلي، ۲۱خط خارج از محدوده  تردد زوج و فرد را نيز راه اندازي كند.
وي در آخر هم اضافه كرده است كه طبق بررسي ها،طرح تردد زوج و فرد خودروهاحداقل ۱۰درصد از بار ترافيكي شهر تهران مي كاهد.
سرانجام شهردار تهران دكتر قاليباف در يك نشست خبري آخرين موضع گيري خود را درباره ادامه اجراي طرح تردد زوج و فرد خودروها در تهران اعلام كرد. وي گفته است كه ادامه اين طرح تبعات اجتماعي دارد. تصميمي كه روز اول گرفته شد منطقي بود و ما نيز از آن حمايت كرده و براي اجراي آن كمك كرديم. اما تردد زوج و فرد در درازمدت روش مناسبي براي حل مشكل ترافيك نيست و در گذر زمان تبعات اجتماعي در برخواهد داشت.
نخستين اثر اجتماعي تداوم اين طرح اين است كه قشرهاي مرفه دو تا ماشين با پلاك متفاوت مي خرند. اما آنها كه پول ندارند كنار خيابان مي ايستند تا از حمل و نقل عمومي كه مشكلات فراوان دارد، استفاده كنند.
همچنين دستكاري پلاك هاي خودرو از ديگر اثرات درازمدت طرح است و نبايد شرايطي را فراهم كرد كه مردم را به انجام تخلف سوق داد.
وي با بيان اين كه در مديريت ترافيك تهران مشكل وجود دارد، ترافيك شهري را به چهار بخش مديريت ترافيك، انتظامات ترافيك، فرهنگ و آموزش ترافيك و اصلاحات هندسي معابر و احداث گذرگاه ها تقسيم كرد.وي تأكيد كرده است كه به نظر من مهمترين بخش مشكل ترافيك تهران، مديريت ترافيك است.
وي با بيان اين كه مجلس، دولت و شهرداري به دنبال ايجاد مديريت واحد ترافيك در تهران هستند، ابراز اميدواري كرده كه توجه مسئولان به ترافيك، جدي و كارساز باشد.
شهردار تهران نويد داده است اگر توجه به حمل و نقل عمومي داشته باشيم و تقاضاي سفر را كاهش دهيم و پول يارانه بنزين به حمل و نقل عمومي تهران داده شود، ترافيك تهران طي ۳ سال آينده برطرف مي شود. بايد شرايطي فراهم شود كه مردم در سفرهاي خويش قدرت انتخاب در استفاده از وسايل نقليه عمومي يا شخصي را داشته باشند.وي همچنين تصريح كرده كه هيچ دليلي وجود ندارد كه بنزين مجاني بدهيم و توقفگاه ارزان در اختيار دارندگان خودرو قرار دهيم، اما چون حمل و نقل عمومي مناسبي نداريم، نمي توان اين تسهيلات را از مردم گرفت.
آنچه كه در بالا به آن اشاره شد برخي از نظرات موافق و مخالف مقامات مسئول در رابطه با اجراي طرح بلندمدت تردد زوج و فرد خودروها در تهران بود. متأسفانه در اين اظهار نظرها بيان نشده است كه آمار ارائه شده بر چه اساسي است و نيز در خصوص تأثيرات اجراي طرح در كوتاه مدت، ميان مدت و يا بلندمدت تا چه حد اثرگذار است.
اين آمارها توسط يك مقام ۱۰درصد، توسط ديگري ۲۵درصد براي روان تر شدن ترافيك تهران بيان شده است و مقام هاي مسئول هيچ يك اظهار نكرده اند كه آمار ارائه شده توسط آنها بر چه اساسي تهيه و ارائه شده است.
در يكي از اظهار نظرها هم آمده كه ۶۰درصد مردم خواهان اجراي طرح تردد زوج و فرد خودروها هستند؛ هرچند اين آمار هم مشخص نكرده است كه بر پايه كدام نظرسنجي از مردم به دست آمده است، اما مفهوم آن در يك نگاه بيانگر اين نكته مهم است كه مردم پيش قدم هستند تا براي حل مشكلات ترافيكي تهران از خود شروع و «خرج» كنند و قدم اول را خودشان بردارند! براي بيان قطعي تر اين مطلب شايد ضروري باشد كه نهادهاي مرتبط برپايه نظرسنجي هاي صددرصد علمي و قابل تعميم به كل جامعه از اين موضوع آگاه شوند. شايد به جاي پرداختن به اثرات و موانع و مزاياي اجتماعي و يا تضييع حقوق مردم با اجراي اين طرح، ضروري تر اين باشد كه به راهكارهاي اصولي و دقيق تر دست زده و براي مسئله ترافيك تهران كه برخي از آن به عنوان اژدهاي خفته ياد مي كنند، چاره انديشي به موقع كنند.
گروهها و نهادهاي ذيربط و تصميم گير در اين بخش كاملاً مشخص هستند. وزارت كشور، شوراي شهر تهران، معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران، شهرداري تهران، راهنمايي و رانندگي ناجا و مجلس مي توانند با هماهنگي يكپارچه به نحوه اجراي اصولي حل مشكل  ترافيك تهران براي كوتاه مدت،  ميان مدت و يا بلندمدت برنامه هاي جداگانه ارائه  دهند و همگي با كمك هم آن را اجرا كنند.به هر حال آنچه مسلم است و نبايد از نظر دور داشت در اين روزهاي پاياني سال و فقط در ۲روز پنج شنبه و جمعه هفته گذشته كه طرح تردد زوج و فرد به اجرا در نيامد همگي ناظر فاجعه آميز بودن مسئله ترافيك تهران بوده و هستيم.
شايد آنچه كه از اهميت بسياري برخوردار است و بتوان در اين مقطع حساس از آن بهره گرفت، حس همراهي و همدلي مردم با مسئولان ذيربط است. تا زماني كه مردم حُسن نيت و آمادگي خود را براي حل مشكل ترافيك با نياوردن خودرو نشان مي دهند، فرصتي است كه از اين طرح بهره برده و در كنار  آرامش نسبتا قابل تحمل بار ترافيكي شهر، به مباحثي پرداخت كه بتوان از اين مزيت يك نتيجه بهتر گرفت.
به هر حال گروه پژوهش همشهري در راستاي نظرخواهي از مردم تهران به ميان برخي از مردم در ميادين شمال و جنوب، شرق و غرب تهران رفته و از آنها درباره اين طرح نظرخواهي كرده است.
گروه پژوهش همشهري تصريح و تأكيد دارد كه اين نظرسنجي فقط آينه كوچكي است از نظرات تعداد اندكي از مردم تهران كه در مناطق مختلف شهر از نزديك مزايا و يا معايب طرح را حس كرده و با آن زندگي كرده اند. اين طرح قابليت تعميم به كل جامعه را ندارد اما مي تواند گام كوچكي تلقي شود كه براي حل مسئله ترافيك و آلودگي هواي تهران به موقع حركت كرد. پرسشگر اين طرح نظرسنجي «شبنم  چهره »است و او از مردم در مناطق مدرس، پارك وي، آرياشهر، اميرآباد، فاطمي، رسالت، راه آهن وميدان بهمن پرسش كرده است كه حاصل آن را در قالب يك گزارش تحليلي آماري در پي مي خوانيد.
جنس و سن
پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي ۲۷درصد زن و ۷۳درصد مرد مي باشند و حداقل  سن آنها ۲۰سال و حداكثر ۷۱سال است.
وضعيت تأهل
معادل ۱۱درصد پاسخگويان مجرد و ۸۹درصد متأهل مي باشند.
سطح تحصيلات
از ميان پاسخگويان به پرسشهاي گروه پژوهش همشهري معادل ۱۲درصد در سطح مقطع ابتدايي سواد دارند. معادل ۶درصد سطح سيكل، معادل ۵۵درصد ديپلم، ۴درصد فوق ديپلم، ۲۲درصد كارشناس و يك درصد نيز كارشناس ارشد هستند.
شغل
از ميان پاسخگويان معادل ۴۲درصد كارمند و معادل ۲۹درصد داراي شغل آزاد هستند.
۱۶درصد پاسخگويان بازنشسته، ۶درصد خانه دار،  ۳درصد دبير و فرهنگي، يك درصد استاد دانشگاه، يك درصد مكانيك، يك درصد تحصيلدار و يك درصد نيز بيكار هستند.
چگونه در شهر تردد مي كنيد؟
معادل ۹/۶۲درصد پاسخگويان با خودروي شخصي خود در شهر تردد مي كنند. معادل
۷/۱۷درصد آنها راننده تاكسي و يا خودرو راهي هستند و تردد در شهر شغل آنها محسوب مي شود. معادل ۶/۹درصد با اتوبوس،
۲/۳درصد با مترو، ۸/۳درصد با سرويس اداره و ۴/۱درصد با موتور و ۴/۱درصد نيز با هر وسيله نقليه اي كه بتوانند در سطح شهر تردد مي كنند.
آيا داراي خودروي شخصي هستيد؟
معادل ۸۰درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي داراي خودروي شخصي هستند و ۲۰درصد خودروي شخصي ندارند.
از خودروي شخصي خود در چه مواقعي بيشتر استفاده مي كنيد؟
معادل ۷/۱۷درصد پاسخگويان براي رسيدن به محل كار خود از خودروي شخصي حتماً استفاده مي كنند. معادل ۷درصد براي رساندن فرزندان خود به محل مدرسه ،خودروي خود را بيرون مي آورند.
معادل ۷/۲۱درصد براي خريد و امور منزل اقدام به استفاده از خودروي شخصي خود مي كنند.
معادل ۷/۲۱درصد براي امور تفريحي و سفرهاي درون شهري و يا برون شهري از خودروي خود استفاده مي كنند و معادل ۲۱درصد نيز با خودروي خود كار مي كنند و اين گروه شامل رانندگان تاكسي، راهي و يا مسافركش هاي شخصي هستند. ۱۱درصد نيز پاسخي به اين پرسش نداده اند. لازم به ذكر است كه اين پاسخ ها بر اساس مهمترين گزينه خارج كردن خودرو از منزل است وگرنه برخي پاسخگويان براي امور مختلف از جمله خريد و امور منزل، تفريح و غيره خودروي خود را نيز بيرون مي آورند.
نمره خودروي شما چيست؟
معادل ۳۶درصد پاسخگويان داراي نمره پلاك خودرو فرد و معادل ۴۳درصد داراي خودروي پلاك زوج هستند. حدود ۲۰درصد نيز خودرو نداشته و با وسايل نقليه مختلف در سطح شهر تردد مي كنند.
با اجراي طرح زوج و فرد خودروها موافقيد؟
معادل ۵۰درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي با اجراي اين طرح «كاملاً موافق» هستند و معادل ۲۸درصد نيز با اجراي اين طرح «موافق» مي باشند.
معادل ۱۶ درصد «تا حدي موافق» هستند و فقط ۶درصد «مخالف» اجراي اين طرح هستند.
در صورت مخالفت، دليل شما چيست؟
۹۴درصد از پاسخگويان به اين پرسش پاسخي نداده اند زيرا با اجراي زوج و فرد خودروها موافق هستند. اما معادل ۴درصد پاسخگويان، گفته اند كه اين طرح اصولي نيست و غيركارآمد است و ۲درصد نيز گفته اند بايد فكر اساسي تر شود چون اين طرح قابل اجراي مداوم نيست.
آيا طرح زوج و فرد در بهبود وضعيت ترافيكي شهر تهران مؤثر بوده است؟
معادل ۵۱درصد پاسخگويان اعم از كساني كه خودروي شخصي دارند و يا نه، گفته اند كه اجراي اين طرح كاملاً در بهبود وضعيت ترافيكي شهر تهران مؤثر بوده است. معادل ۴۵درصد نيز گفته اند تا حدي مؤثر بوده و از بار ترافيكي تهران كاسته است.
معادل ۴درصد نيز گفته اند طرح مؤثري نيست و تأثيري نداشته است.
طرح زوج و فرد در ميزان كاهش آلودگي هوا مؤثر بوده است؟
فقط معادل ۵درصد از پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي گفته اند كه اجراي طرح زوج و فرد در كاهش آلودگي هوا «مؤثر» بوده است. معادل ۳۸درصد نيز گفته اند «تا حدي مؤثر» بوده است و در مقابل ۵۷درصد پاسخگويان نظر داده اند كه اين طرح در كاهش آلودگي هوا «مؤثر نبوده» است.
نظر شما درباره تداوم اجراي طرح زوج و فرد خودروها در تهران چيست؟
معادل ۶۹درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي با اجراي مداوم طرح زوج و فرد «كاملاً موافق» هستند. معادل ۲۵درصد نيز با اجراي مداوم آن «تا حدي موافق» هستند. در مقابل فقط ۶درصد «مخالف» تداوم اجراي اين طرح هستند.
در صورت استفاده از خودروي شخصي، در روزهايي كه قادر به خارج كردن خودروي خود نيستيد، چه مي كنيد؟
معادل ۲۵درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي گفته اند كه صبح، زودتر از اجراي طرح زوج و فرد با خودروي خود خارج مي شوند و شب بعد از پايان اجراي زوج و فرد به منزل برمي گردند.
معادل ۳۴درصد نيز گفته اند از وسايل نقليه عمومي استفاده مي كنند و معادل ۸/۴درصد نيز گفته اند كه داراي خودروي تاكسي و يا طرح دار هستند. فقط ۹/۰درصد پاسخگويان گفته اند داراي دو خودرو با دو نمره زوج و فرد هستند!
معادل ۳۵درصد نيز پاسخي به اين پرسش نداده اند.
به نظر شما محدوده نقشه جغرافيايي طرح زوج و فرد تردد خودروها چگونه است؟
معادل ۴۱درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي محدوده اعلام شده نقشه جغرافيايي براي اجراي طرح زوج و فرد خودروها در تهران را مناسب مي دانند. معادل ۵۲درصد معتقدند بايد اين محدوده جغرافيايي افزايش يابد و فقط معادل ۵درصد گفته اند كه اين محدوده كاهش يابد.
۲درصد پاسخگويان نيز پاسخي به اين پرسش نداده اند.
به نظر شما ساعت اجراي طرح زوج و فرد تردد خودروها چگونه است؟
معادل ۵/۷۰ درصد پاسخگويان گفته اند زمان اجراي طرح تردد زوج و فرد خودروها مناسب است. معادل ۹/۲درصد گفته اند كه زمان اجراي طرح افزايش يابد و معادل ۲۵درصد گفته اند كه زمان اجراي طرح زوج و فرد كاهش يابد.
معادل ۶/۱درصد نيز پاسخي نداده اند.
در صورت تداوم طرح اجراي تردد زوج و فرد خودروها، به نظر شما مسئولان به چه عواملي بيشتر توجه كنند؟
معادل ۸/۴۱درصد پاسخگويان گفته اند خطوط تاكسيراني و اتوبوسراني افزايش يابد و معادل ۸/۳۷درصد پاسخگويان گفته اند كه وسايل نقليه راهي افزايش يابد. معادل ۸/۱۱درصد پاسخگويان در اين طرح نظرسنجي گفته اند طرح زوج و فرد به شكل سراسري اجرا شود.
معادل ۸/۴درصد گفته اند كه جرايم سنگين و يا توقيف براي خودروهاي تك سرنشين در نظر بگيرند. معادل ۳درصد پاسخگويان نيز گفته اند كه فرهنگسازي شود تا مردم فقط در مواقع ضروري اقدام به خارج كردن خودروي خود كنند و نفع كل جامعه را در نظر بگيرند نه فقط رفاه شخصي خود را!