عكس: گلناز بهشتي
مهديا گل محمدي
از مغازه هاي خيابان منوچهري گرفته تا باغ سپهسالار و ميدان وليعصر را چنانچه براي خريد كيف جست وجو كنيد، اغلب توليدات را در تصرف مواد اوليه چيني و دوخت افغان ها مي يابيد.
البته اين موضوع در بازار كيف و ديگر بازارهاي ايران به هيچ وجه تازگي ندارد و طي سه تا چهار سال گذشته هجوم چيني ها به ويژه در ساخت كيف هاي مدرسه، كيف هاي دستي و انواع سامسونت ها امان توليد كنندگان داخلي را بريده است. اما اخيراً  دامپينگ چيني ها علاوه بر گسترش چشمگير، شريكي هم در ورطه دوخت و دوز و توزيع پيدا كرده است.
افغان ها عقب نشيني توليد كنندگان داخلي در برابر ورود كالاهاي چيني را به فال نيك گرفته و بخش قابل توجهي از توليد و توزيع اين كالا را در دست گرفته اند.
توليد و توزيع كنندگان افغان كه در كارگاه هاي گمنام و بدون پروانه مشغول به كار هستند، ضمانت كيفيت اين محصولات را تا حد قابل توجهي كاهش داده اند.
در بخش كيف هاي چرمي نيز از تعداد قابل توجه سفراي كشورهاي خارجي كه براي خريد كيف به بازار منوچهري مراجعه مي كردند، خبري نيست زيرا گذشته از اين كه بخشي از توليدات كه براي مشتريان خاص با قيمت هاي آنچناني وجود دارد باقي كيف ها داراي كلكسيوني (مجموعه اي) از معايب و ايرادات مخفي و پنهان هستند.
براي نمونه پيش از اين، پس از خريد يك كيف چرمي از دوام و مقاومت آن اطمينان داشتيم، اما امروزه حتي خبرگان اين حرفه نيز به سختي توانايي شناخت كيف هاي چرمي بدون شناسنامه را دارند؛ چرا كه براي آنها نيز تشخيص چرم طبيعي از انواع مصنوعي آن كاري دشوار شده است.
توليدكنندگان چرم هاي مصنوعي به صورتي بي رحمانه هيچ معياري براي تشخيص اجناس اصل از غيراصل باقي نگذاشته اند.
محمد شكيب راد رئيس اتحاديه سرّاجان تهران ضمن تأييد اشباع شدن بازار كيف از چرم هاي مصنوعي در مورد نسبت حجم و تعداد چرم هاي طبيعي به چرم هاي مصنوعي در بازار كيف مي گويد: هم اكنون حجم اندكي از كيف ها از چرم طبيعي توليد مي شوند. نبود حمايت هاي لازم از سوي وزارت بازرگاني، قيمت هاي پايين محصولات چيني و تشابه فراوان آنها به چرم هاي طبيعي از جمله علل منزوي شدن صنعت كيف چرم محسوب مي شود.
وي مي افزايد: در گذشته بافت  مخملي پشت چرم هاي طبيعي، نرمي و بوي چرم از جمله ملاك هاي تشخيص طبيعي بودن چرم به شمار مي رفت. تا چندي پيش تمامي اين ويژگي ها غير از بوي چرم توسط توليدكنندگان تقليد شده است تا اينكه اخيراً با افزودن اسانس هايي به مصنوعات چرمي، بوي آن نيز كاملاً طبيعي به نظر مي رسد. بنابراين داشتن شناخت و اعتماد كردن به فروشندگان تنها راه حل موجود براي خريد كيف هاي چرمي واقعي محسوب مي شود.
***
اتحاديه صنعت چرم چين (ACLE) پيش از اين اعلام كرده بود كه توليدكنندگان استان ونژو اين كشور دست به توليد محصولات چرمي از قبيل چمدان و كيف دستي زده اند. هدف از اين كار آن بود كه بازار تقاضاي محصولات رونق گيرد و توليدات جديدتر وارد بازار شود.در مقابل اين موج، توليدكنندگان ايراني نيز چرم مصنوعي صددرصد PVC را كه از كيفيت پاييني برخوردار است به رده SEMIPU ارتقا دادند.اما اين پيشرفت گره كور صنعت رو به اضمحلال كيف را نگشوده است.به گفته رئيس اتحاديه سراجان تهران، كيف ها و كوله پشتي ها نيز از آنجا كه با مواد اوليه نامرغوب چيني ساخته مي شوند، اغلب پس از چندي غيرقابل استفاده مي شوند.
چيني ها براي پايين آوردن قيمت تمام شده كالا از تراكم و ضخامت پارچه هاي مشمايي كيف ها كه به اصطلاح واتر ناميده مي شوند، مي كاهند. همچنين استفاده از خاك دستي در توليد اين پارچه ها مقاومت آنها را در مقابل وزن محتويات كيف به نحو چشمگيري كاهش مي دهد.
بنابراين چنانچه دولت خواستار احياي صنعت كيف در ايران است، بايد با درك اهميت تعديل واردات و كنترل كيفيت محصولات چيني، به همراه جمع آوري كارگاه هاي غيرمجاز افغان ها، وام ها و تسهيلاتي را براي توليدكنندگان داخلي در نظر بگيرد زيرا هم اكنون بيش از نيمي از اين توليدكنندگان دچار ورشكستگي شده اند.
وي يادآور مي شود: 60درصد بازار كيف ايران را چيني ها اشغال كرده اند. اين در حالي صورت مي گيرد كه وزارت بازرگاني هيچ گونه استانداردي براي كيفيت اين محصولات، در نظر نگرفته است.
معايب موجود در كيف ها به استفاده از چرم مصنوعي و ترك خوردگي آنها محدود نمي شود. دوخت و آسترهاي نامناسب كيف هاي دستي مردانه و زنانه باعث شده است تا چنانچه وسايل شخصي صاحبان آنها مفقود شود، آنها به عنوان اولين احتمال در لابه لاي همين آسترها دنبال كالاي مفقود شده بگردند.
دوزندگان كيف در اين مورد معتقدند از آنجا كه در دوخت هاي صنعتي، دوخت كيف ها از قسمت رويي و زيري تشكيل مي شود، برخي دوزندگان در قسمت زيري دوخت از نخ نامرغوب و پوسيده استفاده مي كنند اين رويه اگر از چشم مشتري و فروشنده مخفي بماند منجر به پارگي و دررفتگي دوخت كيف مي شود.
كيف هاي سامسونت كه در دهه 60 به كيف هاي جيمزباندي معروف بودند از آنجا كه از استحكام و حجم بالايي برخوردارند، سهم زيادي از تقاضا را به خود اختصاص مي دهند.
سامسونت ها كه اوائل از ايالات متحده آمريكا وارد كشور مي شد كم كم با انتقال امتياز توليد آن به كشورهاي آسيايي امروزه اغلب در كشور هند توليد مي شود. تعداد بالايي از اين كيف ها براي مصرف داخلي در ايران توليد مي شوند. كارخانه هاي سازنده اخيراً ورق هاي معروف به وكيوم را نيز خودشان توليد مي كنند. قابل توجه اينكه همچنان رقم صادرات اين نوع كالا از صفر تجاوز نكرده است!
ملاك ماندگاري اين كيف ها علاوه بر مرغوبيت داشتن جنس ورق، بيشتر به جنس قفل ها و يراق آنها بستگي دارد.
با وجود افزايش و گسترش واردات يراق از چين كارخانه داران داخلي مجبور به تغيير شغل شده اند و بيشتر به واردات اين كالا مي پردازند تا توليد آن.
در مورد كيف هاي جيبي نيز فروشندگان مردان ايراني را در ته جدول خريداران كيف جيبي يا همان كيف پول در مقايسه با ديگر مردان جهان معرفي مي كنند. شايد يكي از دلايل عمر كوتاه اسكناس ها در ايران را بتوان در همين موضوع جستجو كرد. قابل توجه است كه سالانه بيش از 700 ميليون قطعه اسكناس فرسوده در ايران از رده خارج مي شود! هزينه چاپ اين تعداد اسكناس براي جايگزيني بيش از 10 ميليارد تومان در سال برآورد شده است.
بنابراين ملاحظه مي كنيم كه يكي از مهمترين علل فرسودگي اسكناس ها و تحميل هزينه چاپ مجدد آنها به اقتصاد كشور نبود فرهنگ استفاده از كيف پول است. در همين جا مي توان به اهميت نقش فرهنگ سازي و جدي گرفتن لزوم مرغوب بودن يك كالا بيشتر پي برد. با توجه به رقم 10 ميليارد توماني مورد اشاره اهداي سالانه ميليون ها كيف پول از سوي مراكز دولتي به مردم مي تواند بخشي از مشكل را حل كند.
از سوي ديگر در پيش گرفتن اين رويه شايد بتواند صنعتي را كه مي رود از گردونه رقابت در بازار خارج شود همچنان سرپا نگه دارد.
كيف پول آقايان در دو سايز جيبي و كتي طراحي و توليد مي شود. در انواع كتي كه از اندازه بزرگتري برخوردار است مي توان اسكناس ها را بدون تا خوردگي نگهداري كرد. كيف هاي پول مردانه در بازار از تنوع رنگ و شكل كمتري نسبت به كيف هاي پول زنانه برخوردارند. جالب اينكه كيف مردان معمولاً از چرم گاوي تهيه مي شود، تا مقاومت بيشتري داشته باشد.كيف هاي پول زنانه از انواع نازك تر چرم مانند چرم هاي گوسفندي و بز تهيه مي شود و پس از دباغي با نام ميشن كه نازكترين نوع چرم است در بيش از 30 رنگ متفاوت تهيه مي شوند.نكته قابل توجه در بازار چرم اين است كه سرعت تغيير مد به اندازه ديگر پوشاك در بازارهاي مختلف نيست و اغلب در اين زمينه سكون نسبي بازار چرم محسوس است. براي نمونه با اينكه كيف هاي يك بنده به دليل ايجاد مشكلاتي در ستون فقرات مصرف كنندگان از سوي پزشكان مضر تشخيص داده شده است اما اين كوله ها همچنان در بازار خريد و فروش مي شوند.قيمت كيف ها به جنس، اندازه و وسائلي همچون يراق ها و يا قفل هاي رمزي بستگي دارد. در كيف هاي مجلسي رنگ مهمترين عامل جلب مشتري محسوب مي شود. واردات چرم از كشورهاي گوناگون نيز تاثير بسزايي در رشد قيمت كيف هاي چرمي داشته است. متاسفانه پوست دام ها در ايران بدون گذر از مراحل دباغي و به طور كلي فرآوري مناسب به صورت پوست خام و سالامبور صادر مي شوند.
اين پوست ها پس از طي مراحل فرآوري با قيمت هاي بسيار بالاتري نسبت به محصول فرآوري نشده به صورت چرم آماده وارد كشور مي شوند.
علل اين موضوع را بايد در كاستي هاي موجود در پشتيباني از كارخانجات و كارگاه هاي فرآوري پوست توسط وزارت بازرگاني جست وجو كرد. نمونه اي از اين كاستي ها تعطيل شدن تعدادي از كارخانه هاي فرآوري پوست در شهرك چرم بود.
گلايه توليدكنندگان چرم از نبود امكانات لازم براي فرآوري است. اين توليدكنندگان و كارخانه داران پوست دام هاي ايراني را داراي مرغوب ترين پوست هاي جهان توصيف مي كنند، اما مي گويند اين عامل به تنهايي نقشي در توليد چرم ايفا نمي كند.
نبود ماشين آلات مناسب و مدرن، مواد شيميايي مناسب به منظور ارتقاي سطح فرآوري پوست ها و نداشتن تكنيسين هاي متخصص در كار توليد چرم از جمله مشكلات اين صنعت به شمار مي رود.
واردات ماشين آلات اين صنعت نيز مشمول معافيت هاي مالياتي نمي شود، چرا كه واژه چرم از اتاق بازرگاني چرم و محصولات نساجي در وزارت بازرگاني حذف شده است.با اين وجود توليدكنندگان طي سال گذشته اقدام به واردات ماشين هاي ساخت سال 2005 ايتاليا كردند تا اين صنعت بتواند اميدي به آينده داشته باشد. اين موضوع به همراه رشد مكانيزاسيون صنعت چرم شايد بتواند در كاهش قيمت كيف هاي چرمي و ديگر محصولات چرمي نقش مهمي را ايفا كند.
خريداران كيف هاي مجلسي به علت اينكه فقط چند بار در سال ممكن است از اين وسيله استفاده كنند به كيفيت و جنس آن اهميت چنداني نمي دهند. اما در كيف هاي اسپرت عامل اندازه بيشتر از هر چيزي تعيين كننده است. شايان ذكر است براساس اخبار منتشره طي سال گذشته حدود 30 نمايشگاه كيف و كفش و خز در كشورهايي از جمله ايتاليا، روسيه، هند، چين، تركيه، عربستان و هنگ كنگ برگزار شده است. اين موضوع همچنان نشان از آن دارد كه چرم حتي از نوع مصنوعي آن هنوز نقش غيرقابل انكاري در پوشش و يا وسائل شخصي مورد استفاده مردم دارد.
آگاهي از اين نياز و پيشرفت هاي قابل توجه ديگر كشورها به لحاظ داشتن تكنولوژي هاي به روز توليد چرم مصنوعي و دوخت آن، تأمل و تحقيق جدي تري را در مورد اين كالا لازم مي كند. بر پا داشتن دوباره توليدكنندگاني كه طعم شكست را در بازار چرم چشيده اند كار ساده اي نيست. امروز بايد مراكز دولتي يا نيمه دولتي و خصوصي با رسيدن به اجماع نظر، تحليلي واقع بينانه را از وضعيت موجود اين صنعت ارائه كنند و در پي آن باشند تا به تصويري روشن از آينده آن دست يابند شايد هنوز براي انجام اين كارها خيلي دير نشده باشد.