نگاه
به مناسبت برپايي نمايشگاه آثار هنرمندان مسلمان در آمريكا
روي ديگر سكه
|
|
پريس تنظيفي
موزه هنرهاي مدرن آمريكا در ماه جاري ميزبان نمايشگاهي از هنرمندان مسلمان با عنوان «بدون مرز» است.
در اين نمايشگاه مجموعه اي از آثار ۱۷ هنرمند مسلمان كه بيرون از كشور زادگاه خود زندگي مي كنند به نمايش گذاشته شده است.
شرايط كنوني جهان به گونه اي است كه به شكل روزافزوني بر تعداد هنرمنداني همانند «مونا حاتوم» «شيرين نشاط» و «شاه ضيا سيكندر» كه كشورهاي مسلمان زادگاهشان را به قصد زندگي در اروپا و آمريكا ترك كرده اند اضافه مي شود.
«بدون مرز» نمايشگاهي است كه امكان بازديد از آثار برخي از مشهورترين اين هنرمندان را فراهم مي كند. اين نمايشگاه اختصاص به آثار هنرمنداني دارد كه در مناطق مختلف جغرافيايي شامل الجزاير، مصر، هند، ايران، عراق، لبنان، پاكستان، فلسطين و تركيه به دنيا آمده اند و به همين دليل آثارشان دربردارنده وجه هاي مختلف فرهنگ مسلمانان است.
اين هنرمندان از رسانه هاي نوظهور و روش هاي جديدي براي بيان هنري خود سود مي برند و بسياري از آنها سرگرم خلق آثاري از جمله ويدئو آرت، انيميشن، عكاسي، فرش، بافت و كميك استريپ هستند، در حالي كه برخي ديگر همچنان به هنرهايي مانند نقاشي و مجسمه سازي مي پردازند.
در اين نمايشگاه سعي شده است تا نحوه برخورد و استفاده اين هنرمندان از فرهنگ مادري شان به نمايش گذاشته شود. اين رويكرد، روح اصلي آثار اين هنرمندان است كه اكنون با ترك زادگاه و زندگي در كشوري با پيشينه فرهنگي متفاوت، درگير بحران بازيابي هويت و در برخي موارد احساس نوستالژي هستند.
راهي كه هر يك از اين هنرمندان براي بيان درونيات خود پيش گرفته است متفاوت و منحصر به خود هنرمند است و موضع هنرمندان در برابر كشور مادر نيز از جايگاه هاي متفاوتي برخوردار است.
بسياري از اين هنرمندان، موضوع و دستمايه كار خود را از ضرب المثل ها و گفته هاي عاميانه رايج در كشورشان وام گرفته اند و براي نمايش درون مايه فرهنگ مادري شان از نمادهاي موجود در هنرهاي سنتي اين كشورها همانند آنچه در نقاشي نگارگري يا خوشنويسي اسلامي رايج است استفاده كرده اند.
اين هنرمندان با وجود زندگي در غرب در آثارشان هويت زادگاهشان را نشان مي دهند و آثاري خلق مي كنند كه بازگوي مسائل اجتماعي و دربردارنده بار فرهنگي كشورهاي مسلمان شرقي است.
در اين نمايشگاه هيچ گونه تلاشي براي نمايش هويتي واحد از كشورهاي مسلمان به عمل نيامده است بلكه هر اثر نشان دهنده اختلافات فرهنگي رايج در اين كشورهاست.
هنرمندان حاضر در اين نمايشگاه شامل ژان الاني، غدا عمر، كوتلوگ عتامان، گروه اطلس، شيرازه هوشياري، مرجانه ساتراپي و شيرانا شهبازي است.
به خوبي مشخص است كه نحوه برخورد هر يك از اين هنرمندان با مسائل فرهنگي رايج در كشورشان، متفاوت از ديگران است.
براي نمونه هنرمنداني همانند شيرين نشاط، شيرانا شهبازي و شيرازه هوشياري با وجود ريشه ايراني، هر يك هنگام رجوع به فرهنگ مادري خود موضعي متفاوت دارند و به جلوه هاي مشخصي از آن تكيه دارند.
براي مثال دغدغه شيرين نشاط به جنبه هاي اگزوتيك موجود در فرهنگ كشور است در حالي كه شيرانا شهبازي و شيرازه هوشياري به مسائل رومانتيك يا چيزهايي روزمره مي پردازند.
بدون مرز از اين نظر نمايشگاهي است كه يك روي سكه را نشان مي دهد. مراجعه كننده اين نمايشگاه مي تواند آنچه را كه يك مهاجر از فرهنگ موطن خود به وديعه برداشته و به غرب برده است ببيند اما آنچه فراموش شده است ديدگاه هاي هنرمندي است كه در كشور خود زندگي مي كند.
اين هنرمندان در برخي موارد ديدگاه هايي متفاوت از هنرمندان يادشده دارند و حتي برخي از اين ديدگاه ها را مورد نقد قرار مي دهند.
براي اين هنرمندان چيزي اگزوتيك در هنر و فرهنگ زادگاهشان وجود ندارد. اين يك ديدگاه خارجي به يك فرهنگ در جريان است كه مي تواند جنبه هايي از اين فرهنگ را اگزوتيك شناسايي كند. اما آنان كه در اين كشورها زندگي مي كنند از درون به اين فرهنگ مي نگرند و لايه هاي مختلف آن برايشان روزمره و در جريان است؛ بنابراين چيزي غريب در آن نمي يابند.
|